Bước tới nội dung

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Chất độc da cam”

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
n →‎Liên kết ngoài: AlphamaEditor, thêm thể loại, Excuted time: 00:00:24.8424840
Dòng 12: Dòng 12:
{{xem thêm|Dioxin}}
{{xem thêm|Dioxin}}
Người ta đã tìm thấy CĐDC có chứa chất độc [[dioxin]], nguyên nhân của nhiều bệnh như ung thư, dị dạng và nhiều rối loạn chức năng ở cả người Việt lẫn các cựu quân nhân Hoa Kỳ.
Người ta đã tìm thấy CĐDC có chứa chất độc [[dioxin]], nguyên nhân của nhiều bệnh như ung thư, dị dạng và nhiều rối loạn chức năng ở cả người Việt lẫn các cựu quân nhân Hoa Kỳ.

Dioxin tích tụ chủ yếu tại các mô mỡ theo thời gian (tích lũy sinh học), vì vậy ngay cả tiếp xúc nhỏ cũng có thể đạt mức độ nguy hiểm. Trong năm 1994, EPA Hoa Kỳ báo cáo rằng [[dioxin]] là một chất gây [[ung thư]], và lưu ý rằng các hậu quả khác (về sinh sản và phát triển tình dục, hệ thống miễn dịch) có thể gây ra một mối đe dọa lớn đối với sức khỏe con người. TCDD, là độc nhất của dibenzodioxins, được phân loại như là một chất gây ung thư nhóm 1 do [[Cơ quan Nghiên cứu Quốc tế về Ung thư]] (IARC). TCDD có chu kỳ bán rã khoảng 8 năm ở người, mặc dù ở nồng độ cao, tỷ lệ loại bỏ được tăng cường bởi sự trao đổi chất<ref name="pmid12107649">{{cite journal |author=Geusau A, Schmaldienst S, Derfler K, Päpke O, Abraham K |title=Severe 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo- p-dioxin (TCDD) intoxication: kinetics and trials to enhance elimination in two patients |journal=Arch. Toxicol. |volume=76 |issue=5–6 |pages=316–25 |year=2002 |pmid=12107649 |doi=10.1007/s00204-002-0345-7|last2=Schmaldienst |last3=Derfler |last4=Päpke |last5=Abraham }}</ref> Các ảnh hưởng sức khỏe của dioxin được trung gian bởi tác động lên thụ thể tế bào, các thụ thể [[aryl hydrocarbon]] (AHR)<ref name="pmid16545780">{{cite journal |author=Bock KW, Köhle C |title=Ah receptor: dioxin-mediated toxic responses as hints to deregulated physiologic functions |journal=Biochem. Pharmacol. |volume=72 |issue=4 |pages=393–404 |year=2006 |pmid=16545780 |doi=10.1016/j.bcp.2006.01.017|last2=Köhle }}</ref>

Các hiệu ứng khác ở người (ở các mức liều cao) có thể bao gồm:
*Bất thường phát triển trong men răng của trẻ em.<ref name="pmid15345345">{{cite journal |author=Alaluusua S, Calderara P, Gerthoux PM |title=Developmental dental aberrations after the dioxin accident in Seveso |journal=Environ. Health Perspect. |volume=112 |issue=13 |pages=1313–8 |year=2004 |pmid=15345345 |doi= 10.1289/ehp.6920|pmc=1247522|author2=and others |displayauthors=1 }}</ref><ref name="pmid8260069">{{cite journal |author=Peterson RE, Theobald HM, Kimmel GL |title=Developmental and reproductive toxicity of dioxins and related compounds: cross-species comparisons |journal=Crit. Rev. Toxicol. |volume=23 |issue=3 |pages=283–335 |year=1993 |pmid=8260069| doi = 10.3109/10408449309105013|last2=Theobald |last3=Kimmel }}</ref>
*Bệnh lý tại khu trung ương và ngoại vi của hệ thần kinh<ref name="pmid16898675">{{cite journal |author=Pelclová D, Urban P, Preiss J |title=Adverse health effects in humans exposed to 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin (TCDD) |journal=Reviews on environmental health |volume=21 |issue=2 |pages=119–38 |year=2006 |pmid=16898675 |doi=10.1515/reveh.2006.21.2.119|author2=and others |displayauthors=1 }}</ref>
*Rối loạn tuyến giáp<ref name="pmid12821272">{{cite journal |author=Pavuk M, Schecter AJ, Akhtar FZ, Michalek JE |title=Serum 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin (TCDD) levels and thyroid function in Air Force veterans of the Vietnam War |journal=Annals of epidemiology |volume=13 |issue=5 |pages=335–43 |year=2003 |pmid=12821272| doi = 10.1016/S1047-2797(02)00422-2|last2=Schecter |last3=Akhtar |last4=Michalek }}</ref>
*Tổn hại cho hệ thống miễn dịch<ref name="pmid12460794">{{cite journal |author=Baccarelli A, Mocarelli P, Patterson DG |title=Immunologic effects of dioxin: new results from Seveso and comparison with other studies |journal=Environ. Health Perspect. |volume=110 |issue=12 |pages=1169–73 |year=2002 |pmid=12460794 |pmc=1241102 |doi=10.1289/ehp.021101169|author2=and others |displayauthors=1 }}</ref>
*Lạc nội mạc tử<ref name="pmid12117638">{{cite journal |author=Eskenazi B, Mocarelli P, Warner M |title=Serum dioxin concentrations and endometriosis: a cohort study in Seveso, Italy |journal=Environ. Health Perspect. |volume=110 |issue=7 |pages=629–34 |year=2002 |pmid=12117638 |doi= 10.1289/ehp.02110629|pmc=1240907|author2=and others |displayauthors=1 }}</ref>
*Bệnh tiểu đường<ref name="pmid15751269">{{cite journal |author=Arisawa K, Takeda H, Mikasa H |title=Background exposure to PCDDs/PCDFs/PCBs and its potential health effects: a review of epidemiologic studies |journal=J. Med. Invest. |volume=52 |issue=1–2 |pages=10–21 |year=2005 |pmid=15751269| doi = 10.2152/jmi.52.10|last2=Takeda |last3=Mikasa }}</ref>

Dioxin tích lũy trong chuỗi thức ăn trong một thời trang tương tự như các hợp chất clo khác (tích lũy sinh học). Điều này có nghĩa rằng ngay cả nồng độ nhỏ trong nước bị ô nhiễm có thể được tập trung lên một chuỗi thức ăn đến mức nguy hiểm vì chu kỳ phân hủy dài và độ tan trong nước thấp của dioxin.


[[Tập tin:Dioxin-2D-skeletal.svg|nhỏ|trái|2,3,7,8-TCDD, một loại dioxin gây ô nhiễm]]
[[Tập tin:Dioxin-2D-skeletal.svg|nhỏ|trái|2,3,7,8-TCDD, một loại dioxin gây ô nhiễm]]
Tuy nhiên, Giáo sư Alvin L. Young - chuyên gia dioxin nói rằng "Không có tác hại sinh thái nào được ghi nhận ở động thực vật mặc dù một lượng lớn chất diệt cỏ và dioxin đã được sử dụng", và rằng "thông tin này chưa được xem xét trong các lần đánh giá trước của Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ và Viện Y học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ". Tuy nhiên, giáo sư lưu ý rằng "các chất diệt cỏ đổ thẳng xuống đất và ngấm sâu trước khi thoái biến thì sẽ có tồn dư và vì vậy là một mối lo ngại."<ref>Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam [http://vietnamese.vietnam.usembassy.gov/pr220607.html THÔNG CÁO BÁO CHÍ], ngày 22/6/2007</ref>. Còn theo Cựu Đại sứ Mỹ tại VN ông Michael Marine vẫn cho rằng mối liên hệ giữa sự phơi nhiễm dioxin và sức khoẻ con người vẫn chưa được chứng minh. Tuy nhiên ông đã công bố khoản tài trợ trị giá 400 nghìn USD để nghiên cứu ô nhiễm dioxin và tẩy độc tại sân bay Đà Nẵng<ref>[http://www.vava.org.vn/vi-VN/hoatdongcuahoi/2007/2/50608.vip Mỹ có tài trợ nhỏ để nghiên cứu tẩy dioxin ở Đà Nẵng]</ref>.
Tuy nhiên, Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam ra thông cáo nói rằng "Không có tác hại sinh thái nào được ghi nhận ở động thực vật mặc dù một lượng lớn chất diệt cỏ và dioxin đã được sử dụng", và rằng "thông tin này chưa được xem xét trong các lần đánh giá trước của Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ và Viện Y học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ". Tuy nhiên, giáo sư lưu ý rằng "các chất diệt cỏ đổ thẳng xuống đất và ngấm sâu trước khi thoái biến thì sẽ có tồn dư và vì vậy là một mối lo ngại."<ref>Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam [http://vietnamese.vietnam.usembassy.gov/pr220607.html THÔNG CÁO BÁO CHÍ], ngày 22/6/2007</ref>. Còn theo Cựu Đại sứ Mỹ tại VN ông Michael Marine vẫn cho rằng mối liên hệ giữa sự phơi nhiễm dioxin và sức khoẻ con người vẫn chưa được chứng minh. Tuy nhiên ông đã công bố khoản tài trợ trị giá 400 nghìn USD để nghiên cứu ô nhiễm dioxin và tẩy độc tại sân bay Đà Nẵng<ref>[http://www.vava.org.vn/vi-VN/hoatdongcuahoi/2007/2/50608.vip Mỹ có tài trợ nhỏ để nghiên cứu tẩy dioxin ở Đà Nẵng]</ref>.


==Các vụ kiện của nạn nhân chất độc da cam==
==Các vụ kiện của nạn nhân chất độc da cam==

Phiên bản lúc 01:57, ngày 13 tháng 11 năm 2015

Chiếc máy bay số hiệu UH-1D từ Đại đội không quân 336 đang rải chất diệt cỏ trong vùng rừng của châu thổ sông Mê Kông, 26/07/1969
Hormone thực vật, một phần của Chất độc da cam

Chất độc da cam (viết tắt: CĐDC, tiếng Anh: Agent Orange - Tác nhân da cam) là tên gọi của một loại chất thuốc diệt cỏ và làm rụng lá cây được quân đội Hoa Kỳ sử dụng tại Việt Nam trong Chiến dịch Ranch Hand, một phần của chiến tranh hóa học của Hoa Kỳ trong thời kỳ Chiến tranh Việt Nam. Chất này đã được dùng trong những năm từ 1961 đến 1971, các cơ quan y tế ở Việt Nam ước tính khoảng 400.000 người đã bị giết hoặc tàn tật, khoảng 500.000 trẻ em sinh ra bị dị dạng, dị tật bởi chất độc hóa học này[1]. Hội Chữ Thập đỏ Việt Nam ước lượng khoảng 1 triệu nạn nhân đã bị tàn phế hoặc bệnh tật vì chất độc da cam[2].

Nhiều người cho rằng chất độc da cam còn làm tổn thương sức khỏe của những người lính Mỹ cũng như lính Úc, Hàn Quốc, Canada, New Zealand có mặt như quân đồng minh của Mỹ mà có tiếp xúc với chất này, cũng như con cháu họ. Nhiều nạn nhân trong số đó đã kiện và được bồi thường.

Trong thời kỳ Chiến tranh Việt Nam, mục đích quân sự chính thức của CĐDC là làm rụng lá cây rừng để quân đội du kích Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam Việt Nam không còn nơi trốn tránh. CĐDC là một chất lỏng trong; tên của nó được lấy từ màu của những sọc được vẽ trên các thùng phuy dùng để vận chuyển nó. Quân đội Hoa Kỳ còn có một số mã danh khác để chỉ đến các chất được dùng trong thời kỳ này: "chất xanh" (Agent Blue, cacodylic acid), "chất trắng" (Agent White, hỗn hợp 4:1 của 2,4-D và picloram), "chất tím" (Agent Purple) và "chất hồng" (Agent Pink).

Đến năm 1971, CĐDC không còn được dùng để làm rụng lá nữa; 2,4-D vẫn còn được sử dụng để làm diệt cỏ. 2,4,5-T đã bị cấm dùng tại Hoa Kỳ và nhiều quốc gia khác.

Ảnh hưởng đến con người

Xem thêm: Dioxin

Người ta đã tìm thấy CĐDC có chứa chất độc dioxin, nguyên nhân của nhiều bệnh như ung thư, dị dạng và nhiều rối loạn chức năng ở cả người Việt lẫn các cựu quân nhân Hoa Kỳ.

Dioxin tích tụ chủ yếu tại các mô mỡ theo thời gian (tích lũy sinh học), vì vậy ngay cả tiếp xúc nhỏ cũng có thể đạt mức độ nguy hiểm. Trong năm 1994, EPA Hoa Kỳ báo cáo rằng dioxin là một chất gây ung thư, và lưu ý rằng các hậu quả khác (về sinh sản và phát triển tình dục, hệ thống miễn dịch) có thể gây ra một mối đe dọa lớn đối với sức khỏe con người. TCDD, là độc nhất của dibenzodioxins, được phân loại như là một chất gây ung thư nhóm 1 do Cơ quan Nghiên cứu Quốc tế về Ung thư (IARC). TCDD có chu kỳ bán rã khoảng 8 năm ở người, mặc dù ở nồng độ cao, tỷ lệ loại bỏ được tăng cường bởi sự trao đổi chất[3] Các ảnh hưởng sức khỏe của dioxin được trung gian bởi tác động lên thụ thể tế bào, các thụ thể aryl hydrocarbon (AHR)[4]

Các hiệu ứng khác ở người (ở các mức liều cao) có thể bao gồm:

  • Bất thường phát triển trong men răng của trẻ em.[5][6]
  • Bệnh lý tại khu trung ương và ngoại vi của hệ thần kinh[7]
  • Rối loạn tuyến giáp[8]
  • Tổn hại cho hệ thống miễn dịch[9]
  • Lạc nội mạc tử[10]
  • Bệnh tiểu đường[11]

Dioxin tích lũy trong chuỗi thức ăn trong một thời trang tương tự như các hợp chất clo khác (tích lũy sinh học). Điều này có nghĩa rằng ngay cả nồng độ nhỏ trong nước bị ô nhiễm có thể được tập trung lên một chuỗi thức ăn đến mức nguy hiểm vì chu kỳ phân hủy dài và độ tan trong nước thấp của dioxin.

2,3,7,8-TCDD, một loại dioxin gây ô nhiễm

Tuy nhiên, Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam ra thông cáo nói rằng "Không có tác hại sinh thái nào được ghi nhận ở động thực vật mặc dù một lượng lớn chất diệt cỏ và dioxin đã được sử dụng", và rằng "thông tin này chưa được xem xét trong các lần đánh giá trước của Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ và Viện Y học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ". Tuy nhiên, giáo sư lưu ý rằng "các chất diệt cỏ đổ thẳng xuống đất và ngấm sâu trước khi thoái biến thì sẽ có tồn dư và vì vậy là một mối lo ngại."[12]. Còn theo Cựu Đại sứ Mỹ tại VN ông Michael Marine vẫn cho rằng mối liên hệ giữa sự phơi nhiễm dioxin và sức khoẻ con người vẫn chưa được chứng minh. Tuy nhiên ông đã công bố khoản tài trợ trị giá 400 nghìn USD để nghiên cứu ô nhiễm dioxin và tẩy độc tại sân bay Đà Nẵng[13].

Các vụ kiện của nạn nhân chất độc da cam

Vụ kiện của cựu binh Mỹ tham gia Chiến tranh Việt Nam

Năm 1984, từ phiên tòa của quan tòa Jack Weinstein, 7 công ty hóa chất Mỹ đã bồi thường 180 triệu đô la cho các cựu chiến binh Mỹ nhưng bác bỏ trách nhiệm về tác hại của chất diệt cỏ mà họ đã cung cấp cho quân đội[14].

Vụ kiện cựu binh Đức

Vụ kiện cựu binh Úc

Vụ kiện cựu binh Hàn Quốc

Ngày 25 tháng 1 năm 2006, Toà án dân sự cấp cao Seoul đã ra phán quyết buộc hai công ty hoá chất Dow Chemical tại Midland, Michigan và Monsanto tại St. Louis, Missouri phải bồi thường 62 triệu USD phí chăm sóc sức khoẻ cho 6.800 người gồm các cựu binh Hàn Quốc từng tham chiến tại Việt Nam và gia đình của họ. Đây là lần đầu tiên một toà án ở Hàn Quốc ra phán quyết có lợi cho nạn nhân chất độc hoá học da cam[15][16].

Vụ kiện của các nạn nhân Việt Nam

Bài chi tiết: Vụ kiện hậu quả chất độc da cam trong Chiến tranh Việt Nam
Bác sĩ Nguyễn Thị Ngọc Phượng cùng với những trẻ em nhiễm chất độc da cam, được chăm sóc tại Bệnh viện Phụ sản Từ Dũ.

Ngày 31 tháng 1 năm 2004, nhóm bảo vệ quyền lợi nạn nhân CĐDC, Hội Nạn nhân Chất độc da cam/dioxin Việt Nam (The Vietnam Association of Victims of Agent Orange/Dioxin - VAVA) đã kiện hơn 30 công ty Mỹ phải bồi thường do trách nhiệm gây ra thương tích vì đã sản xuất chất hóa học này. Dow Chemical và Monsanto là hai công ty sản xuất CĐDC lớn nhất cho quân đội Hoa Kỳ đã bị nêu tên trong vụ kiện cùng các công ty khác. Trước đây nhiều cựu quân nhân Hoa Kỳ đã thắng một vụ kiện tương tự.

Các nạn nhân tham gia kiện gồm có:

  1. Phan Thị Phi Phi
  2. Nguyễn Văn Quý
  3. Dương Quỳnh Hoa (đã mất tháng 2 năm 2006)

Vào ngày 10 tháng 3 năm 2005, quan tòa Jack Weinstein (thuộc Tòa án liên bang tại quận Brooklyn) đã bác đơn kiện, quyết định rằng những đòi hỏi của đơn kiện không có cơ sở pháp luật. Quan tòa kết luận rằng CĐDC đã không được xem là một chất độc dưới luật quốc tế vào lúc Hoa Kỳ dùng nó; rằng Hoa Kỳ không bị cấm dùng nó để diệt cỏ; và những công ty sản xuất chất này không có trách nhiệm về cách sử dụng của chính quyền.

Chính phủ Hoa Kỳ, vốn có quyền miễn tố (sovereign immunity), không phải là một bị cáo trong đơn kiện. Tuy nhiên, vào năm 1984 cũng từ phiên tòa của vị quan tòa này, chính các công ty trên đã chi khoảng 180 triệu USD cho các gia đình người Mỹ là cựu chiến binh Việt Nam mặc dù không thừa nhận có hành động sai trái.

Hai mươi mục trong phán quyết của thẩm phán Jack Weinstein ngày 10 tháng 3 về vụ kiện của các nạn nhân chất độc da cam Việt Nam đối với các công ty hoá chất đã được phân tích của Mandrew Wells-Dang, đại diện Quỹ Hoà giải và Phát triển tiếng Anh (tiếng Việt phần 1, và tập 2).

Ngày 7 tháng 4 năm 2005 các nguyên đơn Việt Nam đã tiếp tục gửi đơn kháng cáo lên Tòa Phúc thẩm của Mỹ đòi lật lại quyết định của tòa sơ thẩm.

Tòa Phúc thẩm Khu vực 2 tại Manhattan bắt đầu xem xét lại vụ kiện vào tháng 6 năm 2006, ra phán quyết vào tháng 2 năm 2007 đồng ý với phán quyết của Tòa sơ thẩm và bác đơn kháng cáo của các nguyên đơn Việt Nam.

Khắc phục hậu quả

Chính phủ Hoa Kỳ hiện vẫn từ chối trách nhiệm với những nạn nhân này và cho rằng mối liên hệ giữa các khuyết tật và thuốc diệt cỏ vẫn chưa có đủ bằng chứng khoa học. Tuy nhiên vào tháng 5/2007, Quốc hội Hoa Kỳ đã phân bổ khoản ngân sách 3 triệu USD nhằm khắc phục ảnh hưởng của chất độc da cam và môi trường tại một số điểm nóng nhất[17] và năm 2009 tăng lên 6 triệu USD [18].

Chú thích

  1. ^ York,Geoffrey; Mick, Hayley; "Last Ghost of the Vietnam War", The Globe and Mail, ngày 12 tháng 7 năm 2008
  2. ^ Jessica King (ngày 10 tháng 8 năm 2012). “U.S. in first effort to clean up Agent Orange in Vietnam”. CNN. Truy cập ngày 11 tháng 8 năm 2012.
  3. ^ Geusau A, Schmaldienst S, Derfler K, Päpke O, Abraham K; Schmaldienst; Derfler; Päpke; Abraham (2002). “Severe 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo- p-dioxin (TCDD) intoxication: kinetics and trials to enhance elimination in two patients”. Arch. Toxicol. 76 (5–6): 316–25. doi:10.1007/s00204-002-0345-7. PMID 12107649.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
  4. ^ Bock KW, Köhle C; Köhle (2006). “Ah receptor: dioxin-mediated toxic responses as hints to deregulated physiologic functions”. Biochem. Pharmacol. 72 (4): 393–404. doi:10.1016/j.bcp.2006.01.017. PMID 16545780.
  5. ^ Alaluusua S, Calderara P, Gerthoux PM; và đồng nghiệp (2004). “Developmental dental aberrations after the dioxin accident in Seveso”. Environ. Health Perspect. 112 (13): 1313–8. doi:10.1289/ehp.6920. PMC 1247522. PMID 15345345. Đã bỏ qua tham số không rõ |displayauthors= (gợi ý |display-authors=) (trợ giúp); “Và đồng nghiệp” được ghi trong: |author2= (trợ giúp)Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
  6. ^ Peterson RE, Theobald HM, Kimmel GL; Theobald; Kimmel (1993). “Developmental and reproductive toxicity of dioxins and related compounds: cross-species comparisons”. Crit. Rev. Toxicol. 23 (3): 283–335. doi:10.3109/10408449309105013. PMID 8260069.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
  7. ^ Pelclová D, Urban P, Preiss J; và đồng nghiệp (2006). “Adverse health effects in humans exposed to 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin (TCDD)”. Reviews on environmental health. 21 (2): 119–38. doi:10.1515/reveh.2006.21.2.119. PMID 16898675. Đã bỏ qua tham số không rõ |displayauthors= (gợi ý |display-authors=) (trợ giúp); “Và đồng nghiệp” được ghi trong: |author2= (trợ giúp)Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
  8. ^ Pavuk M, Schecter AJ, Akhtar FZ, Michalek JE; Schecter; Akhtar; Michalek (2003). “Serum 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin (TCDD) levels and thyroid function in Air Force veterans of the Vietnam War”. Annals of epidemiology. 13 (5): 335–43. doi:10.1016/S1047-2797(02)00422-2. PMID 12821272.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
  9. ^ Baccarelli A, Mocarelli P, Patterson DG; và đồng nghiệp (2002). “Immunologic effects of dioxin: new results from Seveso and comparison with other studies”. Environ. Health Perspect. 110 (12): 1169–73. doi:10.1289/ehp.021101169. PMC 1241102. PMID 12460794. Đã bỏ qua tham số không rõ |displayauthors= (gợi ý |display-authors=) (trợ giúp); “Và đồng nghiệp” được ghi trong: |author2= (trợ giúp)Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
  10. ^ Eskenazi B, Mocarelli P, Warner M; và đồng nghiệp (2002). “Serum dioxin concentrations and endometriosis: a cohort study in Seveso, Italy”. Environ. Health Perspect. 110 (7): 629–34. doi:10.1289/ehp.02110629. PMC 1240907. PMID 12117638. Đã bỏ qua tham số không rõ |displayauthors= (gợi ý |display-authors=) (trợ giúp); “Và đồng nghiệp” được ghi trong: |author2= (trợ giúp)Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
  11. ^ Arisawa K, Takeda H, Mikasa H; Takeda; Mikasa (2005). “Background exposure to PCDDs/PCDFs/PCBs and its potential health effects: a review of epidemiologic studies”. J. Med. Invest. 52 (1–2): 10–21. doi:10.2152/jmi.52.10. PMID 15751269.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
  12. ^ Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam THÔNG CÁO BÁO CHÍ, ngày 22/6/2007
  13. ^ Mỹ có tài trợ nhỏ để nghiên cứu tẩy dioxin ở Đà Nẵng
  14. ^ BBC, Giữ nguyên phán quyết vụ dioxin, 23/2/2008
  15. ^ VietNamNet, Tòa án Mỹ bác đơn kiện của nạn nhân da cam VN, 23/2/2008
  16. ^ NYNewsday
  17. ^ Chất độc da cam - câu chuyện vẫn còn tiếp diễn
  18. ^ Hoa Kỳ tiếp tục trợ giúp người khuyết tật Việt Nam

Xem thêm

Liên kết ngoài

Tiếng Anh
Tiếng Việt
Trên các báo Việt Nam
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Chất_độc_da_cam&oldid=22404478”