Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Nguồn gốc ngôn ngữ”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào

Nội tuyến

Phiên bản lúc 13:23, ngày 11 tháng 1 năm 2022

Nguồn gốc ngôn ngữ của loài người là chủ đề học thuật đã và đang được thảo luận trong nhiều thế kỷ. Mặc dù vậy, chúng ta chưa đạt được sự thống nhất về nguồn gốc hay niên đại của ngôn ngữ loài người. Một vấn đề làm cho chủ đề này khó nghiên cứu là sự thiếu các bằng chứng trực tiếp. Do đó, các học giả có nhu cầu nghiên cứu về nguồn gốc của ngôn ngữ phải rút ra kết luận từ các loại chứng cứ khác như hóa thạch, bằng chứng khảo cổ học, sự đa dạng của ngôn ngữ hiện đại, nghiên cứu về sự tiếp thu ngôn ngữ, và so sánh giữa ngôn ngữ của loài người với các kiểu liên lạc ở các loài động vật khác (đặc biệt là các loài linh trưởng). Nhiều người cho rằng nguồn gốc của ngôn ngữ có thể liên quan đến nguồn gốc của hành vi hiện đại, nhưng có rất ít đồng thuận về ý nghĩa và định hướng của kết nối này.

Sự thiếu hụt bằng chứng trực tiếp đã khiến nhiều học giả coi toàn bộ chủ đề này là không phù hợp cho một nghiên cứu nghiêm túc. Năm 1866, Hiệp hội ngôn ngữ học Paris cấm mọi cuộc tranh luận về chủ đề này, một lệnh cấm có ảnh hưởng đến hầu khắp các nước phương Tây cho đến cuối thế kỷ XX. Ngày nay có nhiều giả thuyết về "thế nào, tại sao, khi nào, nơi nào" ngôn ngữ có thể đã xuất hiện^[1]. Mặc dù vậy, sự đồng thuận cũng hiếm hoi thời nay chẳng kém với 1 thế kỷ trước đây, khi thuyết tiến hóa theo con đường chọn lọc tự nhiên của Charles Darwin gây nên một loạt những suy đoán "trong phòng kính" về chủ đề này^[2].

Tuy nhiên từ đầu những năm 1990 một số nhà ngôn ngữ học, khảo cổ học, tâm lý học, nhân chủng học, v.v đã cố gắng tìm cách giải quyết "vấn đề khó khăn nhất trong khoa học"^[3] này với các phương pháp mới. Lưu ý rằng thuyết tiến hóa nhìn nhận sự phát triển của ngôn ngữ như là một mốc quan trọng trong tiến trình tiến hóa của con người.

Hướng tiếp cận

Có nhiều hướng tiếp cận giả định nguồn gốc ngôn ngữ, điển hình là những giả định sau đây:^[4]

"Lý thuyết liên tục" (Continuity theories) cho rằng ngôn ngữ thực sự rất đỗi phức tạp, không thể nào xuất hiện từ hư không được. Ngôn ngữ chắc hẳn đã tiến hóa từ hệ thống tiền-ngôn ngữ trước đó của tổ tiên chung người-linh trưởng.
"Lý thuyết gián đoạn" (Discontinuity theories) cho rằng ngôn ngữ là một đặc điểm chỉ có ở người và khác hẳn các loài "phi người", do đó ngôn ngữ chắc hẳn đã xuất hiện đột ngột trong quá trình tiến hóa của con người.
Một số lý thuyết cho rằng ngôn ngữ là khả năng bẩm sinh của loài người, tức là ngôn ngữ được mã hóa trong gen.
Một số lý thuyết cho rằng ngôn ngữ là một hệ thống văn hóa chủ yếu, tức là ngôn ngữ được học thông qua giao tiếp.

Các giả thuyết

Các phán đoán ban đầu

Tôi không còn nghi ngờ gì nữa rằng ngôn ngữ có nguồn gốc từ sự bắt chước và hiệu chỉnh, với sự hỗ trợ từ các dấu hiệu và cử chỉ, của nhiều âm thanh tự nhiên khác nhau, những giọng nói của các loài muông thú và tiếng hét bản năng của con người.
— Charles Darwin, 1871. The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex^[5]

Năm 1861, nhà ngôn ngữ học lịch sử Max Müller đã công bố một danh sách các lý thuyết đầu cơ liên quan đến nguồn gốc của ngôn ngữ:^[6]

Gâu gâu. Giả thuyết gâu gâu hoặc cúc cu cho rằng những lời nói đầu tiên bắt chước theo tiếng kêu của những con thú và chim.
Pooh-pooh. Giả thuyết pooh-pooh cho rằng những từ đầu tiên là sự xen lẫm của cảm xúc và cảm thán được kích hoạt bởi nỗi đau, niềm vui, sự bất ngờ, v.v.
Binh boong. Müller đề xuất cái mà ông gọi là học thuyết binh boong, phát biểu rằng mọi thứ đều có tần số rung động cộng hưởng riêng và bằng một cách nào đó, chúng đã được con người sao chép lại bằng những từ đầu tiên.
Yo-he-ho. Giả thuyết yo-he-ho đề xuất rằng ngôn ngữ xuất hiện từ sự lao động tập thể nhịp nhàng, nỗ lực đồng bộ hóa cử động cơ bắp dẫn đến các âm thanh như heave trong tiếng Anh (hổn hển), xen kẽ với các âm thanh như ho (hô).
Ta-ta. Giả thuyết này không có trong danh sách của Max Müller, đã được đề xuất vào năm 1930 bởi Ngài Richard Paget.^[7] Theo giả thuyết ta-ta, con người tạo ra những từ đầu tiên bằng chuyển động lưỡi bắt chước cử chỉ bàn tay.

Hầu hết các học giả ngày nay coi tất cả các giả thuyết ở trên không hẳn là sai—chúng thường cho ta hiểu biết tổng quát về ngôn ngữ—nhưng còn ngây thơ và không quá liên quan.^[8]^[9] Vấn đề với những giả thuyết này là chúng rất máy móc. Chúng cho rằng một khi tổ tiên của chúng ta đã vấp phải cơ chế khéo léo thích hợp để liên kết âm thanh với ý nghĩa, ngôn ngữ sẽ tự động phát triển và thay đổi.

Các vấn đề về độ tin cậy và lừa dối

Dựa theo lý thuyết báo hiệu, trở ngại chính cho sự tiến hóa của giao tiếp bằng ngôn ngữ trong tự nhiên không liên quan đến cơ sinh học. Vấn đề ở đây là các biểu tượng (tức là mối liên kết cụ thể giữa âm thanh và ý nghĩa) có thể sẽ không đáng tin cậy và sai lệch so với thực tế,^[10]^[11] giống trong câu tục ngữ "nói suông thì rất dễ" hay "từ ngữ rất rẻ mạt".^[12] Darwin, Müller và các nhà lý thuyết tiến hóa thời kỳ đầu chưa để ý kỹ đến vấn đề về độ tin cậy nêu trên này.

Hầu hết các tín hiệu âm thanh cơ bản của động vật (như là gào, hú, gáy, v.v) đều đáng tin cậy. Giả dụ, khi một con mèo rít thì nó đã cho ta biết một cách chính xác trạng thái cảm xúc hiện tại của nó. Chúng ta tin vào tín hiệu đó không phải vì con mèo có tính trung thực, mà vì nó không thể giả mạo âm thanh đó. Trái ngược với đó, giao tiếp của linh trưởng có thể dễ dàng bị thao túng hơn một chút nhưng vẫn đáng tin cậy vì lý do tương tự, do tín hiệu rất khó giả mạo.^[13] Trí thông minh xã hội của các loài linh trưởng thuộc vào dạng "trí khôn Machiavelli" (đặt theo tên chính trị gia Machiavelli mưu mô và xảo quyệt), rất ích kỷ và không bị ràng buộc bởi đạo đức. Khỉ và vượn thường cố gắng lừa dối nhau, đồng thời luôn cảnh giác những kẻ lừa dối khác.^[14]^[15] Nghịch lý thay, người ta cho rằng cơ cấu phòng chống sự lừa dối của loài linh trưởng là điều ngăn cản chúng phát triển thứ gì đó giống ngôn ngữ của loài người chúng ta. Ngôn ngữ bị sàng lọc khỏi quá trình tiến hóa, vì cách tốt nhất để không bị lừa là loại bỏ tất cả tín hiệu ngoại trừ những tín hiệu có thể được kiểm chứng ngay lập tức. Lời nói sẽ tự động bị loại ra bởi quá trình chọn lọc này.^[16]

Lời nói rất dễ bị giả mạo. Nếu chúng là lời dối trá, người nghe sẽ thích nghi bằng cách bỏ qua chúng để tìm các chỉ thị hoặc tín hiệu thành thật hơn. Do đó, để ngôn ngữ có thể phát triển, người nghe phải tự tin rằng những người mà họ trò chuyện có đức tính trung thực.^[17] Một độc đáo của ngôn ngữ là tính "tham chiếu thay thế" (displaced reference), tức là ta có thể dùng ngôn ngữ để nhắc đến các chủ đề nằm ngoài ngữ cảnh hiện tại. Tính chất này ngăn lời nói bị kiểm chứng "ở ngay đây" và "ngay bây giờ". Vì lý do này, ngôn ngữ phải có một mức độ tin cậy hai phía tương đối cao để phát triển theo thời gian, dựa trên mô hình toán học chiến lược ổn định tiến hóa (xem thêm bài viết lý thuyết trò chơi tiến hóa). Sự ổn định này phải được sinh ra từ sự tin tưởng lẫn nhau lâu dài. Vì vậy, các giả thuyết về nguồn gốc ngôn ngữ phải giải thích tại sao con người lại bắt đầu tin vào các tín hiệu rẻ mạt, trong khi các động vật khác dường như không thể làm được (xem lý thuyết báo hiệu).

Giả thuyết tiếng mẹ đẻ

Giả thuyết "tiếng mẹ đẻ" của nhà ngôn học W. Tecumseh Fitch được đề xuất vào năm 2004 nhằm giải quyết vấn đề nan giải nêu trên.^[18] Fitch cho rằng nguyên lý "chọn lọc theo dòng dõi" (kin selection) của Darwin^[19] (sự hội tụ lợi ích di truyền giữa những người họ hàng) là một mảnh của câu trả lời. Ông cho rằng các ngôn ngữ ban đầu là 'tiếng mẹ đẻ'. Nếu ngôn ngữ phát triển ban đầu để giao tiếp giữa các bà mẹ và con đẻ của họ (sau đó sẽ mở rộng để bao gồm cả họ hàng thân cận đã trưởng thành) thì lợi ích của người nói lẫn người nghe sẽ có xu hướng trùng khớp. Ông lập luận rằng lợi ích di truyền giống nhau của họ hàng sẽ dẫn đến sự tin tưởng và hợp tác đối với các tín hiệu không đáng tin cậy về mặt bản chất.

Những người phê bình học thuyết này chỉ ra rằng sự chọn lọc dòng dõi không duy nhất ở con người.^[20] Vì vậy, dù rằng nếu như giả thiết ban đầu của Fitch được chấp nhận, ta vẫn không thể lý giải nổi sự mở rộng mạng lưới 'tiếng mẹ đẻ' từ họ hàng gần ra họ hàng xa.^[20] Tuy nhiên, Fitch cho rằng sự non nớt thể chất của trẻ sơ sinh và sự phát triển hậu sinh của não người kéo dài hơn bất kì loài nào khác, khiến cho mối quan hệ giữa người-trẻ trở nên lệ thuộc qua nhiều thế hệ, khác hẳn so với các loài sinh vật khác.^[18]

Giả thuyết vị tha đối ứng bắt buộc

Nhà ngôn học Ib Ulbæk^[4] viện dẫn một nguyên lý cơ bản khác trong thuyết Darwin, đó là "vị tha đối ứng" (reciprocal altruism),^[21] nhằm giải thích mức độ trung thực có chủ ý cao bất thường cần thiết để ngôn ngữ phát triển. Khái niệm "vị tha đối ứng" có thể được hiểu đơn giản là: "nếu bạn gãi lưng cho tôi, tôi sẽ gãi lưng cho bạn". Về mặt ngôn học, điều đó có nghĩa là: "nếu bạn thật thà với tôi, tôi sẽ thật thà với bạn". Ulbæk chỉ ra lý thuyết vị tha thông thường của Darwin, là một mối quan hệ được thiết lập giữa các cá nhân thường xuyên tương tác. Tuy nhiên, để ngôn ngữ chiếm ưu thế trên toàn bộ cộng đồng, sự tương hỗ cần thiết sẽ phải bắt buộc trên toàn tập thể thay vì dựa trên lựa chọn cá nhân. Ulbæk kết luận rằng để ngôn ngữ có thể tiến hóa, toàn bộ xã hội phải tuân theo đạo đức.

Các nhà phê bình chỉ trích rằng học thuyết này không giải thích được khi nào, bằng cách nào, tại sao hoặc bởi ai 'lý thuyết vị tha đối ứng bắt buộc' có thể được thi hành.^[22] Nhiều đề xuất đã được đưa ra để khắc phục khiếm khuyết này.^[22] Một chỉ trích nữa là ngôn ngữ không hoạt động trên cơ sở lòng vị tha đối ứng. Con người trong các nhóm đàm thoại có xu hướng cởi mở thông tin với tất cả mọi người chứ không riêng gì đối với người nghe có khả năng đáp lễ bằng thông tin có giá trị. Họ dường như muốn phổ biến cho cả thế gian biết ta đây có những gì, tuồn ra thông tin mà không mong đợi bất kỳ một sự đáp lễ nào từ người nghe.^[23]

Giả thuyết chuyện phiếm và chải chuốt

Theo Robin Dunbar trong cuốn Chải chuốt, chuyện phiếm và sự tiến hóa của ngôn ngữ, chuyện phiếm ở loài người đóng vai trò tương tự như tập tính chải chuốt lông ở các loài linh trưởng, đều có chức năng củng cố mối quan hệ xã hội giữa các thành viên và duy trì liên minh của một bầy/cộng đồng dựa trên nguyên tắc vị tha đã đề cập bên trên. Dunbar lập luận rằng khi các nhóm xã hội của con người ngày càng lớn, nhiệm vụ chải chuốt lông cho tất cả bạn bè và người thân trở nên tốn thời gian đến mức bất khả thi.^[24] Để khắc phục điều này, con người đã phát triển 'một hình thức chải chuốt giá rẻ cực kỳ hiệu quả' — đó chính là chải chuốt âm thanh. Giờ đây, con người chỉ cần 'chải chuốt' nhiều đồng minh cùng một lúc bằng âm thanh chi phí thấp mà vẫn còn hai tay để làm các nhiệm vụ khác. Âm thanh chải chuốt sau đó dần dần tiến hóa thành ngôn ngữ thanh nhạc, trong đó 'chuyện phiếm' chính là dạng sơ khai.^[24] Giả thuyết của Dunbar sẽ giải thích được tại sao cấu trúc của ngôn ngữ lại thích nghi với chức năng tường thuật nói chung như hiện giờ.^[25]

Nhiều chuyên gia chỉ trích lý thuyết này dựa trên tiền đề lời nói rẻ mạt, cho rằng hiệu quả của việc 'chải chuốt âm thanh' không mang tín hiệu thành thật như là tập tính chải chuốt thủ công tốn kém và phí thời gian.^[26] Một chỉ trích nữa là giả thuyết này không thể giải thích sự chuyển đổi từ âm thanh chải chuốt (những âm thanh dễ chịu nhưng vô nghĩa) sang tiếng nói có cú pháp (những âm thanh truyền tải các ý nghĩa phức tạp).

Đồng tiến hóa nghi thức/lời nói

Giả thuyết đồng tiến hóa nghi thức/lời nói được đề xuất lần đầu tiên bởi nhà nhân chủng học xã hội Roy Rappaport,^[27] rồi được đào sâu thêm bởi các nhà nhân chủng học như Chris Knight,^[16] Jerome Lewis,^[28] Nick Enfield,^[29] Camilla Power^[17] và Ian Watts.^[30] Nhà khoa học nhận thức và kỹ sư robot Luc Steels^[31] và nhà nhân chủng sinh học/thần kinh học Terrence Deacon^[32] là hai nhân vật nổi bật khác ủng hộ thuyết này.

Trường phái này cho rằng không tồn tại thứ gọi là 'lý thuyết về nguồn gốc ngôn ngữ'. Họ giải thích rằng ngôn ngữ không phải là một sự thích ứng riêng biệt, mà là một khía cạnh nằm trong một phạm trù lớn hơn nhiều, cụ thể là văn hóa biểu tượng nói chung của con người.^[33] Theo họ, những nỗ lực nhằm giải thích ngôn ngữ một cách độc lập đã thất bại ngoạn mục bởi vì các nhà ngôn học đang giải quyết một vấn đề không có lời giải. Thử hỏi, một sử gia có thể giải thích nguồn gốc của thẻ tín dụng một cách độc lập với hệ thống rộng lớn hơn mà nó là một phần không? Sử dụng thẻ tín dụng chỉ có ý nghĩa nếu bạn có tài khoản ngân hàng được một tổ chức nào đó công nhận và chính tổ chức này cũng lại nằm trong một loại xã hội tư bản tiên tiến nhất định, nơi mà công nghệ truyền thông điện tử và máy tính kỹ thuật số đã được phát minh nhằm phát hiện và ngăn chặn gian lận. Tương tự như vậy, ngôn ngữ sẽ không hoạt động bên ngoài các cơ chế và thể chế xã hội cụ thể. Chẳng hạn, nó sẽ không hoạt động đối với một con vượn không giao tiếp với cá thể khác trong tự nhiên. Ngay cả một con vượn thông minh nhất cũng không thể tự sáng chế ra ngôn ngữ để nó hoạt động trong điều kiện như vậy.

Những người ủng hộ giả thuyết này cũng cho rằng từ ngữ rất rẻ mạt. Nếu một con vượn đặc biệt thông minh, hoặc thậm chí là một nhóm vượn người phi thường, cố gắng sử dụng từ ngữ trong tự nhiên, thì kết quả là chúng vẫn sẽ không có niềm tin. Những tiếng động mang sự thuyết phục, những tiếng mà chúng thực sự sử dụng, không giống như lời nói, ở chỗ chúng biểu cảm về mặt cảm xúc, bản chất có ý nghĩa và đáng tin cậy vì chúng tương đối tốn kém và khó giả tạo.

Ngôn ngữ bao gồm các tương phản rời rạc mà có chi phí về cơ bản là bằng không. Là những quy ước xã hội thuần túy, những tín hiệu thuộc loại này không thể phát triển trong một thế giới xã hội Darwin, chúng bất khả thi về mặt lý thuyết.^[10] Bản chất không đáng tin cậy, ngôn ngữ chỉ hoạt động nếu bạn có thể tạo dựng được danh tiếng về sự đáng tin trong một loại xã hội nhất định, đó là nơi mà các sự kiện văn hóa tượng trưng (đôi khi được gọi là 'sự thật tổ chức') có thể được thiết lập và duy trì thông qua chứng thực xã hội tập thể.^[34] Trong bất kỳ xã hội săn bắn-hái lượm nào, cơ chế cơ bản để thiết lập niềm tin vào các sự kiện văn hóa tượng trưng là nghi thức tập thể.^[35] Do đó, nhiệm vụ mà các nhà nghiên cứu phải đối mặt với nguồn gốc của ngôn ngữ là một chủ đề liên ngành. Nó liên quan đến việc giải quyết sự xuất hiện tiến hóa của văn hóa biểu tượng con người nói chung, với ngôn ngữ là một thành phần quan trọng.

Những người chỉ trích lý thuyết này bao gồm Noam Chomsky, gọi nó là thuyết 'không tồn tại' (phủ nhận sự tồn tại của ngôn ngữ như một đối tượng nghiên cứu của khoa học tự nhiên).^[36] Lý thuyết riêng của Chomsky là ngôn ngữ xuất hiện ngay lập tức và ở dạng hoàn hảo,^[37] khiến các nhà phê bình của ông lần lượt vặn lại rằng chỉ có thứ gì đó không tồn tại, một cấu trúc lý thuyết hoặc giả tưởng khoa học thuận tiện mới có thể xuất hiện theo cách kỳ diệu như vậy.^[38] Cuộc tranh luận này vẫn chưa có một lời giải quyết chính đáng.

Tính vững bền của văn hóa công cụ và ngữ pháp của Homo sớm

Mặc dù có thể bắt chước việc tạo ra các công cụ như những công cụ do Homo đầu tiên tạo ra trong các trường hợp thao diễn, nghiên cứu về văn hóa công cụ linh trưởng cho thấy văn hóa thiếu ngôn ngữ dễ bị tổn thương trước sự thay đổi của môi trường. Cụ thể, nếu môi trường mà một kỹ năng có thể được sử dụng biến mất trong một khoảng thời gian dài hơn tuổi thọ của một con vượn hoặc người, thì kỹ năng đó sẽ bị thất truyền nếu văn hóa đó bắt chước và không bằng lời nói. Tinh tinh, khỉ maca và khỉ capuchin đều bị mất kỹ thuật công cụ trong những trường hợp như vậy. Do đó, các nhà nghiên cứu về tính bền vững của văn hóa linh trưởng cho rằng kể từ khi loài Homo đầu tiên trở đi như Homo habilis vẫn giữ được văn hóa công cụ của họ mặc dù có nhiều chu kỳ biến đổi khí hậu trong khoảng thời gian từ hàng thế kỷ đến hàng thiên niên kỷ, các loài này đã phát triển đủ khả năng ngôn ngữ để mô tả các quy trình hoàn chỉnh và do đó có xuất hiện ngữ pháp mà không chỉ hai từ "ngôn ngữ nguyên thủy".[63][64]

Lý thuyết nhân văn

Trường phái chủ nghĩa nhân văn coi ngôn ngữ là một phát minh của con người. Nhà triết học thời Phục hưng Antoine Arnauld đã ghi chép lại ý tưởng của ông về nguồn gốc ngôn ngữ trong cuốn Ngữ pháp Port-Royal. Theo Arnauld, con người có bản chất xã hội và luân lí, điều này thúc đẩy nhân loại sáng tạp ra ngôn ngữ để truyền đạt ý tưởng của mình cho người khác. Sự kiến thiết ngôn ngữ đó sẽ là một quá trình diễn ra chậm chạp và dần dần.^[39] Trong các lý thuyết sau này, đặc biệt là trong ngành ngôn ngữ học chức năng, người ta coi nhu cầu giao tiếp quan trọng hơn nhu cầu tâm lý.^[40]

Tuy nhiên, sự tiến hóa của ngôn ngữ không được coi trọng trong các nghiên cứu ngôn ngữ học. Nhà ngôn ngữ học cấu trúc Ferdinand de Saussure từ bỏ ngành ngôn ngữ học tiến hóa sau khi ông đi đến kết luận rằng, chắc chắn nó sẽ không thể cung cấp bất kỳ cái nhìn sâu sắc mang tính cách mạng nào nữa sau khi các công trình chính của ngành ngôn ngữ học lịch sử được hoàn thành vào cuối thế kỷ XIX. Saussure rất hoài nghi về phương pháp phục dựng ngôn ngữ nguyên thủy (tức là ngành ngôn ngữ học lịch sử) mà August Schleicher và các nhà ngôn học trường phái Darwin thường sử dụng.^[41]

Ngôn ngữ học tiến hóa cũng đã vấp phải nhiều chỉ trích. Hiệp hội ngôn ngữ Paris từng cấm chủ đề sự tiến hóa của ngôn ngữ vào năm 1866 vì bấy giờ còn thiếu thốn bằng chứng khoa học.^[42] Cùng vào thời điểm đó, Max Müller chế giễu các học thuyết hiện hành giải thích nguồn gốc ngôn ngữ. Theo ông thì các giả thuyết bấy giờ được phân loại thành: 'giả thuyết gâu gâu' là loại giải thích coi các ngôn ngữ đã phát triển như một sự bắt chước của âm thanh tự nhiên; 'giả thuyết pooh-pooh' cho rằng lời nói bắt nguồn từ tiếng hét và tiếng kêu của con người tự phát; 'giả thuyết yo-he-ho' gợi ý rằng ngôn ngữ được phát triển từ tiếng càu nhàu và thở hổn hển được gợi lên bởi nỗ lực thể chất; còn 'giả thuyết hát hò' cho rằng lời nói phát sinh từ các nghi lễ nguyên thủy.^[43]

Giải pháp của Saussure cho câu hỏi tiến hóa ngôn ngữ là phải phân chia ngôn ngữ học lý thuyết làm hai ngành chính. Thứ nhất, ngôn ngữ học tiến hóa và ngôn ngữ học lịch sử nên gộp thành ngôn ngữ học lịch đại, chuyên nghiên cứu về sự thay đổi của ngôn ngữ nhưng chỉ có khả năng giải thích hạn chế bởi lẽ ta sẽ không bao giờ có đủ bằng chứng để phục dựng hoàn hảo một ngôn ngữ. Thứ hai, ngôn ngữ học đồng đại có mục đích mở rộng tầm hiểu biết về ngôn ngữ đương đại hoặc lịch sử thông qua một nghiên cứu về giai đoạn ngôn ngữ đương đại hoặc lịch sử theo một hệ thống đúng nghĩa của nó.^[44]

Chủ nghĩa cấu trúc, lần đầu tiên được giới thiệu trong xã hội học bởi Émile Durkheim, là một loại lý thuyết tiến hóa nhân văn giải thích sự đa dạng hóa là cần thiết bởi sự phức tạp ngày càng tăng.^[45] Đã có một sự thay đổi trọng tâm sang giải thích chức năng ngôn ngữ sau khi Saussure qua đời. Các nhà cấu trúc chức năng bao gồm các nhà ngôn ngữ học Trường phái Prague và André Martinet đã giải thích sự tăng trưởng và bảo trì các cấu trúc là bắt buộc bởi các chức năng của chúng.^[40] Ví dụ, các công nghệ mới khiến con người phải phát minh ra các từ mới, nhưng những từ này có thể mất chức năng và rơi vào lãng quên khi các công nghệ đó lỗi thời và được thay thế bằng những từ hiện đại hơn.

Lý thuyết bước đơn của Chomsky

Theo lý thuyết đột biến đơn của Chomsky, sự xuất hiện của ngôn ngữ giống như sự hình thành của một tinh thể; với vô hạn kỹ thuật số là tinh thể hạt nằm trong bộ não linh trưởng siêu bão hòa, trên bờ vực nở rộ vào tâm trí con người, theo quy luật vật lý, một khi tiến hóa đã thêm một viên đá nhỏ nhưng rất quan trọng.[68][62] Trong khi một số người cho rằng theo lý thuyết này, ngôn ngữ xuất hiện khá đột ngột trong lịch sử tiến hóa của loài người, Chomsky, viết cho nhà ngôn ngữ học tính toán và nhà khoa học máy tính Robert C. Berwick, giải thích nó hoàn toàn tương thích với sinh học hiện đại. Họ lưu ý rằng "không một giả thuyết nào gần đây về sự tiến hóa ngôn ngữ hoàn toàn nắm bắt được sự chuyển giao từ thuyết Darwin thông thường sang phiên bản hiện đại ngẫu nhiên của nó, rằng có những hiệu ứng ngẫu nhiên không chỉ do lấy mẫu như trôi dạt vô hướng, mà còn do sự thay đổi ngẫu nhiên có hướng về thể lực, di cư và khả năng di truyền. Thật vậy, tất cả các "lực" ảnh hưởng đến tần số gen hoặc cá thể.... Tất cả những điều này có thể ảnh hưởng đến kết quả tiến hóa-kết quả mà chúng ta có thể đưa ra chưa được đề cập đến trong những cuốn sách gần đây về sự phát triển của ngôn ngữ, nhưng sẽ phát sinh ngay lập tức trong trường hợp có bất kỳ sự đổi mới di truyền hoặc cá thể mới, chính xác là loại kịch bản có thể xảy ra khi nói về sự xuất hiện của ngôn ngữ."

Giả thuyết Romulus và Remus

Giả thuyết Romulus và Remus, được đề xuất bởi nhà thần kinh học Andrey Vyshedskiy, giải thích câu hỏi tại sao bộ phận tạo tiếng nói hiện đại khỏi nguồn từ hơn 500.000 năm trước những dấu hiệu sớm nhất của trí tưởng tượng của con người hiện đại. Giả thuyết này cho rằng có hai giai đoạn dẫn đến ngôn ngữ đệ quy hiện đại.

Giai đoạn đầu tiên bao gồm sự phát triển chậm của ngôn ngữ phi đệ quy với vốn từ vựng lớn cùng với bộ phận nói hiện đại, bao gồm sự biến đổi của xương móng, tăng khả năng kiểm soát các cơ hoành, sự tiến hóa của gen FOXP2, cũng như như những thay đổi khác từ 600.000 năm trước.[70] Sau đó, giai đoạn thứ hai là Bước đơn Chomsky nhanh chóng, bao gồm ba sự kiện riêng biệt xảy ra liên tục vào khoảng 70.000 năm trước và tạo điều kiện cho sự chuyển tiếp từ ngôn ngữ phi đệ quy sang ngôn ngữ đệ quy ở các loài vượn người sơ khai.

Một đột biến gen làm chậm giai đoạn quan trọng Tổng hợp trước trán (PFS) của ít nhất hai đứa trẻ sống cùng nhau;
Điều này cho phép những đứa trẻ tạo ra các yếu tố đệ quy của ngôn ngữ như các giới từ không gian;
Sau đó, thứ này sẽ hợp nhất với ngôn ngữ phi đệ quy của cha mẹ chúng để tạo ra ngôn ngữ đệ quy.^[46]

Trẻ em có vỏ não trước trán (PFC) hiện đại để cho phép phát triển của PFS là không đủ, trẻ cũng phải được kích thích về mặt tinh thần và có các yếu tố đệ quy trong ngôn ngữ của chúng để có được PFS. Vì cha mẹ của chúng chưa phát minh ra các yếu tố này, nên trẻ em sẽ phải tự làm điều đó, đây là chuyện thường xảy ra ở trẻ nhỏ sống cùng nhau, trong một quá trình gọi là cryptophasia (loại ngôn ngữ phat triển bởi hai đứa bé sinh đôi). [72] Điều này có nghĩa là việc phát triển PFC bị trì hoãn sẽ cho phép có thêm thời gian để có được PFS và phát triển các yếu tố đệ quy.

Tất nhiên, sự phát triển PFC bị trì hoãn sẽ đi kèm với những nhược điểm, chẳng hạn như thời gian phụ thuộc vào cha mẹ sẽ lâu hơn khiến tỷ lệ chết trẻ cao hơn. Để ngôn ngữ hiện đại xuất hiện, sự trì hoãn PFC phải có một lợi ích sinh tồn to lớn trong cuộc sống sau này, chẳng hạn như khả năng PFS. Điều này cho thấy rằng đột biến gây ra sự chậm trễ PFC và sự phát triển của ngôn ngữ đệ quy và PFS xảy ra đồng thời, điều này cho thấy bằng chứng về sự tắc nghẽn di truyền khoảng 70.000 năm trước.[73] Đây có thể là kết quả của một vài cá nhân đã phát triển PFS và ngôn ngữ đệ quy mang lại cho họ lợi thế cạnh tranh đáng kể so với tất cả những cá thể khác vào thời điểm đó.[71]

Giả thuyết cử chỉ

Giả thuyết cử chỉ cho rằng ngôn ngữ của con người phát triển từ những cử chỉ được sử dụng trong giao tiếp đơn giản.

Hai loại bằng chứng ủng hộ giả thuyết này.

Ngôn ngữ cử chỉ và ngôn ngữ giọng nói phụ thuộc vào cùng một hệ thống thần kinh. Các vùng trên vỏ não chịu trách nhiệm cho chuyển động miệng và tay khớp nhau.
Các loài linh trưởng có thể sử dụng cử chỉ hoặc biểu tượng để giao tiếp nguyên thủy và một số cử chỉ của chúng giống với con người, như "tư thế cầu xin", với hai bàn tay duỗi ra, mà con người chia sẻ với tinh tinh.[74]

Nghiên cứu đã tìm thấy nhiều bằng chứng thuyết phục cho ý tưởng rằng ngôn ngữ lời nói và ngôn ngữ ký hiệu phụ thuộc vào các cấu trúc thần kinh tương tự. Những bệnh nhân sử dụng ngôn ngữ ký hiệu và bị tổn thương bán cầu não trái biểu hiện những rối loạn với ngôn ngữ ký hiệu của họ giống như bệnh nhân bị tổn hại âm thanh với ngôn ngữ nói của họ.[75] Các nhà nghiên cứu khác phát hiện ra rằng các vùng bán cầu não trái điều khiển ngôn ngữ ký hiệu cũng như trong quá trình sử dụng ngôn ngữ giọng nói hoặc ngôn ngữ viết. [76]

Giả thuyết từ đâu đến cái gì

'Từ đâu đến cái gì' là một mô hình tiến hóa ngôn ngữ dựa chủ yếu trên tổ chức xử lý ngôn ngữ trong não bộ và hai cấu trúc của nó: luồng âm thanh thính giác lưng và luồng âm thanh thính giác bụng.[96][97] Nó đưa ra giả thuyết 7 giai đoạn tiến hóa của ngôn ngữ (xem hình minh họa). Tiếng nói được sử dụng để mẹ và con có thể tìm nhau nếu bị xa rời (hình minh họa 1). Các tiếng nói này có thể thay đổi ngữ điệu để thể hiện mức độ cấp bách cao hoặc thấp (hình minh họa 2). Tiếng nói của hai bên đã kích hoạt cuộc hỏi-đáp đầu tiên. Trong trường hợp này, đứa trẻ sẽ phát ra tiếng nói cấp bách thấp để thể hiện mong muốn tương tác với một đối tượng và người mẹ sẽ đáp lại với một tiếng nói thấp (để thể hiện sự chấp thuận tương tác) hoặc cao (để thể hiện sự từ chối) (minh họa 3). Dần dần, ngữ điệu và kiểm soát giọng nói dẫn đến phát minh âm vị liên kết với các đối tượng riêng biệt (hình minh họa 4). Lúc đầu, trẻ học các âm vị này từ cha mẹ bằng cách bắt chước chuyển động của môi (hình minh họa 5). Cuối cùng, trẻ sơ sinh đã có thể ghi nhớ vào bộ nhớ dài hạn tất cả các âm vị. Do đó, bắt chước thông qua đọc môi chỉ giới hạn ở trẻ nhỏ và trẻ lớn hơn đã học các âm vị mới thông qua bắt chước mà không đọc môi (hình minh họa 6). Khi các cá nhân có khả năng tạo ra một chuỗi các âm vị, điều này cho phép các từ đa âm tiết, tăng trưởng vốn từ vựng của chúng (hình minh họa 7). Việc sử dụng các từ, bao gồm các chuỗi các âm tiết, đã cung cấp cấu trúc để giao tiếp bằng các chuỗi từ (nghĩa là các câu).

Tên của giả thuyết bắt nguồn từ hai luồng thính giác, cả hai đều được tìm thấy trong não của con người và các loài linh trưởng khác. Luồng thính giác bụng chịu trách nhiệm nhận dạng âm thanh, và do đó, nó được gọi là luồng thính giác cái gì.[98][99][100] Ở loài linh trưởng, luồng thính giác lưng chịu trách nhiệm định vị âm thanh hay gọi là luông thính giác từ đâu. Chỉ ở người (ở bán cầu não trái), nó cũng chịu trách nhiệm cho các quá trình khác liên quan đến sử dụng và thu nhận ngôn ngữ, như lặp lại và sản xuất lời nói, tích hợp các âm vị với chuyển động môi, nhận thức và sản xuất ngữ điệu, trí nhớ dài hạn về âm vị học (lưu trữ bộ nhớ dài hạn các âm thanh của từ) và bộ nhớ làm việc theo âm vị học (lưu trữ tạm thời các âm thanh của từ).[101][102][103][104][105][106][107][108] Một số bằng chứng cũng chỉ ra vai trò trong việc nhận ra người khác bằng giọng nói của họ.[109][110] Sự xuất hiện của từng chức năng này trong luồng âm thanh thính giác thể hiện một giai đoạn trung gian trong sự phát triển của ngôn ngữ.

Nguồn gốc tiếng nói liên lạc trong ngôn ngữ của con người đồng ý với các nghiên cứu trên động vật, giống như ngôn ngữ của con người, sự phân biệt tiếng nói liên lạc ở khỉ được xếp bên cạnh bán cầu trái.[111][112] Những con chuột bị loại bỏ các gen liên quan đến ngôn ngữ (như FOXP2 và SRPX2) dẫn đến việc những con con không còn có khả năng phát ra tiếng gọi tìm mẹ nếu bị chia tách.[113][114] Hỗ trợ mô hình này cũng là khả năng giải thích các hiện tượng độc đáo ở con người, như sử dụng ngữ điệu khi dùng câu mệnh lệnh và câu hỏi, xu hướng trẻ sơ sinh bắt chước cách phát âm trong những năm đầu đời (và sự biến mất của nó sau này) và môi người có thể nhìn thấy, không tìm thấy ở các loài vượn khác. Lý thuyết này có thể được coi là một phiên bản nâng cấp của giả thuyết ''đặt em bé xuống'' về tiến hóa ngôn ngữ.

Tham khảo

^ Tallerman M., Gibson K. R., 2012. The Oxford handbook of language evolution. Oxford, New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-954111-9. OCLC 724665645
^ Müller F. M. 1996 [1861]. The theoretical stage, and the origin of language. Lecture 9 from Lectures on the Science of Language. Reprinted in R. Harris (ed.), The Origin of Language. Bristol: Thoemmes Press, p. 7-41.
^ Christiansen M. H., Kirby S., 2003. Language evolution: the hardest problem in science?. Language evolution, Oxford, New York: Oxford University Press, p. 77–93. ISBN 978-0-19-924484-3. OCLC 51235137.
^ ^a ^b Ulbæk, Ib (1998). James R Hurford; Michael Studdert-Kennedy; Chris Knight (biên tập). The origin of language and cognition. Approaches to the evolution of language : social and cognitive base. Cambridge, UK; New York: Cambridge University Press. tr. 30–43. ISBN 978-0-521-63964-4. OCLC 37742390. Lỗi chú thích: Thẻ <ref> không hợp lệ: tên “Ulbæk 1998” được định rõ nhiều lần, mỗi lần có nội dung khác
^ Darwin, C. (1871). "The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex, 2 vols. London: Murray, tr. 56.
^ Müller, F. M. 1996 [1861]. The theoretical stage, and the origin of language. Bài giảng thứ 9 từ Lectures on the Science of Language. Tái bản trong R. Harris (ed.), The Origin of Language. Bristol: Thoemmes Press, tr. 7–41.
^ Paget, R. 1930. Human speech: some observations, experiments, and conclusions as to the nature, origin, purpose and possible improvement of human speech. London: Routledge & Kegan Paul.
^ Firth, J. R. 1964. The Tongues of Men and Speech. London: Nhà xuất bản Đại học Oxford, tr. 25–6.
^ Stam, J. H. 1976. Inquiries into the origins of language. New York: Harper and Row, tr. 243-44.
^ ^a ^b Zahavi, A. (tháng 5 năm 1993). “The fallacy of conventional signalling”. Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences. 340 (1292): 227–230. Bibcode:1993RSPTB.340..227Z. doi:10.1098/rstb.1993.0061. PMID 8101657.
^ Zahavi, A. and A. Zahavi 1997. The Handicap Principle: A Missing Piece in Darwin's Puzzle. New York và Oxford: Nhà xuất bản Đại học Oxford. ISBN 9780190284589
^ Smith, J.Maynard (1994). “Must reliable signals always be costly?”. Animal Behaviour. 47 (5): 1115–1120. doi:10.1006/anbe.1994.1149. ISSN 0003-3472.
^ Goodall, Jane (1986). The chimpanzees of Gombe: patterns of behavior. Cambridge, Massachusetts: Belknap Press of Harvard University Press. ISBN 978-0-674-11649-8. OCLC 12550961.
^ Byrne, Richard W.; Whiten, Andrew. (1988). Machiavellian intelligence: social expertise and the evolution of intellect in monkeys, apes, and humans. Oxford: Clarendon Press. ISBN 978-0-19-852175-4. OCLC 17260831.
^ de Waal, Frans B. M. (2005). “Intentional Deception in Primates”. Evolutionary Anthropology. 1 (3): 86–92. doi:10.1002/1360010306 (không hoạt động ngày 20 tháng 8 năm 2019).Quản lý CS1: DOI không hoạt động tính đến 2019 (liên kết)
^ ^a ^b Knight, Chris (1998). James R Hurford; Michael Studdert-Kennedy; Chris Knight (biên tập). Ritual/speech coevolution: a solution to the problem of deception (PDF). Approaches to the evolution of language: social and cognitive base. Cambridge, UK; New York: Cambridge University Press. tr. 68–91. ISBN 978-0-521-63964-4. OCLC 37742390.
^ ^a ^b Power, Camilla (1998). James R Hurford; Michael Studdert-Kennedy; Chris Knight (biên tập). Old wives' tales: the gossip hypothesis and the reliability of cheap signals. Approaches to the evolution of language: social and cognitive base. Cambridge, UK; New York: Cambridge University Press. tr. 111–129. ISBN 978-0-521-63964-4. OCLC 37742390.
^ ^a ^b Fitch, W. T. (2004). “Kin selection and "mother tongues": a neglected component in language evolution” (PDF). Trong Ulrike Griebel; D Kimbrough Oller (biên tập). Evolution of communication systems: a comparative approach. Cambridge, Massachusetts: MIT Press. tr. 275–296. ISBN 978-0-262-15111-5. OCLC 845673575.
^ Hamilton, W. D. (1964). “The genetical evolution of social behaviour. I, II”. Journal of Theoretical Biology. 7 (1): 1–52. doi:10.1016/0022-5193(64)90038-4. PMID 5875341.
^ ^a ^b Tallerman, Maggie (2013). Kin selection, pedagogy and linguistic complexity: whence protolanguage?. The evolutionary emergence of language: evidence and inference. Oxford, UK: Oxford University Press. tr. 77–96. ISBN 978-0-19-965485-7. OCLC 856795812. Đã bỏ qua tham số không rõ |editors= (gợi ý |editor=) (trợ giúp)
^ Trivers, R. L. (1971). “The evolution of reciprocal altruism”. Quarterly Review of Biology. 46: 35–57. doi:10.1086/406755.
^ ^a ^b Knight, Chris (2006). Angelo Cangelosi; Andrew D M Smith; Kenny Smith (biên tập). Language co-evolved with the rule of law (PDF). The evolution of language: proceedings of the 6th international conference (EVOLANG6), Rome, Italy, 12–15 April 200. New Jersey: World Scientific Publishing. tr. 168–175. ISBN 978-981-256-656-0. OCLC 70797781.
^ Dessalles, Jean L. (1998). James R Hurford; Michael Studdert-Kennedy; Chris Knight (biên tập). Altruism, status and the origin of relevance. Approaches to the evolution of language: social and cognitive base. Cambridge, UK; New York: Cambridge University Press. tr. 130–147. ISBN 978-0-521-63964-4. OCLC 37742390.
^ ^a ^b Dunbar, R. I. M. (1996). Grooming, gossip and the evolution of language. London: Faber and Faber. ISBN 9780571173969. OCLC 34546743.
^ von Heiseler, Till Nikolaus (2014). “Language evolved for storytelling in a super-fast evolution”. Trong R. L. C. Cartmill (biên tập). Evolution of Language. London: World Scientific. tr. 114–121.
^ Power, C. (1998). “Old wives' tales: the gossip hypothesis and the reliability of cheap signals”. Trong J. R. Hurford; M. Studdert Kennedy; C. Knight (biên tập). Approaches to the Evolution of Language: Social and Cognitive Bases. Cambridge: Cambridge University Press. tr. 111 29.
^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên Rappaport 1999
^ Lewis, Jerome (2009). Rudolf P Botha; Chris Knight (biên tập). As Well as Words: Congo Pygmy Hunting, Mimicry, and Play. The cradle of language. Oxford; New York: Oxford University Press. tr. 236–256. ISBN 978-0-19-954586-5. OCLC 804498749.
^ Enfield, N. J. (2010). “Without social context?” (PDF). Science. 329 (5999): 1600–1601. Bibcode:2010Sci...329.1600E. doi:10.1126/science.1194229.
^ Watts, Ian (2009). Rudolf P Botha; Chris Knight (biên tập). Red Ochre, Body Painting, and Language: Interpreting the Blombos Ochre. The cradle of language. Oxford; New York: Oxford University Press. tr. 62–92. ISBN 978-0-19-954586-5. OCLC 804498749.
^ Steels, L. (2009). Is sociality a crucial prerequisite for the emergence of language?. The prehistory of language. Oxford; New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-954587-2. OCLC 819189595. Đã bỏ qua tham số không rõ |editors= (gợi ý |editor=) (trợ giúp)
^ Deacon, Terrence William. (1997). The symbolic species: the co-evolution of language and the brain. New York: W.W. Norton. ISBN 978-0-393-03838-5. OCLC 807018262.
^ Knight, Chris (2010). Ulrich J Frey; Charlotte Störmer; Kai P Willführ (biên tập). The origins of symbolic culture (PDF). Homo novus: a human without illusion. Berlin; New York: Springer. tr. 193–211. ISBN 978-3-642-12141-8. OCLC 639461749.
^ Searle, J. R. 1996. The Construction of Social Reality. London: Penguin.
^ Durkheim, E. 1947 [1915]. "Origins of these beliefs". Chuơng VII. Trong É. Durkheim, The Elementary Forms of the Religious Life: A study in religious sociology. Trans. J. W. Swain. Glencoe, Illinois: The Free Press, tr. 205–239.
^ Chomsky, Noam (2011). “Language and Other Cognitive Systems. What is Special About Language?”. Language Learning and Development. 7 (4): 263–78. doi:10.1080/15475441.2011.584041.
^ Chomsky, N. (2005). “=Three factors in language design”. Linguistic Inquiry. 36 (1): 1–22. doi:10.1162/0024389052993655.
^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên Knight 2008
^ Arnauld, Antoine; Lancelot, Claude (1975) [First published 1660]. General and Rational Grammar : The Port-Royal Grammar. The Hague: Mouton. ISBN 902793004X.
^ ^a ^b Daneš, František (1987). “On Prague school functionalism in linguistics”. Trong Dirven, R.; Fried, V. (biên tập). Functionalism in Linguistics. John Benjamins. tr. 3–38. ISBN 9789027215246.
^ Aronoff, Mark (2017). “Darwinism tested by the science of language”. Trong Bowern; Horn; Zanuttini (biên tập). On Looking into Words (and Beyond): Structures, Relations, Analyses. SUNY Press. tr. 443–456. ISBN 978-3-946234-92-0. Truy cập ngày 3 tháng 3 năm 2020.
^ Hauser, Mark D.; Yang, Charles; Berwick, Robert C.; Tattersall, Ian; Ryan, Michael J.; Watumull, Jeffrey; Chomsky, Noam; Lewontin, Richard C. (2014). “The mystery of language evolution”. Frontiers in Psychology. 5: 401. doi:10.3389/fpsyg.2014.00401. PMC 4019876. PMID 24847300.
^ Anderson, Earl R. (1998). A Grammar of Iconism. Fairleigh Dickinson University Press. ISBN 9780838637647.
^ de Saussure, Ferdinand (1959) [First published 1916]. Course in general linguistics (PDF). New York: Philosophy Library. ISBN 9780231157278.
^ Hejl, P. M. (2013). “The importance of the concepts of "organism" and "evolution" in Emile Durkheim's division of social labor and the influence of Herbert Spencer”. Trong Maasen, Sabine; Mendelsohn, E.; Weingart, P. (biên tập). Biology as Society, Society as Biology: Metaphors. Springer. tr. 155–191. ISBN 9789401106733.
^ Vyshedskiy, Andrey (ngày 29 tháng 7 năm 2019). “Language evolution to revolution: the leap from rich-vocabulary non-recursive communication system to recursive language 70,000 years ago was associated with acquisition of a novel component of imagination, called Prefrontal Synthesis, enabled by a mutation that slowed down the prefrontal cortex maturation simultaneously in two or more children – the Romulus and Remus hypothesis”. Research Ideas and Outcomes. 5. doi:10.3897/rio.5.e38546. ISSN 2367-7163.

Liên kết ngoài

[1] Tallerman M., Gibson K. R., 2012. The Oxford handbook of language evolution. Oxford, New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-954111-9. OCLC 724665645

[2] Müller F. M. 1996 [1861]. The theoretical stage, and the origin of language. Lecture 9 from Lectures on the Science of Language. Reprinted in R. Harris (ed.), The Origin of Language. Bristol: Thoemmes Press, p. 7-41.

[3] Christiansen M. H., Kirby S., 2003. Language evolution: the hardest problem in science?. Language evolution, Oxford, New York: Oxford University Press, p. 77–93. ISBN 978-0-19-924484-3. OCLC 51235137.

[Ulbæk_1998-4] Ulbæk, Ib (1998). James R Hurford; Michael Studdert-Kennedy; Chris Knight (biên tập). The origin of language and cognition. Approaches to the evolution of language : social and cognitive base. Cambridge, UK; New York: Cambridge University Press. tr. 30–43. ISBN 978-0-521-63964-4. OCLC 37742390. Lỗi chú thích: Thẻ <ref> không hợp lệ: tên “Ulbæk 1998” được định rõ nhiều lần, mỗi lần có nội dung khác

[5] Darwin, C. (1871). "The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex, 2 vols. London: Murray, tr. 56.

[6] Müller, F. M. 1996 [1861]. The theoretical stage, and the origin of language. Bài giảng thứ 9 từ Lectures on the Science of Language. Tái bản trong R. Harris (ed.), The Origin of Language. Bristol: Thoemmes Press, tr. 7–41.

[7] Paget, R. 1930. Human speech: some observations, experiments, and conclusions as to the nature, origin, purpose and possible improvement of human speech. London: Routledge & Kegan Paul.

[8] Firth, J. R. 1964. The Tongues of Men and Speech. London: Nhà xuất bản Đại học Oxford, tr. 25–6.

[9] Stam, J. H. 1976. Inquiries into the origins of language. New York: Harper and Row, tr. 243-44.

[Zahavi_1993-10] Zahavi, A. (tháng 5 năm 1993). “The fallacy of conventional signalling”. Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences. 340 (1292): 227–230. Bibcode:1993RSPTB.340..227Z. doi:10.1098/rstb.1993.0061. PMID 8101657.

[11] Zahavi, A. and A. Zahavi 1997. The Handicap Principle: A Missing Piece in Darwin's Puzzle. New York và Oxford: Nhà xuất bản Đại học Oxford. ISBN 9780190284589

[Smith_1994-12] Smith, J.Maynard (1994). “Must reliable signals always be costly?”. Animal Behaviour. 47 (5): 1115–1120. doi:10.1006/anbe.1994.1149. ISSN 0003-3472.

[Goodall_1986-13] Goodall, Jane (1986). The chimpanzees of Gombe: patterns of behavior. Cambridge, Massachusetts: Belknap Press of Harvard University Press. ISBN 978-0-674-11649-8. OCLC 12550961.

[Byrne_1988-14] Byrne, Richard W.; Whiten, Andrew. (1988). Machiavellian intelligence: social expertise and the evolution of intellect in monkeys, apes, and humans. Oxford: Clarendon Press. ISBN 978-0-19-852175-4. OCLC 17260831.

[de_Waal_(2005)-15] Waal, Frans B. M. (2005). “Intentional Deception in Primates”. Evolutionary Anthropology. 1 (3): 86–92. doi:10.1002/1360010306 (không hoạt động ngày 20 tháng 8 năm 2019).Quản lý CS1: DOI không hoạt động tính đến 2019 (liên kết)

[Knight_1998-16] Knight, Chris (1998). James R Hurford; Michael Studdert-Kennedy; Chris Knight (biên tập). Ritual/speech coevolution: a solution to the problem of deception (PDF). Approaches to the evolution of language: social and cognitive base. Cambridge, UK; New York: Cambridge University Press. tr. 68–91. ISBN 978-0-521-63964-4. OCLC 37742390.

[Power_1998-17] Power, Camilla (1998). James R Hurford; Michael Studdert-Kennedy; Chris Knight (biên tập). Old wives' tales: the gossip hypothesis and the reliability of cheap signals. Approaches to the evolution of language: social and cognitive base. Cambridge, UK; New York: Cambridge University Press. tr. 111–129. ISBN 978-0-521-63964-4. OCLC 37742390.

[Fitch_2004-18] Fitch, W. T. (2004). “Kin selection and "mother tongues": a neglected component in language evolution” (PDF). Trong Ulrike Griebel; D Kimbrough Oller (biên tập). Evolution of communication systems: a comparative approach. Cambridge, Massachusetts: MIT Press. tr. 275–296. ISBN 978-0-262-15111-5. OCLC 845673575.

[19] Hamilton, W. D. (1964). “The genetical evolution of social behaviour. I, II”. Journal of Theoretical Biology. 7 (1): 1–52. doi:10.1016/0022-5193(64)90038-4. PMID 5875341.

[Tallerman_2013-20] Tallerman, Maggie (2013). Kin selection, pedagogy and linguistic complexity: whence protolanguage?. The evolutionary emergence of language: evidence and inference. Oxford, UK: Oxford University Press. tr. 77–96. ISBN 978-0-19-965485-7. OCLC 856795812. Đã bỏ qua tham số không rõ |editors= (gợi ý |editor=) (trợ giúp)

[21] Trivers, R. L. (1971). “The evolution of reciprocal altruism”. Quarterly Review of Biology. 46: 35–57. doi:10.1086/406755.

[Knight_2006-22] Knight, Chris (2006). Angelo Cangelosi; Andrew D M Smith; Kenny Smith (biên tập). Language co-evolved with the rule of law (PDF). The evolution of language: proceedings of the 6th international conference (EVOLANG6), Rome, Italy, 12–15 April 200. New Jersey: World Scientific Publishing. tr. 168–175. ISBN 978-981-256-656-0. OCLC 70797781.

[Dessalles_1998-23] Dessalles, Jean L. (1998). James R Hurford; Michael Studdert-Kennedy; Chris Knight (biên tập). Altruism, status and the origin of relevance. Approaches to the evolution of language: social and cognitive base. Cambridge, UK; New York: Cambridge University Press. tr. 130–147. ISBN 978-0-521-63964-4. OCLC 37742390.

[Dunbar_1996-24] Dunbar, R. I. M. (1996). Grooming, gossip and the evolution of language. London: Faber and Faber. ISBN 9780571173969. OCLC 34546743.

[25] von Heiseler, Till Nikolaus (2014). “Language evolved for storytelling in a super-fast evolution”. Trong R. L. C. Cartmill (biên tập). Evolution of Language. London: World Scientific. tr. 114–121.

[26] Power, C. (1998). “Old wives' tales: the gossip hypothesis and the reliability of cheap signals”. Trong J. R. Hurford; M. Studdert Kennedy; C. Knight (biên tập). Approaches to the Evolution of Language: Social and Cognitive Bases. Cambridge: Cambridge University Press. tr. 111 29.

[Rappaport_1999-27] Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên Rappaport 1999

[Lewis_2009-28] Lewis, Jerome (2009). Rudolf P Botha; Chris Knight (biên tập). As Well as Words: Congo Pygmy Hunting, Mimicry, and Play. The cradle of language. Oxford; New York: Oxford University Press. tr. 236–256. ISBN 978-0-19-954586-5. OCLC 804498749.

[Enfield_2010-29] Enfield, N. J. (2010). “Without social context?” (PDF). Science. 329 (5999): 1600–1601. Bibcode:2010Sci...329.1600E. doi:10.1126/science.1194229.

[Watts_2009-30] Watts, Ian (2009). Rudolf P Botha; Chris Knight (biên tập). Red Ochre, Body Painting, and Language: Interpreting the Blombos Ochre. The cradle of language. Oxford; New York: Oxford University Press. tr. 62–92. ISBN 978-0-19-954586-5. OCLC 804498749.

[Steels_2009-31] Steels, L. (2009). Is sociality a crucial prerequisite for the emergence of language?. The prehistory of language. Oxford; New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-954587-2. OCLC 819189595. Đã bỏ qua tham số không rõ |editors= (gợi ý |editor=) (trợ giúp)

[Deacon_1997-32] Deacon, Terrence William. (1997). The symbolic species: the co-evolution of language and the brain. New York: W.W. Norton. ISBN 978-0-393-03838-5. OCLC 807018262.

[Knight_2010-33] Knight, Chris (2010). Ulrich J Frey; Charlotte Störmer; Kai P Willführ (biên tập). The origins of symbolic culture (PDF). Homo novus: a human without illusion. Berlin; New York: Springer. tr. 193–211. ISBN 978-3-642-12141-8. OCLC 639461749.

[34] Searle, J. R. 1996. The Construction of Social Reality. London: Penguin.

[35] Durkheim, E. 1947 [1915]. "Origins of these beliefs". Chuơng VII. Trong É. Durkheim, The Elementary Forms of the Religious Life: A study in religious sociology. Trans. J. W. Swain. Glencoe, Illinois: The Free Press, tr. 205–239.

[36] Chomsky, Noam (2011). “Language and Other Cognitive Systems. What is Special About Language?”. Language Learning and Development. 7 (4): 263–78. doi:10.1080/15475441.2011.584041.

[Three_factors_in_language_design-37] Chomsky, N. (2005). “=Three factors in language design”. Linguistic Inquiry. 36 (1): 1–22. doi:10.1162/0024389052993655.

[Knight_2008-38] Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên Knight 2008

[39] Arnauld, Antoine; Lancelot, Claude (1975) [First published 1660]. General and Rational Grammar : The Port-Royal Grammar. The Hague: Mouton. ISBN 902793004X.

[Daneš_1987-40] Daneš, František (1987). “On Prague school functionalism in linguistics”. Trong Dirven, R.; Fried, V. (biên tập). Functionalism in Linguistics. John Benjamins. tr. 3–38. ISBN 9789027215246.

[Aronoff_2017-41] Aronoff, Mark (2017). “Darwinism tested by the science of language”. Trong Bowern; Horn; Zanuttini (biên tập). On Looking into Words (and Beyond): Structures, Relations, Analyses. SUNY Press. tr. 443–456. ISBN 978-3-946234-92-0. Truy cập ngày 3 tháng 3 năm 2020.

[Hauser_etal_2014-42] Hauser, Mark D.; Yang, Charles; Berwick, Robert C.; Tattersall, Ian; Ryan, Michael J.; Watumull, Jeffrey; Chomsky, Noam; Lewontin, Richard C. (2014). “The mystery of language evolution”. Frontiers in Psychology. 5: 401. doi:10.3389/fpsyg.2014.00401. PMC 4019876. PMID 24847300.

[Anderson_1998-43] Anderson, Earl R. (1998). A Grammar of Iconism. Fairleigh Dickinson University Press. ISBN 9780838637647.

[Saussure_1959-44] Saussure, Ferdinand (1959) [First published 1916]. Course in general linguistics (PDF). New York: Philosophy Library. ISBN 9780231157278.

[Hejl_2013-45] Hejl, P. M. (2013). “The importance of the concepts of "organism" and "evolution" in Emile Durkheim's division of social labor and the influence of Herbert Spencer”. Trong Maasen, Sabine; Mendelsohn, E.; Weingart, P. (biên tập). Biology as Society, Society as Biology: Metaphors. Springer. tr. 155–191. ISBN 9789401106733.

[:6-46] Vyshedskiy, Andrey (ngày 29 tháng 7 năm 2019). “Language evolution to revolution: the leap from rich-vocabulary non-recursive communication system to recursive language 70,000 years ago was associated with acquisition of a novel component of imagination, called Prefrontal Synthesis, enabled by a mutation that slowed down the prefrontal cortex maturation simultaneously in two or more children – the Romulus and Remus hypothesis”. Research Ideas and Outcomes. 5. doi:10.3897/rio.5.e38546. ISSN 2367-7163.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

[40]

[41]

[42]

[43]

[44]

[45]

[46]

@@ Dòng 66: / Dòng 66: @@
 ===Lý thuyết nhân văn===
-Trường phái ủng hộ [[chủ nghĩa nhân văn]] coi ngôn ngữ là phát minh của con người. Nhà triết học thời [[Phục hưng]] [[Antoine Arnauld]] đã mô tả chi tiết ý tưởng của ông về nguồn gốc ngôn ngữ trong cuốn [[Ngữ pháp Port-Royal]]. Theo Arnauld, con người có bản chất xã hội và lý trí, và điều này thúc đẩy ta tạo ra ngôn ngữ như một phương tiện để truyền đạt ý tưởng của mình cho người khác. Việc kiến thiết ngôn ngữ sẽ là một quá trình rất chậm và dần dần.[69] Trong lý thuyết sau này, đặc biệt là trong ngành [[ngôn ngữ học chức năng]], nhu cầu [[giao tiếp]] quan trọng hơn nhu cầu tâm lý. [70]
+Trường phái [[chủ nghĩa nhân văn]] coi ngôn ngữ là một phát minh của con người. Nhà triết học thời [[Phục hưng]] [[Antoine Arnauld]] đã ghi chép lại ý tưởng của ông về nguồn gốc ngôn ngữ trong cuốn ''[[Ngữ pháp Port-Royal]]''. Theo Arnauld, con người có bản chất xã hội và luân lí, điều này thúc đẩy nhân loại sáng tạp ra ngôn ngữ để truyền đạt ý tưởng của mình cho người khác. Sự kiến thiết ngôn ngữ đó sẽ là một quá trình diễn ra chậm chạp và dần dần.<ref>{{chú thích sách |last1=Arnauld |first1=Antoine |last2=Lancelot |first2=Claude |date=1975 |orig-year=First published 1660 |title=General and Rational Grammar : The Port-Royal Grammar |url=https://archive.org/details/portroyalgrammar0000lanc |location=The Hague |publisher=Mouton |isbn=902793004X |author-link=Antoine_Arnauld |url-access=registration}}</ref> Trong các lý thuyết sau này, đặc biệt là trong ngành [[ngôn ngữ học chức năng]], người ta coi nhu cầu [[giao tiếp]] quan trọng hơn nhu cầu tâm lý.<ref name="Daneš 1987">{{chú thích sách |last=Daneš |first=František |editor-last=Dirven |editor-first=R. | editor-last2=Fried |editor-first2=V. | title=Functionalism in Linguistics |publisher=John Benjamins |date=1987 |pages=3–38 |chapter=On Prague school functionalism in linguistics |isbn=9789027215246|author-link=František Daneš}}</ref>
-Tuy nhiên, sự phát triển của ngôn ngữ không được coi là quan trọng đối với việc nghiên cứu các ngôn ngữ. Nhà [[ngôn ngữ học cấu trúc]] [[Ferdinand de Saussure]] từ bỏ [[ngôn ngữ học tiến hóa]] sau khi đi đến kết luận rằng nó chắc chắn sẽ không thể cung cấp bất kỳ cái nhìn sâu sắc mang tính cách mạng nào nữa sau khi hoàn thành các công trình chính trong [[ngôn ngữ học lịch sử]] vào cuối thế kỷ XIX. Saussure đặc biệt hoài nghi về cách tiếp cận của August Schleicher và các nhà ngôn ngữ học trường phái Darwin tái tạo các ngôn ngữ tiền sử dưới dạng nguyên thủy (proto).[71]
+Tuy nhiên, sự tiến hóa của ngôn ngữ không được coi trọng trong các nghiên cứu ngôn ngữ học. Nhà [[ngôn ngữ học cấu trúc]] [[Ferdinand de Saussure]] từ bỏ ngành [[ngôn ngữ học tiến hóa]] sau khi ông đi đến kết luận rằng, chắc chắn nó sẽ không thể cung cấp bất kỳ cái nhìn sâu sắc mang tính cách mạng nào nữa sau khi các công trình chính của ngành [[ngôn ngữ học lịch sử]] được hoàn thành vào cuối thế kỷ XIX. Saussure rất hoài nghi về phương pháp phục dựng ngôn ngữ nguyên thủy (tức là ngành ngôn ngữ học lịch sử) mà [[August Schleicher]] và các nhà ngôn học trường phái Darwin thường sử dụng.<ref name="Aronoff 2017">{{cite book |last=Aronoff|first=Mark |editor-last1=Bowern | editor-last2=Horn | editor-last3=Zanuttini |title=On Looking into Words (and Beyond): Structures, Relations, Analyses|publisher=SUNY Press |year=2017|pages=443–456 |chapter=Darwinism tested by the science of language | url=https://langsci-press.org/catalog/book/151 |isbn=978-3-946234-92-0 |access-date=2020-03-03}}</ref>
-Ngôn ngữ học tiến hóa cũng đã vấp phải nhiều chỉ trích. Hiệp hội ngôn ngữ Paris từng cấm chủ đề tiến hóa ngôn ngữ vào năm 1866 vì nó thiếu bằng chứng khoa học.[72] Cùng thời gian đó, Max Müller chế giễu các học thuyết hiện hành giải thích nguồn gốc ngôn ngữ. Trong cách phân loại của ông, 'giả thuyết gâu gâu' là loại giải thích coi các ngôn ngữ đã phát triển như một sự bắt chước của âm thanh tự nhiên. 'Lý thuyết pooh-pooh' cho rằng lời nói bắt nguồn từ tiếng hét và tiếng kêu của con người tự phát; lý thuyết 'yo-he-ho' gợi ý rằng ngôn ngữ được phát triển từ tiếng càu nhàu và thở hổn hển được gợi lên bởi nỗ lực thể chất; trong khi 'lý thuyết hát hò' cho rằng lời nói phát sinh từ các nghi lễ nguyên thủy.[73]
+Ngôn ngữ học tiến hóa cũng đã vấp phải nhiều chỉ trích. Hiệp hội ngôn ngữ Paris từng cấm chủ đề sự tiến hóa của ngôn ngữ vào năm 1866 vì bấy giờ còn thiếu thốn bằng chứng khoa học.<ref name="Hauser etal 2014">{{cite journal |last1=Hauser |first1=Mark D. |last2=Yang |first2=Charles |last3=Berwick |first3=Robert C. |last4=Tattersall |first4=Ian |last5=Ryan |first5=Michael J. |last6=Watumull |first6=Jeffrey |last7=Chomsky |first7=Noam |last8=Lewontin |first8=Richard C. |year=2014 |title=The mystery of language evolution |journal=Frontiers in Psychology |volume=5 |page=401 |doi=10.3389/fpsyg.2014.00401|pmid=24847300 |pmc=4019876 |doi-access=free }}</ref> Cùng vào thời điểm đó, Max Müller chế giễu các học thuyết hiện hành giải thích nguồn gốc ngôn ngữ. Theo ông thì các giả thuyết bấy giờ được phân loại thành: 'giả thuyết gâu gâu' là loại giải thích coi các ngôn ngữ đã phát triển như một sự bắt chước của âm thanh tự nhiên; 'giả thuyết pooh-pooh' cho rằng lời nói bắt nguồn từ tiếng hét và tiếng kêu của con người tự phát; 'giả thuyết yo-he-ho' gợi ý rằng ngôn ngữ được phát triển từ tiếng càu nhàu và thở hổn hển được gợi lên bởi nỗ lực thể chất; còn 'giả thuyết hát hò' cho rằng lời nói phát sinh từ các nghi lễ nguyên thủy.<ref name="Anderson 1998">{{cite book |last=Anderson |first=Earl R. |year=1998| title=A Grammar of Iconism |publisher=Fairleigh Dickinson University Press |isbn=9780838637647}}</ref>
-Giải pháp của Saussure cho vấn đề tiến hóa ngôn ngữ là phải phân chia ngôn ngữ học lý thuyết làm hai. Ngôn ngữ học tiến hóa và lịch sử được đổi tên thành [[ngôn ngữ học lịch đại]]. Ngành này nghiên cứu về sự thay đổi của ngôn ngữ, nhưng nó chỉ có khả năng hạn chế do sự không phù hợp của tất cả các tài liệu nghiên cứu đáng tin cậy có thể có sẵn. Ngược lại, [[ngôn ngữ học đồng đại]] có mục đích mở rộng tầm hiểu biết về ngôn ngữ của các nhà khoa học thông qua một nghiên cứu về giai đoạn ngôn ngữ đương đại hoặc lịch sử theo một hệ thống theo đúng nghĩa của nó.[74]
+Giải pháp của Saussure cho câu hỏi tiến hóa ngôn ngữ là phải phân chia ngôn ngữ học lý thuyết làm hai ngành chính. Thứ nhất, ngôn ngữ học tiến hóa và ngôn ngữ học lịch sử nên gộp thành [[ngôn ngữ học lịch đại]], chuyên nghiên cứu về sự thay đổi của ngôn ngữ nhưng chỉ có khả năng giải thích hạn chế bởi lẽ ta sẽ không bao giờ có đủ bằng chứng để phục dựng hoàn hảo một ngôn ngữ. Thứ hai, [[ngôn ngữ học đồng đại]] có mục đích mở rộng tầm hiểu biết về ngôn ngữ đương đại hoặc lịch sử thông qua một nghiên cứu về giai đoạn ngôn ngữ đương đại hoặc lịch sử theo một hệ thống đúng nghĩa của nó.<ref name="Saussure 1959">{{cite book |last=de Saussure|first=Ferdinand |title=Course in general linguistics |place=New York|publisher=Philosophy Library |date=1959 |orig-year=First published 1916| url=https://monoskop.org/images/0/0b/Saussure_Ferdinand_de_Course_in_General_Linguistics_1959.pdf |isbn=9780231157278| author-link=Ferdinand_de_Saussure}}</ref>
-[[Chủ nghĩa cấu trúc]], lần đầu tiên được giới thiệu trong [[xã hội học]] bởi [[Émile Durkheim]], là một loại lý thuyết tiến hóa nhân văn giải thích sự đa dạng hóa là cần thiết bởi sự phức tạp ngày càng tăng.[76] Đã có một sự thay đổi trọng tâm sang giải thích chức năng ngôn ngữ sau khi Saussure qua đời. Các nhà cấu trúc chức năng bao gồm các nhà ngôn ngữ học [[Prague Circle]] và [[André Martinet]] đã giải thích sự tăng trưởng và bảo trì các cấu trúc là bắt buộc bởi các chức năng của chúng.[70] Ví dụ, các công nghệ mới khiến con người phải phát minh ra các từ mới, nhưng những từ này có thể mất chức năng và rơi vào lãng quên khi các công nghệ đó lỗi thời và được thay thế bằng những từ hiện đại hơn.
+[[Chủ nghĩa cấu trúc]], lần đầu tiên được giới thiệu trong [[xã hội học]] bởi [[Émile Durkheim]], là một loại lý thuyết tiến hóa nhân văn giải thích sự đa dạng hóa là cần thiết bởi sự phức tạp ngày càng tăng.<ref name="Hejl 2013">{{cite book |last=Hejl |first=P. M. |editor-last=Maasen |editor-first=Sabine |editor2-last=Mendelsohn |editor2-first=E. |editor3-last=Weingart |editor3-first=P. | title=Biology as Society, Society as Biology: Metaphors |publisher=Springer |date=2013 |pages=155–191 |chapter=The importance of the concepts of "organism" and "evolution" in Emile Durkheim's division of social labor and the influence of Herbert Spencer |isbn=9789401106733}}</ref> Đã có một sự thay đổi trọng tâm sang giải thích chức năng ngôn ngữ sau khi Saussure qua đời. Các nhà cấu trúc chức năng bao gồm các nhà ngôn ngữ học [[Trường phái Prague]] và [[André Martinet]] đã giải thích sự tăng trưởng và bảo trì các cấu trúc là bắt buộc bởi các chức năng của chúng.<ref name="Daneš 1987" /> Ví dụ, các công nghệ mới khiến con người phải phát minh ra các từ mới, nhưng những từ này có thể mất chức năng và rơi vào lãng quên khi các công nghệ đó lỗi thời và được thay thế bằng những từ hiện đại hơn.
 ===Lý thuyết bước đơn của Chomsky===