Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Bắc Ngụy Hiếu Vũ Đế”
n →Chú thích: clean up, replaced: {{Reflist}} → {{Tham khảo}} |
n Bot: Di chuyển 5 liên kết ngôn ngữ đến Wikidata tại d:q1071537 Addbot |
||
| Dòng 67: | Dòng 67: | ||
[[Thể loại:Sinh 510]] |
[[Thể loại:Sinh 510]] |
||
[[Thể loại:Mất 535]] |
[[Thể loại:Mất 535]] |
||
[[en:Emperor Xiaowu of Northern Wei]] |
|||
[[ko:원수 (북위)]] |
|||
[[ja:孝武帝 (北魏)]] |
|||
[[sh:Car Xiaowu od Sjevernog Weija]] |
|||
[[zh:元修]] |
|||
Phiên bản lúc 09:29, ngày 15 tháng 3 năm 2013
| Bắc Ngụy Hiếu Vũ Đế | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hoàng đế Trung Hoa | |||||||||||||||||
| Vua Bắc Ngụy | |||||||||||||||||
| Trị vì | 532 – 535 | ||||||||||||||||
| Tiền nhiệm | An Định vương Nguyên Lãng | ||||||||||||||||
| Kế nhiệm | Đông Ngụy Hiếu Tĩnh Đế Tây Ngụy Văn Đế | ||||||||||||||||
| Thông tin chung | |||||||||||||||||
| Sinh | 510 | ||||||||||||||||
| Mất | 535 | ||||||||||||||||
| Thê thiếp | Cao Hoàng hậu | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Triều đại | Bắc Ngụy | ||||||||||||||||
| Thân phụ | Quảng Bình vương Nguyên Hoài (元懷) | ||||||||||||||||
| Thân mẫu | Lý thị | ||||||||||||||||
Bắc Ngụy Hiếu Vũ Đế (北魏孝武帝) (510 – 3/2/535), tên húy là Nguyên Tu (元脩 hay 元修), tự Hiếu Tắc (孝則), vào một số thời điểm được gọi là Xuất Đế (出帝, "hoàng đế bỏ trốn"),[1] là một hoàng đế của triều đại Bắc Ngụy trong lịch sử Trung Quốc. Sau khi tướng Cao Hoan nổi loạn và đánh bại gia tộc của Nhĩ Chu Vinh vào năm 532, ông ta đã lập Hiếu Vũ Đế lên ngôi. Tuy nhiên, mặc dù được Cao Hoan lập, Hiếu Vũ Đế đã cố gắng để thoát khỏi tầm kiểm soát của Cao Hoan, và đến năm 534, ông cùng với tướng Vũ Văn Thái đã chính thức đoạn tuyệt với Cao Hoan. Khi Cao Hoan tiến về phía nam để cố giành lại quyền kiểm soát triều đình, Hiếu Vũ Đế đã chạy trốn đến lãnh địa của Vũ Văn Thái, khiến Bắc Ngụy bị phân làm hai phần (Cao Hoan sau đó lập Nguyên Thiện Kiến lên ngôi, thiết lập triều Đông Ngụy). Tuy nhiên, quan hệ giữa Hiếu Vũ Đế và Vũ Văn Thái đã nhanh chóng trở nên xấu đi khi Vũ Văn Thái từ chối tha thứ cho các mối quan hệ loạn luân với em họ của Hiếu Vũ Đế, và khoảng tết năm 535, Vũ Văn Thái đã hạ độc giết chết Hiếu Vũ Đế. Người kế vị Hiếu Vũ Đế là Tây Ngụy Văn Đế, vị hoàng đế này thường được coi là hoàng đế đầu tiên của Tây Ngụy, Bắc Ngụy chính thức bị phân chia.
Bối cảnh
Nguyên Tu sinh năm 510, là con trai thứ ba của Quảng Bình vương Nguyên Hoài (元懷), Nguyên Hoài là con trai của Hiếu văn Đế và em trai của Tuyên Vũ Đế (đang trị vì). Mẫu thân ông là Lý thị và có lẽ là một thê thiếp của Nguyên Hoài, mặc dù các ghi chép lịch sử không rõ ràng về vấn đề này. Năm 517, Nguyên Hoài qua đời.
Vào thời niên thiếu, Nguyên Tu được coi là người hòa nhã và yên tĩnh, ông quan tâm đến các vấn đề quân sự. Năm 527, con trai của Tuyên Vũ Đế là Hiếu Minh Đế lập Nguyên Tu làm Nhữ Dương công. Năm 530, Hiếu Trang Đế thăng cho ông tước hiệu Bình Dương vương.
Năm 532, tướng Cao Hoan đánh bại các thành viên trong gia tộc của Nhĩ Chu Vinh (gia tộc này đã lật đổ và sát hại Hiếu Trang Đế sau khi Hiếu Trang Đế giết chết Nhĩ Chu Vinh vào năm 530). Trong khi tiến hành chiến dịch, Cao Hoan lập Nguyên Lãng, một thành viên một nhánh hoàng tộc xa, làm hoàng đế để tạo thế với Tiết Mẫn Đế, là người được Nhĩ Chu Thế Long (爾朱世隆) lập làm hoàng đế. Sau khi giành được chiến thắng, Cao Hoan cho rằng Nguyên Lãng không thích hợp để trở thành hoàng đế do có họ hàng xa với các hoàng đế kế cận trước đó. Cao Hoan định để Tiết Mẫn Đế tiếp tục ngồi trên ngai vàng, song đã đổi ý khi Ngụy Lan Căn (魏蘭根) nói rằng Tiết Mẫn Đế là người thông minh nên về sau sẽ khó kiểm soát. Do đó, Cao Hoan đã giam giữ Tiết Mẫn Đế. Cao Hoan nghĩ đến việc lập Nhữ Nam vương Nguyên Duyệt (元悅) làm hoàng đế do Nguyên Duyệt là con trai duy nhất còn sống của Hiếu Văn Đế, đã trở về Bắc Ngụy sau khi chạy trốn đến Lương, song sau đó Cao Hoan lại đổi ý khi hay tin Nguyên Duyệt là người hung bạo và độc đoán. Lúc đó, phần lớn các thân vương đều ở ẩn, và Nguyên Tu đang ở ẩn tại một nông trang. Một đồng minh của Cao Hoan là tướng Hộc Tư Xuân (斛斯椿) đã xác định được vị trí của Nguyên Tu, và Cao Hoan tỏ ý muốn lập Nguyên Tu làm hoàng đế. Sau một cuộc gặp với Cao Hoan, được Cao Hoan tuyên bố sẽ trung thành, Nguyên Tu đã quyết định đồng ý. Do đó, Cao Hoan buộc Nguyên Lãng nhường ngôi lại cho Nguyên Tu, tức Hiếu Vũ Đế.
Trị vì ở Lạc Dương
Hiếu Vũ Đế ngay lập tức thực hiện việc loại bỏ những đối thủ tiềm tàng đe dọa tới ngôi vị và điều này đã khiến ông bị nhiều sử gia phê phán. Chưa đầy mười ngày sau khi lên ngôi, ông đã hạ độc giết chết Tiết Mẫn Đế. Sau tháng sau, ông buộc Nguyên Lãng và một phế đế khác là Nguyên Diệp phải tự sát. Ông cũng xử tử hoàng thúc Nguyên Duyệt.
Mặc dù được Cao Hoan lập làm hoàng đế, Hiếu Vũ Đế cũng gần như ngay lập tức đã cố gắng làm những điều để khiến ông thoát khỏi tầm kiểm soát của Cao Hoan. Ông đã lấy con gái cả của Cao Hoan làm hoàng hậu vào khoảng tết năm 533, và sau khi chiều theo ý Cao Hoan vào lúc đầu, ông bắt đầu cai trị với các phò tá là Hộc Tư Xuân và cộng sự của ông ta tên là Vương Tư Chính (王思政), ra nhiều quyết định trái với quan điểm của Cao Hoan, đặc biệt là sau khi Cao Hoan đánh bại thành viên chính cuối cùng của gia tộc Nhĩ Chu là Nhĩ Chu Triệu (爾朱兆). Hiếu Vũ Đế đã bí mật liên lạc với Hạ Bạt Nhạc (賀拔岳), người đang kiểm soát các châu phía tây, và cũng phong cho em trai của Hạ Bạt Nhạc là Hạ Bạt Thắng (賀拔勝) làm chỉ huy các châu phía nam, muốn dựa vào anh em Hạ Bạt để chống lại Cao Hoan. Căng thẳng cũng tăng lên khi Cao Hoan muốn kiểm soát thêm nhiều châu còn Hiếu Vũ Đế cũng mong muốn giành quyền kiểm soát các châu từ Cao Hoan.
Mùa xuân năm 534, tướng bằng hữu của Hạ Bạt Nhạc là Hầu Mạc Trần Duyệt (侯莫陳悅) đã ám sát Hạ Bạt Nhạc do bị Cao Hoan xúi giục. Quân của Hạ Bạt Nhạc ủng hộ phụ tá của Hạ Bạt Nhạc là Vũ Văn Thái (宇文泰) lên thay thế, và Vũ Văn Thái ngay sau đó đã đánh bại Hầu Mạc Trần Duyệt. Hiếu Vũ Đế tiếp tục tham gia thảo luận với Vũ Văn Thái (Hạ Bạt Nhạc trước đó đã cử Vũ Văn Thái làm liên lạc giữa ông ta với Hiếu Vũ Đế) để chống lại Cao Hoan. Đến mùa hè năm 534, Hiếu Vũ Đế đã chuẩn bị quân lính và tin rằng ông có thể bất ngờ bắt giữ Cao Hoan. Hoàng đế trao mật chỉ cho Cao Hoan giả vờ rằng ông nghi ngờ Vũ Văn Thái và Hạ Bạt Thắng nổi loạn và lập kế hoạch tấn công họ cùng với Cao Hoan. Tuy nhiên, Cao Hoan đã nhận ra âm mưu của Hiếu Vũ Đế nên đã tiến quân về Lạc Dương. Vương Tư Chính tin rằng quân triều đình không đủ sức kháng lại quân của Cao Hoan nên đã thuyết phục Hiếu Vũ Đế chạy đến lãnh địa của Vũ Văn Thái, và Hiếu Vũ Đế đã làm theo, bất chấp lời đề nghị ở lại Lạc Dương của Hộc Tư Xuân. Cỏ vẻ như Cao Hoan đã chỉ mất một tháng để tiếp cận Lạc Dương, và Hiếu Vũ Đế đã chạy trốn về phía tây, gặp được quân của Vũ Văn Thái trên đường và được hộ tống đến đại bản doanh của Vũ Văn Thái tại Trường An. Tại đây, Hiếu Vũ Đế tái lập triều đình và phong Vũ Văn Thái làm thượng trụ. Ông cũng gả em gái Phùng Dực công chúa cho Vũ Văn Thái.
Chạy trốn đến Trường An và qua đời
Trong khi đó, Cao Hoan nắm quyền kiểm soát khu vực Lạc Dương, và ngay sau đó cũng đã đánh bại Hạ Bạt Thắng, chiếm được lãnh địa và buộc Hạ Bạt Thắng phải chạy trốn đến Lương. Cao Hoan sau đó nhiều lần viết thư thỉnh cầu Hiếu Vũ Đế trở về Lạc Dương và hứa sẽ vẫn để ông giữ ngai vàng. Tuy nhiên, Hiếu Vũ Đế không đáp lại bất kỳ lời đề nghị nào của Cao Hoan. Do đó, Cao Hoan đã lập Nguyên Thiện Kiến, con trai của Thanh Hà vương Nguyên Đản (元亶, em họ của Hiếu Vũ Đế) lên ngôi và dời đô từ Lạc Dương đến Nghiệp Thành, do đó chính thức phân Bắc Ngụy ra làm hai nửa (Đông Ngụy dưới quyền cai trị của Hiếu Tĩnh Đế và Tây Ngụy dưới quyền Hiếu Vũ Đế), mặc dù cả hai đều tuyên bố mình là triều đại hợp pháp.
Lúc này, mối quan hệ của Hiếu Vũ Đế với Vũ Văn Thái đã xấu đi. Khi còn ở Lạc Dương, Hiếu Vũ Đế đã có các mối quan hệ loạn luân với ba trong số các em họ là Bình Nguyên công chúa Nguyên Minh Nguyệt (元明月), An Đức công chúa, và công chúa Nguyên Tật Lê (元蒺藜). Nguyên Minh Nguyệt đi theo Hiếu Vũ Đế đến Trường An, song Vũ Văn Thái không chấp thuận mối quan hệ này và đã thuyết phục các thân vương bắt giữ và giết chết bà. Hiếu Vũ Đế hết sức tức giận, và ông thường xuyên sử dụng cung hoặc đập bàn bên trong cung điện để bày tỏ sự bất mãn của mình. Khoảng tết năm 535, ông uống rượu có pha thuốc độc rồi qua đời và có vẻ chuyện này do các sát thủ của Vũ Văn Thái tiến hành. Vũ Văn Thái lập một họ hàng của ông là Nam Dương vương Nguyên Bảo Cự (anh trai cùng cha mẹ với Nguyên Minh Nguyệt) làm hoàng đế, tức Văn Đế.