Axit béo không no nhiều nối đôi
Axit béo không no nhiều nối đôi (PUFA) là các axit béo chứa nhiều hơn một liên kết đôi cacbon-cacbon trong trục chính của chúng.
Mục lục
Các polyen tách bởi methylen[sửa | sửa mã nguồn]
Các axit béo này có 2 hoặc nhiều hơn các liên kết đôi cis, được tách khỏi nhau bằng một nhóm methylen (dạng này còn được gọi là kiểu divinylmethan).[1]
| -C-C=C-C-C=C- |
Các axit béo thiết yếu là tất cả các axit béo omega-3 và omega-6 được tách bởi methylen.
Omega-3[sửa | sửa mã nguồn]
| Tên thông thường | Tên lipid | Tên hóa học |
|---|---|---|
| Axit hexadecatrienoic (HTA) | 16:3 (n-3) | Axit all-cis-7,10,13-hexadecatrienoic |
| Axit α-linolenic (ALA) | 18:3 (n-3) | Axit all-cis-9,12,15-octadecatrienoic |
| Axit stearidonic (SDA) | 18:4 (n-3) | Axit all-cis-6,9,12,15-octadecatetraenoic |
| Axit eicosatrienoic (ETE) | 20:3 (n-3) | Axit all-cis-11,14,17-eicosatrienoic |
| Axit eicosatetraenoic (ETA) | 20:4 (n-3) | Axit all-cis-8,11,14,17-eicosatetraenoic |
| Axit eicosapentaenoic (EPA) | 20:5 (n-3) | Axit all-cis-5,8,11,14,17-eicosapentaenoic |
| Axit heneicosapentaenoic (HPA) | 21:5 (n-3) | Axit all-cis-6,9,12,15,18-heneicosapentaenoic |
| Axit docosapentaenoic (DPA), Axit clupanodonic |
22:5 (n-3) | Axit all-cis-7,10,13,16,19-docosapentaenoic |
| Axit docosahexaenoic (DHA) | 22:6 (n-3) | Axit all-cis-4,7,10,13,16,19-docosahexaenoic |
| Axit tetracosapentaenoic | 24:5 (n-3) | Axit all-cis-9,12,15,18,21-tetracosapentaenoic |
| Axit tetracosahexaenoic, (Axit nisinic) |
24:6 (n-3) | Axit all-cis-6,9,12,15,18,21-tetracosahexaenoic |
Omega-6[sửa | sửa mã nguồn]
| Tên thông thường | Tên lipid | Tên hoá học |
|---|---|---|
| Axit linoleic | 18:2 (n-6) | Axit all-cis-9,12-octadecadienoic |
| Axit gamma-linolenic (GLA) | 18:3 (n-6) | Axit all-cis-6,9,12-octadecatrienoic |
| Axit eicosadienoic | 20:2 (n-6) | Axit all-cis-11,14-eicosadienoic |
| Axit dihomo-gamma-linolenic (DGLA) | 20:3 (n-6) | Axit all-cis-8,11,14-eicosatrienoic |
| Axit arachidonic (AA) | 20:4 (n-6) | Axit all-cis-5,8,11,14-eicosatetraenoic |
| Axit docosadienoic | 22:2 (n-6) | Axit all-cis-13,16-docosadienoic |
| Axit adrenic | 22:4 (n-6) | Axit all-cis-7,10,13,16-docosatetraenoic |
| Axit docosapentaenoic (Axit osbond) |
22:5 (n-6) | Axit all-cis-4,7,10,13,16-docosapentaenoic |
Omega-9[sửa | sửa mã nguồn]
Axit béo omega-9không no một nối đôi và nhiều nối đôi
| Tên thông thường | Tên lipid | Tên hoá học |
|---|---|---|
| Axit oleic† | 18:1 (n-9) | Axit cis-9-octadecenoic |
| Axit eicosenoic† | 20:1 (n-9) | Axit cis-11-eicosenoic |
| Axit mead | 20:3 (n-9) | Axit 'all-cis-5,8,11-eicosatrienoic |
| Axit erucic† | 22:1 (n-9) | Axit cis-13-docosenoic |
| Axit nervonic† | 24:1 (n-9) | Axit cis-15-tetracosenoic |
| †không no một nối đôi | ||
Axit béo tiếp hợp[sửa | sửa mã nguồn]
| -C=C-C=C- |
Axit béo tiếp hợpcó hai hoặc nhiều liên kết đôi tiếp hợp
| Tên thông thường | Tên lipid | Tên hoá học |
|---|---|---|
| Axit linoleic tiếp hợp (chứa hai liên kết đôi tiếp hợp) | ||
| Axit rumenic | 18:2 (n-7) | Axit 9Z,11E-octadeca-9,11-dienoic |
| 18:2 (n-6) | Axit 10E,12Z-octadeca-9,11-dienoic | |
| Axit linolenic tiếp hợp (3 liên kết đôi tiếp hợp) | ||
| Axit α-calendic | 18:3 (n-6) | Axit 8E,10E,12Z-octadecatrienoic |
| Axit β-calendic | 18:3 (n-6) | Axit 8E,10E,12E-octadecatrienoic |
| Axit jacaric | 18:3 (n-6) | Axit 8E,10Z,12E-octadecatrienoic |
| Axit α-eleostearic | 18:3 (n-5) | Axit 9Z,11E,13E-octadeca-9,11,13-trienoic |
| Axit β-eleostearic | 18:3 (n-5) | Axit 9E,11E,13E-octadeca-9,11,13-trienoic |
| Axit catalpic | 18:3 (n-5) | Axit 9Z,11Z,13E-octadeca-9,11,13-trienoic |
| Axit punicic | 18:3 (n-5) | Axit 9Z,11E,13Z-octadeca-9,11,13-trienoic |
| Khác | ||
| Axit rumelenic | 18:3 (n-3) | Axit 9E,11Z,15E-octadeca-9,11,15-trienoic |
| Axit α-parinaric | 18:4 (n-3) | Axit 9E,11Z,13Z,15E-octadeca-9,11,13,15-trienoic |
| Axit β-parinaric | 18:4 (n-3) | Axit octadeca-9,11,13,15-trienoic tất cả dạng trans |
| Axit bosseopentaenoic | 20:5 (n-6) | Axit 5Z,8Z,10E,12E,14Z-eicosanoic |
Các axit không no nhiều liên kết đôi khác[sửa | sửa mã nguồn]
| Tên thông thường | Tên lipid | Tên hoá học |
|---|---|---|
| Axit linolenic | 18:3 (n-6) | Axit (5Z,9Z,12Z)-octadeca-5,9,12-trienoic |
| Axit podocarpic | 20:3 (n-6) | Axit (5Z,11Z,14Z)-eicosa-5,11,14-trienoic |
Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]
- Axit béo
- Axit béo thiết yếu
- Chất béo không no
- Chất béo không no một liên kết đôi
- Chất béo không no nhiều liên kết đôi
- Chất béo no
Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ Baggott, James (1997). The divinylmethane pattern in fatty acids. Salt Lake City, UT: Knowledge Weavers.
- Cyberlipid. “Polyenoic Fatty Acids”. Truy cập ngày 17 tháng 1 năm 2007.
- Gunstone, Frank D. “Lipid Glossary 2” (PDF). Truy cập ngày 17 tháng 1 năm 2007.
- Adlof, R. O. and Gunstone, F. D. (ngày 17 tháng 9 năm 2003). “Common (non-systematic) Names for Fatty Acids”. Truy cập ngày 24 tháng 1 năm 2007.
- Heinz; Roughan, PG (1983). “Similarities and Differences in Lipid Metabolism of Chloroplasts Isolated from 18:3 and 16:3 Plants”. Plant Physiol 72 (2): 273–279. PMC 1066223. PMID 16662992. doi:10.1104/pp.72.2.273.
