Axit béo không no nhiều nối đôi
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Axit béo không no nhiều nối đôi (PUFA) là các axit béo chứa nhiều hơn một liên kết đôi carbon-carbon.
Mục lục
Methylene-Interrupted Polyenes[sửa | sửa mã nguồn]
Các axit béo này có 2 hoặc nhiều hơn các liên kết đôi dạng cis mà đã được bão hoà bởi nhóm metylen (dạng này còn được gọi là divinylmethane pattern.) [1]
| -C-C=C-C-C=C- |
Các axit béo thiết yếu gồm omega-3 và omega-6.
Omega-3[sửa | sửa mã nguồn]
| Common name | Lipid name | Chemical name |
|---|---|---|
| Hexadecatrienoic acid (HTA) | 16:3 (n-3) | all-cis-7,10,13-hexadecatrienoic acid |
| α-Linolenic acid (ALA) | 18:3 (n-3) | all-cis-9,12,15-octadecatrienoic acid |
| Stearidonic acid (SDA) | 18:4 (n-3) | all-cis-6,9,12,15-octadecatetraenoic acid |
| Eicosatrienoic acid (ETE) | 20:3 (n-3) | all-cis-11,14,17-eicosatrienoic acid |
| Eicosatetraenoic acid (ETA) | 20:4 (n-3) | all-cis-8,11,14,17-eicosatetraenoic acid |
| Eicosapentaenoic acid (EPA) | 20:5 (n-3) | all-cis-5,8,11,14,17-eicosapentaenoic acid |
| Heneicosapentaenoic acid (HPA) | 21:5 (n-3) | all-cis-6,9,12,15,18-heneicosapentaenoic acid |
| Docosapentaenoic acid (DPA), Clupanodonic acid |
22:5 (n-3) | all-cis-7,10,13,16,19-docosapentaenoic acid |
| Docosahexaenoic acid (DHA) | 22:6 (n-3) | all-cis-4,7,10,13,16,19-docosahexaenoic acid |
| Tetracosapentaenoic acid | 24:5 (n-3) | all-cis-9,12,15,18,21-tetracosapentaenoic acid |
| Tetracosahexaenoic acid (Nisinic acid) | 24:6 (n-3) | all-cis-6,9,12,15,18,21-tetracosahexaenoic acid |
Omega-6[sửa | sửa mã nguồn]
| Tên thông thường | Tên theo lipid | Tên hoá học |
|---|---|---|
| Axit linoleic | 18:2 (n-6) | Axit 9,12-octadecadienoic (tất cả dạng cis) |
| Axit gamma-linolenic (GLA) | 18:3 (n-6) | Axit 6,9,12-octadecatrienoic (tất cả dạng cis) |
| Axit eicosadienoic | 20:2 (n-6) | Axit 11,14-eicosadienoic (tất cả dạng cis) |
| Axit dihomo-gamma-linolenic (DGLA) | 20:3 (n-6) | Axit 8,11,14-eicosatrienoic (tất cả dạng cis) |
| Axit arachidonic (AA) | 20:4 (n-6) | Axit 5,8,11,14-eicosatetraenoic (tất cả dạng cis) |
| Axit docosadienoic | 22:2 (n-6) | Axit 13,16-docosadienoic (tất cả dạng cis) |
| Axit adrenic | 22:4 (n-6) | Axit 7,10,13,16-docosatetraenoic (tất cả dạng cis) |
| Axit docosapentaenoic (Axit osbond) | 22:5 (n-6) | Axit 4,7,10,13,16-docosapentaenoic (tất cả dạng cis) |
Omega-9[sửa | sửa mã nguồn]
Axit béo omega-9, không no một nối đôi và nhiều nối đôi
| Tên thông thường | Tên theo lipid | Tên hoá học |
|---|---|---|
| Axit oleic† | 18:1 (n-9) | Axit 9-octadecenoic (dạng cis) |
| Axit eicosenoic† | 20:1 (n-9) | Axit 11-eicosenoic (dạng cis) |
| Axit mead | 20:3 (n-9) | Axit 5,8,11-eicosatrienoic (dạng cis) |
| Axit erucic† | 22:1 (n-9) | Axit 13-docosenoic (dạng cis) |
| Axit nervonic† | 24:1 (n-9) | Axit 15-tetracosenoic (dạng cis) |
| †không no một nối đôi | ||
Axit béo liên hợp[sửa | sửa mã nguồn]
| -C=C-C=C- |
Axit béo liên hợpcó hai hoặc nhiều liên kết đôi liên hợp
| Tên thông thường | Tên theo lipid | Tên hoá học |
|---|---|---|
| Axit linoleic liên hợp (chứa hai liên kết đôi liên hợp) | ||
| Axit rumenic | 18:2 (n-7) | Axit 9Z,11E-octadeca-9,11-dienoic |
| 18:2 (n-6) | Axit 10E,12Z-octadeca-9,11-dienoic | |
| Axit linolenic liên hợp (3 liên kết đôi liên hợp) | ||
| Axit α-calendic | 18:3 (n-6) | Axit 8E,10E,12Z-octadecatrienoic |
| Axit β-calendic | 18:3 (n-6) | Axit 8E,10E,12E-octadecatrienoic |
| Axit jacaric | 18:3 (n-6) | Axit 8E,10Z,12E-octadecatrienoic |
| Axit α-eleostearic | 18:3 (n-5) | Axit 9Z,11E,13E-octadeca-9,11,13-trienoic |
| Axit β-eleostearic | 18:3 (n-5) | Axit 9E,11E,13E-octadeca-9,11,13-trienoic |
| Axit catalpic | 18:3 (n-5) | Axit 9Z,11Z,13E-octadeca-9,11,13-trienoic |
| Axit punicic | 18:3 (n-5) | Axit 9Z,11E,13Z-octadeca-9,11,13-trienoic |
| Khác | ||
| Axit rumelenic | 18:3 (n-3) | Axit 9E,11Z,15E-octadeca-9,11,15-trienoic |
| Axit α-parinaric | 18:4 (n-3) | Axit 9E,11Z,13Z,15E-octadeca-9,11,13,15-trienoic |
| Axit β-parinaric | 18:4 (n-3) | Axit octadeca-9,11,13,15-trienoic tất cả dạng trans |
| Axit bosseopentaenoic | 20:5 (n-6) | Axit 5Z,8Z,10E,12E,14Z-eicosanoic |
Các axit không no nhiều liên kết đôi khác[sửa | sửa mã nguồn]
| Tên thông thường | Tên theo lipid | Tên hoá học |
|---|---|---|
| Axit linolenic | 18:3 (n-6) | Axit (5Z,9Z,12Z)-octadeca-5,9,12-trienoic |
| Axit podocarpic | 20:3 (n-6) | Axit (5Z,11Z,14Z)-eicosa-5,11,14-trienoic |
Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]
- Axit béo
- Axit béo thiết yếu
- Chất béo không no
- Chất béo không no một liên kết đôi
- Chất béo không no nhiều liên kết đôi
- Chất béo no
Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ Baggott, James (1997). The divinylmethane pattern in fatty acids. Salt Lake City, UT: Knowledge Weavers.
- Cyberlipid. “Polyenoic Fatty Acids”. Truy cập ngày 17 tháng 1 năm 2007.
- Gunstone, Frank D. “Lipid Glossary 2” (PDF). Truy cập ngày 17 tháng 1 năm 2007.
- Adlof, R. O. and Gunstone, F. D. (17 tháng 9 năm 2003). “Common (non-systematic) Names for Fatty Acids”. Truy cập ngày 24 tháng 1 năm 2007.
- Heinz; Roughan, PG (1983). “Similarities and Differences in Lipid Metabolism of Chloroplasts Isolated from 18:3 and 16:3 Plants”. Plant Physiol 72 (2): 273–279. doi:10.1104/pp.72.2.273. PMC 1066223. PMID 16662992.
