Axit béo không no nhiều nối đôi
Bước tới điều hướng
Bước tới tìm kiếm
Axit béo không no nhiều nối đôi thường gọi là axit béo không bão hoà đa (polyunsaturated fatty acid, viết tắt là PUFA) là khái niệm trong sinh hóa học và dinh dưỡng học dùng để chỉ các axit béo chứa nhiều hơn một liên kết đôi cacbon-cacbon trong mạch chính của chúng.[1]
Các polyen tách bởi methylen[sửa | sửa mã nguồn]
Các axit béo này có 2 hoặc nhiều hơn các liên kết đôi cis, được tách khỏi nhau bằng một nhóm methylen (dạng này còn được gọi là kiểu divinylmethan).[2]
| -C-C=C-C-C=C- |
Các axit béo thiết yếu là tất cả các axit béo omega-3 và omega-6 được tách bởi methylen.
Omega-3[sửa | sửa mã nguồn]
| Tên thông thường | Tên lipid | Tên hóa học |
|---|---|---|
| Axit hexadecatrienoic (HTA) | 16:3 (n-3) | Axit all-cis-7,10,13-hexadecatrienoic |
| Axit α-linolenic (ALA) | 18:3 (n-3) | Axit all-cis-9,12,15-octadecatrienoic |
| Axit stearidonic (SDA) | 18:4 (n-3) | Axit all-cis-6,9,12,15-octadecatetraenoic |
| Axit eicosatrienoic (ETE) | 20:3 (n-3) | Axit all-cis-11,14,17-eicosatrienoic |
| Axit eicosatetraenoic (ETA) | 20:4 (n-3) | Axit all-cis-8,11,14,17-eicosatetraenoic |
| Axit eicosapentaenoic (EPA) | 20:5 (n-3) | Axit all-cis-5,8,11,14,17-eicosapentaenoic |
| Axit heneicosapentaenoic (HPA) | 21:5 (n-3) | Axit all-cis-6,9,12,15,18-heneicosapentaenoic |
| Axit docosapentaenoic (DPA), Axit clupanodonic |
22:5 (n-3) | Axit all-cis-7,10,13,16,19-docosapentaenoic |
| Axit docosahexaenoic (DHA) | 22:6 (n-3) | Axit all-cis-4,7,10,13,16,19-docosahexaenoic |
| Axit tetracosapentaenoic | 24:5 (n-3) | Axit all-cis-9,12,15,18,21-tetracosapentaenoic |
| Axit tetracosahexaenoic, (Axit nisinic) |
24:6 (n-3) | Axit all-cis-6,9,12,15,18,21-tetracosahexaenoic
|
Omega-6[sửa | sửa mã nguồn]
| Tên thông thường | Tên lipid | Tên hoá học |
|---|---|---|
| Axit linoleic | 18:2 (n-6) | Axit all-cis-9,12-octadecadienoic |
| Axit gamma-linolenic (GLA) | 18:3 (n-6) | Axit all-cis-6,9,12-octadecatrienoic |
| Axit eicosadienoic | 20:2 (n-6) | Axit all-cis-11,14-eicosadienoic |
| Axit dihomo-gamma-linolenic (DGLA) | 20:3 (n-6) | Axit all-cis-8,11,14-eicosatrienoic |
| Axit arachidonic (AA) | 20:4 (n-6) | Axit all-cis-5,8,11,14-eicosatetraenoic |
| Axit docosadienoic | 22:2 (n-6) | Axit all-cis-13,16-docosadienoic |
| Axit adrenic | 22:4 (n-6) | Axit all-cis-7,10,13,16-docosatetraenoic |
| Axit docosapentaenoic (Axit osbond) |
22:5 (n-6) | Axit all-cis-4,7,10,13,16-docosapentaenoic |
Omega-9[sửa | sửa mã nguồn]
| Tên thông thường | Tên lipid | Tên hoá học |
|---|---|---|
| Axit oleic† | 18:1 (n-9) | Axit cis-9-octadecenoic |
| Axit eicosenoic† | 20:1 (n-9) | Axit cis-11-eicosenoic |
| Axit mead | 20:3 (n-9) | Axit 'all-cis-5,8,11-eicosatrienoic |
| Axit erucic† | 22:1 (n-9) | Axit cis-13-docosenoic |
| Axit nervonic† | 24:1 (n-9) | Axit cis-15-tetracosenoic |
| †không no một nối đôi | ||
Axit béo tiếp hợp[sửa | sửa mã nguồn]
| -C=C-C=C- |
| Tên thông thường | Tên lipid | Tên hoá học |
|---|---|---|
| Axit linoleic tiếp hợp (chứa hai liên kết đôi tiếp hợp) | ||
| Axit rumenic | 18:2 (n-7) | Axit 9Z,11E-octadeca-9,11-dienoic |
| 18:2 (n-6) | Axit 10E,12Z-octadeca-9,11-dienoic | |
| Axit linolenic tiếp hợp (3 liên kết đôi tiếp hợp) | ||
| Axit α-calendic | 18:3 (n-6) | Axit 8E,10E,12Z-octadecatrienoic |
| Axit β-calendic | 18:3 (n-6) | Axit 8E,10E,12E-octadecatrienoic |
| Axit jacaric | 18:3 (n-6) | Axit 8E,10Z,12E-octadecatrienoic |
| Axit α-eleostearic | 18:3 (n-5) | Axit 9Z,11E,13E-octadeca-9,11,13-trienoic |
| Axit β-eleostearic | 18:3 (n-5) | Axit 9E,11E,13E-octadeca-9,11,13-trienoic |
| Axit catalpic | 18:3 (n-5) | Axit 9Z,11Z,13E-octadeca-9,11,13-trienoic |
| Axit punicic | 18:3 (n-5) | Axit 9Z,11E,13Z-octadeca-9,11,13-trienoic |
| Khác | ||
| Axit rumelenic | 18:3 (n-3) | Axit 9E,11Z,15E-octadeca-9,11,15-trienoic |
| Axit α-parinaric | 18:4 (n-3) | Axit 9E,11Z,13Z,15E-octadeca-9,11,13,15-trienoic |
| Axit β-parinaric | 18:4 (n-3) | Axit octadeca-9,11,13,15-trienoic tất cả dạng trans |
| Axit bosseopentaenoic | 20:5 (n-6) | Axit 5Z,8Z,10E,12E,14Z-eicosanoic |
Các axit không no nhiều liên kết đôi khác[sửa | sửa mã nguồn]
| Tên thông thường | Tên lipid | Tên hoá học |
|---|---|---|
| Axit linolenic | 18:3 (n-6) | Axit (5Z,9Z,12Z)-octadeca-5,9,12-trienoic |
| Axit podocarpic | 20:3 (n-6) | Axit (5Z,11Z,14Z)-eicosa-5,11,14-trienoic |
Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]
- Axit béo
- Axit béo thiết yếu
- Chất béo không no
- Chất béo không no một liên kết đôi
- Chất béo không no nhiều liên kết đôi
- Chất béo no
Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ Bradley P Ander, Chantal MC Dupasquier, Michele A Prociuk, & Grant N Pierce. “Polyunsaturated fatty acids and their effects on cardiovascular disease”.
- ^ Baggott, James (1997). The divinylmethane pattern in fatty acids. Salt Lake City, UT: Knowledge Weavers.
- Cyberlipid. “Polyenoic Fatty Acids”. Truy cập ngày 17 tháng 1 năm 2007.
- Gunstone, Frank D. “Lipid Glossary 2” (PDF). Truy cập ngày 17 tháng 1 năm 2007.
- Adlof, R. O. and Gunstone, F. D. (ngày 17 tháng 9 năm 2003). “Common (non-systematic) Names for Fatty Acids”. Truy cập ngày 24 tháng 1 năm 2007.
- Heinz; Roughan, PG (1983). “Similarities and Differences in Lipid Metabolism of Chloroplasts Isolated from 18:3 and 16:3 Plants”. Plant Physiol 72 (2): 273–279. PMC 1066223. PMID 16662992. doi:10.1104/pp.72.2.273.