Acid béo không no nhiều nối đôi
(đổi hướng từ Axit béo không no nhiều nối đôi)
Acid béo không no nhiều liên kết đôi thường gọi là acid béo không bão hoà đa (polyunsaturated fatty acid, viết tắt là PUFA) là khái niệm trong sinh hóa học và dinh dưỡng học dùng để chỉ các acid béo chứa nhiều hơn một liên kết đôi cacbon-cacbon trong mạch chính của chúng.[1]
Các polyen tách bởi methylen[sửa | sửa mã nguồn]
Các acid béo này có 2 hoặc nhiều hơn các liên kết đôi cis, được tách khỏi nhau bằng một nhóm methylen (dạng này còn được gọi là kiểu divinylmethan).[2]
| -C-C=C-C-C=C- |
Các acid béo thiết yếu là tất cả các acid béo omega-3 và omega-6 được tách bởi methylen.
Omega-3[sửa | sửa mã nguồn]
| Tên thông thường | Tên lipid | Tên hóa học |
|---|---|---|
| Acid hexadecatrienoic (HTA) | 16:3 (n-3) | Acid all-cis-7,10,13-hexadecatrienoic |
| Acid α-linolenic (ALA) | 18:3 (n-3) | Acid all-cis-9,12,15-octadecatrienoic |
| Acid stearidonic (SDA) | 18:4 (n-3) | Acid all-cis-6,9,12,15-octadecatetraenoic |
| Acid eicosatrienoic (ETE) | 20:3 (n-3) | Acid all-cis-11,14,17-eicosatrienoic |
| Acid eicosatetraenoic (ETA) | 20:4 (n-3) | Acid all-cis-8,11,14,17-eicosatetraenoic |
| Acid eicosapentaenoic (EPA) | 20:5 (n-3) | Acid all-cis-5,8,11,14,17-eicosapentaenoic |
| Acid heneicosapentaenoic (HPA) | 21:5 (n-3) | Acid all-cis-6,9,12,15,18-heneicosapentaenoic |
| Acid docosapentaenoic (DPA), Acid clupanodonic |
22:5 (n-3) | Acid all-cis-7,10,13,16,19-docosapentaenoic |
| Acid docosahexaenoic (DHA) | 22:6 (n-3) | Acid all-cis-4,7,10,13,16,19-docosahexaenoic |
| Acid tetracosapentaenoic | 24:5 (n-3) | Acid all-cis-9,12,15,18,21-tetracosapentaenoic |
| Acid tetracosahexaenoic, (Acid nisinic) |
24:6 (n-3) | Acid all-cis-6,9,12,15,18,21-tetracosahexaenoic
|
Omega-6[sửa | sửa mã nguồn]
| Tên thông thường | Tên lipid | Tên hoá học |
|---|---|---|
| Acid linoleic | 18:2 (n-6) | Acid all-cis-9,12-octadecadienoic |
| Acid gamma-linolenic (GLA) | 18:3 (n-6) | Acid all-cis-6,9,12-octadecatrienoic |
| Acid eicosadienoic | 20:2 (n-6) | Acid all-cis-11,14-eicosadienoic |
| Acid dihomo-gamma-linolenic (DGLA) | 20:3 (n-6) | Acid all-cis-8,11,14-eicosatrienoic |
| Acid arachidonic (AA) | 20:4 (n-6) | Acid all-cis-5,8,11,14-eicosatetraenoic |
| Acid docosadienoic | 22:2 (n-6) | Acid all-cis-13,16-docosadienoic |
| Acid adrenic | 22:4 (n-6) | Acid all-cis-7,10,13,16-docosatetraenoic |
| Acid docosapentaenoic (Acid osbond) |
22:5 (n-6) | Acid all-cis-4,7,10,13,16-docosapentaenoic |
Omega-9[sửa | sửa mã nguồn]
| Tên thông thường | Tên lipid | Tên hoá học |
|---|---|---|
| Acid oleic† | 18:1 (n-9) | Acid cis-9-octadecenoic |
| Acid eicosenoic† | 20:1 (n-9) | Acid cis-11-eicosenoic |
| Acid mead | 20:3 (n-9) | Acid 'all-cis-5,8,11-eicosatrienoic |
| Acid erucic† | 22:1 (n-9) | Acid cis-13-docosenoic |
| Acid nervonic† | 24:1 (n-9) | Acid cis-15-tetracosenoic |
| †không no một nối đôi | ||
Acid béo tiếp hợp[sửa | sửa mã nguồn]
| -C=C-C=C- |
| Tên thông thường | Tên lipid | Tên hoá học |
|---|---|---|
| Acid linoleic tiếp hợp (chứa hai liên kết đôi tiếp hợp) | ||
| Acid rumenic | 18:2 (n-7) | Acid 9Z,11E-octadeca-9,11-dienoic |
| 18:2 (n-6) | Acid 10E,12Z-octadeca-9,11-dienoic | |
| Acid linolenic tiếp hợp (3 liên kết đôi tiếp hợp) | ||
| Acid α-calendic | 18:3 (n-6) | Acid 8E,10E,12Z-octadecatrienoic |
| Acid β-calendic | 18:3 (n-6) | Acid 8E,10E,12E-octadecatrienoic |
| Acid jacaric | 18:3 (n-6) | Acid 8E,10Z,12E-octadecatrienoic |
| Acid α-eleostearic | 18:3 (n-5) | Acid 9Z,11E,13E-octadeca-9,11,13-trienoic |
| Acid β-eleostearic | 18:3 (n-5) | Acid 9E,11E,13E-octadeca-9,11,13-trienoic |
| Acid catalpic | 18:3 (n-5) | Acid 9Z,11Z,13E-octadeca-9,11,13-trienoic |
| Acid punicic | 18:3 (n-5) | Acid 9Z,11E,13Z-octadeca-9,11,13-trienoic |
| Khác | ||
| Acid rumelenic | 18:3 (n-3) | Acid 9E,11Z,15E-octadeca-9,11,15-trienoic |
| Acid α-parinaric | 18:4 (n-3) | Acid 9E,11Z,13Z,15E-octadeca-9,11,13,15-trienoic |
| Acid β-parinaric | 18:4 (n-3) | Acid octadeca-9,11,13,15-trienoic tất cả dạng trans |
| Acid bosseopentaenoic | 20:5 (n-6) | Acid 5Z,8Z,10E,12E,14Z-eicosanoic |
Các acid không no nhiều liên kết đôi khác[sửa | sửa mã nguồn]
| Tên thông thường | Tên lipid | Tên hoá học |
|---|---|---|
| Acid linolenic | 18:3 (n-6) | Acid (5Z,9Z,12Z)-octadeca-5,9,12-trienoic |
| Acid podocarpic | 20:3 (n-6) | Acid (5Z,11Z,14Z)-eicosa-5,11,14-trienoic |
Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]
- Acid béo
- Acid béo thiết yếu
- Chất béo không no
- Chất béo không no một liên kết đôi
- Chất béo không no nhiều liên kết đôi
- Chất béo no
Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ Bradley P Ander, Chantal MC Dupasquier, Michele A Prociuk, & Grant N Pierce. “Polyunsaturated fatty acids and their effects on cardiovascular disease”.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
- ^ Baggott, James (1997). The divinylmethane pattern in fatty acids. Salt Lake City, UT: Knowledge Weavers.
- Cyberlipid. “Polyenoic Fatty Acids”. Bản gốc lưu trữ ngày 30 tháng 9 năm 2018. Truy cập ngày 17 tháng 1 năm 2007.
- Gunstone, Frank D. “Lipid Glossary 2” (PDF). Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 13 tháng 8 năm 2006. Truy cập ngày 17 tháng 1 năm 2007.
- Adlof, R. O. and Gunstone, F. D. (ngày 17 tháng 9 năm 2003). “Common (non-systematic) Names for Fatty Acids”. Bản gốc lưu trữ ngày 6 tháng 12 năm 2006. Truy cập ngày 24 tháng 1 năm 2007.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
- Heinz; Roughan, PG (1983). “Similarities and Differences in Lipid Metabolism of Chloroplasts Isolated from 18:3 and 16:3 Plants”. Plant Physiol. 72 (2): 273–279. doi:10.1104/pp.72.2.273. PMC 1066223. PMID 16662992.