Gà hay trứng
Gà hay trứng là một nghịch lý về quan hệ nhân quả nổi tiếng. Nghịch lý này thường được diễn tả dưới dạng câu hỏi: "Con gà có trước hay quả trứng có trước?" Câu hỏi này dẫn đến nghịch lý, bởi lẽ gà nở ra từ trứng, mà trứng gà lại do chính gà đẻ ra.
Nghịch lý "gà và trứng" đã trở thành một phép ẩn dụ cho những trường hợp không rõ trong hai sự kiện, sự kiện nào là nguyên nhân, còn sự kiện nào là hậu quả, hoặc nên làm việc nào trước khi việc này phụ thuộc vào việc kia. Nghịch lý này cũng dùng để nói đến những vòng luẩn quẩn về logic.
Theo các triết gia cổ điển, câu hỏi của vòng lần quẩn nguyên nhân - hậu quả này đưa đến lý luận về cuộc sống, sự sống và đến cả vũ trụ.[1] Plutarchus đặt ra vấn đề triết học này trong tập Moralia, viết vào thế kỷ 1.[2][3]
Giải quyết về mặt khoa học
[sửa | sửa mã nguồn]Nếu nói trứng chung thì nhiều loại động vật đẻ trứng đã xuất hiện từ lâu trước khi loài gà xuất hiện. Ví dụ như các loài bò sát, khủng long,...
Nếu nói về trứng gà thì do quá trình hình thành loài gà sẽ xuất hiện trong quá trình giảm phân, do đó quả trứng gà đầu tiên sẽ xuất hiện trước khi nở thành con gà đầu tiên. Những thay đổi do môi trường, sẽ không giúp hình thành loài gà do những thay đổi này không là tác nhân di truyền.
Các nhà khoa học của Anh đã tìm ra loại protein có ảnh hưởng đến việc hình thành nên vỏ quả trứng, loại protein này có ở buồng trứng nhiều loài động vật đẻ trứng. Đó là ovocledidin-17, một chất xúc tác cho sự phát triển của vỏ trứng. Gà mái tạo ra một lượng lớn protein này trong một thời gian ngắn. Tuy nhiên, sự hiện diện của OC-17 hoặc dạng protein tương tự ở các loài khác, như gà tây[4] và chim sẻ[5] gợi ý những protein làm chắc vỏ trứng là phổ biến ở tất cả loài chim,[6] và do đó đã có từ lâu trước những con gà đầu tiên.
Tham khảo
[sửa | sửa mã nguồn]- ^ Theosophy (1939). "Ancient Landmarks: Plato and Aristotle". Theosophy. Quyển 27 số 11. tr. 483–491. Bản gốc lưu trữ ngày 3 tháng 2 năm 2013. Truy cập ngày 16 tháng 8 năm 2009.
- ^ "Essays and Miscellanies, by Plutarch". Project Gutenberg. Truy cập ngày 7 tháng 7 năm 2020.
- ^ O'Brien, Carl Séan (2015). The Demiurge in Ancient Thought. Cambridge, England: Cambridge University Press. tr. 106. ISBN 978-1-107-07536-8.
- ^ Mann, Karlheinz; Mann, Matthias (2013). "The proteome of the calcified layer organic matrix of turkey (Meleagris gallopavo) eggshell". Proteome Sci. Quyển 11 số 1. tr. 40. doi:10.1186/1477-5956-11-40. PMC 3766105. PMID 23981693.
{{Chú thích tạp chí}}: Quản lý CS1: DOI truy cập mở nhưng không được đánh ký hiệu (liên kết) - ^ Mann, Karlheinz (2015). "The calcified eggshell matrix proteome of a songbird, the zebra finch (Taeniopygia guttata)". Proteome Sci. Quyển 13. tr. 29. doi:10.1186/s12953-015-0086-1. PMC 4666066. PMID 26628892.
{{Chú thích tạp chí}}: Quản lý CS1: DOI truy cập mở nhưng không được đánh ký hiệu (liên kết) - ^ Hincke, Maxwell T.; Nys, Yves; Gautron, Joel (2010). "The Role of Matrix Proteins in Eggshell Formation". The Journal of Poultry Science. Quyển 47 số 3. tr. 208–219. doi:10.2141/jpsa.009122.
Liên kết ngoài
[sửa | sửa mã nguồn]- Experts apply new technique to crack egg shell problem Lưu trữ ngày 28 tháng 3 năm 2023 tại Wayback Machine ngày 12 tháng 7 năm 2010 Freeman, Colin L.; Harding, John H.; Quigley, David; Rodger, P. Mark (2010). "Structural Control of Crystal Nuclei by an Eggshell Protein". Angewandte Chemie International Edition. Quyển 49 số 30. tr. 5135–5137. doi:10.1002/anie.201000679. PMID 20540126.