Nông thôn bao vây thành thị

Nông thôn bao vây thành thị (tiếng Trung: 农村包围城市) là đề xuất do Mao Trạch Đông đưa ra, ông cho rằng Đảng Cộng sản Trung Quốc nên thiết lập các căn cứ ở khu vực nông thôn rồi đợi cho đến lúc lực lượng phát triển mạnh mẽ trước khi chinh phục thành thị. Đề xuất này của Mao Trạch Đông tỏ ra khác biệt với sự phát triển phong trào công nhân lấy thành thị làm trung tâm của Đảng Cộng sản Trung Quốc thời kỳ đầu.

Nguồn gốc

Từ tháng 5 đến tháng 10 năm 1928, Mao Trạch Đông triệu tập Đại hội lần thứ I và lần thứ II của Đảng Cộng sản Trung Quốc ở biên giới Tương Cám (Hồ Nam và Giang Tây), tại cuộc họp này, Mao đề xuất công nhân và nông dân tiến hành vũ trang ly khai. Ngày 5 tháng 10 năm 1928, Mao viết trong cuốn Tại sao chính quyền Đỏ của Trung Quốc có thể tồn tại? nhấn mạnh sự cần thiết phải có vũ trang ly khai của công nhân và nông dân. Về sau, Mao có trình bày trong các bài báo nhan đề Cuộc đấu tranh ở Tỉnh Cương Sơn ngày 25 tháng 11 năm 1928 và Một đốm lửa nhỏ có thể đốt cháy cả cánh đồng cỏ ngày 5 tháng 1 năm 1930 như sau:

Nó tóm tắt thêm kinh nghiệm xây dựng Hồng quân, chính quyền đỏ và khu căn cứ cách mạng nông thôn ở nhiều nơi, đồng thời chỉ ra mô hình phát triển của cách mạng Trung Quốc là: chuyển trọng tâm công tác của Đảng từ thành thị về nông thôn, thực hiện tiến hành chiến tranh du kích ở nông thôn, tiến hành cách mạng ruộng đất sâu rộng, lật đổ thế lực chính quyền trắng ở địa phương, thiết lập chính quyền đỏ, biến nông thôn lạc hậu thành vùng căn cứ cách mạng tiên tiến, dựa vào những khu căn cứ cách mạng nông thôn đó để chống lại kẻ địch hung ác dựa vào thành thị để tấn công nông thôn, sau đó dùng nông thôn bao vây thành thị, để chúng dần dần được tôi luyện và tích lũy trong các trận chiến lâu dài, phát triển lực lượng cách mạng, dần dần làm suy yếu sức mạnh của kẻ thù; cho đến khi địch lớn ta nhỏ, địch mạnh ta yếu biến thành ta lớn địch nhỏ, ta mạnh địch yếu thì ta mới chiếm được trung tâm thành thị, giành lấy thắng lợi cách mạng toàn dân.

Ý kiến phản đối

Tháng 2 năm 1928, Phiên họp toàn thể mở rộng lần thứ 9 của Ban chấp hành Quốc tế Cộng sản đã thông qua "Nghị quyết của Quốc tế Cộng sản về vấn đề Trung Quốc", phản đối chiến tranh du kích của Đảng Cộng sản Trung Quốc và yêu cầu đảng này chiếm giữ thành thị. Tháng 3, đại diện Ủy ban đặc biệt Tương Nam (miền Nam Hồ Nam) Đảng Cộng sản Trung Quốc là Chu Lỗ đến Ninh Cương để xử lý Mao Trạch Đông, phê bình ông không dám tấn công thành thị là một “cuộc chạy trốn của bọn hữu khuynh” và ra lệnh cho Mao phải dẫn quân chủ lực tiến về Tương Nam hợp tác với cuộc bạo động để tiến công thành thị. Tháng 6, Bukharin, lãnh đạo Quốc tế Cộng sản, đã trình bày báo cáo tại Đại hội toàn quốc lần thứ VI của Đảng Cộng sản Trung Quốc, ông vẫn tin rằng Đảng Cộng sản Trung Quốc nên chiếm thành thị và phản đối việc thành lập khu căn cứ ở nông thôn.

Tháng 5 năm 1930, tạp chí lý luận Hồng Kỳ của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc đăng một bài viết dưới danh nghĩa “nhà báo” phê phán ý tưởng nông thôn bao vây thành thị là vi phạm đề xuất của Marx rằng “giai cấp vô sản là người lãnh đạo cách mạng, nông dân là đồng minh của giai cấp vô sản”. Tháng 6, Lý Lập Tam đã chỉ ra trong bài báo “Cuộc cách mạng mới bùng nổ và thắng lợi đầu tiên của một hoặc nhiều tỉnh” rằng nông thôn bao vây thành thị là một khái niệm rất sai lầm và nhất quyết tấn công trực tiếp vào trung tâm thành thị.