Phương ngữ Griko
| Tiếng Griko | |
|---|---|
| Γκραίκο · Γκρίκο | |
| Sử dụng tại | Ý |
| Khu vực | Salento, Calabria |
| Tổng số người nói | 20.000 40.000 tới 50.000 người nói ngôn ngữ thứ hai |
| Dân tộc | người Hy Lạp |
| Phân loại | Ấn-Âu |
| Hệ chữ viết | chữ Hy Lạp |
| Địa vị chính thức | |
Ngôn ngữ thiểu số được công nhận tại | |
| Mã ngôn ngữ | |
| Glottolog | Không cóapul1236 Apulia-Calabrian Greek[1] |
| Linguasphere | 56-AAA-aia |
 Bản đồ vị trí của các khu vực nói tiếng Hy Lạp Ý ở Salento và Calabria | |
| ELP | Griko |
Tiếng Griko, đôi khi viết là Grico, là phương ngữ của tiếng Hy Lạp Ý được nói bởi người Griko ở Salento và ở Calabria (nơi nó đôi khi được gọi là Grecanico[2][3][4][5][6]). Một số nhà ngôn ngữ học Hy Lạp coi nó là một phương ngữ tiếng Hy Lạp hiện đại và thường gọi nó là Katoitaliótika (tiếng Hy Lạp: Κατωιταλιώτικα, "Nam Ý") hoặc Grekanika (Γρεκάνικα), trong khi những người nói riêng của nó gọi nó là Greko (Γκραίκο, tại Calabria) hoặc Griko (Γκρίκο, ở Salento). Tiếng Griko và tiếng Hy Lạp hiện đại chuẩn phần nào thông hiểu lẫn nhau.[7]
Phân loại[sửa | sửa mã nguồn]
Giả thuyết phổ biến nhất về nguồn gốc của tiếng Griko là của Gerhard Rohlfs[8] và Georgios Hatzidakis. Họ cho rằng nguồn gốc của tiếng Griko lùi xa vào lịch sử đến tận thời thuộc địa Hy Lạp cổ đại ở Nam Ý và Sicilia vào thế kỷ thứ tám trước Công nguyên. Do đó, phương ngữ Nam Ý được coi là dấu vết sống cuối cùng của các yếu tố Hy Lạp từng hình thành nên Magna Graecia.
Tuy nhiên, có những giả thuyết cạnh tranh theo đó tiếng Griko có thể đã bảo tồn một số yếu tố Doric, nhưng cấu trúc của nó chủ yếu dựa trên tiếng Hy Lạp Koine, giống như hầu hết các phương ngữ Hy Lạp hiện đại khác.[9] Do đó, tiếng Griko nên được mô tả như là một hậu duệ chịu ảnh hưởng Doric của ngôn ngữ Hy Lạp Trung cổ được nói bởi những người chạy trốn khỏi Đế quốc Byzantine đến Ý để cố gắng trốn thoát khỏi Đế quốc Ottoman. Ý tưởng về phương ngữ Hy Lạp của miền Nam nước Ý có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp thời Trung cổ đã được đề xuất lần đầu tiên vào thế kỷ 19 bởi Giuseppe Morosi.[10]
Phân bố địa lý[sửa | sửa mã nguồn]
Hai cộng đồng nói tiếng Hy Lạp Ý nhỏ còn tồn tại đến ngày nay ở vùng Calabria (tỉnh Reggio Calabria) và Puglia (bán đảo Salento) của Ý. Khu vực Salento nói tiếng Hy Lạp Ý bao gồm chín thị trấn nhỏ ở vùng Grecìa Salentina (Calimera, Martano, Castrignano de' Greci, Corigliano d'Otranto, Melpignano, Soleto, Sternatia, Zollino, Martignano), với tổng số 40.000 cư dân. Vùng Hy Lạp Calabria cũng bao gồm chín ngôi làng ở Bovesia, (bao gồm Bova Superiore, Roghudi, Gallicianò, Chorìo di Roghudi và Bova Marina) và bốn quận trong thành phố Reggio Calabria, nhưng dân số nhỏ hơn đáng kể, với khoảng 2.000 người.
Tình trạng chính thức[sửa | sửa mã nguồn]
Bởi Luật 482 năm 1999, nghị viện Ý công nhận cộng đồng Griko tại Reggio Calabria và Salento là dân tộc Hy Lạp và ngôn ngữ của họ ngôn ngữ thiểu số. Nó tuyên bố rằng Cộng hòa Ý bảo vệ ngôn ngữ và văn hóa của các dân tộc Albania, Catalunya, German, Hy Lạp, Slovenia và Croatia và của những người nói tiếng Pháp, Franco-Provençal, Friuli, Ladin, Occitan và Sardegna.[11]
Văn hóa[sửa | sửa mã nguồn]
Có truyền thống truyền miệng và văn hóa dân gian Griko phong phú. Các bài hát, âm nhạc và thơ ca Griko đặc biệt phổ biến ở Ý và Hy Lạp. Các nhóm nhạc nổi tiếng từ Salento bao gồm Ghetonia và Aramirè. Ngoài ra, các nghệ sĩ Hy Lạp có ảnh hưởng như Dionysis Savvopoulos và Maria Farantouri đã biểu diễn bằng tiếng Griko. Đoàn nhạc kịch Hy Lạp Encardia tập trung vào các bài hát Griko cũng như về truyền thống âm nhạc của miền Nam nước Ý nói chung.[12][13]
Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]
Chú thích và tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Apulia-Calabrian Greek”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
- ^ F. Violi, Lessico Grecanico-Italiano-Grecanico, Apodiafàzzi, Reggio Calabria, 1997.
- ^ Paolo Martino, L'isola grecanica dell'Aspromonte. Aspetti sociolinguistici, 1980. Risultati di un'inchiesta del 1977
- ^ Filippo Violi, Storia degli studi e della letteratura popolare grecanica, C.S.E. Bova (RC), 1992
- ^ Filippo Condemi, Grammatica Grecanica, Coop. Contezza, Reggio Calabria, 1987;
- ^ In Salento e Calabria le voci della minoranza linguistica greca | Treccani, il portale del sapere
- ^ Hammarström (2015) Ethnologue 16/17/18th editions: a comprehensive review: online appendices
- ^ G. Rohlfs, Griechen und Romanen in Unteritalien, 1924.
- ^ G. Horrocks, Greek: A history of the language and its speakers, London: Longman. 1997. Ch. 4.4.3 and 14.2.3.
- ^ G. Morosi, Studi sui dialetti greci della terra d'Otranto, Lecce, 1870.
- ^ Law no. 482 of 1999 Lưu trữ 2015-05-12 tại Wayback Machine: "La Repubblica tutela la lingua e la cultura delle popolazioni albanesi, catalane, germaniche, greche, slovene e croate e di quelle parlanti il francese, il franco-provenzale, il friulano, il ladino, l'occitano e il sardo."
- ^ “Website of Encardia”. Bản gốc lưu trữ ngày 20 tháng 1 năm 2016. Truy cập ngày 17 tháng 2 năm 2016.
- ^ Tsatsou, Marianna (ngày 22 tháng 4 năm 2012). “Charity Concert Collects Medicine and Milk Instead of Selling Tickets”. Greek Reporter. Truy cập ngày 31 tháng 12 năm 2016.
Đọc thêm[sửa | sửa mã nguồn]
- H.F. Tozer "Dân số nói tiếng Hy Lạp tại miền Nam nước Ý." Tạp chí Nghiên cứu ngôn ngữ Hy Lạp. Tập 10 (1889), trang. 11-42.
Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]
- On the Brink: Griko; A Language of Resistance and Celebration - Cultural Survival
- Franco st'Anguria, Lo "Schiacúddhi" Two plays performed in the local Greek dialect of Choriána (Corigliano d'Otranto)
- Glossa Grika o Griko Derentinò (in Griko, Italian, Standard-Greek and French)
- Enosi Griko, Coordination of Grecìa Salentina Associations (Italian, Greek and English)
- Pos Matome Griko Lưu trữ 2018-10-14 tại Wayback Machine (in Italian, Greek and English)
- Grecìa Salentina Lưu trữ 2021-08-28 tại Wayback Machine official site (in Italian)
- Gaze On The Sea Salentine Peninsula, Greece and Greater Greece (in Italian, Greek and English)
- English-Griko dictionary Lưu trữ 2019-03-04 tại Wayback Machine
- Kalinifta, by Ghetonia
- Oria mou rodinedda, folk song of the Griko-speaking communities of southern Italy, by Eleni & Souzana Vougioukli