Xì Trum

Bài này viết về truyện tranh năm 1958 và loạt phim năm 1981. Đối với phim hoạt hình 3D năm 2011, xem Xì Trum (phim).

Xì Trum
Logo hiện tại
Người sáng tạo	Peyo
Tác phẩm gốc	"Cây sáo có sáu lỗ" (French: "La Flûte à six trous") (1958) trong truyện tranh Johan và Peewit
Chủ sở hữu	Studio Peyo
Sách báo
Truyện tranh	Truyện tranh The Smurfs
Phim và truyền hình
Phim điện ảnh	Xì Trum trong điện ảnh
Phim hoạt hình truyền hình	The Smurfs (1961–1967) The Smurfs (1981–1989) The Smurfs (2021–nay)
Trò chơi
Trò chơi điện tử	Danh sách trò chơi Xì Trum
Âm thanh
Nhạc gốc	Âm nhạc Xì Trum
Khác
Merchandise	The Smurfs merchandising

Xì Trum (tiếng Pháp: Les Schtroumpfs, tiếng Anh: The Smurfs) là tên một chủng tộc tí hon màu xanh hư cấu bởi họa sĩ Peyo xuất hiện lần đầu trong truyện Johan et Pirlouit và trở thành tên loạt truyện tranh độc lập bắt đầu phát hành vào năm 1958 và sau đó có hoạt hình, phim ảnh và các sản phẩm thương mại ăn theo.

Quá trình hình thành

Năm 1952, Peyo đã vẽ một bộ truyện tranh đăng trên Le Journal de Spirou mang tên Johan et Pirlouit (tạm dịch: Johan và Pirlouit, ở miền Nam Việt Nam trước năm 1975, trẻ em được xem bộ truyện tranh này với tên nhân vật là Lữ Hân và Phi Lục) với bối cảnh là Châu Âu thời Trung cổ. Johan là người hầu cho vua, và Pirlouit là người bạn nhỏ đồng hành trung thành, mặc dù hay khoác lác và gian xảo. Mỗi tập là một chuyến phiêu lưu của hai người bạn đến những vùng đất mới và gặp gỡ những con người mới.

Ngày 23 tháng 10 năm 1958, trong truyện La flûte à six trous (Cây sáo 6 lỗ) của bộ truyện nói trên, Peyo lần đầu đã cho nhóm người Xì Trum xuất hiện. Đó là khi bộ đôi Johan và Pirlouit có nhiệm vụ khôi phục lại cây sáo thần bằng phép thuật của phù thủy Homnibus. Trên đường đi, bộ đôi gặp những sinh vật nhỏ màu xanh giống người, đuôi thỏ, mặc đồ trắng mang tên "Xì Trum" (tên gốc. Schtroumpf) với vị thủ lĩnh già nhất được gọi là Tí Vua (tên gốc Grand Schtroumpf). Tiếp nối sự thành công lớn của Xì Trum, Xì Trum được cho xuất hiện nhiều hơn với Johan và Perlouit trong các chuyến phiêu lưu, có riêng một bộ truyện độc lập đầu tiên xuất hiện trên Spirou năm 1959 cùng với những sản phẩm thương mại ăn theo. Thậm chí, câu chuyện ban đầu đã được đổi tên lại là La Flûte à six Schtroumpfs.

Nguồn gốc

Cái tên Xì Trum và tiếng nói "xì trum" của chủng tộc tí hon ban đầu được nghĩ ra khi họa sĩ Peyo đi ăn cùng bạn ông, cũng là đồng nghiệp, André Franquin tại bờ biển nước Bỉ. Đột nhiên quên khuấy mất từ salière (muối), Peyo đã kêu bạn chuyền ông cái xì trum (tiếng Pháp: schtroumpf). Franquin đùa lại: "Cái "Xì Trum" này - lúc nào xì trum xong thì xì trum lại nhé..." và cả hai dành cả cuối tuần nói chuyện bằng tiếng xì trum. Trong tiếng Hà Lan và sau đó là tiếng Anh, Schtroumpf được dịch là "Smurf". Trong tiếng Việt, từ ấy được phiên âm thành xì trum theo bản in đầu của Nhà xuất bản Thanh Niên.

Làng Xì Trum

Lần đầu xuất hiện năm 1958, các Xì Trum sống ở một nơi gọi là "Vùng Đất Ám" (tiếng Pháp: "Le Pays Maudit"). Muốn đến đó phải có phép thuật hay phải đi qua sương mù dày đặc, đầm lầy, sa mạc và rặng núi cao. Các Xì Trum còn sử dụng con cò để đi đường xa (như đi đến nơi Johan và Pirlouit sống) hay cập nhật thông tin thế giới bên ngoài.

Nhà ở

Trong bộ Johan et Pirlouit, các Xì Trum sống trong những ngôi nhà hình nấm khác nhau cả kích thước và hình dạng tại một vùng đất sỏi đá, tách biệt và rất ít cây cối. Tuy nhiên, trong bộ truyện, họ sống những ngôi nhà hình nấm giống nhau hơn giữa một khu rừng. Con người sống gần đấy (ví dụ phù thủy Garamel) nhưng họ hầu như không thể tìm ra làng Xì Trum trừ phi được dẫn đến bởi một Xì Trum.

Thần dân Xì Trum

Thần dân Xì Trum có bề ngoài gần như là giống nhau: nhỏ bé cao khoảng bằng ba trái táo chồng nhau, da xanh, hay có đuôi như thỏ sau lưng. Hầu hết các Xì Trum đều mặc đồ trắng ngoại trừ Tí Vua mặc đồ đỏ do là người đứng đầu. Ngoài ra để phân biệt các Xì Trum với nhau, họ còn mang các phụ kiện khác nhau.

Phần lớn thần dân Xì Trum đều đã 100 năm tuổi, ngoại trừ Tí Vua 543 tuổi, Tí Cô Nương và một số Xì Trum khác.

Ban đầu, làng Xì Trum toàn là nam. Sau đó, mới có hai Xì Trum nữ được thêm, đều không phải do tự nhiên sinh ra.

Thức ăn yêu thích của họ là lá thổ phục linh.

Ngôn ngữ

Thần dân Xì Trum nói tiếng "Xì Trum". Theo đó, chữ "xì trum" thay thế cho nhiều động từ (Tí Cận nói "Cậu phải nghe tất cả những gì Tí Vua xì trum" nghĩa là "Cậu phải nghe tất cả những gì Tí Vua dặn dò), cho nhiều tính từ, thán từ (Tí Vua than thở "Thật xì trum!" tức "Thật khó khăn!"), thậm chí cả danh từ (Tí Vua nói "Là xì trum cuối cùng của chúng ta rồi" nghĩa là "Là giải pháp cuối cùng của chúng ta rồi"). Trong tập Schtroumpf vert et vert Schtroumpf, truyện tiết lộ xứ sở Xì Trum được chia làm hai miền: miền Xì Trum (miền Bắc) và miền Trum Xì (miền Nam). Họ có cách sử dụng từ "xì trum" khác nhau.

Kinh tế

Cộng đồng Xì Trum sống theo hình thức gần như công xã nguyên thủy. Theo đó, mỗi cá nhân tự nguyện đóng góp và chia sẻ cộng đồng những gì mình làm được và nhận lại những gì mình chưa có từ người khác. Mỗi Xì Trum đều được trang bị đủ phương tiện sống hằng ngày.

Nhân vật

Chính diện

Tí Vua là người đứng đầu làng. Các Xì Trum khác được đặt tên dựa theo tính cách như Tí Cận, Tí Cô Nương, Tí Thông Thái, Tí Lười, Tí Phá Phách, Tí Khéo Tay, Tí Vụng Về, Tí Thợ May, Tí Nông Dân, Tí Nhạc Sĩ, Tí Hoạ Sĩ, Tí Lực Sĩ, Tí Điệu, Tí Thi Sĩ, Tí Quạu, Tí Tham Ăn, Tí Thiên Nhiên, Tí Lờ Đờ, Tí Xấc Xược, Tí Nóng Nảy, Tí Ngân Nga, Tí Hoa, Tí Cõn Bé Tí xì trum, Tí thì trượt đại học và còn 100 xì trum khác. Trong bản tiếng Việt, chữ "Schtroumpf" trong tên nhân vật được bản địa hoá thành chữ Tí.

Ngoài các Xì Trum còn có Johan, Pirlouit và phù thủy Homnibus.

Phản diện

Ngoài các Xì Trum, bên phía phản diện có thể kể đến phù thủy Gargamel, con mèo Azrael của hắn và cha nuôi của hắn là Balthazar, mụ phù thủy Hogatha

Các sản phẩm thương mại

Truyện tranh

Bài chi tiết: Xì Trum (truyện tranh)

Bộ kinh điển của Xì Trum gồm có 37 tập tính đến năm 2019. 16 tập đầu được thực hiện bởi họa sĩ Peyo, còn lại được thực hiện bởi Studio Peyo với sự hỗ trợ của con trai ông.

Phim ảnh

Phim rạp

1. Les Aventures des Schtroumpfs (1965), phim hoạt hình trắng đen dài 87 phút.
2. 1961-1967: 10 phim ngắn được thực hiện. Những phim đầu là phim đen trắng, những phim sau là phim màu.
3. Phim La Flûte à six schtroumpfs (1976) đạo diễn bởi Peyo được ra mắt. Phim được công chiếu tại Mĩ năm 1983 dưới tên The Smurfs and the Magic Flute (Xì Trum và Cây Sáo Thần).
4. Trong thập niên 80, có nhiều phim dài chiếu tên truyền hình về Xì Trum The Baby Smurf (1984)
5. Từ năm 2011, Sony Pictures thông báo kế hoạch về bộ ba phim rạp người đóng về Xì Trum. Phim đầu tiên có tên The Smurfs" ra mắt ngày 29 tháng 07 năm 2011. Phim thứ hai được ra mắt ngày 09 tháng 08 năm 2013.. Còn phim thứ ba dự kiến ra mắt ngày 24 tháng 07 năm 2015.
6. DVD phim The Smurfs còn kèm theo một phim ngắn có tên The Smurfs: A Christmas Carol

Phim truyền hình

Bài chi tiết: Làng Xì Trum (phim hoạt hình)

Bìa bộ hộp DVD của bộ cartoon Xì Trum tại Pháp.

Kênh NBC phát sóng series phim hoạt hình The Smurfs sản xuất bởi Hanna-Barbera Productions và SEPP International S.A từ 1981 đến 1990 trong chương trình hoạt hình sáng thứ Bảy hàng tuần. Sau đó, phim vẫn tiếp tục được chiếu sau đó trên các kênh truyền hình khác như Boomerang hay Cartoon Network. Series này được nhiều đề cử cho giải thưởng Daytime Emmy và dành giải "Chương trình truyền hình giải trí xuất sắc dành cho trẻ em".

Series phim "The Smurfs" đứng thứ 97 trong những bộ phim hoạt hình hay nhất của IGN, đến mức còn được gọi là "chất gây nghiện con nít" ("kiddie cocaine") dành cho người lớn trong những năm 80 thế kỉ XX. Tại Việt Nam, phim được chiếu lúc 17:00 từ thứ 2 đến thứ 6 hàng tuần trên kênh HTV3.

Trò chơi

• Smurf: Rescue in Gargamel's Castle (1982)
• Smurf Play & Learn (1982)
• The Smurfs Save The Day (1983)
• Smurf Paint 'n' Play Workshop (1983)
• A Smurfin' Summer Holiday (1987)
• Smurfette's Birthday (developed for Atari 2600 and Intellivision, but never released)
• The Smurfs (Infogrames)|The Smurfs (Infogrames) (1994)
• The Smurfs 2: Travel the World (1996)
• The Smurfs 3 (2023)
• The Smurfs' Nightmare (1998)
• The Smurfs (PlayStation)|The Smurfs (PlayStation) (1999)
• The Adventures of the Smurfs (2000)
• Smurf Racer! (2001)
• The Revenge of the Smurfs (2002)
• The Smurfs' Village (2010)
• The Smurfs Dance Party (2011)
• The Smurfs DS (2011)
• The Smurfs Grabber (2011)
• The Smurfs & Co (Facebook) (2011)

UNICEF

Năm 2005, Xì Trum xuất hiện trong quảng cáo của UNICEF cho chiến dịch gây quỹ giúp đỡ những trẻ em ở Burundi và Cộng hòa Dân chủ Congo (hai thuộc địa trước của Bỉ) bị bắt đi lính trong chiến tranh. Trong mẩu quảng cáo đó, làng Xì Trum bị máy bay chiến đấu tiêu diệt.

Nhân kỉ niệm 50 năm Xì Trum ra đời, những tượng trắng của Xì Trum được trưng bày công cộng tại 15 nước Châu Âu để được người dân tô màu và đem đi thi. Những bức tượng xuất sắc của cuộc thi được đem đấu giá gây quỹ 124.700 euro cho UNICEF.

Đồng xu

Kỉ niệm 50 năm sinh nhật Xì Trum và 80 năm sinh nhật họa sĩ Peyo vào năm 2008, Bỉ đã cho sản xuất một bộ sưu tập đồng xu 5 euro Bỉ bằng bạc có hình Xì Trum.

Liên kết ngoài

• Trang chủ chính thức của Xì Trum
• Xì Trum tại Internet Movie Database
• Trang Xì Trum trên MOVIEGUIDE
• Danh sách bản dịch Xì Trum ở Châu Âu Lưu trữ 2012-04-26 tại Wayback Machine
• Các ấn bản tiếng Anh của Xì Trum Lưu trữ 2010-08-06 tại Wayback Machine
• Fansite tiếng Việt Lưu trữ 2013-01-06 tại Wayback Machine