Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Biển lùi”
n Biển thoái đổi thành Biển lùi |
nKhông có tóm lược sửa đổi |
||
| Dòng 1: | Dòng 1: | ||
'''Biển |
'''Biển lùi''' hay còn gọi là biển thoái, là một sự kiện [[địa chất]] xảy ra khi [[mực nước biển]] hạ thấp làm lộ các phần của đáy biển. Ngược lại với sự kiện này là [[biển tiến]] xảy ra khi mược nước biển dạng lên làm ngập các vùng đất liền.<ref>Monroe, James Stewart, and Reed Wicander. ''Physical Geology: Exploring the Earth.'' Fifth edition; Thomson Brooks/Cole, 2005; tr. 162.</ref> |
||
Dấu hiệu của biển thoái và biển tiến xuất hiện trong hầu hết các ghi nhận hóa thạch, và sự thay đổi này gây ra (hoặc góp thêm) một số [[sự kiện tuyệt chủng|sự tuyệt chủng lớn]] như [[sự kiện tuyệt chủng Permi-Tria]] (cách đây 250 triệu năm) và [[sự kiện tuyệt chủng Creta–đệ Tam]] (cách đây 65 triệu năm). Vào thời gian xảy ra các sự kiện trên (sự kiện tuyệt chủng lớn nhất trong [[lịch sử Trái Đất]], mực nước biển toàn cầu hạ thấp 250 met (hơn 800 ft).<ref>[[Vincent Courtillot|Courtillot, Vincent]]. ''Evolutionary Catastrophes: The Science of Mass Extinction.'' Cambridge, nhà in Đại học Cambridge, 1999; tr. 89.</ref> |
Dấu hiệu của biển thoái và biển tiến xuất hiện trong hầu hết các ghi nhận hóa thạch, và sự thay đổi này gây ra (hoặc góp thêm) một số [[sự kiện tuyệt chủng|sự tuyệt chủng lớn]] như [[sự kiện tuyệt chủng Permi-Tria]] (cách đây 250 triệu năm) và [[sự kiện tuyệt chủng Creta–đệ Tam]] (cách đây 65 triệu năm). Vào thời gian xảy ra các sự kiện trên (sự kiện tuyệt chủng lớn nhất trong [[lịch sử Trái Đất]], mực nước biển toàn cầu hạ thấp 250 met (hơn 800 ft).<ref>[[Vincent Courtillot|Courtillot, Vincent]]. ''Evolutionary Catastrophes: The Science of Mass Extinction.'' Cambridge, nhà in Đại học Cambridge, 1999; tr. 89.</ref> |
||
Phiên bản lúc 14:36, ngày 28 tháng 8 năm 2009
Biển lùi hay còn gọi là biển thoái, là một sự kiện địa chất xảy ra khi mực nước biển hạ thấp làm lộ các phần của đáy biển. Ngược lại với sự kiện này là biển tiến xảy ra khi mược nước biển dạng lên làm ngập các vùng đất liền.[1]
Dấu hiệu của biển thoái và biển tiến xuất hiện trong hầu hết các ghi nhận hóa thạch, và sự thay đổi này gây ra (hoặc góp thêm) một số sự tuyệt chủng lớn như sự kiện tuyệt chủng Permi-Tria (cách đây 250 triệu năm) và sự kiện tuyệt chủng Creta–đệ Tam (cách đây 65 triệu năm). Vào thời gian xảy ra các sự kiện trên (sự kiện tuyệt chủng lớn nhất trong lịch sử Trái Đất, mực nước biển toàn cầu hạ thấp 250 met (hơn 800 ft).[2]
Trong suốt các thời kỳ băng hà thuộc thế Pleistocen, có mối quan hệ rõ ràng giữa các lần biển tiến và các giai đoạn băng hà; khi đó có sự thay đổi cân bằng giữa quyển băng và thủy quyển trên toàn cần, càng có nhiều nước trên hành tinh tồn tại ở ở dạng băng thì càng có ít nước trong các đại dương. Vào đỉnh điểm của thời kỳ băng hà cuối cùng cách đây khoảng 18.000 năm, mực nước biển toàn cầu hạ thấp từ 120 đến 130 met (400 ft.) so với ngày nay. Một số đợt biển thoái chính trong quá khứ cho thấy không có mối quan hệ với các giai đoạn băng hà, ví dụ như biển thoái đi cùng với sự kiện tuyệt chủng cuối kỷ Creta.
Đợy biển thoái chính làm cho các sinh vật trong vùng biển nông có nguy cơ tuyệt chủng; trong khi các sự kiện tuyệt chủng lớn có khuynh hướng liên quan đến cả các loài trên cạn và dưới nước, và khó có thể thấy được biển thoái có thể gây ra các vụ tuyệt chủng rộng lớn đối với các động vật trên đất liền như thế nào. Các đợt biển thoái được quan sát trong mối tương quan hoặc các biểu hiện của các sự kiện tuyệt chủng lớn hơn là trực tiếp. Biển thoái kỷ Permi có thể được liên hệ với sự hình thành Pangaea: sự sáp nhập của các đại lục lớn thành một thể thống nhất có thể dễ dàng gây ra biển thoái do "sự mở rộng của các bồn đại dương khi các lục địa nối liền lại."[3] Tuy nhiên, nguyên nhân này không thể áp dụng cho mọi trường hợp.
Việc tìm hiểu rõ ràng và cụ thể các đợt biển thoái lớn vẫn còn là một thách thức; theo một giả thuyết, biển thoái có thể được liên hệ đến việc "tách giãn đáy đại dương bị chậm lại trong khi các sống núi giữa đại dương vẫn tiếp tục hình thành làm cho mực nước biển hạ thấp..."[4] Theo quan điểm này, các đợt biển thoái chính là một khía cạnh của sự thay đổi bình thường về tốc độ của hoạt động kiến tạo mảng, dẫn đến các đợt phun trào núi lửa lớn trên toàn cầu như Siberian Traps và Deccan Traps, lần lượt gây ra các sự kiện tuyệt chủng lớn.
Xem thêm
Tham khảo
- ^ Monroe, James Stewart, and Reed Wicander. Physical Geology: Exploring the Earth. Fifth edition; Thomson Brooks/Cole, 2005; tr. 162.
- ^ Courtillot, Vincent. Evolutionary Catastrophes: The Science of Mass Extinction. Cambridge, nhà in Đại học Cambridge, 1999; tr. 89.
- ^ Ward, Peter D. Rivers in Time: The Search for Clues to Earth's Mass Extinctions. New York, Columbia University Press, 2000; tr. 77.
- ^ Courtillot, tr. 141.