Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Chữ Kirin”

Sửa liên kết
Đây là một bài viết cơ bản. Nhấn vào đây để biết thêm thông tin.
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 1: Dòng 1:
{{1000 bài cơ bản}}{{Thông tin hệ chữ viết |name=Bảng chữ cái Kirin
{{1000 bài cơ bản}}{{Infobox writing system
|type=[[Bảng chữ cái]]
|name = Bảng chữ cái Kirin
|time=[[Bảng chữ cái Cyril thời kỳ đầu|Nhiều biến đổi thời kỳ đầu]] khoảng năm 940
|type = [[Bảng chữ cái]]
|time = [[Bảng chữ cái Kirin cổ|Các dạng cổ nhất]] xuất hiện khoảng 940
|languages = Ngôn ngữ quốc gia của:
{{flag|Belarus}}<br>{{flag|Bosnia và Herzegovina}}<br>{{flag|Bulgaria}}<br>{{flag|Kazakhstan}}<br>{{flag|Kyrgyzstan}}<br>{{flag|Macedonia}}<br>{{flag|Mông Cổ}}<br>{{flag|Montenegro}}<br>{{flag|Nga}}<br>{{flag|Serbia}}<br>{{flag|Tajikistan}}<br>{{flag|Ukraine}}<br>
|languages = Hệ chữ viết quốc gia của: <br>{{flag|Belarus}}<br>{{flag|Bosna và Herzegovina}} <br>(cùng chữ Latinh)<br>{{flag|Bulgaria}}<br>{{flag|Kazakhstan}}<br>{{flag|Kyrgyzstan}}<br>{{flag|Macedonia}}<br>{{flag|Mông Cổ}} (cùng chữ Mông Cổ) <br>{{flag|Montenegro}} (cùng chữ Latinh)<br>{{flag|Nga}}<br>{{flag|Serbia}} (cùng chữ Latinh)<br>{{flag|Tajikistan}}<br>{{flag|Ukraina}}<br>(xem [[Các ngôn ngữ dùng bảng chữ cái Kirin]])
|states =
|fam1=[[Bảng chữ cái Phoenicia]]
|names = {{lang-be|кірыліца}}, {{lang-bg|кирилица}} {{IPA-bg|ˈkirilit͡sɐ|}}, {{lang-mk|кирилица}} {{IPA|[kiˈrilit͡sa]}}, {{lang-ru|кириллица}} {{IPA-ru|kʲɪˈrʲilʲɪtsə|}}, {{lang-sr|ћирилица}}, {{lang-uk|кирилиця}}
|fam2=[[Bảng chữ cái Hy Lạp]]
|fam1 = [[Chữ tượng hình Ai Cập]]<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/521235.stm Oldest alphabet found in Egypt]. BBC. 1999-11-15. Retrieved 2015-01-14.</ref>
|fam3=[[Bảng chữ cái Kyril thời kỳ đầu]]
|fam2 = [[Chữ Sinnai nguyên thủy]]
|sisters=[[Bảng chữ cái Latinh]]<br />[[Bảng chữ cái Coptic]]<br />[[Bảng chữ cái Armenia]]<br />[[Bảng chữ cái Glagolitic]]
|fam3 = [[Chữ Phoenicia]]
|unicode= U+0400 to U+04FF <br />U+0500 to U+052F <br />U+2DE0 to U+2DFF <br />U+A640 to U+A69F
|fam4 = [[Bảng chữ cái Hy Lạp]]
|iso15924=Cyrl <br />Cyrs (Old Church Slavonic variant)
|sisters = [[Bảng chữ cái Latinh]]<br>[[Coptic alphabet]]<br>[[Bảng chữ cái Armenia]]<br>[[Bảng chữ cái Glagolit]]
|sample=Romanian-kirilitza-tatal-nostru.jpg
|unicode = {{ublist |class=nowrap |[http://www.unicode.org/charts/PDF/U0400.pdf U+0400–U+04FF] {{smaller|Cyrillic}} |[http://www.unicode.org/charts/PDF/U0500.pdf U+0500–U+052F] {{smaller|Cyrillic Supplement}} |[http://www.unicode.org/charts/PDF/U2DE0.pdf U+2DE0–U+2DFF] {{smaller|Cyrillic Extended-A}} |[http://www.unicode.org/charts/PDF/UA640.pdf U+A640–U+A69F] {{smaller|Cyrillic Extended-B}} |[http://www.unicode.org/charts/PDF/U1C80.pdf U+1C80–U+1C8F] {{smaller|Cyrillic Extended-C}}}}
|iso15924 = Cyrl
|iso15924 note = <br><code>Cyrs</code> (Old Church Slavonic variant)
|sample = Romanian Cyrillic - Lord's Prayer text.svg
}}
}}
'''Bảng chữ cái Kirin''' là một hệ thống chữ viết chữ cái sử dụng tại [[Đông Âu]], [[Bắc Á]] và [[Trung Á]]. Nó được dựa trên bảng chữ cái Kirin cổ (early Cyrillic), vốn đã được [[Kyrillô và Mêthôđiô|Thánh Kyrillo]] phát triển ở [[Đế chế Bungary thứ nhất|Đế quốc Bulgari đệ nhất]] trong thế kỷ thứ 9 tại trường Preslav. Thánh Kyrillo được tuyển chọn từ [[Constantinople]] chỉ cho mục đích phát triển chữ viết nói trên.<ref>[http://books.google.bg/books?id=YIAYMNOOe0YC&pg=PR1&dq=Curta,+Florin,+Southeastern+Europe+in+the+Middle+Ages,+500-1250+(Cambridge+Medieval+Textbooks),+Cambridge+University+Press&hl=bg&redir_esc=y#v=onepage&q=Cyrillic%20preslav&f=false Southeastern Europe in the Middle Ages, 500–1250, Cambridge Medieval Textbooks, Florin Curta, Cambridge University Press, 2006, ISBN 0521815398, pp. 221–222.]</ref><ref>[http://books.google.bg/books?id=J-H9BTVHKRMC&pg=PR3-IA34&lpg=PR3-IA34&dq=The+Orthodox+Church+in+the+Byzantine+Empire+Cyrillic+preslav+eastern&source=bl&ots=5wJtmSzw6i&sig=bZyTZcISR7rKVzdTre9TsNxLvXM&hl=bg#v=onepage&q=%20preslav%20eastern&f=false The Orthodox Church in the Byzantine Empire, Oxford History of the Christian Church, J. M. Hussey, Andrew Louth, Oxford University Press, 2010, ISBN 0191614882, p. 100.]</ref> Nó là cơ sở của [[bảng chữ cái]] được sử dụng trong các ngôn ngữ khác nhau, quá khứ và hiện tại, trong các bộ phận của [[Đông Nam Âu]] và Bắc [[lục địa Âu Á]], đặc biệt trong các nhóm người gốc [[Ngữ tộc Slav|Slav]], và trong các ngôn ngữ không Slav nhưng chịu ảnh hưởng của [[Nga]]. Tính đến năm 2011, khoảng 252 triệu người ở lục địa Âu Á sử dụng nó như là bảng chữ cái chính thức cho các ngôn ngữ quốc gia của họ. Khoảng một nửa trong số người đó là ở [[Nga]].<ref>{{chú thích web|author=Česky |url=http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_population |title=List of countries by population – Wikipedia, the free encyclopedia |publisher=En.wikipedia.org |date= |accessdate = ngày 13 tháng 6 năm 2012}}</ref> Chữ viết Cyrillic là một trong những hệ thống chữ viết sử dụng nhiều nhất trên thế giới.
'''Bảng chữ cái Kirin''' là [[bảng chữ cái]] được sử dụng cho nhiều ngôn ngữ ở miền [[Đông Ấu]], [[Bắc Á|Bắc]] và [[Trung Á]]. Nó dựa trên [[bảng chữ cái Kirin cổ]] từng được phát triển tại [[Trường Văn học Preslav]] ở [[Đế quốc Bulgaria thứ nhất]].<ref>{{cite book | first=Francis | last=Dvornik |title=The Slavs: Their Early History and Civilization | quote = The Psalter and the Book of Prophets were adapted or "modernized" with special regard to their use in Bulgarian churches, and it was in this school that glagolitic writing was replaced by the so-called Cyrillic writing, which was more akin to the Greek uncial, simplified matters considerably and is still used by the Orthodox Slavs. | year=1956 |place=Boston | publisher=American Academy of Arts and Sciences |page=179}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/?id=YIAYMNOOe0YC&pg=PR1&dq=Curta,+Florin,+Southeastern+Europe+in+the+Middle+Ages,+500-1250+(Cambridge+Medieval+Textbooks),+Cambridge+University+Press#v=onepage&q=Cyrillic%20preslav&f=false |title=Southeastern Europe in the Middle Ages, 500–1250|series=Cambridge Medieval Textbooks|author= Florin Curta|publisher=Cambridge University Press|year=2006|isbn=0521815398|pages= 221–222}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/?id=J-H9BTVHKRMC&pg=PR3-IA34&lpg=PR3-IA34&dq=The+Orthodox+Church+in+the+Byzantine+Empire+Cyrillic+preslav+eastern#v=onepage&q=%20preslav%20eastern&f=false|chapter= The Orthodox Church in the Byzantine Empire|title=Oxford History of the Christian Church|author= J. M. Hussey, Andrew Louth|publisher= Oxford University Press|year= 2010|isbn=0191614882|pages= 100}}</ref> Nó là cơ sở cho nhiều bảng chữ cái con cho nhiều ngôn ngữ, nhất là những ngôn ngữ [[ngữ tộc Slav|gốc Slav]], và những ngôn ngữ phi Slav nhưng nằm trong ảnh hưởng của Nga. {{As of|2011}}, khoảng 252 triệu người, trong đó [[Nga]] chiếm khoảng một nửa, ở lục địa Á-Âu dùng nó như bảng chữ cái cho ngôn ngữ của họ.<ref>[[Danh sách quốc gia theo dân số]]</ref> Với sự gia nhập [[Liên minh châu Âu]] của Bulgaria vào năm 2007, Kirin trở thành bảng chữ cái thứ ba được dùng chính thức trong liên minh này, sau [[bảng chữ cái Latinh]] và [[bảng chữ cái Hy Lạp]].<ref>{{cite web|author1=Leonard Orban|title=Cyrillic, the third official alphabet of the EU, was created by a truly multilingual European|url=http://europa.eu/rapid/press-release_SPEECH-07-330_en.pdf|website=europe.eu|accessdate=3 August 2014|date=24 May 2007}}</ref>


Bảng chữ cái Kirin có nguồn gốc từ các chữ viết hoa của Hy Lạp, được bổ sung các chữ cái từ bảng chữ cái Glagolitic cũ, trong đó có một số chữ ghép. Những chữ cái bổ sung này đã được Giáo hội Slav cũ sử dụng cho các vần không có trong chữ cái Hy Lạp. Tên bảng chữ cái được đặt theo tên của hai anh em người Byzantine,<ref>''Columbia Encyclopedia'', Sixth Edition. 2001–05, s.v. "Cyril and Methodius, Saints"; ''Encyclopædia Britannica'', Encyclopædia Britannica Incorporated, Warren E. Preece – 1972, p. 846, s.v., "Cyril and Methodius, Saints" and "Eastern Orthodoxy, Missions ancient and modern"; ''Encyclopedia of World Cultures'', David H. Levinson, 1991, p. 239, s.v., "Social Science"; Eric M. Meyers, ''The Oxford Encyclopedia of Archaeology in the Near East'', p. 151, 1997; Lunt, ''Slavic Review'', June 1964, p. 216; Roman Jakobson, ''Crucial problems of Cyrillo-Methodian Studies''; Leonid Ivan Strakhovsky, ''A Handbook of Slavic Studies'', p. 98; V. Bogdanovich, ''History of the ancient Serbian literature'', Belgrade, 1980, p. 119</ref> [[Saint Cyril]] và [[Methodius]], người đã tạo ra bảng chữ cái Glagolitic trước đó. Các học giả hiện đại cho rằng bảng chữ cái Kirin đã được các môn đệ đầu tiên của Cyril và Methodius phát triển và chính thức hóa.
Chữ Kirin bắt nguồn từ [[chữ uncial]] Hy Lạp, thêm vào những ký tự từ [[bảng chữ cái Glagolit]]. Những ký tự thêm vào này là để đại diện cho các [[âm vị]] không có mặt trong tiếng Hy Lạp. Tên của bảng chữ cái này được đặt để vinh danh hai nhà truyền giáo [[Byzantine]],<ref>''Columbia Encyclopedia'', Sixth Edition. 2001–05, s.v. "Cyril and Methodius, Saints"; ''Encyclopædia Britannica'', Encyclopædia Britannica Incorporated, Warren E. Preece – 1972, p. 846, s.v., "Cyril and Methodius, Saints" and "Eastern Orthodoxy, Missions ancient and modern"; ''Encyclopedia of World Cultures'', David H. Levinson, 1991, p. 239, s.v., "Social Science"; Eric M. Meyers, ''The Oxford Encyclopedia of Archaeology in the Near East'', p. 151, 1997; Lunt, ''Slavic Review'', June 1964, p. 216; Roman Jakobson, ''Crucial problems of Cyrillo-Methodian Studies''; Leonid Ivan Strakhovsky, ''A Handbook of Slavic Studies'', p. 98; V. Bogdanovich, ''History of the ancient Serbian literature'', Belgrade, 1980, p. 119</ref> [[Các Thánh Kyrillô và Mêthôđiô|Kyrillô và Mêthôđiô]], những người đã tạo ra bảng chữ cái Glagolit trước đó.
==Ký tự==

{| cellpadding=4 style="font-size:larger; text-align:center;" class="Unicode" summary="Letters of the early Kirin alphabet"
Với sự gia nhập của [[Bulgaria]] vào [[Liên minh châu Âu]] ngày 1 tháng 1 năm 2007, bảng chữ cái Kirin trở thành bảng chữ cái chính thức thứ ba của [[Liên minh châu Âu]], sau các [[bảng chữ cái Latin]] và [[bảng chữ cái Hy Lạp|Hy Lạp]].<ref>{{chú thích web|author1=Leonard Orban|title=Cyrillic, the third official alphabet of the EU, was created by a truly multilingual European|url=http://europa.eu/rapid/press-release_SPEECH-07-330_en.pdf|website=europe.eu|accessdate=ngày 3 tháng 8 năm 2014|date=ngày 24 tháng 5 năm 2007}}</ref>
|+ style="font-size:smaller;" | [[Bảng chữ cái Kirin cổ]]<ref>А. Н. Стеценко. ''Хрестоматия по Старославянскому Языку'', 1984.</ref><ref>Cubberley, Paul. ''The Slavic Alphabets'', 1996.</ref>

Bảng chữ cái Kirin còn được biết đến với tên ''azbuka''.

== Bảng chữ cái ==
{| cellpadding=4 style="font-size:larger; text-align:center;" class="Unicode" summary="Letters of the early Kirinic alphabet"
|+ style="font-size:smaller;" | Bảng chữ cái trong thời kỳ đầu
|-
|-
| {{script|Cyrs|{{script|Cyrs|[[A (Kirin)|А]]}}}} || {{script|Cyrs|[[Be (Kirin)|Б]]}} || {{script|Cyrs|[[Ve (Kirin)|В]]}} || {{script|Cyrs|[[Ge (Kirin)|Г]]}} || {{script|Cyrs|[[De (Kirin)|Д]]}} || {{script|Cyrs|[[Ye (Kirin)|Е]]}} || {{script|Cyrs|[[Zhe (Kirin)|Ж]]}} || {{script|Cyrs|[[Dze (Kirin)|Ѕ]]}}<ref>Variant form Ꙃ</ref> || {{script|Cyrs|[[Zemlya (Kirin)|Ꙁ]]}} || {{script|Cyrs|[[I (Kirin)|И]]}} || {{script|Cyrs|[[Dotted I (Kirin)|І]]}} || {{script|Cyrs|[[Ka (Kirin)|К]]}} || {{script|Cyrs|[[El (Kirin)|Л]]}} || {{script|Cyrs|[[Em (Kirin)|М]]}} || {{script|Cyrs|[[En (Kirin)|Н]]}} || {{script|Cyrs|[[O (Kirin)|О]]}} || {{script|Cyrs|[[Pe (Kirin)|П]]}} || {{script|Cyrs|[[Er (Kirin)|Р]]}} || {{script|Cyrs|[[Es (Kirin)|С]]}} || {{script|Cyrs|[[Te (Kirin)|Т]]}} || {{script|Cyrs|[[Uk (Kirin)|ОУ]]}}<ref>Variant form Ꙋ</ref> || {{script|Cyrs|[[Ef (Kirin)|Ф]]}}
| [[А]] || [[Б]] || [[В]] || [[Г]] || [[Д]] || [[E|Е]] || [[Ж]] || [[Ѕ]] || [[З]] || [[И]] || [[І]]
|-
| [[К]] || [[Л]] || [[М]] || [[Н]] || [[О]] || [[П]] || [[Ҁ]] || [[Р]] || [[С]] || [[Т]] || [[Ѹ]]
|-
| [[Ф]] || [[Х]] || [[Ѡ]] || [[Ц]] || [[Ч]] || [[Ш]] || [[Щ]] || [[Ъ]] || [[ЪІ]] || [[Ь]] || [[Ѣ]]
|-
| [[Iotated A (Kirinic)|ІА]] || [[Ѥ]] || [[Ю]] || [[Ѧ]] || [[Ѫ]] || [[Ѩ]] || [[Ѭ]] || [[Ѯ]] || [[Ѱ]] || [[Ѳ]] || [[Ѵ]]
|}

{| cellpadding=4 style="text-align:center;" class="Unicode" summary="Letters of the Early Kirinic alphabet"
|+ [[Số Kirin]]
|-
| 1 || 2 || 3 || 4 || 5 || 6 || 7 || 8 || 9
|-
| А || В || Г || Д || Е || Ѕ || З || И || Ѳ
|-
|colspan="9"|
|-
| 10|| 20|| 30|| 40|| 50|| 60|| 70|| 80|| 90
|-
| І || К || Л || М || Н || Ѯ || О || П || Ч
|-
|colspan="9"|
|-
|100||200||300||400||500||600||700||800||900
|-
| Р || С || Т || Ѵ || Ф || Х || Ѱ || Ѡ || Ц
|}

== Chú thích ==
{{Tham khảo}}

== Liên kết ngoài ==
* [http://www.languagehelpers.com/Russian/TheRussianAlphabet.html Các âm của bảng chữ cái tiếng Nga]

{| border=0 cellpadding=5 cellspacing=0 valign=top class=Unicode style="border-collapse:collapse;border:1px solid #999;text-align:center;clear:both"
|-
|-
| {{script|Cyrs|[[Kha (Kirin)|Х]]}} || {{script|Cyrs|[[Omega (Kirin)|Ѡ]]}} || {{script|Cyrs|[[Tse (Kirin)|Ц]]}} || {{script|Cyrs|[[Che (Kirin)|Ч]]}} || {{script|Cyrs|[[Sha (Kirin)|Ш]]}} || {{script|Cyrs|[[Shcha|Щ]]}} || {{script|Cyrs|[[Yer|Ъ]]}} || {{script|Cyrs|[[Yery|ЪІ]]}}<ref>Variant form ЪИ</ref> || {{script|Cyrs|[[soft sign|Ь]]}} || {{script|Cyrs|[[yat|Ѣ]]}} || {{script|Cyrs|[[Iotated A (Kirin)|Ꙗ]]}} || {{script|Cyrs|[[Iotated E (Kirin)|Ѥ]]}} || {{script|Cyrs|[[Yu (Kirin)|Ю]]}} || {{script|Cyrs|[[yus|Ѫ]]}} || {{script|Cyrs|[[yus|Ѭ]]}} || {{script|Cyrs|[[yus|Ѧ]]}} || {{script|Cyrs|[[yus|Ѩ]]}} || {{script|Cyrs|[[Ksi (Kirin)|Ѯ]]}} || {{script|Cyrs|[[Psi (Kirin)|Ѱ]]}} || {{script|Cyrs|[[Fita|Ѳ]]}} || {{script|Cyrs|[[Izhitsa|Ѵ]]}} || {{script|Cyrs|[[Koppa (Kirin)|Ҁ]]}}<ref name=Lunt>Lunt, Horace G. ''Old Church Slavonic Grammar, Seventh Edition'', 2001.</ref>
! colspan=11 style="font-family:inherit; font-weight:normal;" | Chữ cái trong bảng chữ cái Kirin
|- valign=top bgcolor=#f8f8f8
| width=7% | [[А|<big>А</big><br /><small>A</small>]]
| width=7% | [[Б|<big>Б</big><br /><small>Be</small>]]
| width=7% | [[В|<big>В</big><br /><small>Ve</small>]]
| width=7% | [[Г|<big>Г</big><br /><small>Ge</small>]]
| width=7% | [[Ґ|<big>Ґ</big><br /><small>Ge có râu</small>]]
| width=7% | [[Д|<big>Д</big><br /><small>De</small>]]
| width=7% | [[Ђ|<big>Ђ</big><br /><small>Dje</small>]]
| width=7% | [[Ѓ|<big>Ѓ</big><br /><small>Gje</small>]]
| width=7% | [[Е|<big>Е</big><br /><small>Ye</small>]]
| width=7% | [[Ё|<big>Ё</big><br /><small>Yo</small>]]
| width=7% | [[Є|<big>Є</big><br /><small>Ye</small>]]
|- valign=top
| [[Ж|<big>Ж</big><br /><small>Zhe</small>]]
| [[З|<big>З</big><br /><small>Ze</small>]]
| [[Ѕ|<big>Ѕ</big><br /><small>Dze</small>]]
| [[И|<big>И</big><br /><small>I có chấm</small>]]
| [[І|<big>І</big><br /><small>I</small>]]
| [[Ї|<big>Ї</big><br /><small>Yi</small>]]
| [[Й|<big>Й</big><br /><small>I ngắn</small>]]
| [[Ј|<big>Ј</big><br /><small>Je</small>]]
| [[К|<big>К</big><br /><small>Ka</small>]]
| [[Л|<big>Л</big><br /><small>El</small>]]
| [[Љ|<big>Љ</big><br /><small>Lje</small>]]
|- valign=top bgcolor=#f8f8f8
| [[М|<big>М</big><br /><small>Em</small>]]
| [[Н|<big>Н</big><br /><small>En</small>]]
| [[Њ|<big>Њ</big><br /><small>Nje</small>]]
| [[О|<big>О</big><br /><small>O</small>]]
| [[П|<big>П</big><br /><small>Pe</small>]]
| [[Р|<big>Р</big><br /><small>Er</small>]]
| [[С|<big>С</big><br /><small>Es</small>]]
| [[Т|<big>Т</big><br /><small>Te</small>]]
| [[Ћ|<big>Ћ</big><br /><small>Tshe</small>]]
| [[Ќ|<big>Ќ</big><br /><small>Kje</small>]]
| [[У|<big>У</big><br /><small>U</small>]]
|- valign=top
| [[Ў|<big>Ў</big><br /><small>U ngắn</small>]]
| [[Ф|<big>Ф</big><br /><small>Ef</small>]]
| [[Х|<big>Х</big><br /><small>Kha</small>]]
| [[Ц|<big>Ц</big><br /><small>Tse</small>]]
| [[Ч|<big>Ч</big><br /><small>Che</small>]]
| [[Џ|<big>Џ</big><br /><small>Dzhe</small>]]
| [[Ш|<big>Ш</big><br /><small>Sha</small>]]
| [[Щ|<big>Щ</big><br /><small>Shcha</small>]]
| [[Ъ|<big>Ъ</big><br /><small>Dấu cứng (Yer)</small>]]
| [[Ы|<big>Ы</big><br /><small>Yery</small>]]
| [[Ь|<big>Ь</big><br /><small>Dấu mềm (Yeri)</small>]]
|- valign=top bgcolor=#f8f8f8
|
|
|
|
| [[Э|<big>Э</big><br /><small>E</small>]]
| [[Ю|<big>Ю</big><br /><small>Yu</small>]]
| [[Я|<big>Я</big><br /><small>Ya</small>]]
|
|
|
|
|-valign=top
| colspan=11 style="font-family:inherit; font-weight:normal;" | Chữ cái Kirin không phải Slavơ
|- valign=top bgcolor=#f8f8f8
| [[Ӏ|<big>Ӏ</big><br /><small>Palochka</small>]]
| [[Ә|<big>Ә</big><br /><small>Schwa Kirin</small>]]
| [[Ғ|<big>Ғ</big><br /><small>Ayn</small>]]
| [[Ҙ|<big>Ҙ</big><br /><small>Dhe</small>]]
| [[Ҡ|<big>Ҡ</big><br /><small>Qa Bashkir</small>]]
| [[Қ|<big>Қ</big><br /><small>Qaf</small>]]
| [[Ң|<big>Ң</big><br /><small>Ng</small>]]
| [[Oe (Kirin)|<big>Ө</big><br /><small>Barred O</small>]]
| [[Ue (Kirin)|<big>Ү</big><br /><small>Straight U</small>]]
| [[Ұ|<big>Ұ</big><br /><small>U đứng<br />có gạch ngang</small>]]
| [[Һ|<big>Һ</big><br /><small>He</small>]]
|-valign=top
| colspan=11 style="font-family:inherit; font-weight:normal;" | Chữ Kirin cổ
|- valign=top bgcolor=#f8f8f8
| [[ІА|<big>ІА</big><br /><small>A&nbsp;vòm hóa</small>]]
| [[Ѥ|<big>Ѥ</big><br /><small>E&nbsp;vòm hóa</small>]]
| [[Yus|<big>Ѧ</big><br /><small>Yus&nbsp;nhỏ</small>]]
| [[Yus|<big>Ѫ</big><br /><small>Yus&nbsp;lớn</small>]]
| [[Yus|<big>Ѩ</big><br /><small>Yus&nbsp;vòm hóa nhỏ</small>]]
| [[Yus|<big>Ѭ</big><br /><small>Yus&nbsp;vòm hóa lớn</small>]]
| [[Ѯ|<big>Ѯ</big><br /><small>Ksi</small>]]
| [[Ѱ|<big>Ѱ</big><br /><small>Psi</small>]]
| [[Ѳ|<big>Ѳ</big><br /><small>Fita</small>]]
| [[Ѵ|<big>Ѵ</big><br /><small>Izhitsa</small>]]
| [[Ѷ|<big>Ѷ</big><br /><small>Izhitsa okovy</small>]]
|-valign=top
|
|
|
| [[Ҁ|<big>Ҁ</big><br /><small>Koppa</small>]]
| [[Ѹ|<big>Ѹ</big><br /><small>Uk</small>]]
| [[Ѡ|<big>Ѡ</big><br /><small>Omega</small>]]
| [[Ѿ|<big>Ѿ</big><br /><small>Ot</small>]]
| [[Ѣ|<big>Ѣ</big><br /><small>Yat</small>]]
|
|
|
|}
|}
==Chú thích==
{{thể loại Commons|Cyrillic alphabet}}
{{tham khảo}}


[[Thể loại:Bảng chữ cái Cyrill| ]]
[[Thể loại:Bảng chữ cái Cyrill| ]]

Phiên bản lúc 13:27, ngày 23 tháng 8 năm 2017

Bảng chữ cái Kirin
Thể loại
Thời kỳ
Các dạng cổ nhất xuất hiện khoảng 940
Hướng viếtTrái sang phải Sửa đổi tại Wikidata
Các ngôn ngữHệ chữ viết quốc gia của:
 Belarus
Bản mẫu:Country data Bosna và Herzegovina
(cùng chữ Latinh)
 Bulgaria
 Kazakhstan
 Kyrgyzstan
 Macedonia
 Mông Cổ (cùng chữ Mông Cổ)
 Montenegro (cùng chữ Latinh)
 Nga
 Serbia (cùng chữ Latinh)
 Tajikistan
 Ukraina
(xem Các ngôn ngữ dùng bảng chữ cái Kirin)
Hệ chữ viết liên quan
Nguồn gốc
Anh em
Bảng chữ cái Latinh
Coptic alphabet
Bảng chữ cái Armenia
Bảng chữ cái Glagolit
ISO 15924
ISO 15924Cyrl, 220 Sửa đổi tại Wikidata
Cyrs (Old Church Slavonic variant)
Unicode
Bài viết này chứa các biểu tượng ngữ âm IPA trong Unicode. Nếu không thích hợp hỗ trợ dựng hình, bạn có thể sẽ nhìn thấy dấu chấm hỏi, hộp, hoặc ký hiệu khác thay vì kí tự Unicode. Để có hướng dẫn thêm về các ký hiệu IPA, hãy xem Trợ giúp:IPA.

Bảng chữ cái Kirin là bảng chữ cái được sử dụng cho nhiều ngôn ngữ ở miền Đông Ấu, Bắc và Trung Á. Nó dựa trên bảng chữ cái Kirin cổ từng được phát triển tại Trường Văn học Preslav ở Đế quốc Bulgaria thứ nhất.[2][3][4] Nó là cơ sở cho nhiều bảng chữ cái con cho nhiều ngôn ngữ, nhất là những ngôn ngữ gốc Slav, và những ngôn ngữ phi Slav nhưng nằm trong ảnh hưởng của Nga. Tính đến năm 2011, khoảng 252 triệu người, trong đó Nga chiếm khoảng một nửa, ở lục địa Á-Âu dùng nó như bảng chữ cái cho ngôn ngữ của họ.[5] Với sự gia nhập Liên minh châu Âu của Bulgaria vào năm 2007, Kirin trở thành bảng chữ cái thứ ba được dùng chính thức trong liên minh này, sau bảng chữ cái Latinh và bảng chữ cái Hy Lạp.[6]

Chữ Kirin bắt nguồn từ chữ uncial Hy Lạp, thêm vào những ký tự từ bảng chữ cái Glagolit. Những ký tự thêm vào này là để đại diện cho các âm vị không có mặt trong tiếng Hy Lạp. Tên của bảng chữ cái này được đặt để vinh danh hai nhà truyền giáo Byzantine,[7] Kyrillô và Mêthôđiô, những người đã tạo ra bảng chữ cái Glagolit trước đó.

Ký tự

Bảng chữ cái Kirin cổ[8][9]
А Б В Г Д Е Ж Ѕ[10] Ꙁ И І К Л М Н О П Р С Т ОУ[11] Ф
Х Ѡ Ц Ч Ш Щ Ъ ЪІ[12] Ь Ѣ Ꙗ Ѥ Ю Ѫ Ѭ Ѧ Ѩ Ѯ Ѱ Ѳ Ѵ Ҁ[13]

Chú thích

  1. ^ Oldest alphabet found in Egypt. BBC. 1999-11-15. Retrieved 2015-01-14.
  2. ^ Dvornik, Francis (1956). The Slavs: Their Early History and Civilization. Boston: American Academy of Arts and Sciences. tr. 179. The Psalter and the Book of Prophets were adapted or "modernized" with special regard to their use in Bulgarian churches, and it was in this school that glagolitic writing was replaced by the so-called Cyrillic writing, which was more akin to the Greek uncial, simplified matters considerably and is still used by the Orthodox Slavs.
  3. ^ Florin Curta (2006). Southeastern Europe in the Middle Ages, 500–1250. Cambridge Medieval Textbooks. Cambridge University Press. tr. 221–222. ISBN 0521815398.
  4. ^ J. M. Hussey, Andrew Louth (2010). “The Orthodox Church in the Byzantine Empire”. Oxford History of the Christian Church. Oxford University Press. tr. 100. ISBN 0191614882.
  5. ^ Danh sách quốc gia theo dân số
  6. ^ Leonard Orban (24 tháng 5 năm 2007). “Cyrillic, the third official alphabet of the EU, was created by a truly multilingual European” (PDF). europe.eu. Truy cập ngày 3 tháng 8 năm 2014.
  7. ^ Columbia Encyclopedia, Sixth Edition. 2001–05, s.v. "Cyril and Methodius, Saints"; Encyclopædia Britannica, Encyclopædia Britannica Incorporated, Warren E. Preece – 1972, p. 846, s.v., "Cyril and Methodius, Saints" and "Eastern Orthodoxy, Missions ancient and modern"; Encyclopedia of World Cultures, David H. Levinson, 1991, p. 239, s.v., "Social Science"; Eric M. Meyers, The Oxford Encyclopedia of Archaeology in the Near East, p. 151, 1997; Lunt, Slavic Review, June 1964, p. 216; Roman Jakobson, Crucial problems of Cyrillo-Methodian Studies; Leonid Ivan Strakhovsky, A Handbook of Slavic Studies, p. 98; V. Bogdanovich, History of the ancient Serbian literature, Belgrade, 1980, p. 119
  8. ^ А. Н. Стеценко. Хрестоматия по Старославянскому Языку, 1984.
  9. ^ Cubberley, Paul. The Slavic Alphabets, 1996.
  10. ^ Variant form Ꙃ
  11. ^ Variant form Ꙋ
  12. ^ Variant form ЪИ
  13. ^ Lunt, Horace G. Old Church Slavonic Grammar, Seventh Edition, 2001.
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Chữ_Kirin&oldid=30182618”