Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Jadwiga I của Ba Lan”

Jadwiga
	Imaginary depiction of Jadwiga based on historical sources and seals, by Marcello Bacciarelli
Tại vị	ngày 16 tháng 10 năm 1384 – ngày 17 tháng 7 năm 1399
Đăng quang	ngày 16 tháng 10 năm 1384; Wawel Cathedral, Kraków
Tiền nhiệm	Louis I Vĩ đại
Kế nhiệm	Władysław II Jagiełło
Thông tin chung
Sinh	Between ngày 3 tháng 10 năm 1373 and ngày 18 tháng 2 năm 1374; Buda, Vương quốc Hungary
Mất	ngày 17 tháng 7 năm 1399 (aged 25); Kraków, Kingdom of Poland (1025–1385)
Phối ngẫu	Władysław II Jagiełło
Hậu duệ	Elizabeth Bonifacia
Hoàng tộc	Capetian House of Anjou
Thân phụ	Louis I Vĩ đại
Thân mẫu	Elizabeth xứ Bosnia
Tôn giáo	Giáo hội Công giáo Rôma

Duyệt lịch sử tương tác

← Thay đổi trước Thay đổi sau →

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào

Trực quanMã wiki

Nội tuyến

Phiên bản lúc 08:50, ngày 24 tháng 5 năm 2018

Jadwiga (sinh ngày 3 tháng 10, 1373 và 18 tháng 2, 1374 ở Buda, mất ngày 17 tháng 7 năm 1399 tại Krakow) là Nữ hoàng Ba Lan, quốc vương cuối cùng của triều đại Anjou. Bà là con gái của vua Louis I Vĩ đại, vua Hungaria - Ba Lan với hoàng hậu Elisabeth xứ Bosnia. Jadwiga lên ngôi vua Ba Lan năm 1384 sau khi cha là Louis vừa qua đời, thoái vị rồi nhường ngôi cho chồng là Władysław II Jagiełło.

Thời niên thiếu

Theo nhiều tài liệu, Jadwiga là người con duy nhất còn sống của vua Louis I với hoàng hậu Elisabeth^[2]. Năm sinh của bà không được xác định rõ, theo nghiên cứu của sử học hiện đại thì bà sinh năm 1374^[3]. Khoa học lịch sử hiện đại Ba Lan xác định Jadwiga sinh vào tháng 2/1374^[2]^[4]. Ngay sau khi được sinh ra ít lâu, công chúa được đặt tên là Jadwiga - phỏng theo tên của thánh Jadwiga Śląska, nữ công tước xứ Wrocław; bà cố Jadwiga, vợ của Władysław.

Khi còn niên thiếu, Jadwiga được cha cho ăn học ở Buda. Công chúa được học ngoại ngữ, yêu thích đọc sách, âm nhạc, nghệ thuật và khoa học^[5]. Tháng 6/1378, Jadwiga được cha cho đính hôn với hoàng tử bé mới 8 tuổi Wilhelm họ Habsburg. Tuy nhiên, cuộc hôn nhân bị hủy bỏ do bên triều đình Habsburgs đòi thách cưới quá cao - 200.000 florins bằng vàng^[6]

Đăng quang và lên ngôi vua Ba Lan

Tại đại hội quý tộc ở Radomsko vào ngày 25 tháng 11 năm 1382, các quý tộc quyết định cử một trong số những người con của Louis I lên ngôi. Đáp lại quyết định của Đại hội, hoàng hậu Elisabeth ra tuyên bố đưa con gái Jadwiga lên kế vị (Đại hội Sieradz, 8/1383).

Vào mùa thu ngày 13 tháng 10 năm 1384, Jadwiga từ Hungary đến Ba Lan và vào nhà thờ Wawel^[7]. Vào ngày 16 tháng 10 cùng năm tại Kraków, Jadwiga được trao vương miện vua Ba Lan bởi Đức Tổng Giám Mục Gniezno là Bodzanta. Tháng 8/1385, Jadwiga được chuẩn bị để kết hôn với Wilhelm họ Habsburg. Lo sợ Nữ hoàng Ba Lan sẽ liên minh với Áo, các quý tộc Ba Lan hướng nhà vua vào liên minh với Lithuania. Cuối năm 1385, Dobiesław Kurozwęcki cải trang thành người Áo đến Lithuania để gặp Jogaila để định việc hôn nhân, và đại công Lithuania đồng ý. Jogaila sang Ba Lan và buổi lễ kết hôn giữa ông với Nữ hoàng Ba Lan đã diễn ra ở nhà thờ Wawel (15/2/1386). Cũng tại nhà thờ này, ngày 4/3/1386 Jogaila chính thức đăng quang ngôi vua Ba Lan, hiệu Władysław II Jagiełło.

Sau khi đưa chồng lên ngôi đồng cai trị, Jadwiga tiến hành các hoạt động để mở rộng vương quốc. Mùa xuân năm 1387, Jadwiga mở cuộc tấn công vào chiếm lại Red Ruthenia đang bị người Hungaria chiếm đóng. Tháng 3/1387, Lviv bị Ba Lan đánh chiếm. Tháng 9/1387 tại Lviv, Jadwiga tỏ lòng kính trọng Hospodar Moldovan Piotr I. Năm 1397 ở Inowrocław, bà đã tổ chức một hòa đàm với thống lĩnh Teutons là Konrad von Jungingen để thương lượng cho Ba Lan lấy lại đất Dobrzyn.

Về văn hóa, Jadwiga tập hợp các nhà trí thức Ba Lan như Piotr Wysz, Mateusz của Kraków và Hieronim của Praha tổ chức dịch bản Thánh Vịnh ra tiếng Ba Lan. Bà cho thành lập nhiều nhà thờ và tu viện, bệnh viện. Năm 1397, bà thành lập một ký túc xá cho sinh viên Ba Lan và Lithuania tại Đại học Charles ở Prague. Trong năm đó, Jadwiga nhận được sự đồng ý của Giáo hoàng Bônifaciô IX để thành lập khoa thần học tại Học viện Krakow.

Jadwiga băng hà ngày 17 tháng 7 năm 1399 vì bệnh hậu sản^[8], bốn ngày sau khi cô con gái mới sinh Elisabeth vừa qua đời. Mộ được chôn ở nhà thờ Wawel

Tham khảo

^ Sroka, S. A. Genealogia Andegawenów, Kraków
^ ^a ^b Z. Wdowiszewski, Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce , Kraków 2005, s. 63
^ A. Strzelecka, Jadwiga Andegaweńska, [w:] Polski Słownik Biograficzny , t. X, Wrosław-Warszawa-Kraków 1962-1964, s. 291
^ A. Januszajtis, Zegar astronomiczny w Kościele Mariackim w Gdańsku , Gdańsk 1998, s. 29
^ M. Barański, S. Ciara, M. Kunicki-Goldfinger (autorzy not historycznych): Poczet królów i książąt polskich Jana Matejki . Warszawa: Świat Książki, 1996, s. 141–143
^ Lucjan Rydel: Królowa Jadwiga. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1984. ISBN 83-211-0565-3
^ Por. Roman Grodecki, Dzieje Polski średniowiecznej. Tom 2. Od roku 1333 do 1506, Kraków 1995, s. 215
^ “Google Translate”. Truy cập 24 tháng 5 năm 2018.

[1] Sroka, S. A. Genealogia Andegawenów, Kraków

[Z._Wdowiszewski,_2005-2] Z. Wdowiszewski, Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce , Kraków 2005, s. 63

[3] A. Strzelecka, Jadwiga Andegaweńska, [w:] Polski Słownik Biograficzny , t. X, Wrosław-Warszawa-Kraków 1962-1964, s. 291

[4] A. Januszajtis, Zegar astronomiczny w Kościele Mariackim w Gdańsku , Gdańsk 1998, s. 29

[5] M. Barański, S. Ciara, M. Kunicki-Goldfinger (autorzy not historycznych): Poczet królów i książąt polskich Jana Matejki . Warszawa: Świat Książki, 1996, s. 141–143

[6] Lucjan Rydel: Królowa Jadwiga. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1984. ISBN 83-211-0565-3

[7] Por. Roman Grodecki, Dzieje Polski średniowiecznej. Tom 2. Od roku 1333 do 1506, Kraków 1995, s. 215

[8] “Google Translate”. Truy cập 24 tháng 5 năm 2018.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

@@ Dòng 4: / Dòng 4: @@
 | image = Jadwiga by Bacciarelli.jpg
 | caption =  Imaginary depiction of Jadwiga based on historical sources and seals, by [[Marcello Bacciarelli]]
-| birth_date = Between 3 October 1373 and 18 February 1374<ref>Sroka, S. A. ''Genealogia Andegawenów'', Kraków</ref>
+| birth_date = Between ngày 3 tháng 10 năm 1373 and ngày 18 tháng 2 năm 1374<ref>Sroka, S. A. ''Genealogia Andegawenów'', Kraków</ref>
 | birth_place = [[Buda]], [[Vương quốc Hungary]]
-| death_date = 17 July 1399 (aged 25)
+| death_date = ngày 17 tháng 7 năm 1399 (aged 25)
 | death_place = [[Kraków]], [[Kingdom of Poland (1025–1385)]]
-| reign = 16 October 1384 – 17 July 1399
+| reign = ngày 16 tháng 10 năm 1384 – ngày 17 tháng 7 năm 1399
-| coronation = 16 October 1384<br />[[Wawel Cathedral]], [[Kraków]]
+| coronation = ngày 16 tháng 10 năm 1384<br />[[Wawel Cathedral]], [[Kraków]]
 | predecessor = [[Louis I Vĩ đại]]
 | successor = [[Władysław II Jagiełło]]
@@ Dòng 19: / Dòng 19: @@
 | religion = [[Giáo hội Công giáo Rôma]]
 }}
-'''Jadwiga''' (sinh ngày 3 tháng 10, 1373 và 18 tháng 2, 1374 ở Buda , mất ngày 17 tháng 7 năm 1399 tại Krakow) là Nữ hoàng Ba Lan, quốc vương cuối cùng của triều đại Anjou. Bà là con gái của vua [[Louis I Vĩ đại]], vua Hungaria - Ba Lan với hoàng hậu Elisabeth xứ Bosnia. Jadwiga lên ngôi vua Ba Lan năm 1384 sau khi cha là Louis vừa qua đời, thoái vị rồi nhường ngôi cho chồng là [[Władysław II Jagiełło]].
+'''Jadwiga''' (sinh ngày 3 tháng 10, 1373 và 18 tháng 2, 1374 ở Buda, mất ngày 17 tháng 7 năm 1399 tại Krakow) là Nữ hoàng Ba Lan, quốc vương cuối cùng của triều đại Anjou. Bà là con gái của vua [[Louis I Vĩ đại]], vua Hungaria - Ba Lan với hoàng hậu Elisabeth xứ Bosnia. Jadwiga lên ngôi vua Ba Lan năm 1384 sau khi cha là Louis vừa qua đời, thoái vị rồi nhường ngôi cho chồng là [[Władysław II Jagiełło]].
 == Thời niên thiếu ==
-Theo nhiều tài liệu, Jadwiga là người con duy nhất còn sống của vua Louis I với hoàng hậu Elisabeth<ref>Z. Wdowiszewski, ''Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce'' , Kraków 2005, s. 63</ref>. Năm sinh của bà không được xác định rõ, theo nghiên cứu  của sử học hiện đại thì bà sinh năm 1374<ref>A. Strzelecka, Jadwiga Andegaweńska , [w:] ''Polski Słownik Biograficzny'' , t. X, Wrosław-Warszawa-Kraków 1962-1964, s. 291</ref>. Khoa học lịch sử hiện đại Ba Lan xác định Jadwiga sinh vào tháng 2/1374<ref>Z. Wdowiszewski, ''Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce'' , Kraków 2005, s. 63</ref><ref>A. Januszajtis, ''Zegar astronomiczny w Kościele Mariackim w Gdańsku'' , Gdańsk 1998, s. 29</ref>. Ngay sau khi được sinh ra ít lâu, công chúa được đặt tên là Jadwiga - phỏng theo tên của thánh Jadwiga Śląska, nữ công tước xứ Wrocław; bà cố Jadwiga, vợ của [[Władysław I của Ba Lan|Władysław]].
+Theo nhiều tài liệu, Jadwiga là người con duy nhất còn sống của vua Louis I với hoàng hậu Elisabeth<ref name="Z. Wdowiszewski, 2005">Z. Wdowiszewski, ''Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce'' , Kraków 2005, s. 63</ref>. Năm sinh của bà không được xác định rõ, theo nghiên cứu  của sử học hiện đại thì bà sinh năm 1374<ref>A. Strzelecka, Jadwiga Andegaweńska, [w:] ''Polski Słownik Biograficzny'' , t. X, Wrosław-Warszawa-Kraków 1962-1964, s. 291</ref>. Khoa học lịch sử hiện đại Ba Lan xác định Jadwiga sinh vào tháng 2/1374<ref name="Z. Wdowiszewski, 2005"/><ref>A. Januszajtis, ''Zegar astronomiczny w Kościele Mariackim w Gdańsku'' , Gdańsk 1998, s. 29</ref>. Ngay sau khi được sinh ra ít lâu, công chúa được đặt tên là Jadwiga - phỏng theo tên của thánh Jadwiga Śląska, nữ công tước xứ Wrocław; bà cố Jadwiga, vợ của [[Władysław I của Ba Lan|Władysław]].
-Khi còn niên thiếu, Jadwiga được cha cho ăn học ở Buda. Công chúa được học ngoại ngữ, yêu thích đọc sách, âm nhạc, nghệ thuật và khoa học<ref>M. Barański, S. Ciara, M. Kunicki-Goldfinger (autorzy not historycznych): ''Poczet królów i książąt polskich Jana Matejki'' . Warszawa: Świat Książki, 1996, s. 141–143</ref>. Tháng 6/1378, Jadwiga được cha cho đính hôn với hoàng tử bé mới 8 tuổi Wilhelm họ Habsburg. Tuy nhiên, cuộc hôn nhân bị hủy bỏ do bên triều đình Habsburgs đòi thách cưới quá cao - 200.000 florins bằng vàng<ref>Lucjan Rydel: ''Królowa Jadwiga''. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1984. <nowiki>ISBN 83-211-0565-3</nowiki> </ref>
+Khi còn niên thiếu, Jadwiga được cha cho ăn học ở Buda. Công chúa được học ngoại ngữ, yêu thích đọc sách, âm nhạc, nghệ thuật và khoa học<ref>M. Barański, S. Ciara, M. Kunicki-Goldfinger (autorzy not historycznych): ''Poczet królów i książąt polskich Jana Matejki'' . Warszawa: Świat Książki, 1996, s. 141–143</ref>. Tháng 6/1378, Jadwiga được cha cho đính hôn với hoàng tử bé mới 8 tuổi Wilhelm họ Habsburg. Tuy nhiên, cuộc hôn nhân bị hủy bỏ do bên triều đình Habsburgs đòi thách cưới quá cao - 200.000 florins bằng vàng<ref>Lucjan Rydel: ''Królowa Jadwiga''. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1984. <nowiki>ISBN 83-211-0565-3</nowiki></ref>
 == Đăng quang và lên ngôi vua Ba Lan ==
 Tại đại hội quý tộc ở Radomsko vào ngày 25 tháng 11 năm 1382, các quý tộc quyết định cử một trong số những người con của [[Louis I Vĩ đại|Louis I]] lên ngôi. Đáp lại quyết định của Đại hội, hoàng hậu Elisabeth ra tuyên bố đưa con gái Jadwiga lên kế vị (Đại hội Sieradz, 8/1383).
-Vào mùa thu ngày 13 tháng 10 năm 1384, Jadwiga từ Hungary đến Ba Lan và vào nhà thờ Wawel<ref>Por. Roman Grodecki, ''Dzieje Polski średniowiecznej''. Tom 2. Od roku 1333 do 1506 , Kraków 1995, s. 215</ref>. Vào ngày 16 tháng 10 cùng năm tại Kraków, Jadwiga được trao vương miện vua Ba Lan bởi Đức Tổng Giám Mục Gniezno là Bodzanta. Tháng 8/1385, Jadwiga được chuẩn bị để kết hôn với Wilhelm họ Habsburg. Lo sợ Nữ hoàng Ba Lan sẽ liên minh với Áo, các quý tộc Ba Lan hướng nhà vua vào liên minh với Lithuania. Cuối năm 1385, Dobiesław Kurozwęcki cải trang thành người Áo đến Lithuania để gặp Jogaila để định việc hôn nhân, và đại công Lithuania đồng ý. Jogaila sang Ba Lan và buổi lễ kết hôn giữa ông với Nữ hoàng Ba Lan đã diễn ra ở nhà thờ Wawel (15/2/1386). Cũng tại nhà thờ này, ngày 4/3/1386 Jogaila chính thức đăng quang ngôi vua Ba Lan, hiệu [[Władysław II Jagiełło]].
+Vào mùa thu ngày 13 tháng 10 năm 1384, Jadwiga từ Hungary đến Ba Lan và vào nhà thờ Wawel<ref>Por. Roman Grodecki, ''Dzieje Polski średniowiecznej''. Tom 2. Od roku 1333 do 1506, Kraków 1995, s. 215</ref>. Vào ngày 16 tháng 10 cùng năm tại Kraków, Jadwiga được trao vương miện vua Ba Lan bởi Đức Tổng Giám Mục Gniezno là Bodzanta. Tháng 8/1385, Jadwiga được chuẩn bị để kết hôn với Wilhelm họ Habsburg. Lo sợ Nữ hoàng Ba Lan sẽ liên minh với Áo, các quý tộc Ba Lan hướng nhà vua vào liên minh với Lithuania. Cuối năm 1385, Dobiesław Kurozwęcki cải trang thành người Áo đến Lithuania để gặp Jogaila để định việc hôn nhân, và đại công Lithuania đồng ý. Jogaila sang Ba Lan và buổi lễ kết hôn giữa ông với Nữ hoàng Ba Lan đã diễn ra ở nhà thờ Wawel (15/2/1386). Cũng tại nhà thờ này, ngày 4/3/1386 Jogaila chính thức đăng quang ngôi vua Ba Lan, hiệu [[Władysław II Jagiełło]].
 Sau khi đưa chồng lên ngôi đồng cai trị, Jadwiga tiến hành các hoạt động để mở rộng vương quốc. Mùa xuân năm 1387, Jadwiga mở cuộc tấn công vào chiếm lại Red Ruthenia đang bị người Hungaria chiếm đóng. Tháng 3/1387, Lviv bị Ba Lan đánh chiếm. Tháng 9/1387 tại Lviv, Jadwiga tỏ lòng kính trọng Hospodar Moldovan Piotr I. Năm 1397 ở Inowrocław, bà đã tổ chức một hòa đàm với thống lĩnh Teutons là Konrad von Jungingen để thương lượng cho Ba Lan lấy lại đất Dobrzyn.
@@ Dòng 35: / Dòng 35: @@
 Về văn hóa, Jadwiga tập hợp các nhà trí thức Ba Lan như Piotr Wysz, Mateusz của Kraków và Hieronim của Praha tổ chức dịch bản Thánh Vịnh ra tiếng Ba Lan. Bà cho thành lập nhiều nhà thờ và tu viện, bệnh viện. Năm 1397, bà thành lập một ký túc xá cho sinh viên Ba Lan và Lithuania tại Đại học Charles ở Prague. Trong năm đó, Jadwiga nhận được sự đồng ý của [[Giáo hoàng Bônifaciô IX]] để thành lập khoa thần học tại Học viện Krakow.
-Jadwiga băng hà ngày 17 tháng 7 năm 1399 vì bệnh hậu sản<ref>https://translate.googleusercontent.com/translate_c?depth=1&hl=en&rurl=translate.google.com.vn&sl=pl&sp=nmt4&tl=vi&u=http://web.archive.org/web/20161011223346/http://portalwiedzy.onet.pl/220663,2,1,0,galeria_media.html&xid=17259,15700022,15700124,15700149,15700168,15700173,15700186,15700189,15700190,15700201,15700205&usg=ALkJrhibemu3_wTgeJ_oqDgxmAWodZW6YQ</ref>, bốn ngày sau khi cô con gái mới sinh Elisabeth vừa qua đời. Mộ được chôn ở nhà thờ Wawel
+Jadwiga băng hà ngày 17 tháng 7 năm 1399 vì bệnh hậu sản<ref>{{chú thích web | url = https://translate.googleusercontent.com/translate_c?depth=1&hl=en&rurl=translate.google.com.vn&sl=pl&sp=nmt4&tl=vi&u=http://web.archive.org/web/20161011223346/http://portalwiedzy.onet.pl/220663,2,1,0,galeria_media.html&xid=17259,15700022,15700124,15700149,15700168,15700173,15700186,15700189,15700190,15700201,15700205&usg=ALkJrhibemu3_wTgeJ_oqDgxmAWodZW6YQ | tiêu đề = Google Translate | author =  | ngày =  | ngày truy cập = 24 tháng 5 năm 2018 | nơi xuất bản =  | ngôn ngữ = }}</ref>, bốn ngày sau khi cô con gái mới sinh Elisabeth vừa qua đời. Mộ được chôn ở nhà thờ Wawel
 == Tham khảo ==
@@ Dòng 47: / Dòng 47: @@
 [[Thể loại:Người Hungary thế kỷ 14]]
 [[Thể loại:Người Ba Lan thế kỷ 14]]
-[[Category:Triều đại Jagiellon<!-- Link đỏ hoặc chưa có Interwiki -->]]
+[[Thể loại:Triều đại Jagiellon<!-- Link đỏ hoặc chưa có Interwiki -->]]
 [[Thể loại:Công chúa Hungary]]
-[[Category:Đại học Jagiellonia<!-- Link đỏ hoặc chưa có Interwiki -->]]
+[[Thể loại:Đại học Jagiellonia<!-- Link đỏ hoặc chưa có Interwiki -->]]
 [[Thể loại:Nữ chính khách Ba Lan]]
 [[Thể loại:Vua theo đạo Công giáo Rôma]]