Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Tiếng Wales”

Sửa liên kết
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Không có tóm lược sửa đổi
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 22: Dòng 22:
|minority=[[Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland]]<br />[[Argentina]]
|minority=[[Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland]]<br />[[Argentina]]
|script=[[Bảng chữ cái Latinh|Latinh]]<br />[[Hệ thống chữ nổi tiếng Wales]]
|script=[[Bảng chữ cái Latinh|Latinh]]<br />[[Hệ thống chữ nổi tiếng Wales]]
|agency=[[Meri Huws]], [[Welsh Language Commissioner]] (từ 1 tháng 4, 2012)<ref>{{chú thích web|url=http://wales.gov.uk/topics/welshlanguage/commissioner/?skip=1&lang=en |title=Welsh Language Commissioner |publisher=Wales.gov.uk |date= |accessdate=ngày 27 tháng 2 năm 2014}}</ref> và {{lang|en|[[Chính phủ Wales]]}} (Llywodraeth Cymru)
|agency=[[Meri Huws]], [[Hội đồng Ngôn ngữ Wales]] (từ 1 tháng 4, 2012)<ref>{{chú thích web|url=http://wales.gov.uk/topics/welshlanguage/commissioner/?skip=1&lang=en |title=Welsh Language Commissioner |publisher=Wales.gov.uk |date= |accessdate=ngày 27 tháng 2 năm 2014}}</ref> và {{lang|en|[[Chính phủ Wales]]}} (Llywodraeth Cymru)
|iso1=cy
|iso1=cy
|iso2b=wel
|iso2b=wel
Dòng 36: Dòng 36:


[[Điều tra dân số Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland năm 2011|Điều tra dân số năm 2011]] cho thấy có 3,1 triệu người định cư tại Wales. Trong số này, 73% (2,2 triệu) xác nhận rằng không biết tiếng Wales. 27% (837,000) dân số toàn Wales được sinh ra ngoài Wales.<ref>{{chú thích web|url=http://www.ons.gov.uk/ons/rel/census/2011-census/key-statistics-for-unitary-authorities-in-wales/stb-2011-census-key-statistics-for-wales.html#tab---Usual-residents-born-outside-the-UK |title=O2011 Census: Key Statistics for Wales, March 2011 |publisher=Ons.gov.uk |date=March 2011 |accessdate=ngày 9 tháng 1 năm 2016}}</ref> Trong số dân trên ba tuổi, 19% (562.000) có thể nói, và 77% trong số này biết cả đọc, viết, và nói (431.000 người &ndash; hay 15% loài dân số Wales).<ref>{{chú thích web|url=http://ons.gov.uk/ons/rel/census/2011-census/key-statistics-for-unitary-authorities-in-wales/stb-2011-census-key-statistics-for-wales.html#tab---Proficiency-in-Welsh |title=Office for National Statistics 2012 report |publisher=Ons.gov.uk |date=ngày 11 tháng 12 năm 2012 |accessdate=ngày 27 tháng 2 năm 2014}}</ref> Có thể so sánh với điều tra năm 2001, trong đó 20,8% dân số (582.000) nhận rằng có khả năng nói.<ref>[http://www.ons.gov.uk/ons/rel/census/census-2001-report-on-the-welsh-language/report-on-the-welsh-language/report-on-the-welsh-language-.pdf Census 2001, Report on the Welsh language] (PDF)</ref> Ước tính 110.000 tới 150.000 người nói tiếng Wales tại [[Anh]].<ref name=WelshStatOverview>[http://www.webarchive.org.uk/wayback/archive/20120330040554/http://www.byig-wlb.org.uk/English/publications/Publications/A%20statistical%20overview%20of%20the%20Welsh%20languagef2.pdf Bwrdd yr Iaith Gymraeg, A statistical overview of the Welsh language], by Hywel M Jones, page 115, 13.5.1.6, England. Published February 2012. Truy cập ngày 28 tháng 3 năm 2016.</ref><ref>{{chú thích web|url=http://www.refworld.org/docid/49749c8cc.html |title=World Directory of Minorities and Indigenous Peoples - United Kingdom: Welsh |publisher=Minority Rights Group International |year=2008 |accessdate=ngày 17 tháng 6 năm 2016}}</ref>
[[Điều tra dân số Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland năm 2011|Điều tra dân số năm 2011]] cho thấy có 3,1 triệu người định cư tại Wales. Trong số này, 73% (2,2 triệu) xác nhận rằng không biết tiếng Wales. 27% (837,000) dân số toàn Wales được sinh ra ngoài Wales.<ref>{{chú thích web|url=http://www.ons.gov.uk/ons/rel/census/2011-census/key-statistics-for-unitary-authorities-in-wales/stb-2011-census-key-statistics-for-wales.html#tab---Usual-residents-born-outside-the-UK |title=O2011 Census: Key Statistics for Wales, March 2011 |publisher=Ons.gov.uk |date=March 2011 |accessdate=ngày 9 tháng 1 năm 2016}}</ref> Trong số dân trên ba tuổi, 19% (562.000) có thể nói, và 77% trong số này biết cả đọc, viết, và nói (431.000 người &ndash; hay 15% loài dân số Wales).<ref>{{chú thích web|url=http://ons.gov.uk/ons/rel/census/2011-census/key-statistics-for-unitary-authorities-in-wales/stb-2011-census-key-statistics-for-wales.html#tab---Proficiency-in-Welsh |title=Office for National Statistics 2012 report |publisher=Ons.gov.uk |date=ngày 11 tháng 12 năm 2012 |accessdate=ngày 27 tháng 2 năm 2014}}</ref> Có thể so sánh với điều tra năm 2001, trong đó 20,8% dân số (582.000) nhận rằng có khả năng nói.<ref>[http://www.ons.gov.uk/ons/rel/census/census-2001-report-on-the-welsh-language/report-on-the-welsh-language/report-on-the-welsh-language-.pdf Census 2001, Report on the Welsh language] (PDF)</ref> Ước tính 110.000 tới 150.000 người nói tiếng Wales tại [[Anh]].<ref name=WelshStatOverview>[http://www.webarchive.org.uk/wayback/archive/20120330040554/http://www.byig-wlb.org.uk/English/publications/Publications/A%20statistical%20overview%20of%20the%20Welsh%20languagef2.pdf Bwrdd yr Iaith Gymraeg, A statistical overview of the Welsh language], by Hywel M Jones, page 115, 13.5.1.6, England. Published February 2012. Truy cập ngày 28 tháng 3 năm 2016.</ref><ref>{{chú thích web|url=http://www.refworld.org/docid/49749c8cc.html |title=World Directory of Minorities and Indigenous Peoples - United Kingdom: Welsh |publisher=Minority Rights Group International |year=2008 |accessdate=ngày 17 tháng 6 năm 2016}}</ref>
==Lịch sử==
Tiếng Wales xuất hiện vào khoảng thế kỷ 6, phát triển từ [[tiếng Britton Chung]] - tiền thân của tiếng Wales, [[tiếng Breton]], [[tiếng Cornwall]] và [[tiếng Cumbria]] đã tuyệt chủng.


Lịch sử tiếng Wales có bốn giai đoạn được xác định, với ranh giới tương đối rõ: thời kỳ ngay sau khi tách ra khỏi tiếng Britton đôi khi được gọi là tiếng Wales nguyên thủy;<ref name="koch">{{cite book |last= Koch|first= John T.|coauthors= |title= Celtic Culture: A Historical Encyclopedia| publisher= ABC-CLIO|year= 2006|page=1757 |isbn=}}</ref> sau đó là thời kỳ [[tiếng Wales cổ]], kéo dài từ thế kỷ 9 đến thế kỷ 12.<ref name="koch"/> Thời [[Tiếng Wales trung đại]] nối tiếp và kéo dài đến thế kỷ 14, khi thời tiếng Wales hiện đại bắt đầu.

Cái tên ''Welsh'' xuất phát từ một từ của người [[Anglo-Saxon]], nghĩa là "tiếng nói ngoại quốc" ([[Walhaz|Walha]]). Nội danh của tiếng Wales là ''Cymraeg'' ("Wales" là ''Cymru'').

===Nguồn gốc===
Tiếng Wales phát triển từ tiếng Britton, một [[ngữ tộc Celt|ngôn ngữ Celt]] cổ từng được [[người Briton]] nói. Tiếng Briton đến [[Đảo Anh]] vào [[thời kỳ đồ đồng]] hoặc [[thời kỳ đồ sắt|đồ sắt]] và có thể từng được nói trên toàn vùng phía nam [[cửa sông Forth]].<ref name="KochBritons">Koch, pp. 291–292.</ref> Vào [[sơ kỳ Trung Cổ]] tiếng Briton bắt đầu phân tách, phát triển thành tiếng Wales và một số khác ([[tiếng Breton]], [[tiếng Cornwall]], và [[tiếng Cumbria]]). Không rõ chính xác khi nào tiếng Wales trở thành ngôn ngữ riêng.<ref name=Koch1757>Koch, p.&nbsp;1757.</ref>
== Tham khảo ==
== Tham khảo ==
{{tham khảo|2}}
{{tham khảo|2}}

Phiên bản lúc 13:40, ngày 29 tháng 12 năm 2016

Tiếng Wales
Cymraeg, y Gymraeg
Phát âm[kəmˈraiɡ]
Khu vựcWales, và ở tỉnh Chubut của Argentina
Tổng số người nóiTrên toàn UK: 700,000+ (2012)[1]
  • Wales: 562.016 (19,0% dân số của Wales),[2] (tài liệu từ điều tra 2011); Toàn bộ kỹ năng (nói, đọc, viết): 630.062 (reference)
  • Anh: ước tính 110.000 - 150.000
  • Tỉnh Chubut, Argentina: 5.000[3] (tài liệu từ thống kê 2011)
Dân tộcNgười Wales
Phân loạiẤn-Âu
Ngôn ngữ tiền thân
Hệ chữ viếtLatinh
Hệ thống chữ nổi tiếng Wales
Địa vị chính thức
Ngôn ngữ chính thức tại
Wales
Ngôn ngữ thiểu số được công nhận tại
Quy định bởiMeri Huws, Hội đồng Ngôn ngữ Wales (từ 1 tháng 4, 2012)[4] và Chính phủ Wales (Llywodraeth Cymru)
Mã ngôn ngữ
ISO 639-1cy
wel (B)
cym (T)
ISO 639-3cym
Glottologwels1247[5]
Linguasphere50-ABA
ELPWelsh
Bài viết này có chứa ký tự ngữ âm IPA. Nếu không thích hợp hỗ trợ dựng hình, bạn có thể sẽ nhìn thấy dấu chấm hỏi, hộp, hoặc ký hiệu khác thay vì kí tự Unicode. Để biết hướng dẫn giới thiệu về các ký hiệu IPA, xem Trợ giúp:IPA.

Tiếng Wales (Cymraeg or y Gymraeg, phát âm [kəmˈraiɡ, ə ɡəmˈraiɡ]) là một thành viên của nhóm ngôn ngữ Britton của ngữ tộc Celt. Nó được sử dụng tại Wales, vài vùng của Anh, và ở Y Wladfa (khu kiều dân Wales tại tỉnh Chubut, Argentina).[6] Trước đây nó được biết tới trong tiếng Anh với các tên "the British tongue",[7] "Cambrian",[8] "Cambric"[9] và "Cymric".[10]

Điều tra dân số năm 2011 cho thấy có 3,1 triệu người định cư tại Wales. Trong số này, 73% (2,2 triệu) xác nhận rằng không biết tiếng Wales. 27% (837,000) dân số toàn Wales được sinh ra ngoài Wales.[11] Trong số dân trên ba tuổi, 19% (562.000) có thể nói, và 77% trong số này biết cả đọc, viết, và nói (431.000 người – hay 15% loài dân số Wales).[12] Có thể so sánh với điều tra năm 2001, trong đó 20,8% dân số (582.000) nhận rằng có khả năng nói.[13] Ước tính 110.000 tới 150.000 người nói tiếng Wales tại Anh.[1][14]

Lịch sử

Tiếng Wales xuất hiện vào khoảng thế kỷ 6, phát triển từ tiếng Britton Chung - tiền thân của tiếng Wales, tiếng Breton, tiếng Cornwall và tiếng Cumbria đã tuyệt chủng.

Lịch sử tiếng Wales có bốn giai đoạn được xác định, với ranh giới tương đối rõ: thời kỳ ngay sau khi tách ra khỏi tiếng Britton đôi khi được gọi là tiếng Wales nguyên thủy;[15] sau đó là thời kỳ tiếng Wales cổ, kéo dài từ thế kỷ 9 đến thế kỷ 12.[15] Thời Tiếng Wales trung đại nối tiếp và kéo dài đến thế kỷ 14, khi thời tiếng Wales hiện đại bắt đầu.

Cái tên Welsh xuất phát từ một từ của người Anglo-Saxon, nghĩa là "tiếng nói ngoại quốc" (Walha). Nội danh của tiếng Wales là Cymraeg ("Wales" là Cymru).

Nguồn gốc

Tiếng Wales phát triển từ tiếng Britton, một ngôn ngữ Celt cổ từng được người Briton nói. Tiếng Briton đến Đảo Anh vào thời kỳ đồ đồng hoặc đồ sắt và có thể từng được nói trên toàn vùng phía nam cửa sông Forth.[16] Vào sơ kỳ Trung Cổ tiếng Briton bắt đầu phân tách, phát triển thành tiếng Wales và một số khác (tiếng Breton, tiếng Cornwall, và tiếng Cumbria). Không rõ chính xác khi nào tiếng Wales trở thành ngôn ngữ riêng.[17]

Tham khảo

  1. ^ a b Bwrdd yr Iaith Gymraeg, A statistical overview of the Welsh language, by Hywel M Jones, page 115, 13.5.1.6, England. Published February 2012. Truy cập ngày 28 tháng 3 năm 2016.
  2. ^ “Welsh speakers by local authority, gender and detailed age groups, 2011 Census”. statswales.gov.wales. ngày 11 tháng 12 năm 2012. Truy cập ngày 22 tháng 5 năm 2016.
  3. ^ “Wales and Argentina”. Wales.com website. Welsh Assembly Government. 2008. Truy cập ngày 22 tháng 5 năm 2016.
  4. ^ “Welsh Language Commissioner”. Wales.gov.uk. Truy cập ngày 27 tháng 2 năm 2014.
  5. ^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Welsh”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
  6. ^ “Taking Tea and Tortes With the Welsh In Distant Argentina”. The New York Times. ngày 3 tháng 4 năm 2005. Truy cập ngày 6 tháng 4 năm 2010.
  7. ^ Roberts, Peter (1998), “Wales and the British Inheritance”, trong Bradshaw, Brendan; Roberts, Peter (biên tập), British Consciousness and Identity: The Making of Britain, 1533-1707, Cambridge: Cambridge University Press, tr. 24
  8. ^ Nolan, Edward Henry. Great Britain As It Is (1859). p.47
  9. ^ Jackson,John. Chronological Antiquities (1752). p.143
  10. ^ D. Walter Thomas, Edward Hughes. The Cymric language (1879)
  11. ^ “O2011 Census: Key Statistics for Wales, March 2011”. Ons.gov.uk. tháng 3 năm 2011. Truy cập ngày 9 tháng 1 năm 2016.
  12. ^ “Office for National Statistics 2012 report”. Ons.gov.uk. ngày 11 tháng 12 năm 2012. Truy cập ngày 27 tháng 2 năm 2014.
  13. ^ Census 2001, Report on the Welsh language (PDF)
  14. ^ “World Directory of Minorities and Indigenous Peoples - United Kingdom: Welsh”. Minority Rights Group International. 2008. Truy cập ngày 17 tháng 6 năm 2016.
  15. ^ a b Koch, John T. (2006). Celtic Culture: A Historical Encyclopedia. ABC-CLIO. tr. 1757. Chú thích có tham số trống không rõ: |coauthors= (trợ giúp)
  16. ^ Koch, pp. 291–292.
  17. ^ Koch, p. 1757.
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Tiếng_Wales&oldid=26079316”