Elizabeth Stuart, Vương hậu Bohemia
Elizabeth Stuart (19 tháng 8 năm 1596 – 13 tháng 2 năm 1662) là Tuyển hầu phu nhân của Công quốc Pfalz (hay Palatinate trong tiếng Anh) và là Vương hậu của Bohemia trong một thời gian ngắn, là vợ của Tuyển hầu Friedrich V xứ Pfalz. Bởi vì chồng bà chỉ trị vì Bohemia trong một mùa đông nên Elizabeth thường được gọi là "Vương hậu mùa đông".
Elizabeth là con thứ hai và là con gái lớn nhất của James I & VI, Quốc vương Scotland, Anh, và Ireland, cùng với vợ là Anna của Đan Mạch, và là chị gái của Charles I. Với sự sụp đổ của vị vua Stuart cuối cùng vào năm 1714, cháu trai của Elizabeth là George I đã kế vị ngai vàng của Anh, bắt đầu triều đại của nhà Hannover.
Cuộc đời
[sửa | sửa mã nguồn]Elizabeth Stuart sinh ngày 19 tháng 8 năm 1596,[1] tại thời điểm đó vua cha của bà vẫn chỉ là Quốc vương Scotland. Bà được đặt tên để vinh danh Nữ vương Elizabeth I của Anh. Năm 1603, Elizabeth I qua đời, James VI kế vị ngai vàng Anh và Ireland. Elizabeth chuyển đến Anh sống và tại đây, bà sớm trở nên thu hút nhiều sự chú ý với vẻ đẹp và sự duyên dáng của mình và trở thành đề tài yêu thích của các nhà thơ. Là một đối tượng kết hôn danh giá, bà được rất nhiều người đã ngỏ lời cầu hôn,[2] trong đó có Gustav Adolf của Thụy Điển, Felipe III của Tây Ban Nha và tuyển hầu tước Friedrich V xứ Pfalz. James hy vọng củng cố mối quan hệ với các tuyển hầu Đức theo đạo Tin lành nên đã chọn Friedrich. Sau đám cưới vào tháng 2 năm 1613, cặp đôi chuyển tới Heidelberg.
Năm 1619, những người Bohemia không muốn trao ngai vàng cho người kế vị là Đại vương công Ferdinand nhà Habsburg, vốn là một người Công giáo cuồng nhiệt, nên đã mời Friedrich tới làm Quốc vương Bohemia. Ông lên ngôi vào tháng 11 năm 1619 với tôn hiệu là Fridrich I. Chưa đầy một năm sau, các lực lượng người Bohemia đã bị đánh bại bởi Liên minh Công giáo của Ferdinand, khi đó đã thành Hoàng đế La Mã thần thánh Ferdinand II, với trận chiến Núi Trắng vào ngày 8 tháng 11 năm 1620 (kết thúc giai đoạn đầu của Chiến tranh Ba mươi năm). Elizabeth và Friedrich phải chạy trốn và đến sống lưu vong tại La Haye.
Elizabeth dành 40 năm cuộc đời sau đó sống lưu vong. Con trai cả của bà qua đời năm 1629 và chồng bà vào năm 1632. Năm 1648, con trai thứ hai của bà, Karl Ludwig, được khôi phục lại tước vị Tuyển hầu Pfalz, ông không đồng ý cho bà đến ở cùng, vào năm 1650, bà bị cắt trợ cấp từ Nhà Oranje. Sự giúp đỡ từ phía Anh cũng chấm dứt do cuộc Nội chiến Anh (1642–1651) khiến em trai bà là Charles I bị xử tử. Năm 1660, nhà Stuart giành lại ngai vàng Liên hiệp Anh và đến năm 1661, cháu trai của Elizabeth là Charles II, mời bà quay trở về Anh.
Elizabeth qua đời vì viêm phổi vào ngày 13 tháng 2 năm 1662 tại London và được chôn cất tại Tu viện Wesminster.
Hậu duệ
[sửa | sửa mã nguồn]Elizabeth và Friedrich có 13 người con:
- Heinrich Friedrich, Thân vương thế tử xứ Pfalz (1614 – 1629); chết đuối
- Karl I Ludwig, Tuyển hầu tước Pfalz (1617 – 1680); kết hôn với Charlotte xứ Hessen-Kassel
- Elisabeth của Bohemia (1618 – 1680), học trò và bạn qua thư của René Descartes
- Ruprecht, Hành cung Bá tước xứ Rhein (1619 – 1682)
- Moritz xứ Pfalz (1620 – 1652)
- Luise Hollandine xứ Pfalz (18 tháng 4 năm 1622 – 11 tháng 2 năm 1709)
- Ludwig (21 tháng 8 năm 1624 – 24 tháng 12 năm 1624)
- Eduard, Hành cung Bá tước xứ Simmern (1625 – 1663)
- Henriette Marie xứ Pfalz (7 tháng 7 năm 1626 – 18 tháng 9 năm 1651)
- Johann Philipp Friedrich xứ Pfalz (26 tháng 9 năm 1627 – 16 tháng 2 năm 1650[3])
- Charlotte xứ Pfalz (19 tháng 12 năm 1628 – 14 tháng 1 năm 1631)
- Sophie, Tuyển hầu phu nhân của Hannover (14 tháng 10 năm 1630 – 8 tháng 6 năm 1714); kết hôn với Ernst August, Tuyển hầu Hannover, có hậu duệ bao gồm cả Vua George I của Liên hiệp Anh. Nhiều gia đình vương gia khác là hậu duệ của Sophie, và do đó là hậu duệ của Elizabeth. Sophie gần được thừa kế ngai vàng Anh, nhưng lại qua đời trước Nữ vương Anne 2 tháng.
- Gustav Adolf xứ Pfalz (14 tháng 1 năm 1632 – 1641)
Di sản
[sửa | sửa mã nguồn]Theo Đạo luật thừa kế của Anh năm 1701, việc kế vị ngai vàng nước Anh và Scotland (sau này là ngai vàng Liên hiệp Anh) đã được chuyển đến con gái út của Elizabeth, Sophie của Hanover và hậu duệ của bà. Vào tháng 8 năm 1714, con trai của Sophie (cháu trai của Elizabeth) là George I lên ngôi. Gia đình Vương gia Anh tương lai đều là hậu duệ của ông và do đó, cũng là hậu duệ của Elizabeth.
Tổ tiên
[sửa | sửa mã nguồn]| Tổ tiên của Elizabeth Stuart, Vương hậu Bohemia | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dẫn nguồn
[sửa | sửa mã nguồn]- ^ M. S. Giuseppi, ed., Calendar of State Papers Scotland, vol. 11 (Edinburgh, 1952), p. 306: David Moysie, Memoirs of the Affairs of Scotland (Edinburgh, 1830), p. 164.
- ^ Plowden, Alison (2003) [1996], The Stuart Princesses, Gloucestershire: Sutton publishing, tr. 20, ISBN 0-7509-3238-4
- ^ Elizabeth of Bohemia, 1938