Ngọc Sơn, Đô Lương

Đối với các định nghĩa khác, xem Ngọc Sơn (định hướng).

Ngọc Sơn
Xã
Xã Ngọc Sơn
Hành chính
Quốc gia	Việt Nam
Vùng	Bắc Trung Bộ
Tỉnh	Nghệ An
Huyện	Đô Lương
Địa lý
Tọa độ: 18°55′48″B 105°14′43″Đ
Ngọc Sơn Vị trí xã Ngọc Sơn trên bản đồ Việt Nam
Diện tích	3,65 km²
Dân số (1999)
Tổng cộng	3519 người
Mật độ	964 người/km²
Khác
Mã hành chính	17635

Ngọc Sơn là một xã thuộc huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An, Việt Nam.

Hành chính

Hiện nay, xã Ngọc Sơn có tổng diện tích tự nhiên là 420,3 ha, số hộ 1055 với 3654 nhân khẩu rải đều trên 4 xóm thứ tự từ xóm Phúc Yên, xóm Thống Nhất, xóm Đồng Tâm, xóm Cộng Hòa.

Đặc điểm địa hình, khí hậu

Xã Ngọc sơn là vùng Đồi núi cả Đồng Bằng, nằm dọc bờ sông Lam nên có nhiều thuận lợi đặc biệt là chế độ nước đảm bảo tưới tiêu cho sản xuất nông nghiệp cùng với một hệ thống kênh mương đã được bê tông hoá rải khắp địa bàn sản xuất đã tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất.

Di tích lịch sử

Đình Phúc Yên là nơi thờ thành hoàng làng và tiến sỹ Đặng Minh Bích, cũng là địa điểm hội họp, sinh hoạt văn hóa tâm linh của làng Phúc Yên, xã Ngọc Sơn. Trong thời kỳ cách mạng đình làng là cơ sở cách mạng của Đảng, gắn với nhiều sự kiện lịch sử chống Pháp, chống Mỹ. Hiện nay, đình vẫn giữ nguyên vẹn 3 tòa kiến trúc cổ và một số hiện vật quý, có giá trị về lịch sử, văn hóa.

Theo tài liệu lịch sử ghi lại, làng Mươn ở xã Bạch Đường (nay thuộc xã Ngọc Sơn) được khai mở, hình thành từ thời Lý, trải qua hàng trăm năm được bồi đắp bởi phù sa của sông Lam và công sức lao động của các thế hệ nơi đây đã phát triển thành làng Phúc Yên từ thời hậu Lê. Khi làng xã phát triển, nhu cầu về hội họp, sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng tăng lên, cư dân muốn xây dựng đình làng để làm nơi hội họp, cầu yên, cầu phúc…Nguyện vọng này sớm được các vị chức sắc và quần chúng nhân dân ủng hộ. Sau nhiều lần họp bàn, quyên góp, đình Phúc Yên đã được khởi công xây dựng vào năm 1812, dưới triều Vua Gia Long. Hiện nay trong khuôn viên rộng gần 4.000 m2, đình làng Phúc Yên có các công trình: cửa cổng, hàng rào, nhà bia liệt sỹ xã Ngọc Sơn, sân vườn, bái đình, hậu cung, nhà nghè. Địa điểm xây dựng đình làng được chọn là nơi phù hợp với phong thủy địa lý, vì có thế "rồng chầu, hổ phục". Di tích đình làng Phúc Yên trải qua hơn 200 năm tồn tại đã gắn với nhiều sự kiện lịch sử quan trọng của địa phương trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ của xã Bạch Ngọc, huyện Đô Lương. Trong thời kỳ phong trào Văn Thân, Cần Vương chống Pháp, ở làng Phúc Yên, xã Bạch Ngọc đã có người đi theo nghĩa quân Trần Tấn, Đặng Như Mai...

Nhà bái đình có 5 gian, 2 hồi, 24 cột gỗ, diện tích xây dựng gần 200m2. Mái đình trang trí rồng, nguyệt, khung sườn làm bằng gỗ lim, vì kèo kết cấu chữ Đinh, có chạm khắc hoa lá theo mô típ kiến trúc truyền thống. Bái đình là nơi hội họp, sinh hoạt văn hóa tâm linh thờ Lý Nhật Quang của làng Phúc Yên nên trước đây có nhiều đồ thờ bằng gỗ, gốm, sứ. Phía trên có hoành phi: "Thượng hạ tôn ti, phi lễ bất định". Nghĩa là sinh hoạt ở đình phải có trật tự, phép tắc theo quy định của lệ làng, phép nước. Sân sau đình có diện tích 34,41m2. Mặt sân thấp hơn nền nhà hậu cung 0,45m. Đây là không gian phụ để tạo sự thông thoáng cho đình làng. Nhà hậu cung có 3 gian, 2 hồi, diện tích xây dựng 74,9m2, trang trí đẹp và kết cấu vững chắc. Mái đình đắp nổi "lưỡng long chầu nguyệt", góc mái trang trí hình con rồng mềm mại, khung sườn làm bằng gỗ lim có nhiều bộ phận chạm khắc rồng phượng, hoa lá rất sinh động. Bộ vì thiết kế theo kiểu tiền trụ, tam oai, chỉ có 2 cột cái, 1 cột con, 1 cột bồng. Kỹ thuật đục, ghép, đấu ở các cấu kiện gỗ thực hiện theo phương pháp sàm, mộng của nghề thủ công truyền thống xứ Nghệ. Hai bên nhà hậu cung treo câu đối: "Nghinh thọ nghiêu dân thế cửu yên/Hòa bình chu nhạ thần di phúc".