Xem mã nguồn của Trận Đà Nẵng (1858–1859)

{{Thông tin chiến tranh 
|conflict= Liên quân tấn công Đà Nẵng lần thứ nhất
|partof=[[Chiến tranh Pháp–Đại Nam|Pháp xâm lược Đại Nam]]
|image=[[Tập tin:French ships at Danang 1858.jpg|300px]]
|caption= Tàu Liên quân tấn công [[Đà Nẵng]] năm 1858
|date= [[1 tháng 9]] năm [[1858]] – [[2 tháng 2]] năm [[1859]]
|place= [[Đà Nẵng]] 
|result= [[Nhà Nguyễn|Đại Nam]] chiến thắng
Liên quân [[Pháp]] – [[Tây Ban Nha]] bị cầm chân. 
|combatant1= [[Nhà Nguyễn|Đại Nam]] 
|combatant2= * {{flagicon|Second French Empire}} [[Đệ Nhị Đế chế Pháp]]
* {{flagicon|Spain|1785}} [[Đế quốc Tây Ban Nha]] 
** {{flagicon|Spain|1785}} [[Đô đốc phủ Philippines]]
|commander1= Tổng thống quân thứ [[Nguyễn Tri Phương]]<br>Tham tán [[Phạm Thế Hiển]]<br>Thống chế [[Chu Phúc Minh]]<br> Đô thống [[Lê Đình Lý]]<br>Tổng đốc [[Trần Hoằng]]<br>Chưởng vệ [[Đào Trí]]<br>Tham tri [[Phạm Khắc Thân]]<br>Tham tri [[Nguyễn Duy (tướng)|Nguyễn Duy]]... 
|commander2= Phó Đô đốc [[Charles Rigault de Genouilly|De Genouilly]]<br>Đại tá Reynaud <br>Đại tá Faucon <br>Thiếu tá Jauré-Guiberry<br>Giám mục [[Pellerin]], cố vấn chính trị<br>Đại tá Lanzarotte ([[Tây Ban Nha]])<br>Đại tá Oscaritz ([[Tây Ban Nha]])...
|strength1= Khoảng 7.000 quân chính quy<br>Số vũ khí: không rõ.
|strength2= Khoảng 3.000 quân chính quy<br>14 tàu chiến<br>Số đại bác và vũ khí khác: không rõ.
|casualties1= Đô thống [[Lê Đình Lý]] và hai Hiệp quản là Nguyễn Triều và Nguyễn An đều tử trận. Quân và dân chết nhiều nhưng không biết chính xác con số. Thiệt hại khác: không thống kê được.
|casualties2 = Nhiều, nhưng không biết chính xác con số.
|}}
'''Trận Đà Nẵng (1858 – 1859)''' hay '''Liên quân [[Pháp]] – [[Tây Ban Nha]] tấn công [[Đà Nẵng]] lần thứ nhất''' là trận đánh mở đầu cho cuộc [[Chiến tranh Pháp–Đại Nam|chiến tranh Pháp – Việt (1858 – 1884)]] trong [[lịch sử Việt Nam]]. Đây là trận đánh kéo dài nhiều ngày, khởi sự từ ngày 1 tháng 9 năm 1858 và kết thúc vào ngày 2 tháng 2 năm 1859, để chuyển sang một giai đoạn khác.
 
Theo đánh giá của các nhà nghiên cứu, thì Liên quân Pháp – Tây Ban Nha đã bị cầm chân và bị thiệt hại, cho nên đây chính là một khởi đầu ''thắng lợi lớn, nhưng duy nhất trong hơn một phần tư thế kỷ (1858–1884) chống ngoại xâm của quân và dân Việt Nam''.<ref>Theo ''Hỏi đáp lịch sử Việt Nam'' tập 4, nhiều tác giả (Trần Nam Tiến chủ biên), Nhà xuất bản Trẻ, 2007, tr. 14-17.</ref>

==Hoàn cảnh==
Giữa [[thế kỷ XIX]], sự phát triển mạnh mẽ về kinh tế đã thúc đẩy các nước tư bản [[phương Tây]] mở những cuộc chiến tranh giành giật thuộc địa. Các quốc gia [[phương Đông]] nói chung và [[Việt Nam]] nói riêng đã trở thành nạn nhân trực tiếp của cuộc chiến tranh đó.

Lợi dụng các mối quan hệ đã có từ thời chúa [[Gia Long|Nguyễn Ánh]] và sự suy yếu của chế độ phong kiến [[Việt Nam]], [[Pháp]] và [[Tây Ban Nha]] đã viện cớ [[Nhà Nguyễn]] cấm đạo [[Thiên Chúa giáo|Thiên Chúa]] và bắt bớ, giết hại nhiều giáo sĩ, giáo dân để tiến hành cuộc chiếm cứ [[nước Việt]].

Sau hai trận thăm dò và thử sức lực lượng phòng thủ của [[Nhà Nguyễn]] ở [[Đà Nẵng]] ([[Quảng Nam]]) vào ngày [[15 tháng 4]] năm [[1847]] và ngày [[26 tháng 9]] năm [[1857]], một ủy ban có tên là ''Commission de la Cochinchine'' do Nam tước Brenien đứng đầu<ref>Ủy ban này thành lập [[tháng tư|tháng 4]] năm [[1837]].</ref> đã đệ trình và đã được [[Danh sách quân chủ Pháp|Hoàng đế]] [[Napoléon III]] chấp thuận, chọn '''[[Đà Nẵng]]''' làm điểm khởi đầu trong kế hoạch đánh chiếm [[Việt Nam]].
 
Bởi [[Đà Nẵng]] là một hải cảng sâu và rộng, thuận tiện cho tàu chiến vào ra, lại nằm trên trục đường Bắc – Nam, có thể sang [[Lào]], [[Campuchia|Căm Bốt]] và chỉ cách [[cố đô Huế|kinh đô Huế]] khoảng 100 [[kilômét|km]], rất thuận lợi cho việc "đánh nhanh thắng nhanh" của liên quân [[Pháp]] – [[Tây Ban Nha]] (gọi tắt là liên quân). Ngoài ra, Đà Nẵng còn có cánh đồng [[Quảng Nam|Nam]] – [[Quảng Ngãi|Ngãi]] để nuôi quân, còn có nhiều giáo sĩ và giáo dân thân Pháp.

Cho nên đánh chiếm được [[Đà Nẵng]], vượt đèo [[Đèo Hải Vân|Hải Vân]], rồi tấn công ra [[Huế]] chính là con đường ngắn nhất, nhanh chóng nhất, ít hao tốn tiền của và nhân lực nhất để thực hiện được ý đồ của [[Pháp]] và [[Tây Ban Nha]]. Tuy nhiên, phải chờ đến sau khi Hiệp ước Thiên Tân ([[28 tháng 6]] năm [[1858]]) được ký kết, quân đội Pháp ở [[Viễn Đông]] mới có thể rảnh tay chuyển sang mặt trận khác.

==Lực lượng đôi bên==
*Lực lượng liên quân có khoảng 3.000 quân (450 binh sĩ [[Tây Ban Nha]]), được bố trí trên 14 tàu chiến (lúc đầu, theo [[Đại Nam thực lục]] là 12 chiếc tàu),<ref>[[Đại Nam thực lục]] tập 7, đệ tứ kỷ, quyển XIX, trang 567.</ref> trong số đó có ''soái hạm Némésis'' và những tàu lớn được trang bị tới 50 khẩu đại bác, có sức công phá lớn và sát thương cao.
*Lực lượng quân [[Nhà Nguyễn]] ở [[Đà Nẵng]] có khoảng 2.070 lính chính quy (theo [[Đại Nam thực lục]]) dưới quyền chỉ huy của Tổng đốc [[Quảng Nam|Nam]] [[Quảng Ngãi|Ngãi]] [[Trần Hoằng]], khi trận chiến nổ ra được chi viện thêm, do Hữu quân Đô thống [[Lê Đình Lý]] chỉ huy từ [[Huế]] vào, tổng cộng có hơn 7.000 người<ref name=":0" />. Ở các pháo đài, có nhiều đại bác và vũ khí các loại...

==Liên quân tấn công==
[[Tập tin:Carte de Tourane (Đà Nẵng) 1859.jpg|nhỏ|Bản đồ [[Đà Nẵng]] xưa tìm được trong nhà một ông quan võ [[người Việt]] vào ngày 15 tháng 9 năm 1859.|399x399px]]
Xuất phát từ đảo [[Hải Nam]] ([[Trung Quốc]]), [[Phó Đô đốc]] Hải quân [[Charles Rigault de Genouilly]] (gọi tắt là [[Charles Rigault de Genouilly|De Genouilly]]) được lệnh<ref>[[Charles Rigault de Genouilly|De Genouilly]] được cử làm Tư lệnh lực lượng Hải quân Pháp tại [[Viễn Đông]] ngày [[15 tháng 7]] năm [[1857]] vì ông đã phục vụ lâu năm ở vùng [[Biển Đông]], và vì ông có nhiều thân hữu trong giới truyền đạo [[Thiên Chúa giáo]] (Nguyễn Thế Anh, ''Việt Nam dưới thời Pháp đô hộ'', tr. 24).</ref> phối hợp với đạo quân [[Tây Ban Nha]] do Đại tá Lanzarotte chỉ huy, đưa tàu chiến xuống phía Nam. Chiều tối ngày [[31 tháng 8]] năm [[1858]], toàn bộ lực lượng trên đã có mặt trước cửa biển [[Đà Nẵng]].
Sáng ngày [[1 tháng 9]] năm [[1858]], [[Charles Rigault de Genouilly|De Genouilly]] gửi tối hậu thư buộc quan Trấn thủ [[Đà Nẵng]] trong hai giờ phải giao nộp tỉnh thành. Nhưng không đợi trả lời, đại bác của liên quân đã tập trung hỏa lực bắn tới tấp hàng trăm quả vào cửa sông [[Đà Nẵng]] và các đồn ở [[bán đảo Sơn Trà]].[[Tập tin:Bản đồ việt hóa Đà Nẵng 1859.jpg|nhỏ|Bản đồ trên đã được Việt hóa.|trái|367x367px]]Theo kế hoạch, liên quân gồm hai bộ phận: 
*Bộ phận thứ nhất gồm ba tàu chiến, tập trung hỏa lực bắn vào các đồn ở [[Sơn Trà]].
*Bộ phận thứ hai, dưới làn đạn yểm trợ của bộ phận thứ nhất, sẽ nhanh chóng tiến gần vào cửa sông [[Đà Nẵng]] để bắn vào đồn Đông và đồn Tây đang án ngữ.
Ngày hôm đó ([[1 tháng 9]]), đồn Đông bị vỡ. Sáng hôm sau ([[2 tháng 9]]) liên quân tiếp tục nã đại bác chiếm lấy đồn Tây, rồi đổ bộ lên bán đảo Sơn Trà, chiếm [[đồn An Hải]] và [[Thành Điện Hải|đồn Điện Hải]] chỉ nội một ngày. Trước vũ khí mạnh hơn, quân Việt vừa đánh vừa lui dần ra sau, lập phòng tuyến Liêu Trì trước huyện [[Hòa Vang]] để ngăn liên quân vào nội địa.

Nhận được tin liên quân đánh [[Đà Nẵng]], vua [[Tự Đức]] liền sai Chưởng vệ [[Đào Trí]] vào [[Đà Nẵng]] để hiệp cùng [[Tổng đốc]] Nam Ngãi Trần Hoằng chống ngăn, nhưng khi Đào Trí đến nơi thì hai đồn trên đã mất. Nhà vua lại sai Hữu quân đô thống [[Lê Đình Lý]] và Tham tri bộ Hộ [[Phạm Khắc Thận]] đem 2.000 quân vào ứng cứu, cử Tham tri nội các [[Nguyễn Duy (tướng)|Nguyễn Duy]] giữ chức chỉ huy quân thứ ở [[Quảng Nam]], và ra lệnh cách chức [[Trần Hoằng]] vì lỗi đã án binh bất động,<ref>GS. [[Trần Văn Giàu]] nhận xét: ''Liên quân [[Pháp]] - [[Tây Ban Nha]] đã đến từ chiều hôm trước và dàn trận, ấy thế mà quan Trần Hoằng vẫn "án binh bất động", chờ lệnh triều đình...'' (''Tổng tập'', phần I, tr. 62).</ref> đưa [[Đào Trí]] lên thay...

Đánh chiếm được [[Sơn Trà]], liên quân Pháp – Tây Ban Nha tiến vào nội địa, đánh tan phòng tuyến bằng ụ đất, rào tre của quân Việt ở xã Mỹ Thị, rồi tràn sang chiếm xã [[Cẩm Lệ]]. Tướng [[Lê Đình Lý]] bị trọng thương rồi mất trong trận chiến này. Xét công tội, tướng Hồ Đức Tư, trấn giữ đồn Hóa Khuê, bị vua [[Tự Đức]] sai bắt giam và bị cách chức vì lỗi không tiếp ứng và án binh bất động.

Hữu quân [[Lê Đình Lý]] mất, nhà vua cử Thống chế [[Chu Phúc Minh]] làm Tổng đốc quân vụ thay Lê Đình Lý. Rồi điều tướng [[Nguyễn Tri Phương]], khi ấy đang làm Kinh lược sứ [[Nam Kỳ]], về làm Tổng thống quân vụ [[Quảng Nam]]; cử thêm [[Phạm Thế Hiển]] làm Tham tán để cùng gấp rút chấn chỉnh quân chánh và thống nhất phương thức chống ngoại xâm.

Ngày 10 tháng 10 năm 1859, Nguyễn Tri Phương gửi báo cáo về Huế, trong đó ông mô tả về tình hình lực lượng quân Pháp và quân triều đình:<ref name=":0">{{Chú thích web|url=https://vusta.vn/phan-thanh-gian-da-chet-dung-theo-luat-dinh-cua-nguoi-giu-thanh-p83005.html|tựa đề=Phan Thanh Giản đã chết đúng theo luật định của người giữ thành|ngày=2006-04-28|website=vusta.vn|ngôn ngữ=vi|ngày truy cập=2024-02-13}}</ref>

''- Quân Pháp có vũ khí tinh xảo, súng đạn đầy đủ khi đánh.''

''- Quân Triều đình ở Quảng Nam có hơn 7.000 người thì bỏ trốn, bị sa thải, bệnh hoạn hoặc dùng để sai phái đã hết quá nửa, chỉ còn 3.200 người tại ngũ.''[[Tập tin:Thành cổ Điện Hải.jpeg|nhỏ|300px|phải|Súng thần công tại [[Thành Điện Hải|Thành cổ Điện Hải]]]]
Trước tình thế đó, [[Nguyễn Tri Phương]] không chủ trương đánh chính diện để tránh sức mạnh hỏa lực của đối phương mà cho phục kích, thực hiện ''"vườn không, nhà trống"'' (để cô lập và triệt đường tiếp tế) và cho đắp lũy dài từ [[Hải Châu]] vào tới [[Phước Ninh (phường)|Phúc Ninh]], Thanh Giản để bao vây liên quân ngoài mé biển.

Suốt 5 tháng giao tranh, cái đói, cái bệnh, cái nóng bức... đã khiến liên quân mệt mỏi và hao mòn. Mặc dù được giáo sĩ [[Pellerin]] khuyên nên đem quân ra chiếm [[Bắc Kỳ]], vì ở đó có giáo sĩ và giáo dân [[Thiên Chúa giáo]], và những người còn tôn phù [[Nhà Lê sơ|Nhà Lê]] nổi lên góp sức, nhưng sau khi cân nhắc, tướng De Genouilly không tán thành.
 
Ngày [[2 tháng 2]] năm [[1859]], chỉ để lại một phần ba số quân (khoảng 1.000 người) và 6 tàu chiến, bàn giao cho Đại tá Faucon nắm giữ, còn bao nhiêu [[Charles Rigault de Genouilly|De Genouilly]] cho rút hết vào Nam, mở mặt trận mới ở [[Gia Định]] (Xem: [[Trận thành Gia Định, 1859]]).

Mô tả lại tình cảnh khó nhọc của liên quân lúc bấy giờ, giáo sư [[Trần Văn Giàu]] viết:
[[Tập tin:Thành cổ Điện Hải 2.jpeg|nhỏ|300px|Một đoạn thành tại [[Thành Điện Hải|Thành cổ Điện Hải]]|trái]]
:''Sau năm tháng giao tranh, liên quân [[Pháp]] – [[Tây Ban Nha]] chỉ chiếm được một ngọn núi không người và vài làng ven biển không người. Họ không dám tiến sâu... Họ mong chờ một cuộc nổi loạn của nhân dân [[Quảng Nam|Nam]] – [[Quảng Ngãi|Ngãi]] theo lời hứa hẹn của các giáo sĩ [[Pháp]], mà không thấy. Trong lúc tiến thoái lưỡng nan ấy, thì liên quân bị đau ốm và chết chóc khá nhiều, căn bản không phải vì súng đạn, mà chính vì phong thổ khí hậu. Thức ăn lại rất khó tìm, thuốc men không đủ dùng, thỉnh thoảng bị [[Người Việt|quân Việt]] đến tập kích, bắn tỉa...''<ref>[[Trần Văn Giàu]], ''Tổng tập'' (tập I), tr. 63-64.</ref>

==Báo cáo của Pháp==
Phó Đô đốc [[Charles Rigault de Genouilly|De Genouilly]] đã viết thư về [[Pháp]] rằng:
:''Chính phủ bị đánh lừa về bản chất của cuộc đi đánh lấy nước [[Nam Kỳ]] ([[Việt Nam]]); người ta trình bày rằng việc viễn chinh này chỉ là một việc dễ dàng thôi, nho nhỏ thôi; thực ra, nó không dễ, cũng không nhỏ... Người ta (…) cho rằng dân chúng sẽ nổi lên hưởng ứng, thật ra... trái hẳn lại với sự dự đoán đó... Người ta báo cáo rằng [[Quân đội nhà Nguyễn|quân đội Việt]] không có gì, sự thật thì quân chính quy rất đông, còn dân quân... thì không đau ốm và không tàn tật... Trên bộ thì không hành quân lớn được, dù là chỉ hành quân ngăn ngắn mà thôi; binh lính không chịu đựng nổi...<ref>Dẫn lại theo GS. [[Trần Văn Giàu]], ''Tổng tập'' (tập I), tr. 65-66.</ref>
 
Trích báo cáo của [[Charles Rigault de Genouilly|De Genouilly]] đề ngày 4 [[tháng một|tháng 1]] năm [[1859]]:
:''Chúng ta đang xuống dốc đến kiệt quệ ở [[Đà Nẵng]]. Mọi phương tiện cải thiện tình hình bộ binh và hải quân đều hết sạch và vô hiệu''.

Hơn 10 ngày sau ([[15 tháng 1]]), viên tướng này gửi tiếp một báo cáo nữa, để nói rõ ''số lính chết vì bị bệnh [[Lỵ|kiết lỵ]] lên đến mức đáng sợ. Trong số 800 lính bộ binh, chỉ còn nhiều nhất là 500 người có thể cầm khí giới, nhưng không đủ sức để mở một cuộc hành quân''...<ref>Kho lưu trữ quốc gia Pháp, KH:BB4-769. Dẫn lại theo GS. [[Nguyễn Phan Quang]], ''Việt Nam thế kỷ XIX'', tr. 270.</ref>

==Nhận xét==
Sách ''Hỏi đáp lịch sử Việt Nam'' (tập 4):
:''Những diễn biến cho thấy đối phương không thể phát huy được sức mạnh của binh khí kỹ thuật để tấn công ồ ạt, mà đã bị chặn ngay ở cửa biển [[Đà Nẵng]]. Đây là kết quả của… khối đoàn kết toàn dân. Ngoài quân chủ lực, còn có sự tham gia của biền binh và dân binh sở tại... Có thể coi đây là thắng lợi lớn và duy nhất ở mặt trận [[Đà Nẵng]] trong hơn một phần tư thế kỷ chống xâm lược của quân và dân [[Người Việt|Việt]], từ [[1858]] đến [[1884]]''.<ref>Nhiều tác giả, Trần Nam Tiến chủ biên, [[Nhà xuất bản Trẻ]], 2007, tr. 14-17.</ref>
Sách ''Lịch sử Việt Nam ([[1858]] – cuối [[thế kỷ XIX]]):''
:''Kế hoạch "đánh mau, thắng mau" của đối phương tuy thất bại ở [[Đà Nẵng]], nhưng, họ lại chọn được một vị trí khác (tức [[Gia Định]]) để thực hiện kế hoạch đó. Trong khi đại quân của triều đình [[Huế]] đang "án binh bất động, tự giam chân" (chủ trương "trì cửu") đằng sau các phòng tuyến thì đại quân của họ lũ lượt kéo vào [[Nam Kỳ|Nam]]''.<ref>''Lịch sử Việt Nam ([[1858]] - cuối [[thế kỷ XIX]])'', tr. 33.</ref>
==Di tích còn lại==
Hiện nay ở [[bán đảo Sơn Trà]], ngay gần cổng vào [[Cảng Tiên Sa]] Đà Nẵng, vẫn còn nhà tưởng niệm nơi chôn cất các binh lính liên quân [[Pháp]] – [[Tây Ban Nha]] chết trong trận Đà Nẵng. Nhà tưởng niệm này được người [[Pháp]] xây dựng năm [[1898]], cải táng xương cốt của các binh lính chôn chung trong một hố, còn mộ các sỹ quan chôn xung quanh vườn. Mặc dù đã hơn 100 năm trôi qua nhưng nhà tưởng niệm vẫn còn được bảo tồn nguyên vẹn bởi người dân địa phương và họ gọi là ''"Nghĩa trang Y Pha Nho".''
[[Tập tin:Nghĩa trang Y Pha Nho, Đà Nẵng.jpeg|nhỏ|300px|phải|Nghĩa trang Y Pha Nho]]
[[Tập tin:Nghĩa trang Y Pha Nho, Đà Nẵng 2.jpeg|nhỏ|300px|phải]]
[[Tập tin:Nghĩa trang Y Pha Nho, Đà Nẵng 3.jpeg|nhỏ|250px|phải]]

==Xem thêm==
* [[Nhà Nguyễn]]
* [[Pháp thuộc]]
* [[Nguyễn Tri Phương]]
* [[Phạm Thế Hiển]]

==Chú thích==
{{Tham khảo}}

==Tham khảo==
*[[Trần Văn Giàu]], ''Tổng tập (phần I)'', [[Nhà xuất bản Quân đội nhân dân (Việt Nam)|Nhà xuất bản Quân đội Nhân dân]], Hà Nội, 2006.
*Nguyễn Phan Quang, ''Việt Nam thế kỷ XIX'', Nhà xuất bản TP. HCM, 2002.
*Hoàng Văn Lân & Ngô Thị Chính, ''Lịch sử Việt Nam (1858 – cuối thế kỷ 19)'', quyển 3, tập 1, phần 1, [[Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam|Nhà xuất bản Giáo dục]], 1979.
*''Hỏi đáp lịch sử Việt Nam'' tập 4, nhiều tác giả, Trần Nam Tiến chủ biên, [[Nhà xuất bản Trẻ]], 2007.
*Nguyễn Thế Anh, ''Việt Nam dưới thời Pháp đô hộ'', Nhà xuất bản Văn học, 2008.
*[[Phạm Văn Sơn]], ''Việt sử tân biên'', quyển 5, tập thượng, Sài Gòn, 1962.
*Lịch sử 11 (nâng cao), [[Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam|Nhà xuất bản Giáo dục]], 2007, tr. 223–224.

==Liên kết ngoài==
*[https://web.archive.org/web/20081019191617/http://www.baodanang.vn/vn/print/14241/index.html Đà Nẵng – Cuộc chiến đấu chống Pháp xâm lược 1858–1860]
*[http://www.gio-o.com/NgoBacHenryMcAleavy.html Cuộc tấn công quân sự đầu tiên của Pháp vào Việt Nam – Henry McAleavy] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120304141705/http://www.gio-o.com/NgoBacHenryMcAleavy.html |date = ngày 4 tháng 3 năm 2012}}
*[http://books.google.com/books?id=9RorGHF0fGIC&pg=PA48&dq=Danang+1858+Chapuis&lr= The last emperors of Vietnam By Oscar Chapuis]
*[http://www.vietnameseculture.org/index.php?option=com_content&view=article&id=223:vit-nam-s-lc-trn-trng-kim-nc-phap-ly-t-nam-k&catid=38:lichsu&Itemid=76 Đoạn liên quan trong Việt Nam sử lược] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090519195026/http://www.vietnameseculture.org/index.php?option=com_content&view=article&id=223:vit-nam-s-lc-trn-trng-kim-nc-phap-ly-t-nam-k&catid=38:lichsu&Itemid=76 |date = ngày 19 tháng 5 năm 2009}}

{{Pháp xâm lược Đại Nam}}
{{Việt Nam chống Pháp xâm lược}}
{{Phong trào độc lập Việt Nam}}
{{Liên bang Đông Dương}}

[[Thể loại:Lịch sử Việt Nam thời Nguyễn]]
[[Thể loại:Lịch sử Việt Nam thời Pháp thuộc]]
[[Thể loại:Lịch sử Đà Nẵng]]
[[Thể loại:Xung đột năm 1859]]
[[Thể loại:Lịch sử quân sự Việt Nam]]
[[Thể loại:Xung đột năm 1858]]
[[Thể loại:Xung đột năm 1860]]
[[Thể loại:Đà Nẵng]]
[[Thể loại:Việt Nam năm 1859]]
[[Thể loại:Việt Nam năm 1860]]
[[Thể loại:Chiến dịch Nam Kỳ]]
[[Thể loại:Lịch sử quân sự Philippines]]
[[Thể loại:Cuộc vây hãm liên quan tới Pháp]]