V. Gordon Childe

V. Gordon Childe
Childe những năm 1930
Sinh	Vere Gordon Childe (1892-04-14)14 tháng 4 năm 1892 Sydney, Thuộc địa New South Wales
Mất	19 tháng 10 năm 1957(1957-10-19) (65 tuổi) Blackheath, New South Wales, Úc
Trường lớp	Đại học Sydney The Queen's College, Oxford
Nghề nghiệp	Nhà khảo cổ Nhà bác ngữ
Nổi tiếng vì	Khai quật Skara Brae Khảo cổ học Marxist

Vere Gordon Childe (14 tháng 4 năm 1892 – 19 tháng 10 năm 1957) là nhà khảo cổ người Úc có chuyên môn về châu Âu tiền sử. Dành phần lớn cuộc đời gắn bó với Vương quốc Anh, từng công tác tại Đại học Edinburgh và Viện Khảo cổ học, London, ông đã viết tổng cộng 26 cuốn sách trong suốt sự nghiệp học thuật của mình. Tuy ban đầu theo trường phái khảo cổ học văn hóa – lịch sử, ông về sau trở thành người mở đường cho ngành khảo cổ học Marxist ở phương Tây.

Đầu đời

1892–1910: Tuổi thơ

Childe sinh ngày 14 tháng 4 năm 1892 tại Sydney, Úc. Ông là người con duy nhất của Đức cha Stephen Henry Childe (1844–1923) và Harriet Eliza Childe, nhũ danh Gordon (1853–1910), một cặp vợ chồng trung lưu gốc Anh. Con trai của một linh mục Anh giáo, Stephen Childe được Giáo hội Anh phong sắc vào năm 1867 sau khi nhận bằng BA của Đại học Cambridge. Sau khi trở thành giảng viên vào năm 1871, ông cưới Mary Ellen Latchford và có với bà năm người con. Họ chuyển tới Úc sinh sống vào năm 1878, nơi Mary qua đời. Ngày 22 tháng 11 năm 1886, Stephen cưới Harriet Gordon, người phụ nữ Anh xuất thân giàu có chuyển tới sống ở Úc từ lúc còn bé. Cha bà là Alexander Gordon QC (1815–1903).

1911–1917: Đại học Sydney và Oxford

Childe học lấy bằng nghiên cứu cổ điển tại Đại học Sydney vào năm 1911; tuy chỉ chú trọng nghiên cứu văn tịch cổ, ông đã bắt gặp ngành khảo cổ học cổ điển qua tác phẩm của các nhà khảo cổ Heinrich Schliemann và Arthur Evans. Ở bậc đại học, ông trở thành một gương mặt năng động của hội tranh biện, từng táo bạo phát biểu rằng "chủ nghĩa xã hội là điều đáng ao ước." Ngày càng bị thu hút bởi chủ nghĩa xã hội, ông đã tìm đọc các tác phẩm của Karl Marx và Friedrich Engels, thậm chí G. W. F. Hegel, vị triết gia có công xây dựng phép biện chứng được vận dụng trong chủ nghĩa Marx. Ngoài ra, ông làm quen với người đồng môn Herbert Vere Evatt và trở thành bạn tri kỉ suốt đời.

Lý thuyết khảo cổ

Nhà viết tiểu sử Sally Green nhận định rằng, niềm tin của Childe "chưa bao giờ mang tính giáo điều, luôn luôn có phong cách riêng" và "liên tục thay đổi suốt đời ông". Hướng tiếp cận lý thuyết của ông trộn lẫn các yếu tố của chủ nghĩa Marx, thuyết tán xạ văn hóa, và thuyết chức năng. Childe phê phán cách tiếp cận khảo cổ học tiến hóa thời thượng vào thế kỷ thứ 19 vì ông cho rằng những người theo trường phái này chú trọng nghiên cứu hiện vật hơn bàn tay tạo ra chúng. Giống hầu hết các nhà khảo cổ Tây Âu và Hoa Kỳ lúc bấy giờ, Childe cho rằng con người về bản chất không có tính sáng tạo và thường chầy ì trước đổi thay; do vậy, ông có khuynh hướng nhìn nhận các đổi thay xã hội như một phần của quá trình tán xạ và di cư hơn là sự phát triển nội tại hoặc tiến hóa.

Thời bấy giờ, phần lớn giới khảo cổ tán thành hệ thống ba thời đại lần đầu tiên được nhà sưu tập đồ cổ người Đan Mạch Christian Jürgensen Thomsen (1788-1865) phát triển và giới thiệu. Cụ thể, hệ thống này là một niên biểu tiến hóa phân định tiền sử thành ba giai đoạn: thời đại đồ đá, thời đại đồ đồng và thời đại đồ sắt; song Childe nhận thấy trình độ công nghệ của một số xã hội thời bấy giờ vẫn mới chỉ chững lại ở thời đồ đá. Dầu vậy, ông vẫn coi đây là mô hình hữu hiệu để phân tích sự phát triển kinh tế – xã hội khi kết hợp với khuôn khổ học thuyết Marxist. Theo đó, ông cũng phân loại tiền sử thành ba giai đoạn nhưng dựa trên cơ sở công nghệ, đồng thời sử dụng tiêu chí kinh tế để tách thời đồ đá thành đá cũ và đá mới, bác bỏ khái niệm đá giữa vô dụng. Ngoài ra, Childe không chính thức phân loại các xã hội cổ đại thành ba giai đoạn là "mông muội" (savagery), "dã man" (babarianism) và "văn minh" (civilisation), giống như mô hình của Engels.

Công trình tuyển chọn

Nhan đề	Năm	Nhà xuất bản
The Most Ancient East	1922, 1928	Kegan Paul (London)
How Labour Governs: A Study of Workers' Representation in Australia	1923	The Labour Publishing Company (London)
The Dawn of European Civilization	1925	Kegan Paul (London)
The Aryans: A Study of Indo-European Origins	1926	Kegan Paul (London)
The Most Ancient East: The Oriental Prelude to European Prehistory	1929	Kegan Paul (London)
The Danube in Prehistory	1929	NXB Đại học Oxford (Oxford)
The Bronze Age	1930	NXB Đại học Cambridge (Cambridge)
Skara Brae: A Pictish Village in Orkney	1931	Kegan Paul (London)
The Forest Cultures of Northern Europe: A Study in Evolution and Diffusion	1931	Viện Nhân học Hoàng gia Vương quốc Anh và Ireland (London)
The Continental Affinities of British Neolithic Pottery	1932	Viện Nhân học Hoàng gia Vương quốc Anh và Ireland (London)
Skara Brae Orkney. Official Guide	1933, ấn bản 2 năm 1950	His Majesty's Stationery Office (Edinburgh)
New Light on the Most Ancient East: The Oriental Prelude to European Prehistory	1935	Kegal Paul (London)
The Prehistory of Scotland	1935	Kegan Paul (London)
Man Makes Himself	1936, duyệt lại vào năm 1941, 1951	Watts (London)
Prehistoric Communities of the British Isles	1940, ấn bản 2 năm 1947	Chambers (London)
What Happened in History	1942	Penguin Books (Harmondsworth)
The Story of Tools	1944	Cobbett (London)
Progress and Archaeology	1944	Watts (London)
History	1947	Cobbett (London)
Social Worlds of Knowledge	1949	NXB Đại học Oxford (London)
Prehistoric Migrations in Europe	1950	Aschehaug (Oslo)
Magic, Craftsmanship and Science	1950	NXB Đại học Liverpool (Liverpool)
Social Evolution	1951	Schuman (New York)
Illustrated Guide to Ancient Monuments: Vol. VI Scotland	1952	Her Majesty's Stationery Office (London)
Society and Knowledge: The Growth of Human Traditions	1956	Harper (New York)
Piecing Together the Past: The Interpretation of Archeological Data	1956	Routledge and Kegan Paul (London)
A Short Introduction to Archaeology	1956	Muller (London)
The Prehistory of European Society	1958	Penguin (Harmondsworth)

Tham khảo

Thư mục

• Allen, Jim (1967). “Aspects of V. Gordon Childe”. Labour History. 12 (12): 52–59. doi:10.2307/27507861. JSTOR 27507861.
• Barton, Huw (2000). “In Memoriam V. Gordon Childe”. Antiquity. 74 (286): 769–770. doi:10.1017/S0003598X00060361. S2CID 162722650.
• Beilharz, Peter (1991). “The Vere Gordon Childe Centenary Conference”. Labour History. 60 (60): 108–112. doi:10.2307/27509051. JSTOR 27509051.
• Blackledge, Paul (2006). Reflections on the Marxist Theory of History. Manchester và New York: Nhà xuất bản Đại học Manchester. ISBN 978-0-7190-6957-4.
• Brothwell, Don (2009). “Childe, His Student, and Archaeological Science: An Epilogue”. European Journal of Archaeology. 12 (1–3): 193–202. doi:10.1177/1461957109339688. S2CID 162835305.
• Champion, Timothy (2009). “Childe and Oxford”. European Journal of Archaeology. 12 (1–3): 11–33. doi:10.1177/1461957109339689. S2CID 162421735.
• Childe, V. Gordon (1923). “Schipenitz: A Late Neolithic Station with Painted Pottery in Bukovina”. Journal of the Royal Anthropological Institute. 53: 263–288. doi:10.2307/2843571. JSTOR 2843571.
•  ———  (1929). The Danube in Prehistory. Oxford: Clarendon Press.
•  ———  (1942). What Happened in History. Harmondsworth and New York: Penguin Books Ltd.
•  ———  (1947). History. London: Cobbett Press. OCLC 613254303.
•  ———  (1950). “The Urban Revolution”. The Town Planning Review. 21 (1): 3–17. doi:10.3828/tpr.21.1.k853061t614q42qh. JSTOR 40102108. S2CID 39517784.
•  ———  (1958). “Retrospect”. Antiquity. 32 (126): 69–74. doi:10.1017/S0003598X0003845X. S2CID 246041827.
•  ———  (1964) [1923]. How Labour Governs. Melbourne: Melbourne University Press.
•  ———  (1979) [1949]. “Prehistory and Marxism”. Antiquity. 53 (208): 93–95. doi:10.1017/S0003598X00042265. S2CID 162726290.
• Díaz-Andreu, Margarita (2009). “Childe and the International Congresses of Archaeology”. European Journal of Archaeology. 12 (1–3): 91–122. doi:10.1177/1461957109339693. S2CID 162656449.
• Evans, Raymond (1995). “'Social Passion': Vere Gordon Childe in Queensland, 1918–19”. Trong Peter Gathercole; T. H. Irving; Gregory Melleuish (biên tập). Childe and Australia: Archaeology, Politics and Ideas. St Lucia: University of Queensland Press. tr. 1–26. ISBN 978-0-7022-2613-7.
• Faulkner, Neil (2007). “Gordon Childe and Marxist Archaeology”. International Socialism. 116. tr. 81–106.
• Fagan, Brian (2001). Grahame Clark: An Intellectual Biography of an Archaeologist. Boulder, CO: Westview Press. ISBN 978-0-8133-3602-2.
• Flannery, Kent V. (1994). “Childe the Evolutionist: A Perspective from Nuclear America”. Trong David R. Harris (biên tập). The Archaeology of V. Gordon Childe: Contemporary Perspectives. London: UCL Press. tr. 101–119. ISBN 978-1-85728-220-7.
• Gathercole, Peter (1971). “'Patterns in Prehistory': An Examination of the Later Thinking of V. Gordon Childe”. World Archaeology. 3 (2): 225–232. doi:10.1080/00438243.1969.9979503. JSTOR 124074.
•  ———  (1995). “The Relationship Between Vere Gordon Childe's Political and Academic Thought—and Practice”. Trong Peter Gathercole; T. H. Irving; Gregory Melleuish (biên tập). Childe and Australia: Archaeology, Politics and Ideas. St Lucia: University of Queensland Press. tr. 95–107. ISBN 978-0-7022-2613-7.
•  ———  (2009). “Childe, Marxism, and Knowledge”. European Journal of Archaeology. 12 (1–3): 181–191. doi:10.1177/1461957109339695. S2CID 146570947.
• Gathercole, Peter; Irving, T. H.; Melleuish, Gregory biên tập (1995). Childe and Australia: Archaeology, Politics and Ideas. St Lucia: University of Queensland Press. ISBN 978-0-7022-2613-7.
• Green, Sally (1981). Prehistorian: A Biography of V. Gordon Childe. Bradford-on-Avon, Wiltshire: Moonraker Press. ISBN 978-0-2390-0206-8.
• Greene, Kevin (1999). “V. Gordon Childe and the Vocabulary of Revolutionary Change”. Antiquity. 73 (279): 97–109. doi:10.1017/S0003598X00087871.
• Harris, David R. biên tập (1994). The Archaeology of V. Gordon Childe: Contemporary Perspectives. London: UCL Press. ISBN 978-1-8572-8220-7.
•  ———  (1994). “Preface”. Trong David R. Harris (biên tập). The Archaeology of V. Gordon Childe: Contemporary Perspectives. London: UCL Press. tr. vii–ix. ISBN 978-1-85728-220-7.
•  ———  (1994). “Introduction”. Trong David R. Harris (biên tập). The Archaeology of V. Gordon Childe: Contemporary Perspectives. London: UCL Press. tr. 1–7. ISBN 978-1-85728-220-7.
• Hauser, Kitty (2008). Bloody Old Britain: O.G.S. Crawford and the Archaeology of Modern Life. London: Granta. ISBN 978-18470-8077-6.
• Hobsbawm, Eric (tháng 6 năm 2008). Professor Eric Hobsbawm: Interview Transcript. Making History. London: The Institute of Historical Research. Truy cập ngày 4 tháng 2 năm 2018.
• Irving, T.H. (1995). “On the Work of Labour Governments: Vere Gordon Childe's Plans for Volume Two of How Labour Governs”. Trong Peter Gathercole; T. H. Irving; Gregory Melleuish (biên tập). Childe and Australia: Archaeology, Politics and Ideas. St Lucia: University of Queensland Press. tr. 82–94. ISBN 978-0-7022-2613-7.
• Johnson, Matthew (2010). Archaeological Theory: An Introduction . Malden and Oxford: Wiley-Blackwell. ISBN 978-1-4051-0015-1.
• Klein, Leo S. (1994). “Childe and Soviet Archaeology: A Romance”. Trong David R. Harris (biên tập). The Archaeology of V. Gordon Childe: Contemporary Perspectives. London: UCL Press. tr. 75–93. ISBN 978-1-8572-8220-7.
• Lewis-Williams, David; Pearce, David (2005). Inside the Neolithic Mind: Consciousness, Cosmos and the Realm of the Gods. London: Thames and Hudson. ISBN 978-05000-5138-2.
• Maddock, Kenneth (1995). “Prehistory, Power and Pessimism”. Trong Peter Gathercole; T. H. Irving; Gregory Melleuish (biên tập). Childe and Australia: Archaeology, Politics and Ideas. St Lucia: University of Queensland Press. tr. 107–117. ISBN 978-0-7022-2613-7.
• McGuire, Randall G. (1992). A Marxist Archaeology. San Diego: Academic Press. ISBN 978-0124840782.
• McNairn, Barbara (1980). The Method and Theory of V. Gordon Childe. Edinburgh: Edinburgh University. ISBN 978-08522-4389-3.
• Mulvaney, John (1994). “'Another University Man Gone Wrong': V. Gordon Childe 1892–1922”. Trong David R. Harris (biên tập). The Archaeology of V. Gordon Childe: Contemporary Perspectives. London: UCL Press. tr. 55–73. ISBN 978-1-8572-8220-7.
• Pearce, William J. (1988). “Vere Gordon Childe and American Anthropology”. Journal of Anthropological Research. 44 (4): 417–433. doi:10.1086/jar.44.4.3630507. JSTOR 3630507. S2CID 147039341.
•  ———  (1995). “Vere Gordon Childe and the Cold War”. Trong Peter Gathercole; T. H. Irving; Gregory Melleuish (biên tập). Childe and Australia: Archaeology, Politics and Ideas. St Lucia: University of Queensland Press. tr. 128–145. ISBN 978-0-7022-2613-7.
• Playford, J. D. (1963). “Labour Monthly (London), 1921-1962”. Labour History (5): 57–59. doi:10.2307/27507733. JSTOR 27507733.
• Pye, Elizabeth (2015). “From the Archives: Women of the Early Institute”. Archaeology International. 18: 131–133. doi:10.5334/ai.1817.
• Renfrew, Colin (1994). “Concluding Remarks: Childe and the Study of Culture Process”. Trong David R. Harris (biên tập). The Archaeology of V. Gordon Childe: Contemporary Perspectives. London: UCL Press. tr. 121–133. ISBN 978-1-8572-8220-7.
• Richards, Colin (1995). “Vere Gordon Childe at Skara Brae and Rinyo: Research and Redemption”. Trong Peter Gathercole; T. H. Irving; Gregory Melleuish (biên tập). Childe and Australia: Archaeology, Politics and Ideas. St Lucia: University of Queensland Press. tr. 118–127. ISBN 978-0-7022-2613-7.
• Rose, Mark (20 tháng 5 năm 2008). “The Man in the Fedora”. Archaeology Magazine. Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 11 năm 2013.
• Rowlands, Michael (1994). “Childe and the Archaeology of Freedom”. Trong David R. Harris (biên tập). The Archaeology of V. Gordon Childe: Contemporary Perspectives. London: UCL Press. tr. 35–54. ISBN 978-1-8572-8220-7.
• Sherratt, Andrew (1989). “V. Gordon Childe: Archaeology and Intellectual History”. Past & Present. 125 (125): 151–185. doi:10.1093/past/125.1.151. JSTOR 650864.
•  ———  (1990). “Gordon Childe: Paradigms and Patterns in Prehistory”. Australian Archaeology. 30 (30): 3–13. doi:10.1080/03122417.1990.11681358. JSTOR 40286976.
• Stevenson, Alice (2011). “'Yours (Unusually) Cheerfully, Gordon': Vere Gordon Childe's Letters to R.B.K. Stevenson”. Antiquity. 85 (330): 1454–1462. doi:10.1017/S0003598X00062189. S2CID 162005679.
• Stout, Adam (2008). Creating Prehistory: Druids, Ley Hunters and Archaeologists in Pre-War Britain. Malden and Oxford: Blackwell. ISBN 978-1-4051-5505-2.
• Thomson, George (1949). “Review of V.G. Childe's History”. The Modern Quarterly. 4: 266–269.
• Trigger, Bruce (1980). Gordon Childe: Revolutions in Archaeology. London: Thames & Hudson. ISBN 978-02310-5038-8.
•  ———  (1984). “Childe and Soviet Archaeology”. Australian Archaeology. 18 (18): 1–16. doi:10.1080/03122417.1984.12092927. JSTOR 40286871.
•  ———  (1994). “Childe's Relevance to the 1990s”. Trong David R. Harris (biên tập). The Archaeology of V. Gordon Childe: Contemporary Perspectives. London: UCL Press. tr. 9–34. ISBN 978-1-8572-8220-7.
•  ———  (2007). A History of Archaeological Thought . New York: Cambridge University Press. ISBN 978-0521600491.
• Tringham, Ruth (1983). “V. Gordon Childe 25 Years After: His Relevance for the Archaeology of the Eighties: A Review Article”. Journal of Field Archaeology. 10 (1): 85–100. doi:10.1179/009346983791504381. JSTOR 529750.
• Ucko, Peter (1990). “Foreword”. Trong Peter Gathercole; David Lowenthal (biên tập). The Politics of the Past. London: Unwin Hyman. tr. ix–xxi. ISBN 978-04150-9554-9.

Đọc thêm

• Coningham, Robin; Manuel, Mark (2009). “Priest-Kings or Puritans? Childe and Willing Subordination in the Indus” (PDF). European Journal of Archaeology. 12 (1–3): 167–180. doi:10.1177/1461957109339691. S2CID 55525465.
• Goody, Jack (2006). “Gordon Childe, the Urban Revolution, and the Haute Cuisine: An Anthropo-Archaeological View of Modern History”. Comparative Studies in Society and History. 48 (3): 508–519. doi:10.1017/s0010417506000211. JSTOR 3879435. S2CID 144941958.
• Harris, David (2009). “'A new Professor of a Somewhat Obscure Subject': V. Gordon Childe at the London Institute of Archaeology, 1946–1956”. European Journal of Archaeology. 12 (1–3): 123–144. doi:10.1177/1461957109339697. S2CID 163133854.
• László, Attila (2009). “The Young Gordon Childe and Transylvanian Archaeology: The Archaeological Correspondence Between Childe and Ferenc László”. European Journal of Archaeology. 12 (1–3): 35–46. doi:10.1177/1461957109339700. S2CID 162679752.
• Ralston, Ian (2009). “Gordon Childe and Scottish Archaeology: The Edinburgh Years 1927–1946”. European Journal of Archaeology. 12 (1–3): 47–90. doi:10.1177/1461957109339702. S2CID 162288471.
• Smith, Michael E. (2009). “V. Gordon Childe and the Urban Revolution: An Historical Perspective on a Revolution in Urban Studies”. The Town Planning Review. 80 (1): 3–29. doi:10.3828/tpr.80.1.2a.

Liên kết ngoài

• Các tác phẩm của hoặc nói về Childe, V. Gordon tại Internet Archive