Wikipedia:Trọng tài
| Ủy ban Trọng Tài |
|---|
 |
| Phán quyết |
Quy trình trọng tài tồn tại để áp đặt các phán quyết cho tranh chấp mà cả cuộc thảo luận của cộng đồng và bảo quản viên đều không giải quyết thành công. Trọng tài trên Wikipedia tiếng Việt được tiến hành bởi một hội đồng gồm những người dùng có kinh nghiệm có tên là Ủy ban Trọng tài (UBTT), được bầu chọn hàng năm bởi cộng đồng và phải tuân theo chính sách trọng tài (CSTT). Ngoài việc xét xử các tranh chấp nghiêm trọng, ủy ban này cũng giải quyết các vấn đề bằng các phiên điều trần riêng nếu các yếu tố như quyền riêng tư cản trở sự xem xét của cộng đồng. Ủy ban có quyền tự do trong việc giải quyết các vấn đề không thể giải quyết trong cộng đồng, nhưng đồng thời không tồn tại để phá hoại sự đồng thuận của cộng đồng, phân xử các vấn đề về nội dung bài viết (Wikipedia không có "ủy ban nội dung") hoặc quyết định các vấn đề về biên tập hoặc trang web chính sách. Quyền hạn của Ủy ban Trọng tài chỉ giới hạn trong Wikipedia tiếng Việt, mặc dù một số dự án Wikimedia khác có ủy ban riêng của họ.
Tuyển chọn và bổ nhiệm[sửa | sửa mã nguồn]
Các cuộc bầu cử được tiến hành hàng năm, vào tháng 12. Các đề cử thường mở trước khoảng một tháng, vào tháng 11.[note 1] Những ứng viên thành công thường là những biên tập viên lâu năm, có kinh nghiệm của Wikipedia. Tuy nhiên, các ứng cử viên phải là người trưởng thành (ở Việt Nam là từ 18 tuổi trở lên) để được bổ nhiệm.
Phạm vi xét xử[sửa | sửa mã nguồn]
Ủy ban chấp nhận các trường hợp liên quan đến hành vi của biên tập viên (bao gồm cả chỉnh sửa không phù hợp) trong đó tất cả các lộ trình khác để giải quyết vấn đề về hành vi đều không thành công và sẽ đưa ra phán quyết để giải quyết các vấn đề trong cộng đồng biên tập. Tuy nhiên, họ sẽ không đưa ra tuyên bố hay các quyết định về nội dung, vì vậy không nên yêu cầu Ủy ban đưa ra những quyết định này.
Trọng tài là bước cuối cùng trong quá trình giải quyết tranh chấp; đó là phương sách cuối cùng, khi mọi biện pháp khác đều thất bại hoặc có lý do chính đáng để tin rằng họ sẽ không giúp được gì. Trước tiên, hãy thử các biện pháp khác, bao gồm thảo luận giữa những người tranh chấp và hòa giải nếu thích hợp. Ủy ban Trọng tài chỉ giải quyết các tranh chấp nghiêm trọng nhất, cố thủ hoặc dai dẳng và các trường hợp vi phạm quy tắc, trong đó tất cả các biện pháp hợp lý khác đã thất bại.
Yêu cầu xét xử[sửa | sửa mã nguồn]
Để yêu cầu một tranh chấp cần được xét xử, hãy xem Wikipedia:Trọng tài/Yêu cầu, chứa tất cả các yêu cầu mở về trọng tài. Nhưng vui lòng đọc Wikipedia:Trọng tài/Hướng dẫn chung trước khi yêu cầu.
Có thể trình bày trong yêu cầu xét xử các câu hỏi và yêu cầu liên quan đến các vụ việc đã đóng trước đó. Bao gồm việc làm rõ mục đích và phạm vi của một quyết định, kháng nghị các biện pháp trừng phạt trong quá khứ và yêu cầu sửa đổi các biện pháp khắc phục và thực thi. Cũng có thể yêu cầu thực thi một trường hợp hoặc kiến nghị trước đó.
Wikipedia:Trọng tài/Yêu cầu có những mục con sau:[note 2]
- Wikipedia: Trọng tài/Yêu cầu/Vụ việc: Sử dụng trang này để yêu cầu một vụ việc xét xử mới.
- Wikipedia:Trọng tài/Yêu cầu/Làm rõ và sửa đổi: Để yêu cầu làm rõ hoặc sửa đổi một trường hợp đã đóng hiện có. Điều này bao gồm các yêu cầu dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt đã áp dụng trước đây.
- Wikipedia:Trọng tài/Yêu cầu/Di chuyển: Các di chuyển do trọng tài khởi xướng, không cụ thể cho một yêu cầu mở hiện tại. Chỉ các trọng tài viên mới có thể đề xuất hoặc bỏ phiếu cho các đề xuất di chuyển trên trang này. Tuy nhiên, bạn có thể thêm tuyên bố của riêng mình vào đề xuất di chuyển và thảo luận theo chuỗi được phép trong phần có tiêu đề "Nhận xét của cộng đồng".
- Wikipedia:Trọng tài/Yêu cầu/Thực thi: Các vi phạm đối với các quyết định trọng tài hiện có được quy về quy trình thực thi của Ủy ban. Mặc dù việc thực thi thuộc thẩm quyền của UBTT, nhưng quy trình thực tế là do các bảo quản viên Wikipedia thực hiện. Hướng dẫn thêm về yêu cầu thi hành quyết định trọng tài có trên trang đó.
Các biện pháp trừng phạt[sửa | sửa mã nguồn]
Ủy ban Trọng tài có thể áp dụng các biện pháp trừng phạt, do các biện pháp khắc phục được chấp nhận trong các trường hợp, hoặc trong các yêu cầu làm rõ hoặc sửa đổi, hoặc do các động thái. Các biện pháp trừng phạt này có thể được áp dụng đối với các lĩnh vực chủ đề cụ thể của Wikipedia hoặc chúng có thể được áp dụng đối với các biên tập viên cụ thể. Một số biện pháp trừng phạt có thể vô thời hạn, nhưng chúng có thể được hủy bỏ vào một ngày sau đó.