Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Chaetodon lunulatus”

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Dòng 46: Dòng 46:
</gallery>
</gallery>


== Sinh thái học ==
== Sinh thái học và hành vi ==

⚫
[[San hô]] là nguồn thức ăn chủ yếu của ''C. lunulatus'' và các loài chị em của chúng.<ref>{{Chú thích tạp chí|last=Cole|first=Andrew|last2=Pratchett|first2=Morgan|last3=Jones|first3=Geoffrey|year=2008|title=Diversity and functional importance of coral-feeding fishes on tropical coral reefs|url=https://www.researchgate.net/publication/227815012_Diversity_and_functional_importance_of_coral-feeding_fishes_on_tropical_coral_reefs.pdf|journal=Fish and Fisheries|volume=9|pages=286–307|doi=10.1111/j.1467-2979.2008.00290.x}}</ref> ''C. lunulatus'' thường bơi theo cặp.<ref name="iucn" />
=== Thức ăn ===
⚫
[[San hô]] là nguồn thức ăn chủ yếu của ''C. lunulatus'' và các loài chị em của chúng.<ref>{{Chú thích tạp chí|last=Cole|first=Andrew|last2=Pratchett|first2=Morgan|last3=Jones|first3=Geoffrey|year=2008|title=Diversity and functional importance of coral-feeding fishes on tropical coral reefs|url=https://www.researchgate.net/publication/227815012_Diversity_and_functional_importance_of_coral-feeding_fishes_on_tropical_coral_reefs.pdf|journal=Fish and Fisheries|volume=9|pages=286–307|doi=10.1111/j.1467-2979.2008.00290.x}}</ref> Theo một khảo sát ở [[rạn san hô Great Barrier]], ''C. lunulatus'' có thể tiêu thụ 51 loài san hô từ 24 chi khác nhau, chủ yếu là [[san hô cứng]] (như ''[[Acropora hyacinthus]]'' và ''[[Pocillopora damicornis]]'').<ref name="pratchett2005">{{Chú thích tạp chí|last=Pratchett|first=Morgan S.|year=2005|title=Dietary overlap among coral-feeding butterflyfishes (Chaetodontidae) at Lizard Island, northern Great Barrier Reef|url=|journal=Marine Biology|volume=148|issue=2|pages=373–382|doi=10.1007/s00227-005-0084-4|issn=1432-1793}}</ref> Cũng tại đó, ''[[Chaetodon trifascialis]]'', một loài cá bướm chuyên ăn san hô, có hành vi bảo vệ các vùng [[Lãnh thổ động vật|lãnh thổ]] có san hô ''A. hyacinthus'' và ngăn cản các loài khác như ''C. lunulatus'' ăn san hô này.<ref name="pratchett2005" />

Là một loài phụ thuộc hoàn toàn vào san hô, quần thể ''C. lunulatus'' sẽ suy giảm nhanh chóng nếu [[Tẩy trắng san hô|san hô bị tẩy trắng]] đáng kể, và điều này đã xảy ra cũng tại [[rạn san hô Great Barrier]].<ref>{{Chú thích tạp chí|last=Pratchett|first=M. S.|last2=Wilson|first2=S. K.|last3=Baird|first3=A. H.|year=2006|title=Declines in the abundance of ''Chaetodon'' butterflyfishes following extensive coral depletion|url=https://doi.org/10.1111/j.1095-8649.2006.01161.x|journal=Journal of Fish Biology|volume=69|issue=5|pages=1269–1280|doi=10.1111/j.1095-8649.2006.01161.x|issn=0022-1112}}</ref>

''C. lunulatus'' thường bơi theo cặp.<ref name="iucn" />


== Thương mại ==
== Thương mại ==

Phiên bản lúc 13:27, ngày 29 tháng 3 năm 2022

Chaetodon lunulatus
Tình trạng bảo tồn
Phân loại khoa học
Giới (regnum)Animalia
Ngành (phylum)Chordata
Lớp (class)Actinopterygii
Bộ (ordo)Acanthuriformes
Phân chi (subgenus)Corallochaetodon
Loài (species)C. lunulatus
Danh pháp hai phần
Chaetodon lunulatus
Quoy & Gaimard, 1825

Chaetodon lunulatus là một loài cá biển thuộc chi Cá bướm (phân chi Corallochaetodon[2]) trong họ Cá bướm. Loài này được mô tả lần đầu tiên vào năm 1825.

Từ nguyên

Tính từ định danh lunulatus trong tiếng Latinh có nghĩa là "có hình lưỡi liềm", hàm ý có lẽ đề cập đến hình dạng cơ thể gần như hình tròn của loài cá này.[3]

Phạm vi phân bố và môi trường sống

C. lunulatus trước đây chỉ được xem là danh pháp đồng nghĩa của Chaetodon trifasciatus, nhưng sau đó đã được công nhận là một loài hợp lệ và có phân bố ở Thái Bình Dương và một phần Đông Ấn Độ Dương, còn C. trifasciatus chỉ giới hạn ở Ấn Độ Dương.[4] C. lunulatus và C. trifasciatus có phạm vi chồng lấn tại đảo Giáng Sinh (Úc), nơi mà cả hai có thể ghép cặp khác loài và tạo ra những cá thể lai mang kiểu hình trung gian giữa chúng.[5]

Từ đảo Giáng Sinh và dọc theo bờ biển Tây Úc, phạm vi của C. lunulatus trải rộng về phía đông đến Tuamotu (Polynésie thuộc Pháp), ngược lên phía bắc đến vùng biển phía nam Nhật Bản và quần đảo Hawaii, xa về phía nam đến đảo Lord Howe và đảo Norfolk (Úc), cũng như quần đảo Gambier và Rapa Iti (Polynésie thuộc Pháp).[1]

Nhiều tài liệu tiếng Việt vẫn còn nhầm lẫn giữa C. lunulatus và C. trifasciatus. Ở Việt Nam, C. lunulatus được ghi nhận tại cồn Cỏ (Quảng Trị);[6] cù lao Chàm (Quảng Nam), đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi) và quần đảo Hoàng Sa;[7] Phú Yên;[8] vịnh Nha Trang (Khánh Hòa);[9] Ninh Thuận;[10] cù lao Câu và một số đảo đá ngoài khơi Bình Thuận;[11] cũng như tại Côn Đảo[12] và quần đảo Trường Sa.[13]

C. lunulatus sinh sống tập trung ở những khu vực mà san hô phát triển phong phú trên các rạn viền bờ hay trong các đầm phá, độ sâu khoảng 3–30 m; cá con thường ẩn mình giữa các bụi san hô nhánh.[4]

Mô tả

Một cặp C. lunulatus

C. lunulatus có chiều dài cơ thể lớn nhất được ghi nhận là 26,7 cm.[4] Loài này có màu vàng cam, ửng vàng hơn ở đầu và thân dưới với các sọc xiên màu tím hai bên thân (thường có một đốm đen mờ giữa thân, nằm đè lên một sọc tím ở thân trên). Một dải đen viền vàng qua mắt, ngay sau mắt cũng có một sọc đen (được viền trắng ở rìa sát mắt) cong ngược lên lưng. Mõm đen. Dọc theo gốc vây hậu môn có một vệt đen viền vàng; phần vây còn lại màu đỏ sẫm. Còn ở vây lưng, phần vây từ giữa trở ra ngoài rìa màu đỏ sẫm, phần vây còn lại có màu trắng, được ngăn cách bởi một sọc mỏng màu xanh lam. Dọc theo gốc vây hậu môn và vây lưng ở thân sau là các dải màu xanh lam xám; dải vây lưng (có thể sẫm đen tùy góc nhìn) có một đốm đen gần cuống đuôi. Vây ngực trong suốt; có đốm vàng ở gốc. Vây bụng màu vàng tươi. Vây đuôi trong suốt ở nửa ngoài với một dải đen viền vàng giữa vây.

Số gai ở vây lưng: 13–14; Số tia vây ở vây lưng: 20–22; Số gai ở vây hậu môn: 3; Số tia vây ở vây hậu môn: 18–21; Số tia vây ở vây ngực: 13–15; Số gai ở vây bụng: 1; Số tia vây ở vây bụng: 5; Số vảy đường bên: 30–39.[14]

Phân loại học

C. lunulatus và C. trifasciatus hợp thành nhóm chị em với Chaetodon austriacus, một loài chỉ giới hạn ở Biển Đỏ và vịnh Aden, đều được xếp vào phân chi Corallochaetodon.[15] C. austriacus có vây hậu môn và vây đuôi là màu đen hoàn toàn, và vệt đen giữa thân lớn hơn nhiều so với hai chị em còn lại.

Nếu không để ý quan sát sẽ dễ nhầm lẫn giữa C. lunulatus với C. trifasciatus do cả hai có kiểu hình rất giống nhau. C. trifasciatus có đốm màu vàng cam trên cuống đuôi nhưng C. lunulatus không có đốm này; ngược lại C. trifasciatus không có đốm đen ở dải xanh dọc gốc vây lưng như C. lunulatus; C. trifasciatus có nhiều sắc xanh lam hơn ở vùng lưng và thân trên;[16] dải đen băng qua mắt của C. trifasciatus không nối liền thành một dải qua đỉnh đầu như C. lunulatus.

  • Hình A. Một cặp C. lunulatus và C. trifasciatus Hình B, C. Con lai và các đặc điểm phân biệt của C. lunulatus và C. trifasciatus
    Hình A. Một cặp C. lunulatus và C. trifasciatus
    Hình B, C. Con lai và các đặc điểm phân biệt của C. lunulatus và C. trifasciatus

Sinh thái học và hành vi

Thức ăn

San hô là nguồn thức ăn chủ yếu của C. lunulatus và các loài chị em của chúng.[17] Theo một khảo sát ở rạn san hô Great Barrier, C. lunulatus có thể tiêu thụ 51 loài san hô từ 24 chi khác nhau, chủ yếu là san hô cứng (như Acropora hyacinthus và Pocillopora damicornis).[18] Cũng tại đó, Chaetodon trifascialis, một loài cá bướm chuyên ăn san hô, có hành vi bảo vệ các vùng lãnh thổ có san hô A. hyacinthus và ngăn cản các loài khác như C. lunulatus ăn san hô này.[18]

Là một loài phụ thuộc hoàn toàn vào san hô, quần thể C. lunulatus sẽ suy giảm nhanh chóng nếu san hô bị tẩy trắng đáng kể, và điều này đã xảy ra cũng tại rạn san hô Great Barrier.[19]

C. lunulatus thường bơi theo cặp.[1]

Thương mại

C. lunulatus đôi khi được đánh bắt trong các hoat động thương mại cá cảnh.[1]

Tham khảo

  1. ^ a b c d Rocha, L. A.; Pyle, R.; Craig, M. T. & Pratchett, M. (2010). “Chaetodon lunulatus”. Sách đỏ IUCN về các loài bị đe dọa. 2010: e.T165704A6096562. doi:10.2305/IUCN.UK.2010-4.RLTS.T165704A6096562.en. Truy cập ngày 28 tháng 3 năm 2022.Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (liên kết)
  2. ^ Fessler, Jennifer L.; Westneat, Mark W. (2007). “Molecular phylogenetics of the butterflyfishes (Chaetodontidae): Taxonomy and biogeography of a global coral reef fish family” (PDF). Molecular Phylogenetics and Evolution. 45 (1): 50–68. doi:10.1016/j.ympev.2007.05.018. ISSN 1055-7903. PMID 17625921.
  3. ^ Christopher Scharpf; Kenneth J. Lazara (2021). “Order Acanthuriformes (part 1): Families Lobotidae, Pomacanthidae, Drepaneidae and Chaetodontidae”. The ETYFish Project Fish Name Etymology Database. Truy cập ngày 28 tháng 3 năm 2022.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
  4. ^ a b c Ranier Froese và Daniel Pauly (chủ biên). Thông tin Chaetodon lunulatus trên FishBase. Phiên bản tháng 2 năm 2024.
  5. ^ Montanari, Stefano R.; van Herwerden, Lynne; Pratchett, Morgan S.; Hobbs, Jean-Paul A.; Fugedi, Anneli (2011). “Reef fish hybridization: lessons learnt from butterflyfishes (genus Chaetodon)”. Ecology and Evolution. 2 (2): 310–328. doi:10.1002/ece3.83. ISSN 2045-7758. PMC 3298945. PMID 22423326.
  6. ^ Võ Văn Phú; Lê Văn Quảng; Dương Tuấn Hiệp; Nguyễn Duy Thuận (2011). “Dẫn liệu bước đầu về thành phần loài cá rạn san hô ven bờ đảo Cồn Cỏ tỉnh Quảng Trị” (PDF). Tạp chí Khoa học Đại học Huế. 64: 85–98. doi:10.26459/jard.v64i1.3092. ISSN 2615-9708.
  7. ^ Astakhov, D. A.; Savinkin, O. V.; Ponomarev, S. A.; Phuong, Lai Duy; Thu, Dao Duy (2016). “Preliminary annotated list of species of the family Chaetodontidae (Actinopterygii) from Ly Son Islands (South China Sea, Central Vietnam)” (PDF). Journal of Ichthyology. 56 (1): 154–158. doi:10.1134/S003294521601001X. ISSN 1555-6425.
  8. ^ Nguyễn Văn Long (2013). “Nguồn lợi cá rạn san hô vùng biển ven bờ Phú Yên”. Tạp chí Khoa học và Công nghệ Biển. 13 (1): 31–40. ISSN 1859-3097.
  9. ^ Astakhov, D. A. (2010). “Annotated list of species of the family Chaetodontidae (Actinopterygii, Perciformes) from Nha Trang Bay (South China Sea, Central Vietnam)” (PDF). Journal of Ichthyology. 50 (10): 914–931. doi:10.1134/S0032945210100024. ISSN 1555-6425.
  10. ^ Mai Xuân Đạt; Nguyễn Văn Long; Phan Thị Kim Hồng (2020). “Cá rạn san hô ở vùng biển ven bờ tỉnh Ninh Thuận” (PDF). Tạp chí Khoa học và Công nghệ biển. 20 (4A): 125–139. doi:10.15625/1859-3097/15656. ISSN 1859-3097.
  11. ^ Mai Xuân Đạt (2019). “Cá rạn san hô trong các bãi ngầm và đảo đá ở vùng biển ngoài khơi tỉnh Bình Thuận”. Tạp chí Khoa học và Công nghệ biển. 19 (4A): 259–271. doi:10.15625/1859-3097/19/4A/14590. ISSN 1859-3097.
  12. ^ Trần Ngọc Cường biên tập (2013). “Thông Tin Về Đất Ngập Nước Ramsar (RIS) – Côn Đảo” (PDF). Chú thích journal cần |journal= (trợ giúp)
  13. ^ Nguyễn Hữu Phụng (2002). “Thành phần cá rạn san hô biển Việt Nam” (PDF). Tuyển tập Báo cáo Khoa học Hội nghị Khoa học "Biển Đông-2002": 275–308.
  14. ^ John E. Randall; Gerald R. Allen; Roger C. Steene (1998). The Fishes of the Great Barrier Reef and Coral Sea. Nhà xuất bản Đại học Hawaii. tr. 229. ISBN 978-0824818951.
  15. ^ Kui-Ching Hsu; Jeng-Ping Chen & Kwang-Tsao Shao (2007). “Molecular phylogeny of Chaetodon (Teleostei: Chaetodontidae) in the Indo-West Pacific: evolution in geminate species pairs and species groups” (PDF). Raffles Bulletin of Zoology. 14: 77–86.
  16. ^ Stuart-Smith, R. D.; Edgar, G. J.; Green, A. J. & Shaw, I. V. biên tập (2015). “Chaetodon lunulatus - Pinstriped Butterflyfish”. Truy cập ngày 29 tháng 3 năm 2022.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách biên tập viên (liên kết)
  17. ^ Cole, Andrew; Pratchett, Morgan; Jones, Geoffrey (2008). “Diversity and functional importance of coral-feeding fishes on tropical coral reefs” (PDF). Fish and Fisheries. 9: 286–307. doi:10.1111/j.1467-2979.2008.00290.x.
  18. ^ a b Pratchett, Morgan S. (2005). “Dietary overlap among coral-feeding butterflyfishes (Chaetodontidae) at Lizard Island, northern Great Barrier Reef”. Marine Biology. 148 (2): 373–382. doi:10.1007/s00227-005-0084-4. ISSN 1432-1793.
  19. ^ Pratchett, M. S.; Wilson, S. K.; Baird, A. H. (2006). “Declines in the abundance of Chaetodon butterflyfishes following extensive coral depletion”. Journal of Fish Biology. 69 (5): 1269–1280. doi:10.1111/j.1095-8649.2006.01161.x. ISSN 0022-1112.
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Chaetodon_lunulatus&oldid=68372060”