Đế quốc Maratha
Đế quốc Maratha (tiếng Marathi: मराठा साम्राज्य Marāṭhā Sāmrājya; cũng chuyển tự thành Mahratta) hay Liên minh Maratha là một đế quốc Ấn Độ hùng mạnh tồn tại từ năm 1674 đến 1818. Vào đỉnh cao, lãnh thổ của đế quốc bao phủ phần lớn Nam Á với diện tích trên 2,8 triệu km².[1] Đế quốc Maratha đã tái lập quyền kiểm soát của người Hindu tại Ấn Độ.
|
मराठा साम्राज्य
"Marāṭhā Sāmrājya" |
|||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Tên bản ngữ
| |||||||||
| 1674–1820 | |||||||||
 Quốc kỳ | |||||||||
 Đế quốc Maratha vào năm 1760 (vàng), không tính các chư hầu. | |||||||||
| Tổng quan | |||||||||
| Vị thế | Đế quốc | ||||||||
| Thủ đô | Raigad; Pune | ||||||||
| Ngôn ngữ thông dụng | Tiếng Marath, Tiếng Phạn | ||||||||
| Tôn giáo chính | Ấn Độ giáo | ||||||||
| Chính trị | |||||||||
| Chính phủ | Quân chủ | ||||||||
| Chhatrapati | |||||||||
• 1674 - 1680 | Shivaji | ||||||||
• 1681 - 1689 | Sambhaji | ||||||||
• 1689 - 1700 | Rajaram Chhatrapati | ||||||||
• 1700 - 1707 | Tarabai | ||||||||
• 1707 - 1749 | Chhatrapati Shahu | ||||||||
• 1749 - 1777 | Ramaraja | ||||||||
| Peshwa | |||||||||
| Lịch sử | |||||||||
| 6 tháng 6 1674 | |||||||||
• Kết thúc | 21 tháng 9 1820 | ||||||||
| Địa lý | |||||||||
| Diện tích | |||||||||
• | 2.800.000 km2 (1.081.086 mi2) | ||||||||
| Dân số | |||||||||
• 1700 | 150000000 | ||||||||
| Kinh tế | |||||||||
| Đơn vị tiền tệ | Rupee, Paisa, Mohor, Shivrai, Hon | ||||||||
| |||||||||
| Hiện nay là một phần của |  Ấn Độ Pakistan Bangladesh | ||||||||
Đế quốc do Chhatrapati Shivaji Bhosle thành lập và củng cố. Ông đã lập nên vương quốc Maratha độc lập cùng với kinh đô là Raigad,[2] và đã chiến đấu chống lại đế quốc Mogul để bảo vệ vương quốc của ông.[3] Đế quốc Maratha đã tiến hành cuộc chiến tranh 27 năm với Mogul từ 1681 đến 1707, và nó đã trở thành cuộc chiến tranh dài nhất trong lịch sử Ấn Độ. Người Maratha cuối cùng đã giành chiến thắng. Shivaji là người tiên phong trong "kinh Shiva" hay Ganimi Kava (chiến thuật du kích), với đòn bẩy là các nhân tố chiến lược như nhân khẩu, tốc độ, bất ngờ và tấn công tập trung để đánh bại kẻ thù lớn hơn và mạnh hơn.[4] Trong khi Venkoji, người em khác mẹ của Shivaji, đã thành lập nên Vương quốc Thanjavur Maratha.
Sau đó, Shahu, một cháu nội của Shivaji trở thành lãnh đạo. Dưới thời ông trị vì, ông đã chọn các Peshwa làm tể tướng của đế quốc Maratha. Sau cái chết của hoàng đế Mogul là Aurangzeb, đế quốc Maratha mở rộng rất nhiều dưới sự cai trị của các Peshwa. Vào đỉnh cao, lãnh thổ của đế quốc kéo dài đến Tamil Nadu[5][6] ở phía nam, đến Peshawar[7] (nay là Pakistan) trên biên giới Afghanistan ở phía bắc và viễn chinh Bengal ở phía đông. Ahmad Shah Abdali, cùng những người khác, bất đắc dĩ phải đồng ý không được kiềm chế các lợi ích của Maratha. Năm 1761, quân Maratha thất bại trong Trận Panipat lần thứ ba và phải tạm dừng công cuộc mở rộng đế quốc.
Sau năm 1761, Madhavrao Peshwa trẻ tuổi cho phục hồi quyền lực của Maratha tại Bắc Ấn, 10 năm sau trận Panipat. Trong một nỗ lực hiệu quả để có thể quản lý một đế quốc rộng lớn, quyền bán tự trị đã được trao cho các hiệp sĩ mạnh nhất, theo đó tạo nên một liên minh của các nhà nước Maratha. Họ trở thành Gaekwad của Baroda, Holkar của Indore và Malwa, Scindia của Gwalior và Ujjain, Bhonsale của Nagpur. Năm 1775, Công ty Đông Ấn Anh đã can thiệp vào một cuộc chiến giành quyền kế vị ở Pune, trở thành chiến tranh Anh-Maratha lần thứ nhất. Người Maratha vẫn là một thế lực ưu việt tại Ấn Độ cho đến khi họ thất bại trong chiến tranh Anh-Maratha lần thứ hai và lần thứ ba (1805–1818), dẫn đến việc Anh kiểm soát Ấn Độ.
Một phần lớn đế quốc là vùng bờ biển được bảo đảm an ninh bằng một lực lượng hải quân hùng mạnh dưới quyền chỉ huy của các tướng như Kanhoji Angre. Ông đã rất thành công trong việc giữ các tàu hải quân nước ngoài, đặc biệt là của người Bồ Đào Nha và người Anh tại vịnh.[8] Bảo vệ các khu vực ven biển và xây dựng các công sự trên đất liền là những khía cạnh quan trọng trong chiến lược phòng thủ của Maratha và lịch sử quân sự Ấn Độ cũng như khu vực.
Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ “How large was the Maratha Empire at its greatest extent?”. Truy cập 8 tháng 10 năm 2015.[liên kết hỏng]
- ^ http://www.jstor.org/pss/4407933
- ^ http://www.jstor.org/pss/2053980
- ^ Purandare, Babasaheb. Raja Shivachhatrapati.
- ^ Mehta, J. L. Advanced study in the history of modern India 1707-1813
- ^ Mackenna, P. J. et al. Ancient and modern India
- ^ Mikaberidze, Alexander. Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia. ABC-CLIO, LLC. ISBN 978-1-59884-336-1.
- ^ Pagadi, Setumadhavarao S (1993). SHIVAJI. NATIONAL BOOK TRUST. tr. 21. ISBN 81-237-0647-2.
Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]
- James Grant Duff – A History of the Mahrattas, 3 vols. London, Longmans, Rees, Orme, Brown, and Green (1826) ISBN 81-7020-956-0
- Bombay University – Maratha History – Seminar Volume
- Ranade, Mahadev Govind, Rise of the Maratha Power (1900); reprint (1999) ISBN 81-7117-181-8
- Samant, S. D. – Vedh Mahamanavacha
- Kasar, D.B. – Rigveda to Raigarh making of Shivaji the great, Mumbai: Manudevi Prakashan (2005)
- Apte, B.K. (editor) – Chhatrapati Shivaji: Coronation Tercentenary Commemoration Volume, Bombay: University of Bombay (1974–75)
- Desai, Ranjeet – Shivaji the Great, Janata Raja (1968), Pune: Balwant Printers – English Translation of popular Marathi book.
- Pagdi, Setu Madhavrao – Hindavi Swaraj Aani Moghul (1984), Girgaon Book Depot, Marathi book
- Deshpande, S.R. – Marathyanchi Manaswini, Lalit Publications, Marathi book
- Suryanath U. Kamath (2001). A Concise History of Karnataka from pre-historic times to the present, Jupiter books, MCC, Bangalore (Reprinted 2002), OCLC: 7796041.
- Charles Augustus Kincaid – History of the Maratha People Vol1 Vol2 Vol3
 |
Bài viết lịch sử này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn. |