Johan Willem Friso
| John William Friso | |
|---|---|
 Chân dung của John William Friso | |
| Thân vương xứ Oranje | |
| Period | 8 tháng 3 năm 1702 – 14 tháng 7 năm 1711 |
| Tiền nhiệm | Willem III |
| Kế nhiệm | Willem IV |
| Thân vương xứ Nassau-Dietz | |
| Tại vị | 25 tháng 3 năm 1696 – 1702 |
| Tiền nhiệm | Heinrich Casimir II |
| Thân vương xứ Orange-Nassau | |
| Tại vị | 1702 – 14 tháng 7 năm 1711 |
| Kế nhiệm | Willem IV |
| Stadtholder xứ Friesland và Groningen | |
| Tại vị | 25 tháng 3 năm 1696 – 14 tháng 7 năm 1711 |
| Tiền nhiệm | Heinrich Casimir II |
| Kế nhiệm | Willem IV |
| Thông tin chung | |
| Sinh | 14 tháng 8 năm 1687 Dessau, Anhalt |
| Mất | 14 tháng 7 năm 1711 (23 tuổi) Hollands Diep, giữa Dordrecht và Moerdijk |
| An táng | 25 tháng 2 năm 1712 Nghĩa trang Jacobijnerkerk, Leeuwarden |
| Phối ngẫu | Marie Louise xứ Hessen-Kassel (cưới 1709) |
| Hậu duệ | Amalia, Thân vương phu nhân xứ Baden-Durlach William IV, Thân vương xứ Orange |
| Hoàng tộc | Orange-Nassau |
| Thân phụ | Heinrich Casimir II xứ Nassau-Dietz |
| Thân mẫu | Thân vương nữ Henriëtte Amalia xứ Anhalt-Dessau |
Chức vụ | |
Thông tin chung | |
Binh nghiệp | |
| Tham chiến | |
John William Friso (tiếng Hà Lan: Johan Willem Friso; 14 tháng 8 năm 1687 – 14 tháng 7 năm 1711) trở thành Thân vương xứ Orange (trên danh nghĩa) vào năm 1702. Ông là Stadtholder của Lãnh địa Frisia và Lãnh địa Groningen ở Cộng hòa Hà Lan cho đến khi qua đời do vô tình chết đuối ở Hollands Diep vào năm 1711. Từ Thế chiến thứ hai đến năm 2022, Friso và vợ, Marie Louise xứ Hessen-Kassel, là tổ tiên chung gần đây nhất của tất cả các vị vua châu Âu đang trị vì lúc bấy giờ. Tính đến năm 2023, tổ tiên chung gần đây nhất của tất cả các vị vua hiện nay - các vị vua châu Âu trị vì là Ludwig IX, Bá tước xứ Hessen-Darmstadt và vợ ông là Nữ bá tước Pfalz Caroline xứ Zweibrücken.
Xuất thân[sửa | sửa mã nguồn]
Ông là con trai của Henry Casimir II, Thân vương xứ Nassau-Dietz, và Thân vương nữ Henriëtte Amalia xứ Anhalt-Dessau, cả hai đều là anh em họ đời đầu của William III của Anh. Như vậy, ông là thành viên của Nhà Nassau (chi nhánh của Nassau-Dietz), và thông qua di chúc của William III, ông đã trở thành người sáng lập dòng dõi mới của Vương tộc Orange-Nassau.[1] Ông được đào tạo dưới sự hướng dẫn của Jean Lemonon, giáo sư tại Đại học Franeker.[2]
Thừa kế[sửa | sửa mã nguồn]
Với cái chết của William III của Anh, dòng dõi nam hợp pháp của Willem I xứ Oranje (Vương tộc Oranje thứ hai) đã tuyệt tự. John William Friso, hậu duệ cao cấp của em trai William Trầm lặng và là hậu duệ cùng gốc với Thân vương Frederick Henry, ông nội của William III, đã tuyên bố kế vị là người giữ chức stadtholder ở tất cả các tỉnh do William III nắm giữ. Điều này đã bị phe cộng hòa ở Hà Lan phủ nhận.[3]
Năm tỉnh mà William III cai trị - Holland, Zeeland, Utrecht, Gelderland và Overijssel - đều đình chỉ chức vụ của người đứng đầu sau cái chết của William III. Hai tỉnh còn lại – Friesland và Groningen – chưa bao giờ nằm dưới sự cai trị của William III và tiếp tục giữ một người đứng đầu riêng biệt là John William Friso. Ông thành lập Vương tộc Orange thứ ba, gia tộc này đã tuyệt tự trong dòng dõi nam giới vào năm 1890. Con trai ông, William IV xứ Orange, sau này trở thành người đứng đầu của cả 7 tỉnh Hà Lan.[3]
Vị trí thừa kế của John William Friso đã bị phản đối bởi Vua Friedrich I của Phổ, người cũng tuyên bố (và chiếm giữ) một phần tài sản thừa kế (ví dụ như Lingen ở Đức). Theo di chúc của William III, Friso đứng ra kế thừa Thân vương quốc Orange. Tuy nhiên, Vua Phổ Frederich I cũng tuyên bố mình thừa kế Thân vương quốc Orange ở Thung lũng Rhône, sau đó ông đã nhượng lãnh thổ cho Pháp.[1]
Sự nghiệp quân sự và cái chết bất ngờ[sửa | sửa mã nguồn]
Khi đã ở tuổi trưởng thành, năm 1707, John William Friso trở thành tướng quân của Cộng hòa Hà Lan trong Chiến tranh Kế vị Tây Ban Nha, dưới sự chỉ huy của Công tước xứ Marlborough, và trở thành một sĩ quan tài ba. Ông có mặt tại Cuộc vây hãm Ostend, chỉ huy bộ binh Hà Lan trong Trận Oudenarde, Cuộc vây hãm Lille và Trận Malplaquet, đồng thời chỉ huy mọi hoạt động tại Cuộc vây hãm Mons. Uy tín mà Friso có được trong thời gian thực hiện nghĩa vụ quân sự lẽ ra đã tạo điều kiện thuận lợi cho ông thừa kế quyền stadtholder của 5 tỉnh còn lại. Tuy nhiên, vào năm 1711, khi đi từ mặt trận ở Flanders đến gặp Vua Phổ ở The Hague liên quan đến vụ kiện của ông trong vụ tranh chấp quyền kế vị, ông đã chết đuối vào ngày 14 tháng 7 khi chiếc phà trên sông Moerdyk bị lật do thời tiết xấu. Con trai ông chào đời 6 tuần sau khi ông qua đời.[3]
Hôn nhân và hậu duệ[sửa | sửa mã nguồn]
Vào ngày 26 tháng 4 năm 1709, ông kết hôn với Marie Louise xứ Hessen-Kassel (1688–1765), con gái của Karl I, Bá tước xứ Hesse-Kassel, và cháu gái của Jacob Kettler, Công tước xứ Courland. Họ có hai đứa con.
| Tên | Sinh | Mất | Notes |
|---|---|---|---|
| Anna Charlotte Amalia | 1710 | 1777 | vợ của Frederich, Bá tử thừa kế xứ Baden-Durlach; có hậu duệ, trong đó có Karl Frederich, Đại công tước xứ Baden |
| William IV, Thân vương xứ Orange | 1711 | 1751 | chồng của Anne, Vương nữ Vương thất; có hậu duệ, trong đó có William V, Thân vương xứ Orange |
Di sản[sửa | sửa mã nguồn]
- Các đài tưởng niệm ở Moerdijk và Strijensas, ở cả hai bên bến phà lịch sử băng qua Hollands Diep, tưởng niệm vụ chết đuối của Johan Willem Friso.[7]
- Trung đoàn Bộ binh Johan Willem Friso (RI PJWF) được đặt tên để vinh danh ông.
- Ban nhạc quân đội hoàng gia "Johan Willem Friso" được đặt tên để vinh danh ông.
Tổ tiên[sửa | sửa mã nguồn]
| Tổ tiên của Johan Willem Friso | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ a b John William Friso. (2014). Encyclopædia Britannica
- ^ Green, Michaël (31 tháng 12 năm 2012). “Educating Johan Willem Friso (1687-1711) of Nassau-Dietz. Huguenot Tutorship at the Court of the Frisian Stadtholders”. Virtus | Journal of Nobility Studies (bằng tiếng Anh). 19: 103–124. ISSN 1380-6130.
- ^ a b c State, P. F. (2008). A Brief History of the Netherlands. New York: Facts On File.
- Pieter Lodewijk Muller (1881), “Johann Wilhelm Friso”, Allgemeine Deutsche Biographie (ADB) (bằng tiếng Đức), 14, Leipzig: Duncker & Humblot, tr. 275–276