Ngôn ngữ miền chuyên biệt

Mẫu hình lập trình
Action language Hướng tác tử Hướng mảng Automata-based programming Concurrent computing Relativistic programming Data-driven programming Khai báo (ngược với: Mệnh lệnh) Hàm Logic hàm Purely functional Logic Abductive logic Answer set Concurrent logic Logic hàm Inductive logic Ràng buộc Constraint logic Concurrent constraint logic Dataflow Flow-based Phản ứng Dynamic/scripting Hướng sự kiện Function-level (ngược với: Value-level) Point-free style Concatenative Tổng quát Mệnh lệnh (ngược với: Khai báo) Thủ tục Hướng đối tượng Literate Language-oriented Natural-language programming Discipline-specific Ngôn ngữ miền chuyên biệt Grammar-oriented Intentional Lập trình meta Automatic Inductive programming Reflective Attribute-oriented Macro Template Non-structured (ngược với: Cấu trúc) Array Nondeterministic Tính toán song song Process-oriented Probabilistic Stack-based Structured (ngược với: Non-structured) Block-structured Hướng đối tượng Actor-based Dựa trên lớp Đồng thời Dựa trên nguyên mẫu By separation of concerns: Hướng khía cạnh Role-oriented Subject-oriented Đệ quy Ký hiệu Value-level (ngược với: Function-level) Lập trình lượng tử

Ngôn ngữ miền chuyên biệt hay ngôn ngữ đặc tả chuyên biệt (tiếng Anh: domain-specific language hay DSL) là một ngôn ngữ máy tính chuyên dùng cho một miền ứng dụng. Điều này trái ngược với Ngôn ngữ đa năng (general-purpose language - GPL), vốn được áp dụng rộng rãi trên các miền. Có rất nhiều loại DSL, trải dài từ các ngôn ngữ được dùng cho miền phổ biến, như HTML cho các trang web, đến các ngôn ngữ chỉ được dùng cho một hoặc một phần của phần mềm, như mã mềm MUSH. DSL có thể được chia nhỏ hơn theo loại ngôn ngữ, và bao gồm ngôn ngữ đánh dấu miền chuyên biệt, ngôn ngữ mô hình miền chuyên biệt (tổng quát hơn, ngôn ngữ đặc tả), và ngôn ngữ lập trình miền chuyên biệt. Ngôn ngữ máy tính có mục đích đặc biệt luôn tồn tại trong thời đại máy tính, nhưng thuật ngữ "ngôn ngữ miền chuyên biệt" trở nên phổ biến do sự gia tăng của mô hình miền chuyên biệt (domain-specific modeling). Các DSL đơn giản hơn, đặc biệt được dùng bởi chỉ một ứng dụng, đôi khi được gọi một cách không chính thức là ngôn ngữ nhỏ (mini-language).

Điểm khác biệt giữa ngôn ngữ đa năng và ngôn ngữ miền chuyên biệt không lúc nào cũng rõ ràng, vì một ngôn ngữ có thể có những tính năng chuyên biệt cho một miền cụ thể nhưng được áp dụng rộng rãi hơn, hoặc ngược lại về nguyên tắc có khả năng áp dụng rộng rãi nhưng thực tế được sử dụng chủ yếu cho một miền cụ thể. Ví dụ như, ban đầu Perl được phát triển như một ngôn ngữ xử lý văn bản và kết dính, cho cùng miền với AWK và shell script, nhưng sau đó được dùng như một ngôn ngữ lập trình đa năng. Ngược lại, PostScript là một ngôn ngữ Turing hoàn chỉnh, và trên nguyên tắc có thể dùng cho bất cứ tác vụ nào, nhưng thực tế nó chỉ được dùng như một ngôn ngữ mô tả trang.

Xem thêm

• Architecture description language
• Domain-specific entertainment language
• Language for specific purposes
• Metalinguistic abstraction
• Programming domain

Đọc thêm

• Dunlavey, "Building Better Applications: a Theory of Efficient Software Development" International Thomson Publishing ISBN 0-442-01740-5, 1994.
• Constance Heitmeyer. Using the SCR Tool-set to Specify Software Requirements. Proceedings, Second IEEE Workshop on Industrial Strength Formal Specification Techniques, Boca Raton, FL, Oct. 19, 1998.
• Marjan Mernik, Jan Heering, and Anthony M. Sloane. When and how to develop domain-specific languages. ACM Computing Surveys, 37(4):316–344, 2005. doi:10.1145/1118890.1118892
• Diomidis Spinellis. Notable design patterns for domain specific languages. Journal of Systems and Software, 56(1):91–99, February 2001. doi:10.1016/S0164-1212(00)00089-3
• Terence Parr. The Definitive ANTLR Reference: Building Domain-Specific Languages. ISBN 978-0-9787392-5-6
• James Larus. Spending Moore's Dividend. ISSN 0001-0782. Communications of the ACM. Volume 52, Issue 5 (May 2009).
• Werner Schuster (ngày 15 tháng 6 năm 2007). “What's a Ruby DSL and what isn't?”. C4Media. Truy cập ngày 8 tháng 9 năm 2009.
• Martin Fowler. Domain Specific Languages. ISBN 978-0-321-71294-3
• Marco Brambilla, Jordi Cabot, Manuel Wimmer, Model Driven Software Engineering in Practice, foreword by Richard Soley (OMG Chairman), Morgan & Claypool, USA, 2012, Synthesis Lectures on Software Engineering #1. 182 pages. ISBN paperback: 9781608458820, ISBN 9781608458837. http://www.mdse-book.com

Liên kết ngoài

• "Minilanguages Lưu trữ 2015-12-06 tại Wayback Machine", The Art of Unix Programming, by Eric S. Raymond
• Martin Fowler on domain-specific languages and Language Workbenches. Also in a video presentation
• Domain-Specific Languages: An Annotated Bibliography Lưu trữ 2016-03-16 tại Wayback Machine
• One Day Compilers: Building a small domain-specific language using OCaml
• Usenix Association: Conference on Domain-Specific Languages (DSL '97) and 2nd Conference on Domain-Specific Languages (DSL '99)
• Internal Domain-Specific Languages
• The complete guide to (external) Domain Specific Languages
• jEQN Lưu trữ 2021-01-31 tại Wayback Machine example of internal Domain-Specific Language for the Modeling and Simulation of Extended Queueing Networks.

Articles

• External DSLs with Eclipse technology Lưu trữ 2010-01-24 tại Wayback Machine
• “Building Domain-Specific Languages over a Language Framework”. CiteSeerX 10.1.1.50.4685.
• Using Acceleo with GMF: Generating presentations from a MindMap DSL modeler Lưu trữ 2016-07-30 tại Wayback Machine
• UML vs. Domain-Specific Languages
• Sagar Sen; và đồng nghiệp. “Meta-model Pruning”. CiteSeerX 10.1.1.156.6008.