Thảo luận:Vũ trụ trung sinh

Tên gọi và một vài vấn đề khác

• Biocentric nên dịch là sinh tâm, như trong geocentric = địa tâm hay heliocentric = nhật tâm.
• "Being" là khái niệm quan trọng trong triết học, là khái niệm tồn hữu của mọi vật, không phải chỉ là mỗi sinh vật.
• Theory of everything là thuyết vạn vật.
• Cosmos là khái niệm về vũ trụ có trật tự/có hệ thống, theo nhận thức của con người; đối lại với Universe là vũ trụ "khách quan", tồn tại hay không tồn tại của nó không phụ thuộc vào ý thức của con người.
• Cuối cùng, bản dịch này mắc nhiều lỗi dịch thuật. Ví dụ, phát biểu của E. Donnall Thomas không là ủng hộ mà cũng chẳng phải không ủng hộ. Câu "Any short statement does not do justice to such a scholarly work. The work is a scholarly consideration of science and philosophy that brings biology into the central role in unifying the whole" mà dịch thành "Bất cứ một khẳng định ngắn nào không thể phủ định rằng thuyết trung sinh - với tư cách khoa học và triết học chính thống, đưa sinh học lên vị trí của ngành khoa học trung tâm để thống nhất tất cả" thì đúng là á khẩu luôn. 14.170.205.46 (thảo luận) 13:44, ngày 23 tháng 1 năm 2016 (UTC)

Chân thành cám ơn góp ý của bạn. Tôi xin được trả lời như sau:

1. Nếu quan sát có phần nào sai sót, thiếu chính xác hoặc không hợp lý, bạn có thể trực tiếp chỉnh sửa tại bài viết và đưa ra lý do tại đây.
2. Đồng ý với bạn về nghĩa của "biocentric" trong tiếng Việt. "Vũ trụ trung sinh" là thứ nhảy ra trong đầu tôi khi nghĩ đến việc dịch bài viết gốc trong khi đọc. Tiêu đề đáng lẽ nên là "vũ trụ sinh tâm." Tuy nhiên, khác với geocentrism hay heliocentrism, "biocentrism" không phải một mô hình vũ trụ trong thiên văn học, vật lý học thiên văn hay cosmology.
3. Theo tôi được hiểu thì "being" trong bài viết gốc ám chỉ tới sinh vật có ý thức. Do đó, tôi chọn từ "sinh vật." để diễn tả "being." Người đưa ra khái niệm "biocentrism" là một nhà khoa học, và bài viết gốc này (theo tôi hiểu) được biên tập đứng từ góc độ khoa học, khác với triết học ở đây Cách tôi và bạn định nghĩa "triết học" và "khoa học" có thể khác nhau. We're all entitled to our own opinions.

   Về being, tôi đồng ý với IP 14.170.205.46 là [sự] tồn hữu [của mọi vật], chứ không phải là sinh vật - do vũ trụ bao gồm nhiều loại vật - sinh vật và phi sinh vật (như thiên thể, sông suối v.v.), và sự tồn hữu hay không tồn hữu của một vật nào đó là câu hỏi mà triết học/khoa học cần trả lời. Câu trong bản wikipedia tiếng Anh "Biocentrism states that life and biology are central to being, reality, and the cosmos — consciousness creates the universe rather than the other way around" có nghĩa là "thuyết sinh tâm cho rằng sự sống và sinh học là trung tâm đối với tồn hữu, hiện thực và vũ trụ - ý thức tạo ra vũ trụ chứ không phải ngược lại" [other way (a)round = the reverse, the opposite], tức là thuyết này phủ định sự tồn tại khách quan không phụ thuộc vào ý thức của vũ trụ, cho rằng những gì mà sự tồn tại, sự hiện hữu của chúng được sinh vật có ý thức cảm nhận bằng các giác quan của nó hay bằng các cách khác nào đó thì mới tạo ra cái gọi là vũ trụ. Về điểm này thì thuyết sinh tâm khá gần với chủ nghĩa duy tâm (idealism) như phê phán của Stephen P. Smith. 123.24.244.48 (thảo luận) 16:23, ngày 24 tháng 1 năm 2016 (UTC)

4. Tôi có tìm được nghĩa tiếng Việt của "Theory of Everything" trong khi dịch bài viết là "lý thuyết về mọi thứ" và "lý thuyết của tất cả" nhưng có lẽ "thuyết vạn vật" hợp lý hơn cả.
5. "Cosmos" không có từ tương đương trong tiếng Việt, cộng với tham khảo một vài trang wiki khác nên tôi quyết định để nguyên là cosmos. Khi tôi nói rằng cosmos không phải là vũ trụ thì "vũ trụ" mà tôi đang ám chỉ đến chính là nghĩa của từ "universe" mà bạn đã đề cập. Nếu giữ nguyên là "vũ trụ" thì tôi nghĩ sẽ có người hiểu lầm nó là "universe."

   Cosmos không là vũ trụ thì là cái gì. Thế bạn định dịch cosmos, cosmology của tiếng Anh thành gì. Tiếng Việt chỉ có một từ là vũ trụ (tương tự tiếng Trung 宇宙) để chỉ tất cả không gian - thời gian xung quanh chúng ta, nhưng các ngôn ngữ phương Tây (Anh, Pháp, Nga, Đức v.v) đều có ít nhất là hai từ, với Anh = cosmos/universe, Pháp = cosmos/univers, Nga = космос/вселенная, Đức = kosmos/universum v.v. để chỉ cùng một khái niệm, chẳng qua nguồn gốc từ nguyên của chúng là khác nhau (Hy Lạp: κόσμος, Latinh: universum). Ngay trong mục synonyms của bài universe trong wikipedia tiếng Anh đã ghi rất rõ các từ đồng nghĩa của universe bao gồm cả từ cosmos. 123.24.244.48 (thảo luận) 16:23, ngày 24 tháng 1 năm 2016 (UTC)

6. Đây là lý do tại sao tôi ghi là "ủng hộ": "E. Donnall Thomas, a Nobel Laureate and former director of clinical research at the Fred Hutchinson Cancer Institute, praises the paper in the release. “Any short statement does not do justice to such a scholarly work,” Thomas wrote. “The work is a scholarly consideration of science and philosophy that brings biology into the central role in unifying the whole.” A spokesman for the cancer institute confirmed that Thomas had authored the statement." Nguồn nằm trong phần tham khảo. Tôi thường cố gắng đọc citations của bài nếu có thể.

   Câu của E. Donnall Thomas "Any short statement does not do justice to such a scholarly work - The work is a scholarly consideration of science and philosophy that brings biology into the central role in unifying the whole" theo tôi dịch thành "Bất cứ một khẳng định ngắn nào cũng là không công bằng với một tác phẩm học thuật [chỉ cuốn sách Biocentrism của Lanza] như vậy - tác phẩm này là sự xem xét học thuật về khoa học và triết học nhằm đưa sinh học vào vị trí trung tâm để thống nhất tất cả" chứ không phải "Bất cứ một khẳng định ngắn nào không thể phủ định rằng thuyết sinh tâm - với tư cách khoa học và triết học chính thống, đưa sinh học lên vị trí của ngành khoa học trung tâm để thống nhất tất cả.". Ông ấy nói rằng cuốn sách Biocentrism của Lanza là sự xem xét có tính học thuật (dù chưa thể khẳng định quan điểm của Lanza đưa ra trong sách này là đúng hay sai. Một cuốn sách đầy tính học thuật vẫn có thể dẫn đến những kết luận/khẳng định sai lầm như thường) chứ không cho rằng thuyết sinh tâm là khoa học chính thống hay triết học chính thống. Do đó, không thể kết luận là E. D. Thomas "ủng hộ" Lanza được. 123.24.244.48 (thảo luận) 16:23, ngày 24 tháng 1 năm 2016 (UTC)

7. Tôi không có kinh nghiệm dịch thuật, hay trong cách nói khác, tôi dịch nghiệp dư và vẫn còn phải học hỏi nhiều. Tôi không dịch "word by word" nên xin hỏi bạn sẽ dịch đoạn đó như thế nào? Michiri25 (thảo luận) 18:49, ngày 23 tháng 1 năm 2016 (UTC)