Tiếng Đức Đông Trung

Tiếng Đức Đông Trung
	(tiếng Đức: Ostmitteldeutsch)
Phân bố; địa lý	Thüringen, Sachsen, Berlin, Brandenburg, Silesia
Phân loại ngôn ngữ học	Ấn-Âu German Tây German Đức cao địa Trung Đức Tiếng Đức Đông Trung; ; ; ; ;
Ngôn ngữ con:	Thüringen; Thượng Saxon; Erzgebirgisch; Lusatia; Đức Silesia; Thượng Phổ; Wymysorys (ngôn ngữ tách biệt); Alzenau;
Glottolog:	east2832 (East Middle German); uppe1400 (Central East Middle German)
	Nhóm phương ngữ Trung Đức sau năm 1945 và trục xuất người Đức khỏi quê hương phía đông của họ Thüringen (7) Thượng Saxon (8) Erzgebirgisch (9) Lusatia (10) March Đông với Berlin (11)

Tiếng Đức Đông Trung (tiếng Đức: Ostmitteldeutsch) là ngôn ngữ Trung Đức khác phương ngữ Franken thuộc nhóm ngôn ngữ Đức cao địa. Tiếng Đức tiêu chuẩn như một biến thể của ngôn ngữ Thượng Đức hiện nay,^[3] đã phát triển từ sự phù ứng của tiếng Đức Đông Trung (đặc biệt là phương ngữ Thượng Saxon được thúc đẩy bởi Johann Christoph Gottsched) và Đông Franken. Các phương ngữ chủ yếu được sử dụng ở Trung Đức và một số khu vực ở Brandenburg (từng được sử dụng ở Silesia và Bohemia).

Phương ngữ[sửa | sửa mã nguồn]

Tiếng Đức Trung Đông được nói ở phần lớn văn hóa Trung Đức (Mitteldeutschland) như hiện nay.

Theo Glottolog, ngôn ngữ này có các phương ngữ sau:^[4]

Đức Đông Trung phía Trung
- Thượng Phổ (Hochpreußisch) (gần tuyệt chủng)
- Thüringen (Thüringisch)
- Thượng Saxon (Obersächsisch)
  - Anhaltisch
  - Meißnisch
  - Osterländisch
  - Westlausitzisch
  - Erzgebirgisch
- Nordobersäschisch-Südmärkisch
Schlesisch–Wilmesau
- Silesia (Schlesisch) (gần tuyệt chủng)
  - Zipser cổ (Altzipserisch)
- Wymysorys
- Đông Yiddish (một dạng của tiếng Yiddish bên cạnh tiếng Tây Yiddish)

Một bộ phận khác là:^[5]^[6]

Ostmitteldeutsch (Đức Đông Trung)
- Thüringisch (Thüringen)
  - Zentralthüringisch (Trung Thüringen)
    - Westthüringisch (Tây Thüringen)
    - Ostthüringisch (Đông Thüringen)
  - Nordthüringisch (Bắc Thüringen)
    - Honsteinisch
    - Sonderhäusisch
    - Eichsfeldisch
    - Südmansfeldisch
- Obersächsisch (Thượng Saxon)
  - Erzgebirgisch (Erzbergisch)
    - Westerzgebirgisch (Tây Erzbergisch)
    - Osterzgebirgisch (Đông Erzbergisch)
    - Vorerzgebirgisch (Vorerzbergisch)
  - Südmeißnisch (Nam Meißnisch), thuộc Erzgebirgisch^[5] hoặc Meißnisch^[6]
  - Meißnisch
    - Südostmeißnisch (Đông Nam Meißnisch)
    - Westmeißnisch (Tây Meißnisch)
    - Nordmeißnisch (Bắc Meißnisch)
    - Nordostmeißnisch (Đông Bắc Meißnisch)
  - Nordobersächsisch (Bắc Thượng Saxon)
    - Osterländisch
    - Nordmansfeldisch
    - Fuhnisch
    - Dübenisch
- Lausitzisch-Märkisch hoặc Lausitzisch-Neumärkisch
  - Lausitzisch (Lausitzisch, nghĩa đen là phương ngữ Lusatia)
    - Oberlausitzisch (Thượng Lausitzisch)
    - Neulausitzisch (Tân Lausitzisch)
    - Westlausitzisch (Tây Lausitzisch)
    - Ostlausitzisch (Đông Lausitzisch)
    - Niederlausitzisch (Hạ Lausitzisch)
  - Südmärkisch (Nam Märkisch)
  - Neumärkisch (Tân Märkisch)
- Schlesisch (Silesia)
  - Gebirgsschlesisch (Silesia miền núi)
    - Löwenbergisch
    - Schweidnitzisch
    - Glatzisch
  - Südostschlesisch (Đông Nam Silesia)
    - Oelsisch
    - Briegisch
    - Strehlisch
  - Mittelschlesisch (Trung Silesia)
  - Westschlesisch (Tây Silesia)
  - Neiderländisch
- Böhmisch (Bohemia)
  - Ostegerländisch (Đông Egerländisch)
  - Nordwestböhmisch (Tây Bắc Bohemia)
  - Nordböhmisch (Bắc Bohemia)
  - Nordostböhmisch (Đông Bắc Bohemia)
- Nordmährisch (nđ. Bắc Moravia)
  - Oppaländisch
  - Kuhländisch
  - Zentralnordmährisch (lit. Trung Bắc Moravia)
- Hochpreußisch (Thượng Phổ)
  - Breslauisch
  - Oberländisch
    - Nordoberländisch (Bắc Oberländisch)
    - Rosenbergisch

Nordobersächsisch-Südmärkisch[sửa | sửa mã nguồn]

Khu vực phương ngữ Nordobersächsisch-Südmärkisch nằm ở phía Bắc của Thượng Saxon và phía Tây Bắc của Silesia, bao gồm một số khu vực của Lusatia ở phía Nam và Bắc, phụ thuộc vào định nghĩa, có thể bao gồm khu vực xung quanh Berlin. Ngôn ngữ này bao gồm nhiều phần phụ, chuyển sang nhóm Thượng Đức (từ Hạ Đức hoặc Sorbia) xảy ra ở những thời điểm khác nhau và trong những điều kiện khác nhau.^[7]^[8]^[9]^[10]

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

Tiếng Đức Tây Trung

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “East Middle German”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Central East Middle German”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
^ ~~“Ethnologue: East Middle German”. Truy cập ngày 24 tháng 11 năm 2010.~~
“Ethnologue: East Middle German”. Truy cập ngày 27 tháng 9 năm 2021.
^ Hammarström, Harald; Forke, Robert; Haspelmath, Martin; Bank, Sebastian biên tập (2020). “East Middle German”. Glottolog 4.3.
^ ^a ^b
Wolfgang Putschke:
- Ostmitteldeutsch. In: Lexikon der Germanistischen Linguistik. Herausgegeben von Hans Peter Althaus, Helmut Henne, Herbert Ernst Wiegand. 2nd ed., Max Niemeyer Verlag Tübingen, 1980 (1st ed. 1973), here p. 474–477
- Ostmitteldeutsche Dialektologie. In: Ludwig Erich Schmitt (ed.): Germanische Dialektologie. Festschrift für Walther Mitzka zum 80. Geburtstag. I. (Zeitschrift für Mundartforschung. Beihefte, Neue Folge 5.) Franz Steiner Verlag GmbH, Wiesbaden 1968, p. 105–154, here p. 132 and 143 [uses the terms ostmitteldeutscher Dialektraum on the 1st level, then on the 2nd level (adjective ending in -er) Dialektverband and on the 3rd (adjective ending in -e) Dialektgruppe]
^ ^a ^b C. A. M. Noble: Modern German Dialects. Peter Lang, New York / Berne / Frankfort on the Main, p. 131
^
Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Nordobersächsisch-Südmärkisch”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
But note that Glottolog lists the following varieties which can be confused:
- Eastern Low German
  - Märkisch
    - Südmärkisch (lit. South Markish; a form of Low German to which Südmärkisch belonged in the Middle Ages)
- East Middle German
  - Central East Middle German
    - Nordobersächsisch-Südmärkisch (lit. North Upper Saxon–South Markish)
    - Upper Saxon
      North Upper Saxon
      
      South Upper Saxon
^ Peter Wiesinger: Die Einteilung der deutschen Dialekte. In: Dialektologie. Ein Handbuch zur deutschen und allgemeinen Dialektforschung. Herausgegeben von Werner Besch, Ulrich Knoop, Wolfgang Putschke, Herbert Ernst Wiegand. Zweiter Halbband. Volume 1.2 of Handbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft (HSK). Walter de Gruyter, Berlin / New York, 1983, p. 807ff., here p. 865ff. (sub-chapter: Das Nordobersächsisch-Südmärkische)
^ “Dialekt-Karte_neu « atlas-alltagssprache”. Atlas zur deutschen Alltagssprache (AdA). Lưu trữ bản gốc ngày 10 tháng 1 năm 2021. Truy cập ngày 20 tháng 2 năm 2021. Annotated with: „Abb. 20: Die Gliederung der deutschen Dialekte (Wiesinger)“
^
Map Deutsche Dialekte: Historische Verteilung by Jost Gippert. A previous version of it was published in: H. Glück (ed.), Metzler Lexikon Sprache, Stuttgart / Weimar, 1993, and later editions.
- Gippert, Jost. “TITUS Didactica: Deutsche Dialekte / German Dialects”. titus.uni-frankfurt.de. (older than the URLs below)
- Gippert, Jost. “TITUS Didactica: Deutsche Dialekte / German Dialects”. titus.uni-frankfurt.de.
- Gippert, Jost. “TITUS Didactica: Deutsche Dialekte / German Dialects”. titus.fkidg1.uni-frankfurt.de.

Bản mẫu:Ngữ tộc German

[Glottolog-1] Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “East Middle German”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.

[Glottolog2-2] Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Central East Middle German”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.

[3] ~~“Ethnologue: East Middle German”. Truy cập ngày 24 tháng 11 năm 2010.~~
“Ethnologue: East Middle German”. Truy cập ngày 27 tháng 9 năm 2021.

[4] Hammarström, Harald; Forke, Robert; Haspelmath, Martin; Bank, Sebastian biên tập (2020). “East Middle German”. Glottolog 4.3.

[Putschke-5] Wolfgang Putschke:
Ostmitteldeutsch. In: Lexikon der Germanistischen Linguistik. Herausgegeben von Hans Peter Althaus, Helmut Henne, Herbert Ernst Wiegand. 2nd ed., Max Niemeyer Verlag Tübingen, 1980 (1st ed. 1973), here p. 474–477

Ostmitteldeutsche Dialektologie. In: Ludwig Erich Schmitt (ed.): Germanische Dialektologie. Festschrift für Walther Mitzka zum 80. Geburtstag. I. (Zeitschrift für Mundartforschung. Beihefte, Neue Folge 5.) Franz Steiner Verlag GmbH, Wiesbaden 1968, p. 105–154, here p. 132 and 143 [uses the terms ostmitteldeutscher Dialektraum on the 1st level, then on the 2nd level (adjective ending in -er) Dialektverband and on the 3rd (adjective ending in -e) Dialektgruppe]

[6] Ostmitteldeutsch. In: Lexikon der Germanistischen Linguistik. Herausgegeben von Hans Peter Althaus, Helmut Henne, Herbert Ernst Wiegand. 2nd ed., Max Niemeyer Verlag Tübingen, 1980 (1st ed. 1973), here p. 474–477

[7] Ostmitteldeutsche Dialektologie. In: Ludwig Erich Schmitt (ed.): Germanische Dialektologie. Festschrift für Walther Mitzka zum 80. Geburtstag. I. (Zeitschrift für Mundartforschung. Beihefte, Neue Folge 5.) Franz Steiner Verlag GmbH, Wiesbaden 1968, p. 105–154, here p. 132 and 143 [uses the terms ostmitteldeutscher Dialektraum on the 1st level, then on the 2nd level (adjective ending in -er) Dialektverband and on the 3rd (adjective ending in -e) Dialektgruppe]

[Noble-6] C. A. M. Noble: Modern German Dialects. Peter Lang, New York / Berne / Frankfort on the Main, p. 131

[7] Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Nordobersächsisch-Südmärkisch”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
But note that Glottolog lists the following varieties which can be confused:
Eastern Low German
Märkisch
Südmärkisch (lit. South Markish; a form of Low German to which Südmärkisch belonged in the Middle Ages)

East Middle German
Central East Middle German
Nordobersächsisch-Südmärkisch (lit. North Upper Saxon–South Markish)

Upper Saxon
North Upper Saxon

South Upper Saxon

[10] Eastern Low German
Märkisch
Südmärkisch (lit. South Markish; a form of Low German to which Südmärkisch belonged in the Middle Ages)

[11] Märkisch
Südmärkisch (lit. South Markish; a form of Low German to which Südmärkisch belonged in the Middle Ages)

[12] Südmärkisch (lit. South Markish; a form of Low German to which Südmärkisch belonged in the Middle Ages)

[13] East Middle German
Central East Middle German
Nordobersächsisch-Südmärkisch (lit. North Upper Saxon–South Markish)

Upper Saxon
North Upper Saxon

South Upper Saxon

[14] Central East Middle German
Nordobersächsisch-Südmärkisch (lit. North Upper Saxon–South Markish)

Upper Saxon
North Upper Saxon

South Upper Saxon

[15] Nordobersächsisch-Südmärkisch (lit. North Upper Saxon–South Markish)

[16] Upper Saxon
North Upper Saxon

South Upper Saxon

[17] North Upper Saxon

[18] South Upper Saxon

[8] Peter Wiesinger: Die Einteilung der deutschen Dialekte. In: Dialektologie. Ein Handbuch zur deutschen und allgemeinen Dialektforschung. Herausgegeben von Werner Besch, Ulrich Knoop, Wolfgang Putschke, Herbert Ernst Wiegand. Zweiter Halbband. Volume 1.2 of Handbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft (HSK). Walter de Gruyter, Berlin / New York, 1983, p. 807ff., here p. 865ff. (sub-chapter: Das Nordobersächsisch-Südmärkische)

[9] “Dialekt-Karte_neu « atlas-alltagssprache”. Atlas zur deutschen Alltagssprache (AdA). Lưu trữ bản gốc ngày 10 tháng 1 năm 2021. Truy cập ngày 20 tháng 2 năm 2021. Annotated with: „Abb. 20: Die Gliederung der deutschen Dialekte (Wiesinger)“

[10] Map Deutsche Dialekte: Historische Verteilung by Jost Gippert. A previous version of it was published in: H. Glück (ed.), Metzler Lexikon Sprache, Stuttgart / Weimar, 1993, and later editions.
Gippert, Jost. “TITUS Didactica: Deutsche Dialekte / German Dialects”. titus.uni-frankfurt.de. (older than the URLs below)

Gippert, Jost. “TITUS Didactica: Deutsche Dialekte / German Dialects”. titus.uni-frankfurt.de.

Gippert, Jost. “TITUS Didactica: Deutsche Dialekte / German Dialects”. titus.fkidg1.uni-frankfurt.de.

[22] Gippert, Jost. “TITUS Didactica: Deutsche Dialekte / German Dialects”. titus.uni-frankfurt.de. (older than the URLs below)

[23] Gippert, Jost. “TITUS Didactica: Deutsche Dialekte / German Dialects”. titus.uni-frankfurt.de.

[24] Gippert, Jost. “TITUS Didactica: Deutsche Dialekte / German Dialects”. titus.fkidg1.uni-frankfurt.de.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]