Tuổi thọ người

Sống lâu hay Tuổi thọ cao là khả năng sống thời gian dài hơn bình thường, hơn đa số những người chung quanh mình. Từ các truyện cổ tích qua các giai thoại trong tôn giáo đến các truyện không tưởng, khả năng sống mãi không bao giờ chết ở các đấng thần thánh hay các siêu nhân được nêu lên nhiều và thể hiện ước mong của con người muốn thoát khỏi nỗi lo sợ của ngày mình lìa đời. Xưa nay con người bình thường ai cũng muốn sông lâu và cho rằng sống lâu là điều hiếm và đáng quý.

Phần lớn nghiên cứu và điều trị y học chú trọng vào việc làm tăng tuổi thọ của cộng đồng. Phải hiểu là tuổi thọ được tính khi còn sống trên cõi đời này nếu đã chết lâm sàng nhiều năm nhưng vận coi là tuổi thọ đó cho là xác tính kho đã hoá thần khi còn vật chất là thể xác

Khái niệm

• Tuổi thọ (tiếng Anh: Lifespan) nói chung dùng để chỉ thời gian sinh tồn thường thấy ở một loài sinh vật. Từ này cũng được dùng cho những thứ gì có thể bị hỏng sau một thời gian như máy móc, dụng cụ.
• Kỳ vọng sống khi sinh (tiếng Anh: Life expectancy at Birth LEB) - hay ước lượng tuổi thọ khi sinh - là trung bình số năm sống của một nhóm người sinh ra cùng năm, trong cùng địa phương. Đây là thống kê phỏng đoán cho tương lai.
• Tuổi thọ trung bình (tiếng Anh: Average age of death) - Thống kê theo quá khứ. Trung bình số tuổi của người đã chết trong năm.
• Tuổi thọ cao hay Trường thọ (tiếng Anh: Longevity) - Thống kê theo quá khứ. Thường là để liệt kê những trường hợp sống lâu hơn bình thường.

Bản đồ Thế giới: Ước lượng quãng đời khi sinh, theo thống kê của Liên Hợp Quốc 2007/2008.

trên 80   77,5-80,0   75,0-77,5   72,5-75,0   70,0-72,5   67,5-70,0   65,0-67,5

60-65   55-60   50-55   45-50   dưới 45   không có dữ liệu

Yếu tố ảnh hưởng tuổi thọ

Tuổi thọ thay đổi theo ảnh hưởng của nhiều yếu tố:

1. Những yếu tố không thay đổi được:
   1. giới tính: phụ nữ sống lâu hơn phái nam.
   2. di truyền: bệnh tim mạch làm chết sớm được truyền xuống con cái, v.v...
2. Những yếu tố địa lý:
   1. cao độ: Người trên cao nguyên sống lâu hơn .
   2. khí hậu
   3. thiên tai
3. Những yếu tố xã hội:
   1. giáo dục
   2. tội phạm
   3. chiến tranh
   4. kinh tế
   5. y tế:
      1. bệnh tật: Bệnh AIDS là một yếu tố quan trọng cắt giảm tuổi thọ của nhiều thế hệ tại châu Phi.
      2. vệ sinh
      3. dinh dưỡng
      4. ô nhiễm
      5. điều trị, v.v...

Thống kê

Việt Nam

Theo kết quả Bộ Y tế Việt Nam đưa ra ngày 2 tháng 1 năm 2006, tuổi thọ trung bình của người Việt là 71,3 tuổi; so với 65 tuổi vào năm 1998.

Thống kê ước lượng quãng đời khi sinh tại Việt Nam :

Năm	Khi sanh ra hy vọng sẽ sống đến (số năm)	Hạng	Phần trăm thay đổi
2003	70,05	120
2004	70,61	125	0.80 %
2005	70,61	126	0.00 %
2006	70,85	126	0.34 %
2007	71,07	123	0.31 %

Thế giới

Hiện nay người Nhật Bản sống thọ nhất.

Tuổi thọ trung bình tại :

• Các nước tiên tiến là 77-83 tuổi (thí dụ: Canada: 80.1 tuổi theo thống kê năm 2005)
• Các nước đang phát triển là 35-60 tuổi (thí dụ: Mozambique: 40.3 tuổi theo thống kê năm 2005)

Quốc gia	Tuổi thọ trung bình năm 2002	Tuổi thọ trung bình năm 2005
Tây Ban Nha	81,02	82,31
Úc	80,00	80,39
Ý	79,25	79,68
Pháp	79,05	79,60
Đức	77,78	78,65
Anh	77,99	78,4
Hoa Kỳ	77,4	77,7

Xem thêm: Bảng xếp hạng ước lượng tuổi thọ khi sinh theo quốc gia

Khác biệt tuổi thọ giữa nam và nữ

Lâu nay người ta vẫn nhận thức được rằng giới nữ sống lâu hơn giới nam, nhưng không có giải thích nào thỏa đáng cho sự khác biệt này.

• Thái độ và cách sống: Vì đàn ông hút thuốc, uống rượu, ưa mạo hiểm, tính tình hung bạo hơn nên dễ đánh nhau và dễ bị chết hơn. Trong chiến tranh đàn ông chết nhiều hơn đàn bà.
• Sinh lý học: Theo chủ hướng tiến hóa, các loài động vật có phân chia giới tính thì giống cái có hai nhiệm vụ: một là chuyển lại gen của mình cho con cái (di truyền), hai là nuôi dưỡng và bảo vệ con cái. Ở con người, phụ nữ có cặp nhiễm sắc thể giới tính là XX, nên các gen ở đó có đủ cặp dẫn đến nguy cơ bị bệnh di truyền thấp, còn nam giới là XY nên lỗi ở các gen duy nhất trong các nhiễm sắc thể này dễ dẫn đến gây bệnh. Phụ nữ khoảng tuổi trên 50 bị tắt kinh, mất khả năng sinh sản, do đó có đủ thời gian và sức khỏe tiếp tục che chở nuôi con và cháu của mình. Còn đàn ông thì chỉ cần đưa gen (tinh trùng) xong là đủ. Vì vậy, động lực tiến hóa sinh tồn của phụ nữ mạnh hơn đàn ông.
• Sinh sản an toàn: Nhờ phát triển y học nên số phụ nữ chết khi sanh nở giảm nhiều.

Tuổi thọ qua các thời đại

Thời đại	Tuổi thọ trung bình	Chú thích
Dạng Neanderthal	20	Homo neanderthalensis là loài tương tự như con người ngày nay thuộc hệ genus Homo.
Đồ đá cổ	33	At age 15: 39 (to age 54)
Đồ đá mới	20
Đồ đồng	18
Hy Lạp cổ đại	20-30
La Mã cổ đại	20-30
Thổ dân châu Mỹ (trước 1492)	25-35
Trung cổ Anh	20-30
Thế kỉ 20	30-40
Hiện nay	67

Kỷ lục sống lâu

Khó kiểm chứng được người nào sống lâu nhất trong lịch sử loài người vì không có bằng chứng cụ thể. Những kỷ lục sống lâu trên trăm tuổi đáng kể hiện nay:

• Trần Tuấn (881-1324) người thọ nhất Trung Quốc
• Jeanne Calment (1875-1997, 122 năm 164 ngày) — cụ bà sống lâu nhất trong lịch sử có ghi nhận rõ ràng.
• Shigechiyo Izumi (1865-1986, 120 năm 237 ngày) không xác thực được vì ngày sinh không được ghi rõ.
• Christian Mortensen (1882-1998, 115 năm 252 ngày) — người đàn ông sống lâu nhất.
• Lý Thanh Vân (1677-1933), người đàn ông sống lâu nhất Lịch sử
• Huệ Chiếu (526-816), thiền sư thời Đường thọ 290 tuổi
• Bảo Chưởng là hòa thượng người Ấn Độ lịch sử ghi lại ngài sống đến 1072 tuổi.

Xem thêm

• Bảng xếp hạng ước lượng tuổi thọ khi sinh theo quốc gia
• Danh sách các nước theo tuổi trung bình