Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Tiếng Albania”
Không có tóm lược sửa đổi |
Không có tóm lược sửa đổi |
||
Dòng 1: | Dòng 1: | ||
{{Infobox language |
{{Infobox language |
||
|name = Tiếng Albania |
| name = Tiếng Albania |
||
|nativename = {{lang|sq| |
| nativename = {{lang|sq|shqip}}<br/>{{lang|sq|gjuha shqipe}} |
||
|pronunciation = {{IPA-sq| |
| pronunciation = {{IPA-sq|ʃc͡çip|}} |
||
| states = [[Albania]], [[Hy Lạp]], [[Kosovo]], [[Ý]], [[Montenegro]], [[Bắc Macedonia]], [[Serbia]] |
|||
⚫ | |||
| ethnicity = [[Người Albania]] |
|||
|speakers = 5, |
| speakers = {{sigfig|5,37|2}} triệu ở Balkan (2011) |
||
|dateprefix = |
|||
|date = |
| date = |
||
|ref = |
| ref = |
||
|familycolor = Indo-European |
| familycolor = Indo-European |
||
| |
| protoname = Albania nguyên thuỷ |
||
| |
| dia1 = [[Tiếng Albania Gheg|Gheg]] |
||
| |
| dia2 = [[Tiếng Albania Tosk|Tosk]] |
||
| |
| dia3 = [[Tiếng Arbëresh|Arbëresh]] |
||
| dia4 = [[Arvanitika]] |
|||
⚫ | |||
| dia5 = [[Tiếng Albania Istria|Istria]] {{extinct}} |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
|minority = {{flag|Macedonia}}<br>{{flag|Ý}}<br>{{flag|Montenegro}}<br><br>{{flag|Serbia}}<br>{{flag|Croatia}}<br>{{flag|Romania}} |
|||
| nation = {{flag|Albania}}<br />{{flag|Kosovo}}<br />{{flag|Montenegro}}{{ref label|a|a}}<br />{{flag|Bắc Macedonia}}{{ref label|a|a}}<ref>{{cite book |url=http://www.wipo.int/wipolex/en/text.jsp?file_id=187544 |title=Constitution of Montenegro |chapter-url=http://www.wipo.int/wipolex/en/text.jsp?file_id=187544#LinkTarget_1506 |chapter=Language and alphabet Article 13 |publisher=[[WIPO]] |date=19 October 2007 |quote=Serbian, Bosnian, Albanian and Croatian shall also be in the official use.}}</ref> |
|||
|agency=Officially by the Social Sciences and Albanological Section of the [[Academy of Sciences of Albania]] |
|||
⚫ | |||
|iso1=sq |
|||
{{flag|Croatia}}<br />{{flag|România}} |
|||
|iso2b=alb |
|||
| agency = Ban Khoa học Xã hội và Albania học của [[Viện hàn lâm Khoa học Albania]] |
|||
|iso2t=sqi |
|||
| iso1 = sq |
|||
⚫ | |||
| iso2b = alb |
|||
|iso3=sqi |
|||
| iso2t = sqi |
|||
|lc1=aae |ld1=[[TiếngArbëresh|Arbëreshë]] |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
| iso3 = sqi |
|||
|lc3=aln |ld3=[[Gheg]] |
|||
| lc1 = aae |
|||
|lc4=als |ld4=[[Tosk]] |
|||
| ld1 = [[Tiếng Arbëresh|Arbëresh]] |
|||
⚫ | |||
| lc2 = aat |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
| lc3 = aln |
|||
|mapcaption = Bản đồ phương ngữ của tiếng Albania |
|||
| ld3 = [[Tiếng Albania Gheg|Gheg]] |
|||
|notice=IPA |
|||
| lc4 = als |
|||
| ld4 = [[Tiếng Albania Tosk|Tosk]] |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
| mapcaption = {{center|Phân bố của phương ngữ tiếng Albania.<br />{{small|(Vùng tô màu không nhất thiết là nơi tiếng Albania là ngôn ngữ số đông.)}}}} |
|||
| notice = IPA |
|||
}} |
}} |
||
{{Văn hóa Albania}} |
|||
'''Tiếng Albania''' ({{lang|sq|shqip}} {{IPA-sq|ʃcip|}} hay {{lang|sq|gjuha shqipe}} {{IPA-sq|ˈɟuha ˈʃcipɛ|}}) là một ngôn ngữ [[Ngữ hệ Ấn-Âu|Ấn-Âu]] với hơn năm triệu người nói, chủ yếu sinh sống tại [[Albania]], [[Kosovo]], [[Bắc Macedonia]], và [[Hy Lạp]],<ref name = Euromosaic/> và một số nơi có kiều dân Albania, gồm Montenegro và [[thung lũng Preševo]] của Serbia. Những cộng đồng có tuổi đời hàng thế kỷ của người Albania hiện diện rải rác ở Hy Lạp, [[Nam Ý]],<ref>http://www.minorityrights.org/1617/italy/albanians.html</ref> [[Sicilia]], và Ukraina.<ref>http://www.albanianlanguage.net/</ref> |
|||
'''Tiếng Albania''' ({{lang|sq|shqip}} {{IPA-sq|ʃc͡çip|}} hay {{lang|sq|gjuha shqipe}} {{IPA-sq|ɟ͡ʝuha ˈʃc͡çipɛ|}}) là một [[ngữ hệ Ấn-Âu|Ấn-Âu]], là ngôn ngữ của [[người Albania]] miền [[Balkan]] và của [[kiều dân Albania]] ở [[châu Mỹ]], (những nơi khác ở) [[châu Âu]] và [[châu Đại Dương]].<ref>{{cite web|author=Fatjona Mejdini |url=http://www.balkaninsight.com/en/article/albania-registers-diaspora-after-more-than-two-decade-12-14-2015 |title=Albania Aims to Register its Huge Diaspora |publisher=Balkan Insight |date=2013-05-03 |accessdate=2017-01-17}}</ref> Đây là ngôn ngữ của chừng 7,5 triệu người,{{sfn|Rusakov|2017|p=552}} nằm trong một nhánh riêng trong hệ Ấn-Âu, không có quan hệ gần gũi với ngôn ngữ nào.{{sfn|Fortson IV|2011|p=446}} |
|||
== Lịch sử == |
|||
Tài liệu viết đầu tiên nhắc đến tiếng Albania là vào ngày 14 tháng 7 năm 1284 ở [[Dubrovnik]] (Croatia ngày nay), khi Matthew, nhân chứng một vụ án, nói "Tôi nghe thấy tiếng hét trên sườn núi bằng tiếng Albania" ({{lang-lat|Audivi unam vocem, clamantem in monte in lingua albanesca}}).<ref name="Hammond1976">{{cite book|author =Nicholas Geoffrey Lemprière Hammond|title=Migrations and invasions in Greece and adjacent areas|url=https://books.google.com/books?id=O9saAAAAYAAJ|accessdate=23 January 2013|year=1976|publisher=Noyes Press|isbn=978-0-8155-5047-1|page=57}}</ref><ref name="Zeitschrift für Balkanologie">{{cite book|title=Zeitschrift für Balkanologie|url=https://books.google.com/books?id=iLkWAQAAMAAJ|accessdate=23 January 2013|year=1990|publisher=R. Trofenik|page=102}}</ref> Thu âm tiếng Albania đầu tiên được thực hiện bởi [[Norbert Jokl]] ngày 4 tháng 4 năm 1914 ở [[Vienna]].<ref name="Elsie2010">{{cite book|author =Robert Elsie|authorlink=Robert Elsie|title=Historical Dictionary of Albania|url=https://books.google.com/books?id=6inIiCF_930C&pg=PA216|accessdate=30 September 2013|year=2010|publisher=Rowman & Littlefield|isbn=978-0-8108-6188-6|page=216}}</ref> Trong khoảng thời gian 5 thế kỷ [[Albania Ottoman|người Ottoman ở Albania]], tiếng Albania không được công nhận chính thức cho đến năm 1909, khi [[Công nương Dibra]] quyết định cho phép trường học tiếng Albanian.<ref name="Torte">{{cite web|last=Torte|first=Rexhep|url=http://www.albaniapress.com/lajme/9518/Perfundoi-shenimi-i-100-vjetorit-te-Kongresit-te-Dibres.html|title=Përfundoi shënimi i 100-vjetorit të Kongresit të Dibrës|publisher=Albaniapress|date=2009-08-04}}</ref> |
|||
Được ghi chép lại lần đầu vào thế kỷ XV, tiếng Albania là nhánh ngôn ngữ Ấn-Âu cuối cùng xuất hiện trên tư liệu viết. Đây là một lý do mà nguồn gốc chính xác của nó từ lâu đã là vấn đề tranh luận trong giới [[ngôn ngữ học]] và [[sử học]].{{sfn|Fortson IV|2011|p=446}} Tiếng Albania được cho hậu duệ của một [[ngôn ngữ Cổ Balkan]] thời xa xưa. Vì lý do địa lý-lịch sử hơn là ngôn ngữ, có nhiều sử gia và nhà ngôn ngữ học cho rằng tiếng Albania có lẽ bắt nguồn từ một phương ngữ [[Nhóm ngôn ngữ Illyria|Illyria]] miền nam<ref> |
|||
*{{harvnb|Ceka|2005|pages=40–42, 59}} |
|||
*Thunmann, Johannes E. "Untersuchungen uber die Geschichte der Oslichen Europaischen Volger". Teil, Leipzig, 1774. |
|||
*see Malcolm, Noel. ''Origins: Serbs, Vlachs, and Albanians.'' Malcolm is of the opinion that the Albanian language was an Illyrian dialect preserved in Dardania and then it (re-?)conquered the Albanian lowlands |
|||
*Indo-European language and culture: an introduction By Benjamin W. Fortson Edition: 5, illustrated Published by Wiley-Blackwell, 2004 {{ISBN|1-4051-0316-7}}, {{ISBN|978-1-4051-0316-9}} |
|||
*Stipčević, Alexander. Iliri (2nd edition). Zagreb, 1989 (also published in Italian as "Gli Illiri") |
|||
*NGL Hammond The Relations of Illyrian Albania with the Greeks and the Romans. In Perspectives on Albania, edited by Tom Winnifrith, St. Martin’s Press, New York 1992 |
|||
*Encyclopedia of Indo-European culture By J. P. Mallory, Douglas Q. Adams Edition: illustrated Published by Taylor & Francis, 1997 {{ISBN|1-884964-98-2}}, {{ISBN|978-1-884964-98-5}}</ref> từng nói ở [[Illyria|khu vực cùng tên]] vào thời [[Cổ đại Hy-La]]. Giả thuyết khác lại cho rằng tiếng Albania là "con cháu" của [[tiếng Thracia]] hay [[tiếng Dacia]] (những ngôn ngữ cổ khác nói xa hơn về phía đông so với tiếng Albania).{{sfn|Fortson IV|2011|p=446}}<ref>{{cite book|last=Villar|first=Francisco|title=Los indoeuropeos y los orígenes de Europa|language=es|publisher=Gredos|place=Madrid|year=1996|url=https://books.google.com/books?id=d5NbPAAACAAJ&dq|isbn=84-249-1787-1|ref=harv|p=313–314, 316}}</ref> Hiện ta vẫn |
|||
chưa có đủ hiểu biết để khẳng định hay bác bỏ các giả thuyết trên.<ref>{{harvnb|Mallory|Adams|1997|p=9}};{{harvnb|Fortson|2004}}</ref> |
|||
==Phân bố địa lý== |
|||
[[File:Dialect map albania.png|upright=0.9|thumb|Các phương ngữ ở Albania]] |
|||
Tiếng Albania là ngôn ngữ của hơn 7 triệu người, sống chủ yếu ở Albania, [[Kosovo]], [[Hy Lạp]], [[Ý]], [[Bắc Macedonia]] và [[Montenegro]]. Tuy nhiên, do số [[kiều dân Albania]] lớn, tiếng Albania có mặt ở khá nhiều quốc gia. |
|||
===Châu Âu=== |
|||
⚫ | Tiếng Albania là ngôn ngữ chính thức của [[Albania]] và [[Kosovo]], ngôn ngữ đồng chính thức ở [[Bắc Macedonia]]. Nó là ngôn ngữ thiểu số được công nhận ở [[Croatia]], [[Ý]], [[Montenegro]], [[România]] và [[Serbia]]. Ở [[Hy Lạp]], cộng đồng người Albania tập trung ở [[Thesprotia]] và [[Preveza (đơn vị khu vực)|Preveza]] cũng như vài ngôi làng tại [[Ioannina (đơn vị khu vực)|Ioannina]] và [[Florina (đơn vị khu vực)|Florina]].<ref name = Euromosaic>{{cite web| url = http://www.uoc.edu/euromosaic/web/document/albanes/fr/i2/i2.html| title = L'arvanite/albanais en Grèce| accessdate = 2016-12-05| author = Euromosaic project| year = 2006| publisher = [[European Commission]]| location = Brussels| language = French}}</ref> Ngoài ra, nó cũng là ngôn ngữ của 450.000 người nhập cư gốc Albania (di cư đến gần đây hơn) ở Hy Lạp. |
||
Tiếng Albania trở thành ngôn ngữ chính thức của Bắc Macedonia vào năm 2019.<ref>https://www.rferl.org/a/macedonia-s-albanian-language-bill-becomes-law/29711502.html</ref> |
|||
== Phương ngữ == |
== Phương ngữ == |
||
{{Main |
{{Main|Phương ngữ tiếng Albania}} |
||
Tiếng Albania gồm hai phương ngữ chính riêng rẽ, [[Tiếng Albania Tosk|Tosk]] nói ở miền nam, [[tiếng Albania Gheg|Gheg]] nói ở miền bắc.<ref>Gjinari, Jorgji. Dialektologjia shqiptare</ref> Tiếng Albania chuẩn dựa trên phương ngữ Tosk. [[Sông Shkumbin]] là đường phân chia xấp xỉ giữa hai phương ngữ.<ref>Concise Encyclopedia of Languages of the World By Keith Brown, Sarah Ogilvie Contributor Keith Brown, Sarah Ogilvie Edition: illustrated Published by Elsevier, 2008 {{ISBN|0-08-087774-5}}, {{ISBN|978-0-08-087774-7}}</ref> |
|||
Tiếng Albania được chia thành hai phương ngữ chính: [[Phương ngữ Gheg]], [[phương ngữ Tosk]], và phần chuyển đổi giữa chúng.<ref>Gjinari, Jorgji. Dialektologjia shqiptare</ref> |
|||
Sông [[Shkumbin]] là đường chia ranh giới áng chừng, với phương ngữ Gheg được nói ở phía bắc Shkumbin và Tosk ở phía nam.<ref>Concise Encyclopedia of Languages of the World By Keith Brown, Sarah Ogilvie Contributor Keith Brown, Sarah Ogilvie Edition: illustrated Published by Elsevier, 2008 ISBN 0-08-087774-5, ISBN 978-0-08-087774-7</ref> Cũng có các phương ngữ khác như [[Phương ngữ Arbëresh|Arbëresh]] và [[Phương ngữ Arvanitika|Arvanitika]], là sự kết hợp của phương ngữ Gheg và phương ngữ Tosk với các đặc điểm thời xưa của tiếng Albania. Chúng được nói tại một vài nơi ở Ý và Hy Lạp. |
|||
[[Tiếng Albania Gheg|Gheg]] được chia ra làm bốn tiểu phương ngữ: Gheg Tây Bắc, Gheg Đông Bắc, Gheg Trung, Gheg Nam. Nó được nói chủ yếu ở bắc Albania, khắp [[Montenegro]], [[Kosovo]] và tây bắc [[Bắc Macedonia]]. Một tiểu phương ngữ khác biệt là [[phương ngữ Thượng Reka]] (tuy vẫn nằm trong Gheg Trung). Ở [[Croatia]], có một phương ngữ kiều dân là [[phương ngữ Arbanasi]]. |
|||
[[Tiếng Albania Tosk|Tosk]] tách làm năm tiểu phương ngữ: Tosk Bắc (đông người nói nhất), [[Labërisht]], [[Phương ngữ Cham|Çam]], [[Arvanitika]], [[Tiếng Arbëreshë|Arbëresh]]. Tosk được nói ở nam Albania, tây nam Bắc Macedonia, Hy Lạp. Tiếng Albania Cham được nói ở tây bắc Hy Lạp, còn [[Arvanitika]] nói ở miền nam Hy Lạp. [[Tiếng Arbëresh|Arbëresh]] là ngôn ngữ của người [[Người Arbëreshë|Arbëreshë]], hậu duệ của người Albania nhập cư đến Ý vào thế kỷ XV-XVI, hiện diện trong những cộng đồng nhỏ ở [[Sicilia]] và [[Calabria]]. |
|||
==Tham khảo== |
==Tham khảo== |
||
{{tham khảo}} |
{{tham khảo}} |
||
{{Sơ khai ngôn ngữ}} |
|||
{{DEFAULTSORT:Albania}} |
{{DEFAULTSORT:Albania}} |
Phiên bản lúc 08:19, ngày 28 tháng 12 năm 2019
Tiếng Albania | |
---|---|
shqip gjuha shqipe | |
Phát âm | [ʃc͡çip] |
Sử dụng tại | Albania, Hy Lạp, Kosovo, Ý, Montenegro, Bắc Macedonia, Serbia |
Tổng số người nói | 5,4 triệu ở Balkan (2011) |
Dân tộc | Người Albania |
Phân loại | Ấn-Âu
|
Ngôn ngữ tiền thân | Albania nguyên thuỷ
|
Phương ngữ |
Istria †
|
Hệ chữ viết | Latinh (biến thể tiếng Albania) Hệ chữ nổi Albania |
Địa vị chính thức | |
Ngôn ngữ chính thức tại | Albania Kosovo Montenegro[a] Bắc Macedonia[a][1] |
Ngôn ngữ thiểu số được công nhận tại | |
Quy định bởi | Ban Khoa học Xã hội và Albania học của Viện hàn lâm Khoa học Albania |
Mã ngôn ngữ | |
ISO 639-1 | sq |
alb (B) sqi (T) | |
ISO 639-3 | tùy trường hợp:aae – Arbëreshaat – Arvanitikaaln – Ghegals – Tosk |
Glottolog | alba1267 [2] |
Linguasphere | 55-AAA-aaa to 55-AAA-ahe (25 varieties) |
Phân bố của phương ngữ tiếng Albania. (Vùng tô màu không nhất thiết là nơi tiếng Albania là ngôn ngữ số đông.) | |
Tiếng Albania (shqip [ʃc͡çip] hay gjuha shqipe [ɟ͡ʝuha ˈʃc͡çipɛ]) là một Ấn-Âu, là ngôn ngữ của người Albania miền Balkan và của kiều dân Albania ở châu Mỹ, (những nơi khác ở) châu Âu và châu Đại Dương.[3] Đây là ngôn ngữ của chừng 7,5 triệu người,[4] nằm trong một nhánh riêng trong hệ Ấn-Âu, không có quan hệ gần gũi với ngôn ngữ nào.[5]
Được ghi chép lại lần đầu vào thế kỷ XV, tiếng Albania là nhánh ngôn ngữ Ấn-Âu cuối cùng xuất hiện trên tư liệu viết. Đây là một lý do mà nguồn gốc chính xác của nó từ lâu đã là vấn đề tranh luận trong giới ngôn ngữ học và sử học.[5] Tiếng Albania được cho hậu duệ của một ngôn ngữ Cổ Balkan thời xa xưa. Vì lý do địa lý-lịch sử hơn là ngôn ngữ, có nhiều sử gia và nhà ngôn ngữ học cho rằng tiếng Albania có lẽ bắt nguồn từ một phương ngữ Illyria miền nam[6] từng nói ở khu vực cùng tên vào thời Cổ đại Hy-La. Giả thuyết khác lại cho rằng tiếng Albania là "con cháu" của tiếng Thracia hay tiếng Dacia (những ngôn ngữ cổ khác nói xa hơn về phía đông so với tiếng Albania).[5][7] Hiện ta vẫn chưa có đủ hiểu biết để khẳng định hay bác bỏ các giả thuyết trên.[8]
Phân bố địa lý
Tiếng Albania là ngôn ngữ của hơn 7 triệu người, sống chủ yếu ở Albania, Kosovo, Hy Lạp, Ý, Bắc Macedonia và Montenegro. Tuy nhiên, do số kiều dân Albania lớn, tiếng Albania có mặt ở khá nhiều quốc gia.
Châu Âu
Tiếng Albania là ngôn ngữ chính thức của Albania và Kosovo, ngôn ngữ đồng chính thức ở Bắc Macedonia. Nó là ngôn ngữ thiểu số được công nhận ở Croatia, Ý, Montenegro, România và Serbia. Ở Hy Lạp, cộng đồng người Albania tập trung ở Thesprotia và Preveza cũng như vài ngôi làng tại Ioannina và Florina.[9] Ngoài ra, nó cũng là ngôn ngữ của 450.000 người nhập cư gốc Albania (di cư đến gần đây hơn) ở Hy Lạp.
Tiếng Albania trở thành ngôn ngữ chính thức của Bắc Macedonia vào năm 2019.[10]
Phương ngữ
Tiếng Albania gồm hai phương ngữ chính riêng rẽ, Tosk nói ở miền nam, Gheg nói ở miền bắc.[11] Tiếng Albania chuẩn dựa trên phương ngữ Tosk. Sông Shkumbin là đường phân chia xấp xỉ giữa hai phương ngữ.[12]
Gheg được chia ra làm bốn tiểu phương ngữ: Gheg Tây Bắc, Gheg Đông Bắc, Gheg Trung, Gheg Nam. Nó được nói chủ yếu ở bắc Albania, khắp Montenegro, Kosovo và tây bắc Bắc Macedonia. Một tiểu phương ngữ khác biệt là phương ngữ Thượng Reka (tuy vẫn nằm trong Gheg Trung). Ở Croatia, có một phương ngữ kiều dân là phương ngữ Arbanasi.
Tosk tách làm năm tiểu phương ngữ: Tosk Bắc (đông người nói nhất), Labërisht, Çam, Arvanitika, Arbëresh. Tosk được nói ở nam Albania, tây nam Bắc Macedonia, Hy Lạp. Tiếng Albania Cham được nói ở tây bắc Hy Lạp, còn Arvanitika nói ở miền nam Hy Lạp. Arbëresh là ngôn ngữ của người Arbëreshë, hậu duệ của người Albania nhập cư đến Ý vào thế kỷ XV-XVI, hiện diện trong những cộng đồng nhỏ ở Sicilia và Calabria.
Tham khảo
- ^ “Language and alphabet Article 13”. Constitution of Montenegro. WIPO. 19 tháng 10 năm 2007.
Serbian, Bosnian, Albanian and Croatian shall also be in the official use.
- ^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Albanian”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
- ^ Fatjona Mejdini (3 tháng 5 năm 2013). “Albania Aims to Register its Huge Diaspora”. Balkan Insight. Truy cập ngày 17 tháng 1 năm 2017.
- ^ Rusakov 2017, tr. 552.
- ^ a b c Fortson IV 2011, tr. 446.
- ^
- Ceka 2005, tr. 40–42, 59
- Thunmann, Johannes E. "Untersuchungen uber die Geschichte der Oslichen Europaischen Volger". Teil, Leipzig, 1774.
- see Malcolm, Noel. Origins: Serbs, Vlachs, and Albanians. Malcolm is of the opinion that the Albanian language was an Illyrian dialect preserved in Dardania and then it (re-?)conquered the Albanian lowlands
- Indo-European language and culture: an introduction By Benjamin W. Fortson Edition: 5, illustrated Published by Wiley-Blackwell, 2004 ISBN 1-4051-0316-7, ISBN 978-1-4051-0316-9
- Stipčević, Alexander. Iliri (2nd edition). Zagreb, 1989 (also published in Italian as "Gli Illiri")
- NGL Hammond The Relations of Illyrian Albania with the Greeks and the Romans. In Perspectives on Albania, edited by Tom Winnifrith, St. Martin’s Press, New York 1992
- Encyclopedia of Indo-European culture By J. P. Mallory, Douglas Q. Adams Edition: illustrated Published by Taylor & Francis, 1997 ISBN 1-884964-98-2, ISBN 978-1-884964-98-5
- ^ Villar, Francisco (1996). Los indoeuropeos y los orígenes de Europa (bằng tiếng Tây Ban Nha). Madrid: Gredos. tr. 313–314, 316. ISBN 84-249-1787-1.Quản lý CS1: ref=harv (liên kết)
- ^ Mallory & Adams 1997, tr. 9 ;Fortson 2004
- ^ Euromosaic project (2006). “L'arvanite/albanais en Grèce” (bằng tiếng French). Brussels: European Commission. Truy cập ngày 5 tháng 12 năm 2016.Quản lý CS1: ngôn ngữ không rõ (liên kết)
- ^ https://www.rferl.org/a/macedonia-s-albanian-language-bill-becomes-law/29711502.html
- ^ Gjinari, Jorgji. Dialektologjia shqiptare
- ^ Concise Encyclopedia of Languages of the World By Keith Brown, Sarah Ogilvie Contributor Keith Brown, Sarah Ogilvie Edition: illustrated Published by Elsevier, 2008 ISBN 0-08-087774-5, ISBN 978-0-08-087774-7