Prometheus (vệ tinh)

Prometheus
	Ảnh chụp Prometheus của tàu vũ trụ Cassini (26 tháng 12 năm 2009)
Khám phá
Khám phá bởi	Stewart A. Collins; D. Carlson; Voyager 1
Ngày phát hiện	tháng 10 năm 1980
Tên định danh
Tên định danh	Saturn XVI
Phiên âm	/prəˈmiːθiːəs/
Đặt tên theo	Προμηθεύς Promētheys
Tính từ	Promethean, -ian /prəˈmiːθiːən/
Đặc trưng quỹ đạo
	Kỷ nguyên 31 tháng 12 năm 2003; (JD 24530055)
Bán trục lớn	139380±10 km
Độ lệch tâm	0,0022
Chu kỳ quỹ đạo	0,612990038 ngày
Độ nghiêng quỹ đạo	0,008°±0,004°; (so với xích đạo của Sao Thổ)
Vệ tinh của	Sao Thổ
Đặc trưng vật lý
Kích thước	135,6 × 79,4 × 59,4 km
Bán kính trung bình	43,1±2,7 km
Thể tích	≈ 340000 km3
Khối lượng	(1,595±0,015)×1017 kg
Mật độ trung bình	0,48±0,09 g/cm³
Hấp dẫn bề mặt	0,0013–0,0058 m/s²
Tốc độ vũ trụ cấp 2	≈ 0,019 km/s
Chu kỳ tự quay	đồng bộ
Độ nghiêng trục quay	không
Suất phản chiếu	0,6
Nhiệt độ	≈ 74 K

Prometheus là một vệ tinh rìa trong của Sao Thổ. Nó được khám phá vào năm 1980 (vào lúc nào đó trước ngày 25 tháng 10) từ những bức ảnh chụp bởi tàu vũ trụ Voyager 1, và được đặt ký hiệu tạm thời là S/1980 S 27.^[5]

Vào cuối năm 1985 nó được chính thức đặt tên theo vị thần Prometheus, một Titan trong thần thoại Hy Lạp.^[6] Nó cũng được đặt ký hiệu là Saturn XVI (16).^[7] Phát âm của Prometheus là /prəˈmiːθiəs/,^[8] prə-MEE-thee-əsprə-MEE-thee-əs; tiếng Hy Lạp: Προμηθεύς.

Prometheus có hình dáng rất dài, với thông số xấp xỉ 136 km × 79 km × 59 km (85 mi × 49 mi × 37 mi). Nó có rất nhiều chóp nhọn và vùng trũng và có thể thấy nhiều hố va chạm có đường kính vào khoảng 20 km (12 mi), nhưng nó bị va chạm ít hơn so với các vệ tinh gần đó là Pandora, Epimetheus và Janus. Với mật độ rất thấp và suất phản chiếu khá cao, có vẻ như có khả năng Prometheus là một thiên thể phủ băng hết sức xốp. Tuy nhiên có rất nhiều sự không chắc chắn trong những giá trị này, nên điều này vẫn còn cần phải được xác nhận trong tương lai.

Tương tác với vành F và các vệ tinh khác[sửa | sửa mã nguồn]

Prometheus là một vệ tinh vành đai cho rìa bên trong của Vành F hẹp của Sao Thổ. Vệ tinh Pandora có quỹ đạo chỉ ngoai bên ngoài Vành F, và trước đây cũng được coi là vệ tinh vành đai rìa ngoài của Vành F; tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng chỉ duy nhất vệ tinh Prometheus đóng góp cho sự giam hãm của Vành F.^[9]

Các bức ảnh từ tàu vũ trụ Cassini cho thấy rằng trường trọng lực của vệ tinh Prometheus tạo ra những chỗ vặn xoắn trong Vành F vì nó "ăn trộm" vật chất từ nó. Quỹ đạo của vệ tinh Prometheus có vẻ lộn xộn, vì là kết quả của một chuỗi gồm 4 cộng hưởng chuyển động đều 121:118 với vệ tinh Pandora.^[10] Những biến đổi đáng kể nhất trong quỹ đạo của chúng xảy ra xấp xhir mỗi 6,2 năm,^[3] khi cận điểm quỹ đạo của Pandora xếp thẳng hàng với viễn điểm quỹ đạo của vệ tinh Prometheus và các vệ tinh lại gần trong khoảng 1400 km. Bản thân vệ tinh Prometheus cũng là một thiên thể gây nhiễu loạn quan trọng của Atlas, vệ tinh mà nó có cộng hưởng kinh độ trung bình 53:54.^[3]

Hình ảnh[sửa | sửa mã nguồn]

Prometheus lôi kéo vật chất từ Vành F
Prometheus tạo ra sự xoắn vặn vào trong Vành F
Ảnh do tàu vũ trụ Voyager 2 chụp (25 tháng 8 năm 1981)
Ảnh do tàu vũ trụ Cassini chụp (với phần đuôi quay về phía Sao Thổ của vệ tinh này ở dưới cùng bên phải) đã cho thấy một vệ mặt phủ một lớp vật chất mịn.
Ảnh từ 27 tháng 1 năm 2010. Ánh sáng từ Sao Thổ minh họa phía ban đêm của vệ tinh.
Phiên bản sáng hơn của cùng một bức ảnh
Bay ngang qua Prometheus
(6 tháng 12 năm 2015)

Video[sửa | sửa mã nguồn]

Prometheus va chạm với Vành F, kéo theo một dải hẹp, và để lại một vùng tối. 12 seconds 107 kbit/s
Video quay Prometheus và Vành F lặp lại một lần. 5 seconds 48 kbit/s

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

Trích dẫn

^ “Prometheus”. Lexico Từ điển Vương quốc Anh. Oxford University Press.
^ “Promethean”. Lexico Từ điển Vương quốc Anh. Oxford University Press.
^ ^a ^b ^c Spitale Jacobson et al. 2006.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Thomas 2010.
^ IAUC 3532.
^ IAUC 4157.
^ USGS: Planet and Satellite Names and Discoverers.
^ “Prometheus”. [[Lỗi biểu thức: Dư toán tử <]] Từ điển Vương quốc Anh. Oxford University Press. Truy cập ngày 21 tháng 1 năm 2016.
^ Cuzzi, J. N.; Whizin, A. D.; Hogan, R. C.; Dobrovolskis, A. R.; Dones, L.; Showalter, M. R.; Colwell, J. E.; Scargle, J. D. (tháng 4 năm 2014). “Saturn's F Ring core: Calm in the midst of chaos”. Icarus. 232: 157–175. Bibcode:2014Icar..232..157C. doi:10.1016/j.icarus.2013.12.027. ISSN 0019-1035.
^ Renner et al. 2005.

Nguồn

Marsden, Brian G. (ngày 31 tháng 10 năm 1980). “Satellites of Saturn” (discovery). IAU Circular. 3532. Truy cập ngày 29 tháng 12 năm 2011.
Marsden, Brian G. (ngày 3 tháng 1 năm 1986). “Satellites of Saturn and Pluto” (naming the moon). IAU Circular. 4157. Truy cập ngày 29 tháng 12 năm 2011.
Renner, Stéfan F.; Sicardy, Bruno; French, Richard G. (tháng 3 năm 2005). “Prometheus and Pandora: Masses and orbital positions during the Cassini tour”. Icarus. 174 (1): 230–240. Bibcode:2005Icar..174..230R. doi:10.1016/j.icarus.2004.09.005.
Spitale, J. N.; Jacobson, R. A.; Porco, C. C.; Owen, W. M., Jr. (2006). “The orbits of Saturn's small satellites derived from combined historic and Cassini imaging observations” (PDF). The Astronomical Journal. 132 (2): 692–710. Bibcode:2006AJ....132..692S. doi:10.1086/505206.
Thomas, P. C. (tháng 7 năm 2010). “Sizes, shapes, and derived properties of the saturnian satellites after the Cassini nominal mission” (PDF). Icarus. 208 (1): 395–401. Bibcode:2010Icar..208..395T. doi:10.1016/j.icarus.2010.01.025. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 23 tháng 12 năm 2018. Truy cập ngày 18 tháng 9 năm 2017.
USGS/IAU (ngày 21 tháng 7 năm 2006). “Planet and Satellite Names and Discoverers”. Gazetteer of Planetary Nomenclature. USGS Astrogeology. Truy cập ngày 29 tháng 12 năm 2011.

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

“Cassini–Huygens: Multimedia-Videos / Soft Collision”. NASA. Bản gốc lưu trữ ngày 29 tháng 10 năm 2007. Prometheus slowly collides with the diffuse inner edge of Saturn's F ring... pulls a streamer of material from the ring and leaves behind a dark channel.
Prometheus Profile Lưu trữ 2007-06-09 tại Wayback Machine at NASA's Solar System Exploration site
The Planetary Society: Prometheus Lưu trữ 2006-05-19 tại Wayback Machine
3-D anaglyph view of Prometheus

[1] “Prometheus”. Lexico Từ điển Vương quốc Anh. Oxford University Press.

[2] “Promethean”. Lexico Từ điển Vương quốc Anh. Oxford University Press.

[FOOTNOTESpitale_Jacobson_et_al.2006-3] Spitale Jacobson et al. 2006.

[FOOTNOTEThomas2010-4] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Thomas 2010.

[FOOTNOTEIAUC_3532-5] IAUC 3532.

[FOOTNOTEIAUC_4157-6] IAUC 4157.

[FOOTNOTEUSGS:_Planet_and_Satellite_Names_and_Discoverers-7] USGS: Planet and Satellite Names and Discoverers.

[8] “Prometheus”. [[Lỗi biểu thức: Dư toán tử <]] Từ điển Vương quốc Anh. Oxford University Press. Truy cập ngày 21 tháng 1 năm 2016.

[Cuzzi2014-9] Cuzzi, J. N.; Whizin, A. D.; Hogan, R. C.; Dobrovolskis, A. R.; Dones, L.; Showalter, M. R.; Colwell, J. E.; Scargle, J. D. (tháng 4 năm 2014). “Saturn's F Ring core: Calm in the midst of chaos”. Icarus. 232: 157–175. Bibcode:2014Icar..232..157C. doi:10.1016/j.icarus.2013.12.027. ISSN 0019-1035.

[FOOTNOTERenner_et_al._2005-10] Renner et al. 2005.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

x t s Vệ tinh của Sao Thổ
Danh sách theo khoảng cách bán kính quỹ đạo trung bình tăng dần so với Sao Thổ kể từ kỷ nguyên JD 2.459.200,5. Các tên đặt tạm thời được viết in nghiêng
Nhóm trong vành đai	S/2009 S 1 Vành đai tiểu vệ tinh Pan Daphnis Atlas Prometheus Pandora
Nhóm cùng quỹ đạo	Epimetheus Janus
Vành G	Aegaeon
Alkyonides	Methone Anthe Pallene
Nhóm vệ tinh lớn phía trong (với các vệ tinh Trojans)	Mimas Enceladus Tethys Telesto Calypso Dione Helene Polydeuces
Nhóm vệ tinh lớn phía ngoài	Rhea Titan Hyperion Iapetus
Nhóm Inuit	S/2019 S 1 Kiviuq Ijiraq Paaliaq Saturn LX S/2004 S 31 Tarqeq Siarnaq
Nhóm Norse	Phoebe Skathi S/2004 S 37 S/2007 S 2 Skoll Hyrrokkin Greip Mundilfari S/2004 S 13 (?) S/2006 S 1 S/2007 S 3 (?) Suttungr Saturn LIV Jarnsaxa Narvi Bergelmir Hati S/2004 S 17 (?) S/2004 S 12 (?) Saturn LIX Farbauti Thrymr Bestla S/2004 S 7 (?) Aegir Saturn LXI Saturn LV Saturn LVII Saturn LXII Saturn LVI S/2006 S 3 Saturn LXV Kari S/2004 S 28 Loge Saturn LXVI Fenrir Ymir Surtur Saturn LXIII S/2004 S 21 S/2004 S 39 S/2004 S 36 Fornjot Saturn LXIV Saturn LVIII
Nhóm Gallic	Albiorix Bebhionn Erriapus Tarvos
Vệ tinh phía ngoài chuyển động thuận	S/2004 S 24
Vành đai Sao Thổ Cassini–Huygens Themis Chiron S/2004 S 6 S/2004 S 4 S/2004 S 3

x t s Sao Thổ
Outline of Saturn
Đặc trưng	Bão Rồng Vết Trắng Lớn Lục giác Từ quyển Vành đai
Vệ tinh	S/2009 S 1 Vành đai tiểu vệ tinh Pan Daphnis Atlas Prometheus S/2004 S 6 S/2004 S 4 S/2004 S 3 Pandora Epimetheus Janus Aegaeon Mimas Methone Anthe Pallene Enceladus Tethys Telesto Calypso Dione Helene Polydeuces Rhea Titan Hyperion Iapetus S/2019 S 1 Kiviuq Ijiraq Phoebe Paaliaq Skathi S/2004 S 37 Albiorix S/2007 S 2 Saturn LX Bebhionn Erriapus Skoll S/2004 S 31 Siarnaq Tarqeq S/2004 S 13 Greip Hyrrokkin Jarnsaxa Tarvos Mundilfari S/2006 S 1 S/2004 S 17 Bergelmir Narvi Saturn LIV Suttungr Hati S/2004 S 12 Saturn LIX Farbauti Thrymr Saturn LXI Aegir S/2007 S 3 Bestla S/2004 S 7 Saturn LV Saturn LVI Saturn LVII Saturn LXII S/2006 S 3 Saturn LXVI Fenrir S/2004 S 28 Surtur Kari Saturn LXV Ymir S/2004 S 21 S/2004 S 24 Loge S/2004 S 36 S/2004 S 39 Saturn LXIII Saturn LXIV Fornjot Saturn LVIII
Thiên văn học	Delta Octantis Tiểu hành tinh đi qua Sao Thổ
Thám hiểm	Cassini–Huygens (Huygens) timeline retirement Pioneer 11 Chương trình Voyager 1 2
Chủ đề khác	Sao Thổ trong khoa học viễn tưởng Fiction Moons The Day the Earth Smiled In Saturn's Rings (2018 documentary)
Mặt Trời Sao Thủy Sao Kim Trái Đất Sao Hỏa Sao Mộc Sao Thổ Thiên Vương Hải Vương