Thanh Nga

Thanh Nga
Sinh	Juliette Nguyễn Thị Nga 31 tháng 7, 1942 Tây Ninh, Liên bang Đông Dương
Mất	26 tháng 11, 1978(1978-11-26) (36 tuổi) Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam
Nơi an nghỉ	Nghĩa trang Chùa Nghệ Sĩ
Quốc tịch	Việt Nam
Dân tộc	Kinh
Nghề nghiệp	Diễn viên sân khấu diễn viên điện ảnh
Năm hoạt động	1954–1978
Phối ngẫu	Phạm Duy Lân (1923–1978)
Con cái	Phạm Duy Hà Linh
Cha mẹ	Năm Nghĩa (cha dượng) Nguyễn Thị Thơ (mẹ)
Giải thưởng	Giải Thanh Tâm (1958–1966)
Danh hiệu	Nghệ sĩ Ưu tú (1984)

Thanh Nga (31 tháng 7 năm 1942 – 26 tháng 11 năm 1978) là nữ nghệ sĩ cải lương nổi tiếng của Việt Nam. Bà được mệnh danh là "Nữ hoàng sân khấu" của miền Nam Việt Nam thời điểm lúc bấy giờ.

Cuộc đời và sự nghiệp

Bà tên thật là Juliette Nguyễn Thị Nga, sinh ngày 31 tháng 7 năm 1942, quê quán ở Tây Ninh. Cha của bà là Nguyễn Văn Lợi (tức ông Hội Đồng Lợi), mẹ của bà là Nguyễn Thị Thơ (tức bà bầu Thơ), trưởng đoàn hát Thanh Minh - Thanh Nga nổi tiếng một thời. Thanh Nga là một Phật tử, có pháp danh Diệu Minh.

Thanh Nga kết hôn hai lần, lần đầu với ông Nguyễn Minh Mẫn (sĩ quan Quân lực Việt Nam Cộng hòa), lần sau làm vợ thứ (không chính thức) với ông Phạm Duy Lân tức hiệu là Đổng Lân vì ông đã từng giữ chức Đổng Lý Văn phòng của Bộ Thông tin trong Đệ Nhị Cộng hòa của Việt Nam Cộng hòa (luật sư). Bà có một con trai với ông Lân là Phạm Duy Hà Linh (sinh 1973, nay là nghệ sĩ hài kịch).

Gia đình Thanh Nga còn có nhiều nghệ sĩ nổi tiếng như:

• Bầu Thơ (mẹ ruột)
• Năm Nghĩa (cha dượng)
• Bảo Quốc (em cùng mẹ khác cha)
• Hà Linh (con trai)
• Hữu Châu (cháu ruột, con nghệ sĩ Hữu Thìn)
• Hữu Lộc (cháu ruột, con nghệ sĩ Hữu Thìn)

Giải thưởng tiêu biểu

• 1958: Giải Thanh Tâm triển vọng (vai sơn nữ Phà Ca, vở Người vợ không bao giờ cưới)
• 1966: Giải Thanh Tâm xuất sắc (vai Giáng Hương, vở Sân khấu về khuya)
• 1974: Nữ diễn viên chiếm nhiều cảm tình nhất, Nữ diễn viên thể hiện bi kịch xuất sắc nhất (Liên Hoan Phim Châu Á lần thứ 20)

Vinh danh

• 1984: Bà được Nhà nước truy tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú đợt đầu (theo Quyết định số 44-CT do Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng ký ngày 25 tháng 1 năm 1984).
• 2007: Một bộ phim tài liệu về cuộc đời và sự nghiệp diễn xuất của Bà đã được cựu diễn viên – nhà báo Lê Quang Thanh Tâm thực hiện với tên gọi Nữ hoàng sân khấu Thanh Nga qua giọng đọc của NSND Bạch Tuyết do đạo diễn Võ Văn Thanh Trí dàn dựng và Hãng phim MDC Entertainment thâu và dựng.
• 2015: Một con đường được vinh dự mang tên bà, đó là đường Thanh Nga thuộc khu dân cư Gia Hòa, phường Phước Long B, TP. Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh.
• 2018: Trong chương trình Ký ức vui vẻ, NSƯT Ngọc Huyền tái hiện hình ảnh bà trong vở cải lương Tiếng trống Mê Linh. Ngày 2 tháng 12 năm 2018 tại Thành phố Hồ Chí Minh, nghệ sĩ Hữu Châu và diễn viên Hà Linh đại diện gia đình cố nghệ sĩ Thanh Nga tổ chức buổi kỷ niệm 40 năm ngày giỗ vợ chồng bà.

Các vai diễn nổi bật

Cải lương

Tên	Tác giả	Vai
Bên cầu dệt lụa	Thế Châu	Quỳnh Nga
Bông hồng cài áo	Hoàng Khâm	Nga
Chuyện tình 17	Nguyễn Phương	Loan
Chuyện tình An Lộc Sơn	Thế Châu	Dương Thái Chân
Con gái chị Hằng	Hà Triều – Hoa Phượng	Trinh
Đoạn tuyệt	Duy Lân	Loan
Đời cô Lựu	Trần Hữu Trang	Kim Anh
Đôi mắt người xưa	Ngọc Linh – Nhị Kiều	Diệp Thúy
Hai chuyến xe hoa	Thái Thụy Phong
Hoa Mộc Lan tùng chinh	NSND Viễn Châu	Hoa Mộc Lan
Mưa rừng	Hà Triều – Hoa Phượng	K'Lai
Ngôi nhà ma	Thiếu Linh
Người vợ không bao giờ cưới	Kiên Giang – Quy Sắc	Sơn nữ Phà Ca
Nửa đời hương phấn	Hà Triều – Hoa Phượng	The/Hương
Phụng Nghi Đình		Điêu Thuyền
Sân khấu về khuya	NSND Năm Châu	Giáng Hương
Sông dài	Hà Triều – Hoa Phượng – Nguyễn Phương	Lượm
Tấm lòng của biển	Hà Triều – Hoa Phượng	Thanh
Thái hậu Dương Vân Nga	Trúc Đường – Huy Trường	Dương Vân Nga
Tiếng hạc trong trăng	Yên Ba – Loan Thảo	Xuyên Lan
Tiếng trống Mê Linh	Việt Dung – Vĩnh Điền	Trưng Trắc
Tình xuân muôn tuổi	Nguyễn Phương
Trăng lên đỉnh núi	Loan Thảo	Dã Lan
Xử án Bàng Quý Phi	NSND Viễn Châu – Thể Hà Vân	Bàng Quý Phi

Phim ảnh

Thanh Nga cũng tham gia nhiều bộ phim, đáng chú ý nhất là:

Tên	Vai	Năm
Bụi phấn hồng
Đôi mắt người xưa	Diệp Thúy	1961
Đứa con trong lửa đỏ		1975
Hai chuyến xe hoa		1962
Lan và Điệp	Lan	1971
Loan mắt nhung	Xuân	1970
Một thoáng đam mê		1973
Mùa thu cuối cùng		1971
Năm vua hề về làng		1974
Người cô đơn	Cô gái Huế	1973
Quái nữ Việt Quyền Đạo
Sau giờ giới nghiêm	Nhàn	1972
Sợ vợ mới anh hùng		1974
Thương muộn
Tìm lại cuộc đời		1977
Triệu phú bất đắc dĩ		1973
Vết thù trên lưng ngựa hoang		1971
Xa lộ không đèn	Liễu	1972

Các bài hát nổi tiếng

Tân cổ giao duyên

Tên	Tác giả
	Tân nhạc	Cổ nhạc
Bao giờ em lấy chồng	Minh Kỳ – Hoài Linh	NSND Viễn Châu
Các anh đi	Văn Phụng	Nguyễn Liêu
Cánh hoa thời loạn	Y Vân	Xuân Phát
Cay đắng tình đời	Phượng Linh	Nguyễn Phương
Chuyện màu hoa trắng	Hà Phương	Xuyên Vân Tử
Chuyện tình Tiêu Sử và Lộng Ngọc	Hoàng Thi Thơ	Thế Châu
Có bao giờ	Phạm Vũ Anh Tứ	Xuyên Vân Tử
Đừng nói với anh	Hoàng Thi Thơ	Tứ Lang
Giã từ Đà Lạt	Duy Khánh	NSND Viễn Châu
Hai lối mộng	Trúc Phương	NSND Viễn Châu
Hoa trinh nữ	Trần Thiện Thanh	NSND Viễn Châu
Kiếp cầm ca	Huỳnh Anh	Kiên Giang
Khi đã yêu	Phượng Linh	Đông Phương Tử
Lỡ chuyến đò	Anh Việt	Yên Sơn
Mưa rừng	Huỳnh Anh	Hà Triều – Hoa Phượng
Mưa rừng	Huỳnh Anh	NSND Viễn Châu
Ngày ấy quen nhau	Lê Dinh	Nguyễn Liêu
Người đến rồi đi	Hồng Vân	Yên Sơn
Tâm sự người yêu	Hồng Vân	Yên Sơn
Thành Đô ơi giã biệt	Thúc Đăng	NSND Viễn Châu
Tình thơ mộng	Vĩnh Phúc	Nguyễn Liêu
Trăm mến nghìn thương	Hoài Linh	NSND Viễn Châu
Truyện tình Lan và Điệp	Mạc Phong Linh – Mai Thiết Lĩnh	NSND Viễn Châu
Vĩnh biệt người yêu	Hồng Vân	Yên Sơn
Xích lại gần anh tí nữa	Mặc Thế Nhân	NSND Viễn Châu

Ca cổ

Tên	Tác giả
Bà mẹ Hòn Đất	Văn Hồng Cẩm
Bên bờ kênh xáng	Trần Nam Dân
Bông sen	Trần Nam Dân
Cô gái xuân	NSND Viễn Châu
Con của mẹ	Văn Hồng Cẩm
Dưới bóng từ bi	NSND Viễn Châu
Gái làng Tân Hội	Trần Nam Dân
Hận Đồ Bàn	NSND Viễn Châu
Hoa thắm đồng bưng	Minh Thùy
Hồi chuông Thiên Mụ	NSND Viễn Châu
Khi rừng sim thay lá	Kiên Giang
Lắng tiếng chuông ngân	NSND Viễn Châu
Mái tóc thề	NSND Viễn Châu
Ngày mai đám cưới người ta	Kiên Giang – Quy Sắc
Người chồng lý tưởng của em	NSND Viễn Châu
Người mẹ đào hầm	Trần Nam Dân
Người mẹ miền Nam	NSND Viễn Châu
Nhạc lòng năm cũ	Anh Lân
Nửa chừng xuân
Quả tim bất diệt	NSND Viễn Châu
Số kiếp	NSND Viễn Châu
Tâm sự chàng bán than	Hoàng Khâm
Thuyền trăng trên bến Ngũ Hồ	Kiên Giang
Tình là dây oan	Kiên Giang
Trông chồng	NSND Viễn Châu

Bị ám sát và qua đời

Phần mộ vợ chồng nghệ sĩ Thanh Nga trong Chùa Nghệ sĩ.

Khi vụ án khủng khiếp đó xảy ra, tôi mới hơn 5 tuổi. Hồi trước, mỗi lần nghĩ đến ngày đó tôi đau đớn lắm, nhưng chừng năm năm trở lại đây, có lẽ ở cái tuổi già dặn của đời người, tôi trầm tĩnh hơn: Ai cũng sẽ tới lúc không còn tồn tại trên cõi đời - chỉ khác là sớm hoặc muộn.

— Hà Linh, con trai cố NSƯT Thanh Nga chia sẻ.

Đêm ngày 26 tháng 11 năm 1978, khi diễn xong vở cải lương Thái hậu Dương Vân Nga ở rạp hát Cao Đồng Hưng (còn gọi là rạp Gia Định) nằm ở khu vực chợ Bà Chiểu, quận Bình Thạnh, khoảng 23 giờ, nghệ sĩ Thanh Nga lên chiếc xe hiệu Volkswagen sơn màu xám nhạt do chồng bà cầm lái để về nhà. Thanh Nga ngồi băng ghế phía sau cùng với con trai Cúc Cu khi đó mới 5 tuổi. Ngồi ở ghế trước có võ sư Nguyễn Văn Các, vệ sĩ bảo vệ Thanh Nga. Ngay khi chiếc xe dừng trước cổng nhà nằm trên đường Ngô Tùng Châu (nay là đường Lê Thị Riêng, Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh), vệ sĩ Các bước ra mở cửa thì một chiếc xe Honda 67 chạy tới, hai người lạ mặt nhảy xuống (thủ phạm bắn chết vợ chồng nghệ sĩ Thanh Nga là Nguyễn Thanh Tân và Nguyễn Văn Đức) dùng súng ngắn P38 khống chế anh vào trong xe. Chúng tiếp tục uy hiếp vợ chồng Thanh Nga để bắt người con trai. Khi vợ chồng nghệ sĩ chống cự, chúng liên tiếp nã đạn bắn chết cả hai rồi biến mất. Ông Lân chết ngay tại chỗ, nghệ sĩ Thanh Nga thì vẫn còn hơi thở. Vệ sĩ Các ôm Thanh Nga lên xích lô ra thẳng Bệnh viện Sài Gòn nhưng đã muộn. Viên đạn trúng ngực trái đã cướp đi sinh mạng của Thanh Nga ở tuổi 36.

Nhận xét

Thanh Nga nổi tiếng, có lượng người hâm mộ hùng hậu nhưng ở cô ấy không tỏ vẻ ngôi sao kiêu kỳ. Ai tiếp xúc với Thanh Nga cũng thấy phong cách thanh lịch, nhẹ nhàng và hài hước. Đặc biệt, thái độ làm việc chuẩn mực của nữ nghệ sĩ, cô ấy đã không hẹn thì thôi, còn hẹn thì nhất định đến đúng giờ.

— Nhiếp ảnh gia Đinh Tiến Mậu

Chị Thanh Nga xuất hiện trên sân khấu sáng rực và có sức hút như một thỏi nam châm. Chị sống giản dị, chân thành nên khán giả và đồng nghiệp đều thương mến. Tôi sát cánh bên NS Thanh Nga từ nhỏ nên hiểu tính nết của chị. Chị hay nhõng nhẽo với mẹ nhưng khi làm việc thì hết lòng.

— NSND Ngọc Giàu

Trong văn hóa đại chúng

Vụ ám sát vợ chồng nghệ sĩ Thanh Nga đã trở thành nguồn cảm hứng cho bộ phim Ống kính sát nhân của đạo diễn Nguyễn Hữu Hoàng, sản xuất năm 2018. Bộ phim lấy bối cảnh tại Đà Lạt những năm cuối thập niên 1960.

Liên kết ngoài

• "Con trai NSƯT Thanh Nga xúc động trong lễ đặt tên đường của mẹ". Dân trí. ngày 4 tháng 2 năm 2015.