Xem mã nguồn của Đại Việt tấn công nhà Nguyên

{{Thông tin chiến tranh
|conflict= Đại Việt tấn công nhà Nguyên
|image=
|caption=
|partof= 
|date= năm 1313
|place= lãnh thổ Đại Nguyên
|result= quân Việt rút lui
|combatant1=[[Đại Việt]]
|combatant2=[[Đại Nguyên]]
|commander1=
|commander2=
|strength1= 30.000
|strength2= không rõ
|casualties1= không rõ 
|casualties2= không rõ
}}
[[Đại Việt]] dưới triều [[nhà Trần]] đã có một cuộc tấn công quân sự vào [[nhà Nguyên]] vào năm 1313, đời vua [[Trần Anh Tông]].

==Nguyên nhân==
Theo sử liệu Việt, do quan lại biên giới nhà Nguyên là Triệu Giác cho quân bắt bớ thương nhân người Việt ở châu Tu Lãng, cướp tài sản, tài sản bị cướp được ước tính tương đương một lọ [[vàng]], và chiếm hơn một nghìn khoảnh ruộng.{{sfn|Nguyễn Lương Bích|2003|p=102}} Trong 2 năm 1311-1312, quan lại biên giới nhà Nguyên đã 5 lần cướp bóc người Việt ở lộ Thái Nguyên{{sfn|Nguyễn Thế Long|2005|p=[https://books.google.com.vn/books?hl=vi&id=LF9QAQAAMAAJ&focus=searchwithinvolume&q=%22ch%C3%A2u+Quy+Thu%E1%BA%ADn%22 28 (1)]}} bắt 5.000 người làm tù nhân đưa sang nhà Nguyên. Vua nhà Trần đã nhìn nhận các hành động xảy ra tại biên giới là lấn chiếm, quyết định dùng quân đội để giải quyết.{{sfn|Nguyễn Lương Bích|2003|p=88, 102}}

Bên cạnh đó, từ năm 1293, nhà Nguyên đã có chỉ thị ra sức tích trữ nguồn lực cho một cuộc xâm lược quy mô lớn vào Đại Việt, bao gồm chiến thuyền, vũ khí, thạch lương, thức ăn cho ngựa, muối,... Tuy vì nhiều lý do nên việc này bị trì hoãn, bao gồm việc [[Hốt Tất Liệt]] băng hà năm 1294, nhưng việc tích trữ kho tàng tại vùng lãnh thổ biên giới với Đại Việt khiến nhà Trần không ngừng lo lắng.{{sfn|Nguyễn Lương Bích|2003|p=[https://books.google.com.vn/books?hl=vi&id=NpsIGHWti9IC&focus=searchwithinvolume&q=%221.000+thuy%E1%BB%81n%22 100]}}

==Lực lượng==
Đại Việt huy động lực lượng 30.000 quân, trong đó có 3.000 [[kỵ binh]].{{sfn|Nguyễn Lương Bích|2003|p=[https://books.google.com.vn/books?hl=vi&id=NpsIGHWti9IC&focus=searchwithinvolume&q=%223+v%E1%BA%A1n+qu%C3%A2n+ta%2C+trong+%C4%91%C3%B3+c%C3%B3%22 103 (1)]}} Theo sử liệu Trung Quốc là hơn 3 vạn quân cùng hơn 2.000 kỵ binh.{{sfn|Châu Hải Đường|2018|p=77}}

Lực lượng quân Nguyên không rõ có bao nhiêu.

==Diễn biến==
Năm 1313, quân Việt tấn công vào Vân Động{{sfn|Châu Hải Đường|2018|p=77}} thuộc châu Trấn Yên đốt phá các kho tàng, sau đó [[rút lui]].{{sfn|Nguyễn Lương Bích|2003|p=[https://books.google.com.vn/books?hl=vi&id=NpsIGHWti9IC&focus=searchwithinvolume&q=%22%C4%91%E1%BB%91t+ph%C3%A1+c%C3%A1c+kho+t%C3%A0ng%22 103 (2)]}}

Tiếp sau đó, Đại Việt chia quân làm 3 đạo tấn công{{sfn|Nguyễn Thế Long|2005|p=[https://books.google.com.vn/books?hl=vi&id=LF9QAQAAMAAJ&focus=searchwithinvolume&q=%22chia+3+%C4%91%E1%BA%A1o%22 28 (2)]}} các xứ Lôi Động, Tri Động và châu Quy Thuận, châu Dưỡng Lợi,{{sfn|Châu Hải Đường|2018|p=77}} và đóng quân ở các nơi đó. Trong đó, đích thân vua nhà Trần chỉ huy cánh quân chiếm đóng châu Dưỡng Lợi.{{sfn|Lưu Văn Lợi|2007|p=[https://books.google.com.vn/books?hl=vi&id=E1tQAQAAMAAJ&focus=searchwithinvolume&q=%22ch%C3%A2u+D%C6%B0%E1%BB%A1ng+L%E1%BB%A3i%22 24 (1)]}}

Quan lại nhà Nguyên cấp báo lên hoàng đế của họ về việc Đại Việt xâm chiếm đất đai{{sfn|Lưu Văn Lợi|2007|p=[https://books.google.com.vn/books?hl=vi&id=E1tQAQAAMAAJ&focus=searchwithinvolume&q=%22t%C3%A2u+l%C3%AAn+vua+Nguy%C3%AAn+r%E1%BA%B1ng+n%C6%B0%E1%BB%9Bc+ta+%C4%91%C3%A3+x%C3%A2m+l%E1%BA%A5n%22 24 (2)]}} và yêu cầu được hỗ trợ.

Tháng 4, quân Việt càn quét ở châu Dưỡng Lợi, giết 2.000 người{{sfn|Trần Xuân Sinh|2003|p=[https://books.google.com.vn/books?hl=vi&id=X4JuAAAAMAAJ&focus=searchwithinvolume&q=%222+ng%C3%A0n+ng%C6%B0%E1%BB%9Di%22 311 (1)]}} để trả thù.{{sfn|Lưu Văn Lợi|2007|p=[https://books.google.com.vn/books?hl=vi&id=E1tQAQAAMAAJ&focus=searchwithinvolume&q=%22ch%C3%A2u+D%C6%B0%E1%BB%A1ng+L%E1%BB%A3i%22 24 (1)]}} Một số tài liệu ghi nhận rất nhiều tù binh bị mang đi.

Nhà Nguyên đình nghị hội quân Hồ Quảng phản công.{{sfn|Trần Xuân Sinh|2003|p=[https://books.google.com.vn/books?hl=vi&id=X4JuAAAAMAAJ&focus=searchwithinvolume&q=%22H%E1%BB%93+Qu%E1%BA%A3ng+h%C3%A0nh+s%E1%BA%A3nh%22 311 (2)]}}{{efn|Hồ Quảng gồm [[Hồ Nam]], [[Quảng Đông]], [[Quảng Tây]]{{sfn|Trần Xuân Sinh|2003|p=[https://books.google.com.vn/books?hl=vi&id=X4JuAAAAMAAJ&focus=searchwithinvolume&q=%22H%E1%BB%93+Qu%E1%BA%A3ng+g%E1%BB%93m%22 152]}}}}

Vua Nguyên phái hai viên quan là A Lý Ôn Sa và Lưu Nguyên Hanh đến Hồ Quảng điều tra tình hình, sự việc được tâu lại vua Nguyên. Chờ mãi không thấy sứ thần Đại Việt đến, vua Nguyên phái họ làm sứ thần đến Đại Việt. Họ mang thư sang hỏi Đại Việt về xung đột vừa xảy ra. Lưu Nguyên Hanh trách:{{sfn|Việt sử thông giám cương mục, Tập 6|p=[https://books.google.com.vn/books?hl=vi&id=xKJJVTp2dJIC&focus=searchwithinvolume&q=%22Annam+th%E1%BB%B1c+l%C3%A0+n%C6%A1i+m%C3%A0+thanh+danh+gi%C3%A1o+h%C3%B3a+c%E1%BB%A7a+Trung+-+qu%E1%BB%91c+%C4%91%C3%A3+tr%C3%A0n+lan+t%E1%BB%9Bi%22 567]}}

''"Trước kia, nhà Hán đặt ra chín quận, danh giáo hóa của Trung Quốc đã tràn lan tới. Huống chi, An Nam đối với Trung Quốc, nào là dâng địa đồ, nào là nộp lệ cống, danh phận trên dưới đã phân minh, Trung Quốc đối với An Nam, thì ban cho một cách đầy đặn không kể đến việc đáp lại đơn sơ, cái ơn huệ yên ủy người phương xa thật là hết sức. Như thế thánh triều có phụ bạc gì quý quốc đâu! Thế mà bây giờ sao lại tự nhiên gây ra sự không yên lành, dùng sức ngông cuồng để mở rộng bờ cõi. Tuy nói riêng về đất ở du thôn, thì việc quan hệ rất nhỏ, nhưng nói chung về dư đồ nhà nước, thì quan hệ rất to. Hơn nữa, những người bị giết, bị cướp đều là những dân, những hộ đã ghi vào sổ của triều đình. Vậy người chủ trương làm việc ấy không rõ là ai?"''

Vua Trần Anh Tông vốn có thái độ thẳng thắn trừng trị hành động lấn chiếm lãnh thổ{{sfn|Nguyễn Lương Bích|2003|p=103-104}} nhưng trả lời một cách biện minh: ''"Đấy là những người nhỏ mọn ở ngoài biên giới tự làm việc không yên lành, nước tôi biết thế nào được việc ấy?"''.{{sfn|Việt sử thông giám cương mục, Tập 6|p=[https://books.google.com.vn/books?hl=vi&id=xKJJVTp2dJIC&focus=searchwithinvolume&q=%22%C4%90%E1%BA%A5y+l%C3%A0+nh%E1%BB%AFng+ng%C6%B0%E1%BB%9Di+nh%E1%BB%8F+m%E1%BB%8Dn%22 568]}}

==Kết quả==

Trước sức ép yêu cầu [[Rút lui|lui quân]] của vua nhà Nguyên, vua Trần Anh Tông đành chấp nhận nhượng bộ dẫn quân về.{{sfn|Nguyễn Lương Bích|2003|p=103-104}} Cuộc tấn công của nhà Trần đã đạt được mục tiêu trừng phạt, đồng thời phá vỡ công cuộc chuẩn bị xâm lược của nhà Nguyên qua việc hủy hoại nhiều kho tàng quân sự.{{sfn|Nguyễn Lương Bích|2003|p=[https://books.google.com.vn/books?hl=vi&id=NpsIGHWti9IC&focus=searchwithinvolume&q=%22%C4%91%C3%A3+b%E1%BA%BB+g%C3%A3y%22 101], [https://books.google.com.vn/books?hl=vi&id=NpsIGHWti9IC&focus=searchwithinvolume&q=%22%C4%91%E1%BB%91t+ph%C3%A1+c%C3%A1c+kho+t%C3%A0ng%22 103]}} Cuộc tấn công thành công nhờ [[Chiến lược quân sự|chiến lược]] [[Chiến tranh phủ đầu|đánh phủ đầu]] và hoạt động thám báo, hiểu rõ tình hình nhà Nguyên lúc này đang phải đối mặt với nổi loạn trong nước.

==Ghi chú==
{{notelist
| colwidth = 30em
| notes =
}}
==Tham khảo==
{{tham khảo|30em}}
===Sách===
*{{chú thích sách|url= https://books.google.com.vn/books?id=3zonEAAAQBAJ |tác giả= Châu Hải Đường |tiêu đề= An Nam truyện: Ghi chép về Việt Nam trong chính sử Trung Quốc xưa |nhà xuất bản= Sách Tao Đàn |năm= 2018 }}
*{{chú thích sách|url= https://books.google.com.vn/books?hl=vi&id=E1tQAQAAMAAJ |tác giả= Lưu Văn Lợi |tiêu đề= Những điều cần biết về đất, biển, trời Việt Nam |nhà xuất bản= NXB Thanh niên |năm= 2007 }}
*{{chú thích sách|url= https://books.google.com.vn/books?id=NpsIGHWti9IC |tác giả= Nguyễn Lương Bích |tiêu đề= Lược sử ngoại giao Việt Nam các thời trước |nhà xuất bản= NXB Quân đội nhân dân |năm= 2003 }}
*{{chú thích sách|url= https://books.google.com.vn/books?hl=vi&id=LF9QAQAAMAAJ |tác giả= Nguyễn Thế Long |tiêu đề= Bang giao Đại Việt: Triều Trần, Hồ |nhà xuất bản= NXB Văn hóa-thông tin |năm= 2005 }}
*{{chú thích sách|url= https://books.google.com.vn/books?hl=vi&id=X4JuAAAAMAAJ |tác giả= Trần Xuân Sinh |tiêu đề= Thuyết Trần: sử nhà Trần |nhà xuất bản= NXB Hải Phòng |năm= 2003 }}
*{{chú thích sách|url= https://books.google.com.vn/books?hl=vi&id=xKJJVTp2dJIC |tác giả=  |tiêu đề= Việt sử thông giám cương mục, Tập 6 |nhà xuất bản= NXB Văn Sử Địa |năm= 1957 |ref={{harvid|Việt sử thông giám cương mục, Tập 6}}}}


[[Thể loại:Chiến tranh Nguyên Mông – Đại Việt]]
[[Thể loại:Việt Nam năm 1313|V]]
[[Thể loại:Xung đột năm 1313]]