Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Sự thành lập của Roma”

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
nKhông có tóm lược sửa đổi
AlphamaEditor, Executed time: 00:00:03.6888005 using AWB
Dòng 1: Dòng 1:
[[File:Kapitolinische Wölfin Museum Capitolini.jpg|thumb|''[[Chó sói đồi Capitoline]]'', tác phẩm điêu khắc về con [[Sói cái (thần thoại La Mã)|sói cái]] đang cho cặp song sinh [[Romulus và Remus]] bú, đây là hình tượng nổi tiếng nhất có liên quan đến sự thành lập của Roma]]
[[Tập tin:Kapitolinische Wölfin Museum Capitolini.jpg|thumb|''[[Chó sói đồi Capitoline]]'', tác phẩm điêu khắc về con [[Sói cái (thần thoại La Mã)|sói cái]] đang cho cặp song sinh [[Romulus và Remus]] bú, đây là hình tượng nổi tiếng nhất có liên quan đến sự thành lập của Roma]]
[[File:Belgique - Bruxelles - Maison de la Louve - 05.jpg|thumb|<div style="text-align:center">Romulus và Remus trên Tòa nhà Sói cái tại [[Quảng trường Lớn (Bruxelles)|Quảng trường Lớn]] ở [[Brussels]].</div>]]
[[Tập tin:Belgique - Bruxelles - Maison de la Louve - 05.jpg|thumb|<div style="text-align:center">Romulus và Remus trên Tòa nhà Sói cái tại [[Quảng trường Lớn (Bruxelles)|Quảng trường Lớn]] ở [[Brussels]].</div>]]


Câu chuyện về '''sự thành lập của Roma''' được kể lại chi tiết trong các câu chuyện truyền thống do chính bản thân những [[La Mã cổ đại|người La Mã]] truyền lại giữ vai trò là [[Lịch sử của Roma|lịch sử sở khởi về thành phố của họ]] xét về mặt [[truyền thuyết]] và [[thần thoại]]. Câu chuyện thần thoại quen thuộc nhất trong số này và có lẽ là nổi tiếng nhất trong tất cả các câu chuyện [[thần thoại La Mã]] đó là câu chuyện về [[Romulus và Remus]], cặp song sinh được một con [[sói cái (thần thoại La Mã)|sói cái]] nuôi nấng khi họ còn thơ ấu vào thế kỷ thứ 8 TCN.<ref name="wslivy"/> Một câu chuyện khác với bối cảnh sớm hơn tuyên bố rằng người La Mã là hậu duệ của vị anh hùng của cuộc [[chiến tranh Troia]] là [[Aeneas]], ông ta đã di cư tới Ý sau cuộc chiến tranh này và người con trai của ông, [[Iulus]], chính là ông tổ của dòng họ [[Julius Caesar]].<ref name="livy2005">{{Cite book
Câu chuyện về '''sự thành lập của Roma''' được kể lại chi tiết trong các câu chuyện truyền thống do chính bản thân những [[La Mã cổ đại|người La Mã]] truyền lại giữ vai trò là [[Lịch sử của Roma|lịch sử sở khởi về thành phố của họ]] xét về mặt [[truyền thuyết]] và [[thần thoại]]. Câu chuyện thần thoại quen thuộc nhất trong số này và có lẽ là nổi tiếng nhất trong tất cả các câu chuyện [[thần thoại La Mã]] đó là câu chuyện về [[Romulus và Remus]], cặp song sinh được một con [[sói cái (thần thoại La Mã)|sói cái]] nuôi nấng khi họ còn thơ ấu vào thế kỷ thứ 8 TCN.<ref name="wslivy"/> Một câu chuyện khác với bối cảnh sớm hơn tuyên bố rằng người La Mã là hậu duệ của vị anh hùng của cuộc [[chiến tranh Troia]] là [[Aeneas]], ông ta đã di cư tới Ý sau cuộc chiến tranh này và người con trai của ông, [[Iulus]], chính là ông tổ của dòng họ [[Julius Caesar]].<ref name="livy2005">{{chú thích sách
| publisher = Penguin Books Ltd
| publisher = Penguin Books Ltd
| isbn = 978-0-14-196307-5
| isbn = 978-0-14-196307-5
Dòng 11: Dòng 11:
==Các thần thoại thành lập và nguồn==
==Các thần thoại thành lập và nguồn==
===Aeneas===
===Aeneas===
[[File:Aeneas' Flight from Troy by Federico Barocci.jpg|thumb|''Aeneas trốn khỏi thành Troia,'' tranh của [[Federico Barocci]], năm 1598. [[Galleria Borghese]], Rome.]]
[[Tập tin:Aeneas' Flight from Troy by Federico Barocci.jpg|thumb|''Aeneas trốn khỏi thành Troia,'' tranh của [[Federico Barocci]], năm 1598. [[Galleria Borghese]], Rome.]]
Tác phẩm sử thi thần thoại về Rome, ''[[Aeneis]]'' của [[Vergilius]], kể lại câu chuyện về chặng đường đặt chân đến đất Ý của vị hoàng tử thành Troia là [[Aeneas]]. Tác phẩm ''Aeneis'' được sáng tác dưới thời [[Augustus]], ông đã tuyên bố mình thuộc dòng dõi của Aeneas và mẹ của ông ta là nữ thần [[Venus (thần thoại)|Venus]] thông qua [[Julius Caesar]]. Theo tác phẩm ''Aeneis'', những người sống sót từ thành [[Troia]] đã tụ họp lại với nhau dưới quyền của Aeneas và trải qua một loạt các cuộc phiêu lưu vòng quanh khu vực [[biển Địa Trung Hải]] bao gồm cả một giai đoạn dừng chân tại thành [[Carthage]] dưới sự cai trị của [[Dido (nữ vương của Carthage)|nữ vương Dido]], họ cuối cùng cũng đã tới được bờ biển của Ý. Những người Troia được cho là đã đặt chân tới một khu vực nằm giữa [[Anzio]] ngày nay và [[Fiumicino]], phía tây nam của Rome, có lẽ là tại [[Laurentum]] hoặc theo các phiên bản khác là tại [[Lavinium]], một vùng đất được đặt tên theo tên của [[Lavinia]], con gái của vua [[Latinus]], bà sau này đã cưới Aeneas. Điều này đã bắt đầu một loạt các cuộc xung đột vũ trang với [[Turnus]] mà liên quan tới việc kết hôn của Lavinia.<ref name="Encyclopædia Britannica: Turnus">{{cite web |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/610379/Turnus |title=Turnus |work=Encyclopædia Britannica |accessdate=2013-09-13}}</ref> Trước khi Aeneas đặt chân tới, Turnus đã đính ước với Lavinia, nhưng sau đó khi Aeneas kết hôn với bà, chiến tranh đã nổ ra.<ref name="Encyclopædia Britannica: Turnus" /> Aeneas đã chiến thắng cuộc chiến và giết chết Turnus.<ref name="Encyclopædia Britannica: Turnus" /> Người Troia đã được phép ở lại và đồng hóa với cư dân bản địa. Người con trai của Aeneas tên là [[Ascanius]], ông ta còn được gọi là Iulus, đã tiếp tục thành lập nên thành phố [[Alba Longa]] và [[Các vị vua Latinh của Alba Longa|dòng dõi các vị vua Alban]] đã lấp đầy khoảng trống thời gian giữa câu chuyện truyền thuyết về những người Troia và sự thành lập theo truyền thống của Roma vào thế kỷ thứ 8 TCN.
Tác phẩm sử thi thần thoại về Rome, ''[[Aeneis]]'' của [[Vergilius]], kể lại câu chuyện về chặng đường đặt chân đến đất Ý của vị hoàng tử thành Troia là [[Aeneas]]. Tác phẩm ''Aeneis'' được sáng tác dưới thời [[Augustus]], ông đã tuyên bố mình thuộc dòng dõi của Aeneas và mẹ của ông ta là nữ thần [[Venus (thần thoại)|Venus]] thông qua [[Julius Caesar]]. Theo tác phẩm ''Aeneis'', những người sống sót từ thành [[Troia]] đã tụ họp lại với nhau dưới quyền của Aeneas và trải qua một loạt các cuộc phiêu lưu vòng quanh khu vực [[biển Địa Trung Hải]] bao gồm cả một giai đoạn dừng chân tại thành [[Carthage]] dưới sự cai trị của [[Dido (nữ vương của Carthage)|nữ vương Dido]], họ cuối cùng cũng đã tới được bờ biển của Ý. Những người Troia được cho là đã đặt chân tới một khu vực nằm giữa [[Anzio]] ngày nay và [[Fiumicino]], phía tây nam của Rome, có lẽ là tại [[Laurentum]] hoặc theo các phiên bản khác là tại [[Lavinium]], một vùng đất được đặt tên theo tên của [[Lavinia]], con gái của vua [[Latinus]], bà sau này đã cưới Aeneas. Điều này đã bắt đầu một loạt các cuộc xung đột vũ trang với [[Turnus]] mà liên quan tới việc kết hôn của Lavinia.<ref name="Encyclopædia Britannica: Turnus">{{chú thích web |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/610379/Turnus |title=Turnus |work=Encyclopædia Britannica |accessdate = ngày 13 tháng 9 năm 2013}}</ref> Trước khi Aeneas đặt chân tới, Turnus đã đính ước với Lavinia, nhưng sau đó khi Aeneas kết hôn với bà, chiến tranh đã nổ ra.<ref name="Encyclopædia Britannica: Turnus" /> Aeneas đã chiến thắng cuộc chiến và giết chết Turnus.<ref name="Encyclopædia Britannica: Turnus" /> Người Troia đã được phép ở lại và đồng hóa với cư dân bản địa. Người con trai của Aeneas tên là [[Ascanius]], ông ta còn được gọi là Iulus, đã tiếp tục thành lập nên thành phố [[Alba Longa]] và [[Các vị vua Latinh của Alba Longa|dòng dõi các vị vua Alban]] đã lấp đầy khoảng trống thời gian giữa câu chuyện truyền thuyết về những người Troia và sự thành lập theo truyền thống của Roma vào thế kỷ thứ 8 TCN.


Vào khoảng gần cuối dòng dõi này, vua [[Procas]] là cha của [[Numitor]] và [[Amulius]]. Sau khi Procas qua đời, Numitor đã trở thành vua của Alba Longa, thế nhưng Amulius đã lật đổ và giam cầm ông; ông ta còn ép người con gái của Numitor là [[Rhea Silvia]] trở thành một nữ tư tế đồng trinh của thần [[Vesta]].<ref name="wslivy">{{cite wikisource |title=From the Founding of the City |wslink=From the Founding of the City |author=Livy |authorlink=Livy |translator=Canon Roberts |date=1905 |plainchapter=''The Earliest Legends'' |chapter=Book 1 |at=Book 1.3–1.7 |wsat=3}}</ref>
Vào khoảng gần cuối dòng dõi này, vua [[Procas]] là cha của [[Numitor]] và [[Amulius]]. Sau khi Procas qua đời, Numitor đã trở thành vua của Alba Longa, thế nhưng Amulius đã lật đổ và giam cầm ông; ông ta còn ép người con gái của Numitor là [[Rhea Silvia]] trở thành một nữ tư tế đồng trinh của thần [[Vesta]].<ref name="wslivy">{{cite wikisource |title=From the Founding of the City |wslink=From the Founding of the City |author=Livy |authorlink=Livy |translator=Canon Roberts |date=1905 |plainchapter=''The Earliest Legends'' |chapter=Book 1 |at=Book 1.3–1.7 |wsat=3}}</ref>
Dòng 21: Dòng 21:
[[Strabo]] viết rằng còn một câu chuyện cổ xưa hơn về sự thành lập của thành Roma, nó còn lâu đời hơn các câu chuyện khác được ông ta nhắc đến. Theo câu chuyện này thì thành phố là một thuộc địa của người [[Arcadia (vùng đất cổ đại)|Arcadia]] và được [[Evandros của Pallene|Evandros]] thành lập nên. Strabo cũng còn viết rằng [[Lucius Coelius Antipater]] tin là Roma đã được người Hy Lạp thành lập.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=urn:cts:greekLit:tlg0099.tlg001.perseus-grc1:5.3.3 Strabo, Geography, 5.3.3 – GR]</ref><ref>[http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Strabo/5C*.html Strabo, Geography, 5.3.3 – EN]</ref>
[[Strabo]] viết rằng còn một câu chuyện cổ xưa hơn về sự thành lập của thành Roma, nó còn lâu đời hơn các câu chuyện khác được ông ta nhắc đến. Theo câu chuyện này thì thành phố là một thuộc địa của người [[Arcadia (vùng đất cổ đại)|Arcadia]] và được [[Evandros của Pallene|Evandros]] thành lập nên. Strabo cũng còn viết rằng [[Lucius Coelius Antipater]] tin là Roma đã được người Hy Lạp thành lập.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=urn:cts:greekLit:tlg0099.tlg001.perseus-grc1:5.3.3 Strabo, Geography, 5.3.3 – GR]</ref><ref>[http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Strabo/5C*.html Strabo, Geography, 5.3.3 – EN]</ref>
==Chú thích==
==Chú thích==
{{Reflist|30em}}
{{tham khảo|30em}}
==Đọc thêm==
==Đọc thêm==
* Coarelli, F. 1974. ''Guida archeologica di Roma.'' 1. ed. Varia Grandi opere. [Milano]: A. Mondadori.
* Coarelli, F. 1974. ''Guida archeologica di Roma.'' 1. ed. Varia Grandi opere. [Milano]: A. Mondadori.
Dòng 28: Dòng 28:
* Fromentin, Valérie and Sophie Gotteland, ed. 2001. ''Origines Gentium, Collection Etudes 7.'' Bordeaux: Editions Ausonius.
* Fromentin, Valérie and Sophie Gotteland, ed. 2001. ''Origines Gentium, Collection Etudes 7.'' Bordeaux: Editions Ausonius.
* Lintott, Andrew. 2010. ''The Romans in the Age of Augustus. The Peoples of Europe.'' Chichester/Malden, MA: Wiley-Blackwell.
* Lintott, Andrew. 2010. ''The Romans in the Age of Augustus. The Peoples of Europe.'' Chichester/Malden, MA: Wiley-Blackwell.
* Raaflaub, Kurt A, and Tim Cornell. 1986. ''Social Struggles In Archaic Rome : New Perspectives On the Conflict of the Orders.'' Berkeley: University of California Press.
* Raaflaub, Kurt A, and Tim Cornell. 1986. ''Social Struggles In Archaic Rome: New Perspectives On the Conflict of the Orders.'' Berkeley: University of California Press.
* Schultze, C. E. 1995. "Dionysius of Halicarnassus and Roman Chronology." ''Cambridge Classical Journal'' 41:192–214.
* Schultze, C. E. 1995. "Dionysius of Halicarnassus and Roman Chronology." ''Cambridge Classical Journal'' 41:192–214.
* Serres, Michel. 1991. ''Rome: The Book of Foundations.'' Trans. Felicia McCarren. Stanford: Stanford University Press.
* Serres, Michel. 1991. ''Rome: The Book of Foundations.'' Trans. Felicia McCarren. Stanford: Stanford University Press.
Dòng 39: Dòng 39:
*[http://italian.classic-literature.co.uk/history-of-rome/ History of Rome] by [[Theodor Mommsen]]
*[http://italian.classic-literature.co.uk/history-of-rome/ History of Rome] by [[Theodor Mommsen]]


[[Category:Thế kỷ thứ 8 TCN]]
[[Thể loại:Thế kỷ thứ 8 TCN]]
[[Category:Roma cổ đại]]
[[Thể loại:Roma cổ đại]]
[[Category:Thần thoại Etrusca]]
[[Thể loại:Thần thoại Etrusca]]
[[Category:Thần thoại La Mã]]
[[Thể loại:Thần thoại La Mã]]
[[Category:Sói cái (Thần thoại La Mã)]]
[[Thể loại:Sói cái (Thần thoại La Mã)]]

Phiên bản lúc 06:37, ngày 23 tháng 5 năm 2020

Chó sói đồi Capitoline, tác phẩm điêu khắc về con sói cái đang cho cặp song sinh Romulus và Remus bú, đây là hình tượng nổi tiếng nhất có liên quan đến sự thành lập của Roma
Romulus và Remus trên Tòa nhà Sói cái tại Quảng trường LớnBrussels.

Câu chuyện về sự thành lập của Roma được kể lại chi tiết trong các câu chuyện truyền thống do chính bản thân những người La Mã truyền lại giữ vai trò là lịch sử sở khởi về thành phố của họ xét về mặt truyền thuyếtthần thoại. Câu chuyện thần thoại quen thuộc nhất trong số này và có lẽ là nổi tiếng nhất trong tất cả các câu chuyện thần thoại La Mã đó là câu chuyện về Romulus và Remus, cặp song sinh được một con sói cái nuôi nấng khi họ còn thơ ấu vào thế kỷ thứ 8 TCN.[1] Một câu chuyện khác với bối cảnh sớm hơn tuyên bố rằng người La Mã là hậu duệ của vị anh hùng của cuộc chiến tranh TroiaAeneas, ông ta đã di cư tới Ý sau cuộc chiến tranh này và người con trai của ông, Iulus, chính là ông tổ của dòng họ Julius Caesar.[2] Bằng chứng khảo cổ học về sự hiện diện của con người tại khu vực ngày nay là Rome, Ý có niên đại là từ 14,000 năm trước.

Các thần thoại thành lập và nguồn

Aeneas

Aeneas trốn khỏi thành Troia, tranh của Federico Barocci, năm 1598. Galleria Borghese, Rome.

Tác phẩm sử thi thần thoại về Rome, Aeneis của Vergilius, kể lại câu chuyện về chặng đường đặt chân đến đất Ý của vị hoàng tử thành Troia là Aeneas. Tác phẩm Aeneis được sáng tác dưới thời Augustus, ông đã tuyên bố mình thuộc dòng dõi của Aeneas và mẹ của ông ta là nữ thần Venus thông qua Julius Caesar. Theo tác phẩm Aeneis, những người sống sót từ thành Troia đã tụ họp lại với nhau dưới quyền của Aeneas và trải qua một loạt các cuộc phiêu lưu vòng quanh khu vực biển Địa Trung Hải bao gồm cả một giai đoạn dừng chân tại thành Carthage dưới sự cai trị của nữ vương Dido, họ cuối cùng cũng đã tới được bờ biển của Ý. Những người Troia được cho là đã đặt chân tới một khu vực nằm giữa Anzio ngày nay và Fiumicino, phía tây nam của Rome, có lẽ là tại Laurentum hoặc theo các phiên bản khác là tại Lavinium, một vùng đất được đặt tên theo tên của Lavinia, con gái của vua Latinus, bà sau này đã cưới Aeneas. Điều này đã bắt đầu một loạt các cuộc xung đột vũ trang với Turnus mà liên quan tới việc kết hôn của Lavinia.[3] Trước khi Aeneas đặt chân tới, Turnus đã đính ước với Lavinia, nhưng sau đó khi Aeneas kết hôn với bà, chiến tranh đã nổ ra.[3] Aeneas đã chiến thắng cuộc chiến và giết chết Turnus.[3] Người Troia đã được phép ở lại và đồng hóa với cư dân bản địa. Người con trai của Aeneas tên là Ascanius, ông ta còn được gọi là Iulus, đã tiếp tục thành lập nên thành phố Alba Longadòng dõi các vị vua Alban đã lấp đầy khoảng trống thời gian giữa câu chuyện truyền thuyết về những người Troia và sự thành lập theo truyền thống của Roma vào thế kỷ thứ 8 TCN.

Vào khoảng gần cuối dòng dõi này, vua Procas là cha của NumitorAmulius. Sau khi Procas qua đời, Numitor đã trở thành vua của Alba Longa, thế nhưng Amulius đã lật đổ và giam cầm ông; ông ta còn ép người con gái của Numitor là Rhea Silvia trở thành một nữ tư tế đồng trinh của thần Vesta.[1]

Romulus và Remus

Câu chuyện thần thoại của Aeneas có nguồn gốc từ Hy Lạp và nó phải hòa hợp với câu chuyện thần thoại của Ý về Romulus và Remus. Họ được cho là những người con trai của Rhea Silvia với Mars, thần chiến tranh, hoặc là với người anh hùng bán thần Hercules. Họ bị bỏ rơi sau khi sinh ra giống với những câu truyện của các anh hùng thần thoại, bởi vì một lời tiên tri rằng họ sẽ lật đổ ông chú Amulius của mình, ông ta trước đó đã lật đổ người cha của Silvia là Numitor. Những người hầu đã bỏ rơi cặp song sinh bên dòng sông Tiber bất chấp mệnh lệnh là phải giết họ. Một con sói cái đã nuôi dưỡng cặp song sinh cho tới khi một người chăn cừu tên là Faustulus tìm thấy hai đứa trẻ và nhận họ làm con nuôi. Faustulus và vợ của ông ta là Acca Larentia sau đó đã nuôi dạy hai đứa trẻ. Khi Remus và Romulus trưởng thành, họ đã giết chết Amulius và khôi phục lại ngôi vua cho Numitor. Tiếp đó, họ quyết định xây dựng một thành phố mới; Tuy nhiên họ đã bất hòa với nhau vì Romulus muốn xây dựng ở trên đồi Palatine, trong khi Remus lại muốn xây dựng ở trên đồi Aventine, điều này chỉ kết thúc khi Romulus giết chết người em trai của mình.[1] Vì thế, Roma đã bắt đầu bằng một trận chiến huynh đệ tương tàn, câu chuyện trên sau này đã được sử dụng để đại diện cho lịch sử xung đột chính trị tương tàn và đẫm máu của thành phố.

Strabo

Strabo viết rằng còn một câu chuyện cổ xưa hơn về sự thành lập của thành Roma, nó còn lâu đời hơn các câu chuyện khác được ông ta nhắc đến. Theo câu chuyện này thì thành phố là một thuộc địa của người Arcadia và được Evandros thành lập nên. Strabo cũng còn viết rằng Lucius Coelius Antipater tin là Roma đã được người Hy Lạp thành lập.[4][5]

Chú thích

  1. ^ a b c Livy (1905). “The Earliest Legends”. From the Founding of the City . Canon Roberts biên dịch. Book 1.3–1.7  – qua Wikisource.
  2. ^ Livy (2005). The Early History of Rome. Penguin Books Ltd. ISBN 978-0-14-196307-5.
  3. ^ a b c “Turnus”. Encyclopædia Britannica. Truy cập ngày 13 tháng 9 năm 2013.
  4. ^ Strabo, Geography, 5.3.3 – GR
  5. ^ Strabo, Geography, 5.3.3 – EN

Đọc thêm

  • Coarelli, F. 1974. Guida archeologica di Roma. 1. ed. Varia Grandi opere. [Milano]: A. Mondadori.
  • Caradini, Andrea. 2011. Rome: Day One. Princeton: Princeton University Press.
  • Forsythe, Gary. 2005. A Critical History of Early Rome: From Prehistory to the First Punic War. Berkeley: University of California Press.
  • Fromentin, Valérie and Sophie Gotteland, ed. 2001. Origines Gentium, Collection Etudes 7. Bordeaux: Editions Ausonius.
  • Lintott, Andrew. 2010. The Romans in the Age of Augustus. The Peoples of Europe. Chichester/Malden, MA: Wiley-Blackwell.
  • Raaflaub, Kurt A, and Tim Cornell. 1986. Social Struggles In Archaic Rome: New Perspectives On the Conflict of the Orders. Berkeley: University of California Press.
  • Schultze, C. E. 1995. "Dionysius of Halicarnassus and Roman Chronology." Cambridge Classical Journal 41:192–214.
  • Serres, Michel. 1991. Rome: The Book of Foundations. Trans. Felicia McCarren. Stanford: Stanford University Press.
  • Slayman, Andrew. 2007. "Fact or Legend? Debate Over the Origins of Rome – Were Romulus and Remus Historical Figures?." Archaeology 60.4:22–27.
  • Wiseman, T.P. 1995. Remus: A Roman Myth. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Wiseman, T. P. 2004. The Myths of Rome. Exeter: University of Exeter Press.

Liên kết ngoài