Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Hội chứng Asperger”

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 28: Dòng 28:
== Phân loại ==
== Phân loại ==


Mức độ [[ Chẩn đoán hội chứng Asperger|trùng lặp giữa AS và chứng tự kỷ chức năng cao]] ( [[ Tự kỷ chức năng cao|HFA]] &nbsp; - tự kỷ không có người đi kèm do [[thiểu năng trí tuệ]] ) không rõ ràng. <ref name="Klin2">{{Chú thích tạp chí|vauthors=Klin A|date=May 2006|title=[Autism and Asperger syndrome: an overview]|journal=Revista Brasileira de Psiquiatria|volume=28 Suppl 1|issue=suppl 1|pages=S3–11|doi=10.1590/S1516-44462006000500002|pmid=16791390|doi-access=free}}</ref> <ref name="Kasari">{{Chú thích tạp chí|vauthors=Kasari C, Rotheram-Fuller E|date=September 2005|title=Current trends in psychological research on children with high-functioning autism and Asperger disorder|journal=Current Opinion in Psychiatry|volume=18|issue=5|pages=497–501|doi=10.1097/01.yco.0000179486.47144.61|pmid=16639107}}</ref> <ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Witwer AN, Lecavalier L|date=October 2008|title=Examining the validity of autism spectrum disorder subtypes|journal=Journal of Autism and Developmental Disorders|volume=38|issue=9|pages=1611–24|doi=10.1007/s10803-008-0541-2|pmid=18327636}}</ref> Phân loại ASD ở một mức độ nào đó là một sự tạo tác về cách thức phát hiện ra chứng tự kỷ, <ref name=":02">{{Chú thích tạp chí|vauthors=Sanders JL|date=November 2009|title=Qualitative or quantitative differences between Asperger's disorder and autism? Historical considerations|journal=Journal of Autism and Developmental Disorders|volume=39|issue=11|pages=1560–67|doi=10.1007/s10803-009-0798-0|pmid=19548078}}</ref> và có thể không phản ánh bản chất thực sự của phổ; <ref name=":1">{{Chú thích tạp chí|vauthors=Szatmari P|date=October 2000|title=The classification of autism, Asperger's syndrome, and pervasive developmental disorder|journal=Canadian Journal of Psychiatry|volume=45|issue=8|pages=731–38|doi=10.1177/070674370004500806|pmid=11086556|doi-access=free}}</ref> các vấn đề về phương pháp đã bao trùm hội chứng Asperger như một chẩn đoán hợp lệ ngay từ đầu. <ref name=":2">{{Chú thích sách|title=Early intervention for autism spectrum disorders: a critical analysis|vauthors=Matson JL, Minshawi NF|publisher=Elsevier Science|year=2006|isbn=978-0-08-044675-2|location=Amsterdam|page=21|chapter=History and development of autism spectrum disorders|chapter-url=https://books.google.com/books?id=XonQy12xCgEC&pg=PP2&dq=Early+intervention+for+autism+spectrum+disorders:+a+critical+analysis#v=onepage}}</ref> <ref name="Schopler388">{{Chú thích sách|title=Asperger syndrome or high-functioning autism?|vauthors=Schopler E|publisher=Plenum press|year=1998|isbn=978-0-306-45746-3|veditors=Schopler E, Mesibov GB, Kunce LJ|location=New York|pages=388–90|chapter=Premature popularization of Asperger syndrome|chapter-url=https://books.google.com/books?id=jz_xbeWgG9AC&printsec=frontcover&dq=Asperger+syndrome+or+high-functioning+autism#v=onepage}}</ref> Trong ấn bản thứ năm của ''[[DSM-5|Sổ tay Chẩn đoán và Thống kê về Rối loạn Tâm thần]]'' (DSM-5), được xuất bản vào tháng 5 năm 2013, <ref>{{Chú thích web|url=http://dsm5.org/Pages/Default.aspx|tựa đề=DSM-5 development|năm=2010|nhà xuất bản=American Psychiatric Association|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20100213163404/http://www.dsm5.org/pages/default.aspx|ngày lưu trữ=13 February 2010|ngày truy cập=20 February 2010}}</ref> AS, với tư cách là một chẩn đoán riêng biệt, đã bị loại bỏ và xếp thành rối loạn phổ tự kỷ. <ref name="DSMV">{{Chú thích web|url=http://www.dsm5.org/ProposedRevisions/Pages/proposedrevision.aspx?rid=97|tựa đề=299.80 Asperger's Disorder|website=DSM-5 Development|nhà xuất bản=American Psychiatric Association|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20101225152454/http://www.dsm5.org/ProposedRevisions/Pages/proposedrevision.aspx?rid=97|ngày lưu trữ=25 December 2010|ngày truy cập=21 December 2010}}</ref> Giống như chẩn đoán hội chứng Asperger, <ref name="Ghaziuddin">{{Chú thích tạp chí|vauthors=Ghaziuddin M|date=September 2010|title=Should the DSM V drop Asperger syndrome?|journal=Journal of Autism and Developmental Disorders|volume=40|issue=9|pages=1146–48|doi=10.1007/s10803-010-0969-z|pmid=20151184}}</ref> sự thay đổi này còn gây tranh cãi <ref name="Ghaziuddin" /> <ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Faras H, Al Ateeqi N, Tidmarsh L|year=2010|title=Autism spectrum disorders|journal=Annals of Saudi Medicine|volume=30|issue=4|pages=295–300|doi=10.4103/0256-4947.65261|pmc=2931781|pmid=20622347}}</ref> và AS không được loại bỏ khỏi [[ICD-10]] hoặc [[ ICD-11|ICD-11]] của WHO. <ref name="ICD112">{{Chú thích web|url=https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/5855/asperger-syndrome|tựa đề=Asperger syndrome|website=Genetic and Rare Diseases Information Center (GARD) – an NCATS Program|ngày truy cập=26 January 2019}}</ref> <ref>{{Chú thích web|url=http://apps.who.int/classifications/icd10/browse/2016/en#/F84.5|tựa đề=ICD-10 Version:2016|website=apps.who.int|ngày truy cập=6 November 2018}}</ref>

[[Tổ chức Y tế Thế giới]] (WHO) đã định nghĩa hội chứng Asperger (AS) là một trong những [[rối loạn phổ tự kỷ]] (ASD) hoặc [[ Rối loạn phát triển lan tỏa|rối loạn phát triển lan tỏa]] (PDD), là một [[ Rối loạn phổ|loạt các tình trạng tâm lý]] được đặc trưng bởi những bất thường về giao tiếp và [[Quan hệ xã hội|tương tác xã hội.]] hoạt động của cá nhân cũng như sở thích và hành vi bị hạn chế và lặp đi lặp lại. Giống như các rối loạn phát triển tâm lý khác, ASD bắt đầu ở giai đoạn sơ sinh hoặc thời thơ ấu, có diễn tiến ổn định mà không thuyên giảm hoặc tái phát, và có những suy giảm do những thay đổi liên quan đến quá trình trưởng thành trong các hệ thống khác nhau của não. <ref name="ICD-10-F84.0">{{Chú thích sách|title=International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems|last=World Health Organization|year=2006|isbn=978-92-4-154419-1|edition=10th ([[ICD-10]])|chapter=F84. Pervasive developmental disorders|chapter-url=http://apps.who.int/classifications/apps/icd/icd10online/?gf80.htm+f840}}</ref> Ngược lại, ASD là một tập hợp con của [[kiểu hình]] tự kỷ rộng hơn, mô tả những cá nhân có thể không mắc ASD nhưng có những [[Tính trạng|đặc điểm]] giống tự kỷ, chẳng hạn như những khiếm khuyết trong xã hội. <ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Piven J, Palmer P, Jacobi D, Childress D, Arndt S|date=February 1997|title=Broader autism phenotype: evidence from a family history study of multiple-incidence autism families|journal=The American Journal of Psychiatry|volume=154|issue=2|pages=185–90|doi=10.1176/ajp.154.2.185|pmid=9016266|doi-access=free}}</ref> Trong bốn dạng ASD khác, [[Tự kỷ|chứng tự kỷ]] giống AS nhất về các dấu hiệu và nguyên nhân có thể xảy ra, nhưng chẩn đoán của nó đòi hỏi khả năng giao tiếp bị suy giảm và cho phép chậm [[ Phát triển nhận thức|phát triển nhận thức]] ; [[Hội chứng Rett]] và [[Rối loạn phân ly ở trẻ em|rối loạn tan rã thời thơ ấu có]] chung một số dấu hiệu với chứng tự kỷ nhưng có thể có những nguyên nhân không liên quan; và [[ PDD không được chỉ định khác|rối loạn phát triển lan tỏa không được chỉ định khác (PDD-NOS)]] được chẩn đoán khi các tiêu chí cho một rối loạn cụ thể hơn không được đáp ứng. <ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Lord C, Cook EH, Leventhal BL, Amaral DG|date=November 2000|title=Autism spectrum disorders|journal=Neuron|volume=28|issue=2|pages=355–63|doi=10.1016/S0896-6273(00)00115-X|pmid=11144346}}</ref>


==Đặc điểm==
==Đặc điểm==
[[Tập tin:Autism-stacking-cans_2nd_edit.jpg|liên_kết=https://vi.wikipedia.org/wiki/T%E1%BA%ADp%20tin:Autism-stacking-cans_2nd_edit.jpg|thế=A young boy is seen stacking several colorful cans on top of each other.|nhỏ|Những người mắc hội chứng Asperger thường thể hiện những sở thích bị hạn chế hoặc chuyên biệt, chẳng hạn như sở thích xếp lon của cậu bé này.]]
Hội chứng Asperger được [[bác sĩ]] nhi khoa [[loài người|người]] [[Áo]] là [[Hans Asperger]] mô tả vào năm [[1944]],<ref name="autogenerated3">[http://giadinh.vnexpress.net/tin-tuc/to-am/tuong-con-la-than-dong-hoa-mac-benh-2276466.html Tưởng con là thần đồng, hóa mắc bệnh- VnExpress Gia đình - Sức khỏe<!-- Bot generated title -->]</ref> trong nghiên cứu của mình, Hans Asperger mô tả một số bé trai có trí [[thông minh]] và [[ngôn ngữ]] phát triển bình thường nhưng không có kỹ năng giao tiếp tốt. Một số đặc điểm thường thấy đối với trẻ em mắc bệnh hội chứng Asperger gồm:
Là một [[ Rối loạn phát triển lan tỏa|rối loạn phát triển lan tỏa]], hội chứng Asperger được phân biệt bằng một kiểu triệu chứng chứ không phải một triệu chứng đơn lẻ. Nó được đặc trưng bởi sự suy giảm chất lượng trong tương tác xã hội, bởi các khuôn mẫu hành vi, hoạt động và sở thích bị rập khuôn và hạn chế, và không có sự chậm trễ đáng kể về mặt lâm sàng trong phát triển nhận thức hoặc chậm phát triển ngôn ngữ nói chung. <ref name="BehaveNet">{{Chú thích sách|title=Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders|last=American Psychiatric Association|publisher=<!-- pacify Citation bot -->|year=2000|isbn=978-0-89042-025-6|edition=4th, text revision ([[DSM-IV-TR]])|location=<!-- pacify Citation bot -->|chapter=Diagnostic criteria for 299.80 Asperger's Disorder (AD)|chapter-url=http://www.behavenet.com/capsules/disorders/asperger.htm}}</ref> Mối bận tâm mãnh liệt với một chủ đề hẹp, một mặt [[ Độ dài|tính cách rườm rà]], hạn chế [[ Thịnh vượng (ngôn ngữ học)|ngôn điệu]], và vụng về vật lý là điển hình của tình trạng này, nhưng không bắt buộc để chẩn đoán. <ref name="Klin3">{{Chú thích tạp chí|vauthors=Klin A|date=May 2006|title=[Autism and Asperger syndrome: an overview]|journal=Revista Brasileira de Psiquiatria|volume=28 Suppl 1|issue=suppl 1|pages=S3–11|doi=10.1590/S1516-44462006000500002|pmid=16791390|doi-access=free}}</ref> Hành vi tự sát dường như xảy ra với tỷ lệ tương tự như những người không mắc ASD. <ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Hannon G, Taylor EP|date=December 2013|title=Suicidal behaviour in adolescents and young adults with ASD: findings from a systematic review|url=https://www.pure.ed.ac.uk/ws/files/14418673/TAYLOR_Suicidal_Behaviour_in_Adolescents_and_Young_Adults_with_ASD.pdf|journal=Clinical Psychology Review|volume=33|issue=8|pages=1197–204|doi=10.1016/j.cpr.2013.10.003|pmid=24201088}}</ref>

=== Tương tác xã hội ===
Sự thiếu [[đồng cảm]] đã được chứng minh ảnh hưởng đến các khía cạnh của cuộc sống chung đối với những người mắc hội chứng Asperger. <ref name="Baskin2">{{Chú thích tạp chí|vauthors=Baskin JH, Sperber M, Price BH|year=2006|title=Asperger syndrome revisited|journal=Reviews in Neurological Diseases|volume=3|issue=1|pages=1–7|pmid=16596080}}</ref> Các cá nhân mắc chứng AS gặp khó khăn trong các yếu tố cơ bản của tương tác xã hội, có thể bao gồm việc không phát triển được tình bạn hoặc tìm kiếm những niềm vui hoặc thành tích được chia sẻ với những người khác (ví dụ: cho người khác xem đối tượng quan tâm); thiếu sự [[ Có đi có lại (tâm lý xã hội)|tương hỗ]] về mặt xã hội hoặc tình cảm ("trò chơi" xã hội máy móc cho và nhận); và suy giảm các [[Giao tiếp phi ngôn ngữ|hành vi phi ngôn ngữ]] trong các lĩnh vực như giao [[Giao tiếp bằng mắt|tiếp bằng mắt]], [[Biểu cảm khuôn mặt|nét mặt]], tư thế và cử chỉ. <ref name="McPart20065">{{Chú thích tạp chí|vauthors=McPartland J, Klin A|date=October 2006|title=Asperger's syndrome|journal=Adolescent Medicine Clinics|volume=17|issue=3|pages=771–88; abstract xiii|doi=10.1016/j.admecli.2006.06.010|doi-broken-date=2020-08-22|pmid=17030291}}</ref>

Những người mắc chứng AS có thể không hòa đồng với những người khác, so với những người mắc các dạng [[tự kỷ]] khác, suy nhược hơn; họ tiếp cận người khác, ngay cả khi lúng túng. Ví dụ, một người mắc chứng AS có thể tham gia vào bài phát biểu dài dòng, phiến diện về một chủ đề yêu thích, trong khi hiểu nhầm hoặc không nhận ra [[Cảm giác|cảm xúc]] hoặc phản ứng của người nghe, chẳng hạn như muốn thay đổi chủ đề nói chuyện hoặc kết thúc tương tác. <ref name="Klin4">{{Chú thích tạp chí|vauthors=Klin A|date=May 2006|title=[Autism and Asperger syndrome: an overview]|journal=Revista Brasileira de Psiquiatria|volume=28 Suppl 1|issue=suppl 1|pages=S3–11|doi=10.1590/S1516-44462006000500002|pmid=16791390|doi-access=free}}</ref> Sự khó xử xã hội này đã được gọi là "năng động nhưng kỳ quặc". <ref name="McPart20066">{{Chú thích tạp chí|vauthors=McPartland J, Klin A|date=October 2006|title=Asperger's syndrome|journal=Adolescent Medicine Clinics|volume=17|issue=3|pages=771–88; abstract xiii|doi=10.1016/j.admecli.2006.06.010|doi-broken-date=2020-08-22|pmid=17030291}}</ref> Những thất bại trong việc phản ứng thích hợp với tương tác xã hội như vậy có thể coi thường cảm xúc của người khác và có thể coi là thiếu tế nhị. <ref name="Klin4" /> Tuy nhiên, không phải tất cả các cá nhân có AS sẽ tiếp cận người khác. Một số người trong số họ thậm chí có thể thể hiện [[ Sự làm thinh chọn lọc|sự đột biến có chọn lọc]], không nói gì với hầu hết mọi người và quá mức với những người khác cụ thể. Một số có thể chọn chỉ nói chuyện với những người họ thích. <ref>{{Chú thích web|url=http://emedicine.medscape.com/article/912296-overview|tựa đề=Asperger's Syndrome|ngày=7 July 2010|website=Medscape eMedicine|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20101223170232/http://emedicine.medscape.com/article/912296-overview|ngày lưu trữ=23 December 2010|ngày truy cập=25 November 2010}}</ref>


Khả năng nhận thức của trẻ mắc chứng AS thường cho phép chúng nêu rõ [[Chuẩn mực xã hội|các chuẩn mực xã hội]] trong bối cảnh phòng thí nghiệm, <ref name="McPart20067">{{Chú thích tạp chí|vauthors=McPartland J, Klin A|date=October 2006|title=Asperger's syndrome|journal=Adolescent Medicine Clinics|volume=17|issue=3|pages=771–88; abstract xiii|doi=10.1016/j.admecli.2006.06.010|doi-broken-date=2020-08-22|pmid=17030291}}</ref> nơi chúng có thể thể hiện sự hiểu biết lý thuyết về cảm xúc của người khác; tuy nhiên, họ thường gặp khó khăn khi sử dụng kiến thức này trong các tình huống thực tế, linh hoạt. <ref name="Klin5">{{Chú thích tạp chí|vauthors=Klin A|date=May 2006|title=[Autism and Asperger syndrome: an overview]|journal=Revista Brasileira de Psiquiatria|volume=28 Suppl 1|issue=suppl 1|pages=S3–11|doi=10.1590/S1516-44462006000500002|pmid=16791390|doi-access=free}}</ref> Những người mắc chứng AS có thể phân tích và chắt lọc những quan sát của họ về tương tác xã hội thành những hướng dẫn hành vi cứng nhắc và áp dụng những quy tắc này theo những cách khó xử, chẳng hạn như giao tiếp bằng mắt một cách gượng ép, dẫn đến phong thái có vẻ cứng nhắc hoặc ngây ngô về mặt xã hội. Mong muốn được đồng hành từ thời thơ ấu có thể trở nên tê liệt qua quá trình giao tiếp xã hội bị thất bại. <ref name="McPart20067" />
===Kỹ năng sinh hoạt kém===
Khác với trẻ em tự kỷ thường chậm [[nói]] và kém phát triển [[trí tuệ]], các em bị mắc hội chứng Asperger phần lớn vẫn [[nói]] bình thường, thậm chí nói khá nhiều, và có trí tuệ trung bình, trên trung bình<ref name=autogenerated3 /> tuy vậy những em mắc chứng này lại có nhiều biểu hiện của sự vụng về, hậu đậu và kém về các kỹ năng cần có của một đứa trẻ. Thường gặp như:
* Những trẻ em bị bệnh này thường có vốn [[từ vựng]] nhiều, nhưng lại hay nói năng rườm rà, không đúng hoàn cảnh, hoặc hay nói lan man khi được hỏi những điều đơn giản<ref name=autogenerated3 />
* [[Kỹ năng xã hội]], khả năng giao tiếp, tương tác xã hội tương đối kém, các em không biết chủ động giao tiếp và gặp khó khăn trong việc sử dụng cử chỉ như nét [[mặt]], điệu bộ, ngôn ngữ cơ thể... để diễn đạt mình cần gì và muốn gì. Đặc biệt là các em giao tiếp bằng ánh mắt kém nhìn đờ đẫn, vô cảm đồng thời ít có khả năng hiểu được người đối diện nói gì. Những trẻ này thường có khuynh hướng thích sống [[cô đơn]].
* Khả năng phối hợp [[vận động]] [[tay]] [[chân]] của các em không tốt ngay cả nhưng vận động đơn giản, điều này khiến trẻ rất vụng về, lóng ngóng và hậu đậu, một số trẻ chân tay lóng ngóng đến mức không thể tự mình đi [[vệ sinh]]<ref name=autogenerated3 />


==== Hành vi bạo lực hoặc tội phạm ====
[[Giả thuyết]] rằng các cá nhân mắc AS có khuynh hướng bạo lực hoặc hành vi tội phạm đã được điều tra, nhưng không được dữ liệu ủng hộ. <ref name="McPart20068">{{Chú thích tạp chí|vauthors=McPartland J, Klin A|date=October 2006|title=Asperger's syndrome|journal=Adolescent Medicine Clinics|volume=17|issue=3|pages=771–88; abstract xiii|doi=10.1016/j.admecli.2006.06.010|doi-broken-date=2020-08-22|pmid=17030291}}</ref> <ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Allen D, Evans C, Hider A, Hawkins S, Peckett H, Morgan H|date=April 2008|title=Offending behaviour in adults with Asperger syndrome|journal=Journal of Autism and Developmental Disorders|volume=38|issue=4|pages=748–58|doi=10.1007/s10803-007-0442-9|pmid=17805955}}</ref> Nhiều bằng chứng cho thấy trẻ em được chẩn đoán mắc hội chứng Asperger là nạn nhân hơn là kẻ phạm tội. <ref name="Tsatsanis">{{Chú thích tạp chí|vauthors=Tsatsanis KD|date=January 2003|title=Outcome research in Asperger syndrome and autism|journal=Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America|volume=12|issue=1|pages=47–63, vi|doi=10.1016/S1056-4993(02)00056-1|pmid=12512398}}</ref>
Một đánh giá năm 2008 cho thấy rằng một số lượng lớn các tội phạm bạo lực được báo cáo mắc hội chứng Asperger cũng mắc các [[Bệnh tâm thần|chứng rối loạn tâm]] thần thần kinh khác cùng tồn tại như [[Bệnh tâm thần|rối loạn tâm thần]] [[ Rối loạn phân liệt|phân liệt]] . <ref>{{Chú thích tạp chí|vauthors=Newman SS, Ghaziuddin M|date=November 2008|title=Violent crime in Asperger syndrome: the role of psychiatric comorbidity|journal=Journal of Autism and Developmental Disorders|volume=38|issue=10|pages=1848–52|doi=10.1007/s10803-008-0580-8|pmid=18449633}}</ref>
===Lập dị===
===Lập dị===
Theo một số nghiên cứu thì những người bị hội chứng Asperger ngoài việc có thể biểu hiện nhiều dạng rối loạn thần kinh từ nhẹ đến nặng như kém giao tiếp trong [[cộng đồng]], thích đơn độc và đặc biệt là thường có các thay đổi về [[tính cách]] ví dụ như nhiều người thường xuyên bị [[ám ảnh]], lo lắng thái quá về các vấn đề mình quan tâm nhưng lại thờ ơ với những [[sinh hoạt]] khác của xã hội, gặp khó khăn trong việc hiểu và diễn tả các ngôn ngữ thông dụng trong [[sự sống|cuộc sống]].
Theo một số nghiên cứu thì những người bị hội chứng Asperger ngoài việc có thể biểu hiện nhiều dạng rối loạn thần kinh từ nhẹ đến nặng như kém giao tiếp trong [[cộng đồng]], thích đơn độc và đặc biệt là thường có các thay đổi về [[tính cách]] ví dụ như nhiều người thường xuyên bị [[ám ảnh]], lo lắng thái quá về các vấn đề mình quan tâm nhưng lại thờ ơ với những [[sinh hoạt]] khác của xã hội, gặp khó khăn trong việc hiểu và diễn tả các ngôn ngữ thông dụng trong [[sự sống|cuộc sống]].
Dòng 88: Dòng 96:
Nếu không điều trị kịp thời, những trẻ em bị hội chứng này có thể trở nên tự kỷ và gặp rất nhiều khó khăn, thiệt thòi trong cuộc sống, một số trẻ có khả năng thông minh nhưng mắc bệnh này cũng có thể mất đi khả năng tốt đó và chỉ còn lại là một đứa trẻ không có khả năng hòa nhập với cuộc sống, hòa nhập với cộng đồng.<ref name=autogenerated2 />
Nếu không điều trị kịp thời, những trẻ em bị hội chứng này có thể trở nên tự kỷ và gặp rất nhiều khó khăn, thiệt thòi trong cuộc sống, một số trẻ có khả năng thông minh nhưng mắc bệnh này cũng có thể mất đi khả năng tốt đó và chỉ còn lại là một đứa trẻ không có khả năng hòa nhập với cuộc sống, hòa nhập với cộng đồng.<ref name=autogenerated2 />


Một trong những liệu pháp hiện nay là gia đình, gia đình phải phối kết hợp nhuần nhuyễn với các [[giáo viên|thầy giáo]], cô giáo, [[bảo mẫu]], [[gia sư]] để không ngừng tìm tòi ra những cách thức [[giáo dục]] phù hợp, giúp trẻ khắc phục những điểm yếu như tập trung vào [[giáo dục|giảng dạy]] cách thức giao tiếp, ứng xử, các kỹ năng sống cơ bản, tăng cường khả năng vận động cho trẻ và có thể kết hợp phát huy các tố chất thế mạnh như khả năng tư duy thiên về kỹ thuật, toán, tin học...<ref name=autogenerated3 />
Một trong những liệu pháp hiện nay là gia đình, gia đình phải phối kết hợp nhuần nhuyễn với các [[giáo viên|thầy giáo]], cô giáo, [[bảo mẫu]], [[gia sư]] để không ngừng tìm tòi ra những cách thức [[giáo dục]] phù hợp, giúp trẻ khắc phục những điểm yếu như tập trung vào [[giáo dục|giảng dạy]] cách thức giao tiếp, ứng xử, các kỹ năng sống cơ bản, tăng cường khả năng vận động cho trẻ và có thể kết hợp phát huy các tố chất thế mạnh như khả năng tư duy thiên về kỹ thuật, toán, tin học...<ref name="autogenerated3">[http://giadinh.vnexpress.net/tin-tuc/to-am/tuong-con-la-than-dong-hoa-mac-benh-2276466.html Tưởng con là thần đồng, hóa mắc bệnh- VnExpress Gia đình - Sức khỏe<!-- Bot generated title -->]</ref>


Ngoài ra phát hiện càng sớm thì việc can thiệp càng hiệu quả và càng giúp trẻ dễ hòa đồng với môi trường, xã hội, tốt nhất là trong 3 năm đầu đời cho nên các bậc phụ huynh cần luôn quan tâm theo sát từng mốc trưởng thành của con, tham khảo thêm các thang đánh giá về chuẩn phát triển theo độ tuổi, các dấu hiệu bất thường... để kịp thời phát hiện và trị liệu, mang đến cơ hội được hòa nhập và sống như những người bình thường cho trẻ.<ref name=autogenerated3 />
Ngoài ra phát hiện càng sớm thì việc can thiệp càng hiệu quả và càng giúp trẻ dễ hòa đồng với môi trường, xã hội, tốt nhất là trong 3 năm đầu đời cho nên các bậc phụ huynh cần luôn quan tâm theo sát từng mốc trưởng thành của con, tham khảo thêm các thang đánh giá về chuẩn phát triển theo độ tuổi, các dấu hiệu bất thường... để kịp thời phát hiện và trị liệu, mang đến cơ hội được hòa nhập và sống như những người bình thường cho trẻ.<ref name=autogenerated3 />

Phiên bản lúc 05:12, ngày 31 tháng 8 năm 2020

Hội chứng Asperger
Young red-haired boy facing away from camera, stacking a seventh can atop a column of six food cans on the kitchen floor. An open pantry contains many more cans.
Một trẻ mắc hội chứng Asperger.
Chuyên khoatâm thần học
ICD-10F84.5
ICD-9-CM299.80
OMIM608638
DiseasesDB31268
MedlinePlus001549
eMedicineped/147
Patient UKaspergers-syndrome Hội chứng Asperger
MeSHF03.550.325.100

Hội chứng Asperger (tiếng Anh: Asperger syndrome (AS), hay Asperger's) là một rối loạn phát triển thần kinh đặc trưng bởi những khó khăn đáng kể trong tương tác xã hội và giao tiếp phi ngôn ngữ, cùng với các kiểu hành vi và sở thích bị hạn chế và lặp đi lặp lại. [1] Đây là một chứng rối loạn phổ tự kỷ (ASD) nhưng khác với các ASD khác bởi ngôn ngữ và trí thông minh tương đối không bị suy giảm. [2] Mặc dù không cần thiết để chẩn đoán, nhưng sự vụng về về thể chất và cách sử dụng ngôn ngữ bất thường là phổ biến. [3] [4] Các dấu hiệu thường bắt đầu trước hai tuổi và thường kéo dài trong suốt cuộc đời của một người. [1] [5]

Nguyên nhân chính xác của Asperger là không rõ. [6] Mặc dù phần lớn là do di truyền, nhưng di truyền cơ bản vẫn chưa được xác định một cách chính xác. [7] [8] Các yếu tố môi trường cũng được cho là có vai trò nhất định. [6] Hình ảnh chụp não không xác định được tình trạng cơ bản phổ biến. [7] Vào năm 2013, chẩn đoán Asperger's đã bị xóa khỏi Sổ tay Chẩn đoán và Thống kê về Rối loạn Tâm thần ( DSM-5 ), với các triệu chứng hiện được bao gồm trong rối loạn phổ tự kỷ cùng với chứng tự kỷ và rối loạn phát triển lan tỏa không được nêu rõ (PDD-NOS). [6] [9] Tính đến năm 2019 bệnh này vẫn nằm trong Bảng phân loại bệnh quốc tế ( ICD-11 ) như một dạng phụ của rối loạn phổ tự kỷ. [10] [11]

Không có phương pháp điều trị duy nhất và hiệu quả của các biện pháp can thiệp cụ thể chỉ được hỗ trợ bởi dữ liệu hạn chế. [12] Điều trị nhằm mục đích giảm bớt các thói quen ám ảnh hoặc lặp đi lặp lại và cải thiện kỹ năng giao tiếp và sự vụng về về thể chất. [13] Các biện pháp can thiệp có thể bao gồm đào tạo kỹ năng xã hội, liệu pháp hành vi nhận thức, vật lý trị liệu, trị liệu ngôn ngữ, đào tạo cha mẹ và thuốc cho các vấn đề liên quan, chẳng hạn như tâm trạng hoặc lo lắng. [13] Hầu hết trẻ em đều tiến bộ khi lớn lên, nhưng những khó khăn về giao tiếp và xã hội thường vẫn tồn tại. [14] Một số nhà nghiên cứu và những người về phổ tự kỷ đã ủng hộ sự thay đổi thái độ đối với quan điểm rằng rối loạn phổ tự kỷ là một sự khác biệt chứ không phải là một căn bệnh phải được điều trị hoặc chữa khỏi. [15] [16]

Năm 2015, Asperger's được ước tính ảnh hưởng đến 37,2 triệu người trên toàn cầu (khoảng 0,5% số người). [17] Rối loạn phổ tự kỷ được chẩn đoán ở nam giới thường xuyên hơn nữ giới và nữ giới thường được chẩn đoán ở độ tuổi muộn hơn. [18] [19] Hội chứng này được đặt theo tên của bác sĩ nhi khoa người Áo Hans Asperger, vào năm 1944, đã mô tả những đứa trẻ được ông chăm sóc, những người đã phải vật lộn để hình thành tình bạn, không hiểu cử chỉ hoặc cảm xúc của người khác, tham gia vào các cuộc trò chuyện một chiều về sở thích yêu thích của chúng và vụng về. . [20] Quan niệm hiện đại về hội chứng Asperger ra đời vào năm 1981 và trải qua một thời kỳ phổ biến. [21] [22] [23] Nó đã trở thành một chẩn đoán tiêu chuẩn vào đầu những năm 1990. [24] Nhiều câu hỏi và tranh cãi về tình trạng vẫn còn. [25] Có nghi ngờ về việc liệu nó có khác biệt với chứng tự kỷ chức năng cao (HFA) hay không. [26] Một phần vì điều này, tỷ lệ người bị ảnh hưởng không được thống kê chính xác. [27]

Phân loại

Mức độ trùng lặp giữa AS và chứng tự kỷ chức năng cao ( HFA   - tự kỷ không có người đi kèm do thiểu năng trí tuệ ) không rõ ràng. [28] [29] [30] Phân loại ASD ở một mức độ nào đó là một sự tạo tác về cách thức phát hiện ra chứng tự kỷ, [31] và có thể không phản ánh bản chất thực sự của phổ; [32] các vấn đề về phương pháp đã bao trùm hội chứng Asperger như một chẩn đoán hợp lệ ngay từ đầu. [33] [34] Trong ấn bản thứ năm của Sổ tay Chẩn đoán và Thống kê về Rối loạn Tâm thần (DSM-5), được xuất bản vào tháng 5 năm 2013, [35] AS, với tư cách là một chẩn đoán riêng biệt, đã bị loại bỏ và xếp thành rối loạn phổ tự kỷ. [36] Giống như chẩn đoán hội chứng Asperger, [37] sự thay đổi này còn gây tranh cãi [37] [38] và AS không được loại bỏ khỏi ICD-10 hoặc ICD-11 của WHO. [39] [40]

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã định nghĩa hội chứng Asperger (AS) là một trong những rối loạn phổ tự kỷ (ASD) hoặc rối loạn phát triển lan tỏa (PDD), là một loạt các tình trạng tâm lý được đặc trưng bởi những bất thường về giao tiếp và tương tác xã hội. hoạt động của cá nhân cũng như sở thích và hành vi bị hạn chế và lặp đi lặp lại. Giống như các rối loạn phát triển tâm lý khác, ASD bắt đầu ở giai đoạn sơ sinh hoặc thời thơ ấu, có diễn tiến ổn định mà không thuyên giảm hoặc tái phát, và có những suy giảm do những thay đổi liên quan đến quá trình trưởng thành trong các hệ thống khác nhau của não. [41] Ngược lại, ASD là một tập hợp con của kiểu hình tự kỷ rộng hơn, mô tả những cá nhân có thể không mắc ASD nhưng có những đặc điểm giống tự kỷ, chẳng hạn như những khiếm khuyết trong xã hội. [42] Trong bốn dạng ASD khác, chứng tự kỷ giống AS nhất về các dấu hiệu và nguyên nhân có thể xảy ra, nhưng chẩn đoán của nó đòi hỏi khả năng giao tiếp bị suy giảm và cho phép chậm phát triển nhận thức ; Hội chứng Rett và rối loạn tan rã thời thơ ấu có chung một số dấu hiệu với chứng tự kỷ nhưng có thể có những nguyên nhân không liên quan; và rối loạn phát triển lan tỏa không được chỉ định khác (PDD-NOS) được chẩn đoán khi các tiêu chí cho một rối loạn cụ thể hơn không được đáp ứng. [43]

Đặc điểm

A young boy is seen stacking several colorful cans on top of each other.
Những người mắc hội chứng Asperger thường thể hiện những sở thích bị hạn chế hoặc chuyên biệt, chẳng hạn như sở thích xếp lon của cậu bé này.

Là một rối loạn phát triển lan tỏa, hội chứng Asperger được phân biệt bằng một kiểu triệu chứng chứ không phải một triệu chứng đơn lẻ. Nó được đặc trưng bởi sự suy giảm chất lượng trong tương tác xã hội, bởi các khuôn mẫu hành vi, hoạt động và sở thích bị rập khuôn và hạn chế, và không có sự chậm trễ đáng kể về mặt lâm sàng trong phát triển nhận thức hoặc chậm phát triển ngôn ngữ nói chung. [44] Mối bận tâm mãnh liệt với một chủ đề hẹp, một mặt tính cách rườm rà, hạn chế ngôn điệu, và vụng về vật lý là điển hình của tình trạng này, nhưng không bắt buộc để chẩn đoán. [45] Hành vi tự sát dường như xảy ra với tỷ lệ tương tự như những người không mắc ASD. [46]

Tương tác xã hội

Sự thiếu đồng cảm đã được chứng minh ảnh hưởng đến các khía cạnh của cuộc sống chung đối với những người mắc hội chứng Asperger. [47] Các cá nhân mắc chứng AS gặp khó khăn trong các yếu tố cơ bản của tương tác xã hội, có thể bao gồm việc không phát triển được tình bạn hoặc tìm kiếm những niềm vui hoặc thành tích được chia sẻ với những người khác (ví dụ: cho người khác xem đối tượng quan tâm); thiếu sự tương hỗ về mặt xã hội hoặc tình cảm ("trò chơi" xã hội máy móc cho và nhận); và suy giảm các hành vi phi ngôn ngữ trong các lĩnh vực như giao tiếp bằng mắt, nét mặt, tư thế và cử chỉ. [48]

Những người mắc chứng AS có thể không hòa đồng với những người khác, so với những người mắc các dạng tự kỷ khác, suy nhược hơn; họ tiếp cận người khác, ngay cả khi lúng túng. Ví dụ, một người mắc chứng AS có thể tham gia vào bài phát biểu dài dòng, phiến diện về một chủ đề yêu thích, trong khi hiểu nhầm hoặc không nhận ra cảm xúc hoặc phản ứng của người nghe, chẳng hạn như muốn thay đổi chủ đề nói chuyện hoặc kết thúc tương tác. [49] Sự khó xử xã hội này đã được gọi là "năng động nhưng kỳ quặc". [50] Những thất bại trong việc phản ứng thích hợp với tương tác xã hội như vậy có thể coi thường cảm xúc của người khác và có thể coi là thiếu tế nhị. [49] Tuy nhiên, không phải tất cả các cá nhân có AS sẽ tiếp cận người khác. Một số người trong số họ thậm chí có thể thể hiện sự đột biến có chọn lọc, không nói gì với hầu hết mọi người và quá mức với những người khác cụ thể. Một số có thể chọn chỉ nói chuyện với những người họ thích. [51]

Khả năng nhận thức của trẻ mắc chứng AS thường cho phép chúng nêu rõ các chuẩn mực xã hội trong bối cảnh phòng thí nghiệm, [52] nơi chúng có thể thể hiện sự hiểu biết lý thuyết về cảm xúc của người khác; tuy nhiên, họ thường gặp khó khăn khi sử dụng kiến thức này trong các tình huống thực tế, linh hoạt. [53] Những người mắc chứng AS có thể phân tích và chắt lọc những quan sát của họ về tương tác xã hội thành những hướng dẫn hành vi cứng nhắc và áp dụng những quy tắc này theo những cách khó xử, chẳng hạn như giao tiếp bằng mắt một cách gượng ép, dẫn đến phong thái có vẻ cứng nhắc hoặc ngây ngô về mặt xã hội. Mong muốn được đồng hành từ thời thơ ấu có thể trở nên tê liệt qua quá trình giao tiếp xã hội bị thất bại. [52]

Hành vi bạo lực hoặc tội phạm

Giả thuyết rằng các cá nhân mắc AS có khuynh hướng bạo lực hoặc hành vi tội phạm đã được điều tra, nhưng không được dữ liệu ủng hộ. [54] [55] Nhiều bằng chứng cho thấy trẻ em được chẩn đoán mắc hội chứng Asperger là nạn nhân hơn là kẻ phạm tội. [56] Một đánh giá năm 2008 cho thấy rằng một số lượng lớn các tội phạm bạo lực được báo cáo mắc hội chứng Asperger cũng mắc các chứng rối loạn tâm thần thần kinh khác cùng tồn tại như rối loạn tâm thần phân liệt . [57]

Lập dị

Theo một số nghiên cứu thì những người bị hội chứng Asperger ngoài việc có thể biểu hiện nhiều dạng rối loạn thần kinh từ nhẹ đến nặng như kém giao tiếp trong cộng đồng, thích đơn độc và đặc biệt là thường có các thay đổi về tính cách ví dụ như nhiều người thường xuyên bị ám ảnh, lo lắng thái quá về các vấn đề mình quan tâm nhưng lại thờ ơ với những sinh hoạt khác của xã hội, gặp khó khăn trong việc hiểu và diễn tả các ngôn ngữ thông dụng trong cuộc sống.

Mặc dù sự phát triển về ngôn ngữ có vẻ bình thường nhưng do bị bệnh nên đối tượng này không hiểu được những câu nói phức tạp, gặp khó khăn trong việc diễn đạt ngôn ngữ ở từng ngữ cảnh khi giao tiếp. Trong nghiên cứu của mình, Hans Asperger mô tả những bệnh nhân này như một bệnh tâm thần kích động, hoạt động thái quá của bệnh tự kỷ và tình trạng mất khả năng học tập ngôn ngữ.

Bên cạnh đó, thính giác, vị giác, khứu giác của người bị hội chứng Asperger thường nhạy cảm, vô cùng thính và dễ bị âm thanh, ánh sáng gây kích động. Những người này có cảm nhận thế giới quanh mình rất khác biệt, vì thế cách xử sự có vẻ kỳ quặc, lập dị do sự khác biệt trong hoạt động của hệ thần kinh mà không phải là biểu hiện của bất lịch sự hoặc do hậu quả của một nền giáo dục không chu đáo. Chính vì lối sống như vậy trên trẻ mắc bệnh hội chứng Asperger thường bị các bạn trẻ cùng lứa xa lánh, hay trêu chọc hoặc là nạn nhân của những lần bắt nạt, hiếp đáp

Khả năng phi thường

Tuy có những biểu hiện của những đứa trẻ vụng về, hậu đậu, lóng ngóng và lập dị nhưng bên cạnh đó một số trẻ em bị mặc bệnh hội chứng Asperger lại có tư duy tốt, một số trẻ có khả năng vượt trội so với các trẻ em bình thường. Những biểu hiện thường thấy như có đứa trẻ chỉ mới 2-3 tuổi mà có thể đọc sách vanh vách hay biết làm toán, nhiều trẻ tự kỷ biết đọc sớm và có sự ham thích kỳ lạ với chữ và con số, nhiều trẻ có khả năng vượt trội do có tư duy về toán, kỹ thuật tốt biểu hiện ra nhiều trẻ từ nhỏ đã có sở thích đặc biệt về mặt tri thức như toán, vật lý, có khả năng đọc sách, đọc thuộc lòng thơ, truyện, say mê nghiên cứu máy móc, đồ điện tử, tin học...

Trẻ cũng có thể có trí nhớ phi thường, khả năng tự học những gì mình yêu thích và thường được cho là khả năng bất thường, thậm chí được gọi là thần đồng.[58] Khoảng 10% số trẻ tự kỷ có đặc điểm này. Tuy nhiên, sự thông minh kỳ lạ này thường chỉ biểu hiện ở một vài khía cạnh, còn xét về tổng thể, trẻ vẫn bị rối loạn phát triển.[58] Mặt khác, nhiều bé tuy có khả năng đọc vanh vách nhưng lại không hiểu gì hoặc có thể thuộc hết bảng cửu chương, nhưng không làm được phép tính đơn giản là 1 + 1.[58]

Nguyên nhân

Monochrome fMRI image of a horizontal cross-section of a human brain. A few regions, mostly to the rear, are highlighted in orange and yellow.
Ảnh chụp cộng hưởng từ cho thấy não bộ của bệnh nhân mắc hội chứng này có bộ não kém liên kết hơn so với người bình thường.[59][60]

Hiện nay vẫn chưa tìm ra nguyên nhân chính gây bệnh hội chứng Asperger và cũng chưa có thuốc đặc hiệu nào để điều trị đặc hiệu, dù vậy một số yếu tố sau được coi là có liên quan đến hội chứng Asperger gồm:[58]

  • Tổn thương não thực thể: Những tổn thương này có thể xảy ra ở thời kỳ bào thai như bà mẹ bị nhiễm virus, sản giật, nhiễm độc thai nghén, suy dinh dưỡng bào thai... tổn thương xảy ra khi sinh như đẻ non, trẻ ngạt khi sinh, phải có sự can thiệp sản khoa như mổ, hoặc những tổn thương đối với trẻ sau khi sinh như vàng da bệnh lý, suy hô hấp phải thở máy...
  • Yếu tố di truyền: Một số biểu hiện dược cho là do một nhóm gene quy định ví dụ như trẻ có thân nhân bị tâm thần phân liệt.
  • Yếu tố về môi trường như trường hợp trẻ bị nhiễm độc kim loại nặng như thuỷ ngân, chì.
  • Ngoài ra, trẻ ít hoặc kém vận động khi 7 tháng tuổi có nguy cơ mắc bệnh này vì nó góp phần làm sẽ làm giảm khả năng ngôn ngữ, sự phát triển về nhận thức và kỹ năng xã hội khi trẻ lớn lên.[61] Trẻ sinh nhẹ cân khả năng tăng 5 lần nguy cơ phát triển chứng tự kỷ hơn so với những đứa bé có thể trọng bình thường[62]

Dấu hiệu

Wikipedia tiếng Việt không bảo đảm và không chịu trách nhiệm về tính pháp lý và độ chính xác của các thông tin có liên quan đến y học và sức khỏe. Độc giả cần liên hệ và nhận tư vấn từ các bác sĩ hay các chuyên gia. Khuyến cáo cẩn thận khi sử dụng các thông tin này. Xem chi tiết tại Wikipedia:Phủ nhận y khoa và Wikipedia:Phủ nhận về nội dung.

Hội chứng Asperger thường bắt đầu từ trẻ em trong đó có một số dấu hiệu có thể giúp chẩn đoán trẻ có mắc bệnh rối loạn tử kỷ như:[58][63]

  • Trẻ gần như không có giao tiếp bằng mắt hay các giao tiếp không lời như gật đầu, lắc đầu, chỉ tay.
  • Trẻ không chơi với ai, chỉ một mình, không quan tâm, biểu lộ tình cảm với người khác, nhìn người như nhìn đồ vật.
  • Chậm hoặc hoàn toàn không có khả năng nói, có nói nhưng đảo lộn cấu trúc câu, hoặc ngôn ngữ dập khuôn trùng lặp ví dụ như người lớn hỏi gì, trẻ không trả lời được mà lặp lại chính câu hỏi.
  • Không biết chơi đồ chơi, chỉ cầm lên đập đập rồi ném đi.
  • Một số trẻ lại có sự quan tâm dai dẳng đến các chi tiết của đồ vật một cách say sưa mê mẫn.
  • Một số trẻ có sự ham thích kỳ lạ đối với một số đồ vật như thường bị cuốn hút bởi những vận động khác thường như thích nhìn quạt trần xoay, đèn, nhìn chăm chú vào nơi có ánh sáng và đặc biệt một số trẻ rất thích xem chương trình quảng cáo trên truyền hình.
  • Một số em có những cử chỉ tay chân bất thường, dập khuôn như vê tay, xoắn vặn tay, không quan tâm đến ngoại cảnh nên trẻ tự kỷ gần như không biết sợ.
  • Không bắt chước như mọi trẻ em khác, không thích nghi với sự thay đổi.
  • Thính giác, khứu giác, vị giác cũng bất thường, thậm chí có trẻ không chịu ăn cơm, chỉ ăn chất bẩn.
  • Một số trẻ rất hiếu động nhưng một số khác lại lờ đờ, đờ dẫn và ù lì.
  • Một số biểu hiện sớm khác từ sau 18 tháng tuổi như khóc nhiều, nhận biết kém, ít quan tâm đến bố mẹ, không biết lạ quen, mắt nhìn xa xăm.

Một số biểu hiện khác gồm:[63]

  • Có dấu hiệu thiếu kỹ năng xã hội trầm trọng, trẻ mắc bệnh này khó chơi với trẻ cùng tuổi mình và thậm chí là duy trì được một cuộc trò chuyện.
  • Có xu hướng kém cỏi trong kỹ năng vận động tinh tế, ví dụ như trẻ khó khăn trong việc phối hợp nên không thể thả được một khối vuông vào trong một ô vuông.
  • Trẻ có trục trặc về giác quan.
  • Kỹ năng ngôn ngữ có vấn đề, trẻ có thể nhận diện các từ vựng vượt quá trình độ của mình nhưng lại khó khăn trong việc sử dụng các kỹ năng ngôn ngữ.
  • Tinh thần và các biểu hiện thể chất không bình thường, trẻ hay cảm thấy lo lắng, trầm cảm, rối loạn phản kháng.
  • Có những sở thích đặc biệt, trẻ có một mối quan tâm đặc biệt nào đó và quá bị ám ảnh.
  • Trẻ có những hành vi khác thường.

Điều trị

Những thông tin y khoa của Wikipedia tiếng Việt chỉ mang tính chất tham khảo và không thể thay thế ý kiến chuyên môn.
Trước khi sử dụng những thông tin này, độc giả cần liên hệ và nhận sự tư vấn của các bác sĩ chuyên môn.

Nếu không điều trị kịp thời, những trẻ em bị hội chứng này có thể trở nên tự kỷ và gặp rất nhiều khó khăn, thiệt thòi trong cuộc sống, một số trẻ có khả năng thông minh nhưng mắc bệnh này cũng có thể mất đi khả năng tốt đó và chỉ còn lại là một đứa trẻ không có khả năng hòa nhập với cuộc sống, hòa nhập với cộng đồng.[58]

Một trong những liệu pháp hiện nay là gia đình, gia đình phải phối kết hợp nhuần nhuyễn với các thầy giáo, cô giáo, bảo mẫu, gia sư để không ngừng tìm tòi ra những cách thức giáo dục phù hợp, giúp trẻ khắc phục những điểm yếu như tập trung vào giảng dạy cách thức giao tiếp, ứng xử, các kỹ năng sống cơ bản, tăng cường khả năng vận động cho trẻ và có thể kết hợp phát huy các tố chất thế mạnh như khả năng tư duy thiên về kỹ thuật, toán, tin học...[64]

Ngoài ra phát hiện càng sớm thì việc can thiệp càng hiệu quả và càng giúp trẻ dễ hòa đồng với môi trường, xã hội, tốt nhất là trong 3 năm đầu đời cho nên các bậc phụ huynh cần luôn quan tâm theo sát từng mốc trưởng thành của con, tham khảo thêm các thang đánh giá về chuẩn phát triển theo độ tuổi, các dấu hiệu bất thường... để kịp thời phát hiện và trị liệu, mang đến cơ hội được hòa nhập và sống như những người bình thường cho trẻ.[64]

Theo nghiên cứu thì khả năng phục hồi của trẻ tự kỷ phụ thuộc vào 3 yếu tố:[58]

  • Thời điểm can thiệp: Từ 18-36 tháng tuổi, khi trẻ đang học nói, cũng là lúc não phát triển nhanh nhất
  • Nội dung can thiệp, các biện pháp, cách thức giáo dục, bảo ban chỉ dẫn cho trẻ
  • Sự kiên trì của bố mẹ trong việc theo dõi từng hành vi, cử chỉ, biểu hiện của con cái.

Các bậc cha mẹ có con bị bệnh cần dành nhiều thời gian chơi với con hơn so với đứa trẻ bình thường và trẻ cần được đưa đến thật nhiều ở những nơi công cộng, nơi có đông người để học nói, học giao tiếp, rèn luyện khả năng tập trung chú ý, hoặc cho trẻ sớm đi học mẫu giáo.[58]

Chú thích

  1. ^ a b “Autism Spectrum Disorder”. National Institute of Mental Health. tháng 9 năm 2015. Bản gốc lưu trữ ngày 12 tháng 3 năm 2016. Truy cập ngày 12 tháng 3 năm 2016.
  2. ^ “F84.5 Asperger syndrome”. World Health Organization. 2015. Bản gốc lưu trữ ngày 2 tháng 11 năm 2015. Truy cập ngày 13 tháng 3 năm 2016.
  3. ^ McPartland J, Klin A (tháng 10 năm 2006). “Asperger's syndrome”. Adolescent Medicine Clinics. 17 (3): 771–88, abstract xiii. doi:10.1016/j.admecli.2006.06.010 (không hoạt động 2020-08-22). PMID 17030291.Quản lý CS1: DOI không hoạt động tính đến tháng 8 2020 (liên kết)
  4. ^ Baskin JH, Sperber M, Price BH (2006). “Asperger syndrome revisited”. Reviews in Neurological Diseases. 3 (1): 1–7. PMID 16596080.
  5. ^ “Autism Spectrum Disorder”.
  6. ^ a b c “Autism Spectrum Disorder”. National Institute of Mental Health. tháng 9 năm 2015. Bản gốc lưu trữ ngày 12 tháng 3 năm 2016. Truy cập ngày 12 tháng 3 năm 2016.
  7. ^ a b McPartland J, Klin A (tháng 10 năm 2006). “Asperger's syndrome”. Adolescent Medicine Clinics. 17 (3): 771–88, abstract xiii. doi:10.1016/j.admecli.2006.06.010 (không hoạt động 2020-08-22). PMID 17030291.Quản lý CS1: DOI không hoạt động tính đến tháng 8 2020 (liên kết)
  8. ^ Klauck SM (tháng 6 năm 2006). “Genetics of autism spectrum disorder”. European Journal of Human Genetics. 14 (6): 714–20. doi:10.1038/sj.ejhg.5201610. PMID 16721407.
  9. ^ “Autism Spectrum Disorder”. National Institute of Mental Health. Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 3 năm 2016. Truy cập ngày 12 tháng 3 năm 2016.
  10. ^ “Asperger syndrome”. Genetic and Rare Diseases Information Center (GARD) – an NCATS Program. Truy cập ngày 26 tháng 1 năm 2019.
  11. ^ “ICD-11”. icd.who.int. Truy cập ngày 12 tháng 2 năm 2019.
  12. ^ McPartland J, Klin A (tháng 10 năm 2006). “Asperger's syndrome”. Adolescent Medicine Clinics. 17 (3): 771–88, abstract xiii. doi:10.1016/j.admecli.2006.06.010 (không hoạt động 2020-08-22). PMID 17030291.Quản lý CS1: DOI không hoạt động tính đến tháng 8 2020 (liên kết)
  13. ^ a b National Institute of Neurological Disorders and Stroke (NINDS) (31 tháng 7 năm 2007). “Asperger syndrome fact sheet”. Bản gốc lưu trữ ngày 21 tháng 8 năm 2007. Truy cập ngày 24 tháng 8 năm 2007. NIH Publication No. 05-5624.
  14. ^ Woodbury-Smith MR, Volkmar FR (tháng 1 năm 2009). “Asperger syndrome”. European Child & Adolescent Psychiatry (Submitted manuscript). 18 (1): 2–11. doi:10.1007/s00787-008-0701-0. PMID 18563474.
  15. ^ Clarke J, van Amerom G (2007). “'Surplus suffering': differences between organizational understandings of Asperger's syndrome and those people who claim the 'disorder'”. Disability & Society. 22 (7): 761–76. doi:10.1080/09687590701659618.
  16. ^ Baron-Cohen S (2002). “Is Asperger syndrome necessarily viewed as a disability?”. Focus Autism Other Dev Disabl. 17 (3): 186–91. doi:10.1177/10883576020170030801. A preliminary, freely readable draft, with slightly different wording in the quoted text, is in: “Is Asperger's syndrome necessarily a disability?” (PDF). Cambridge: Autism Research Centre. 2002. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 17 tháng 12 năm 2008. Truy cập ngày 2 tháng 12 năm 2008.
  17. ^ Vos T, Allen C, Arora M, Barber RM, Bhutta ZA, Brown A, và đồng nghiệp (tháng 10 năm 2016). “Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 310 diseases and injuries, 1990–2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015”. Lancet. 388 (10053): 1545–602. doi:10.1016/S0140-6736(16)31678-6. PMC 5055577. PMID 27733282.
  18. ^ Ferri, Fred F. (2014). Ferri's Clinical Advisor 2015 (E-Book). Elsevier Health Sciences. tr. 162. ISBN 9780323084307.
  19. ^ Lai MC, Baron-Cohen S (tháng 11 năm 2015). “Identifying the lost generation of adults with autism spectrum conditions”. The Lancet. Psychiatry. 2 (11): 1013–27. doi:10.1016/S2215-0366(15)00277-1. PMID 26544750.
  20. ^ Frith, Uta (1991). “'Autistic psychopathy' in childhood”. Autism and Asperger Syndrome. Cambridge: Cambridge University Press. tr. 37–92. ISBN 978-0-521-38608-1. Đã bỏ qua tham số không rõ |name-list-format= (gợi ý |name-list-style=) (trợ giúp)
  21. ^ Klin A, Pauls D, Schultz R, Volkmar F (tháng 4 năm 2005). “Three diagnostic approaches to Asperger syndrome: implications for research”. Journal of Autism and Developmental Disorders. 35 (2): 221–34. doi:10.1007/s10803-004-2001-y. PMID 15909408.
  22. ^ Wing L (1998). “The history of Asperger syndrome”. Trong Schopler E, Mesibov GB, Kunce LJ (biên tập). Asperger syndrome or high-functioning autism?. New York: Plenum press. tr. 11–25. ISBN 978-0-306-45746-3. Bản gốc lưu trữ ngày 13 tháng 3 năm 2016.
  23. ^ Woodbury-Smith M, Klin A, Volkmar F (tháng 4 năm 2005). “Asperger's syndrome: a comparison of clinical diagnoses and those made according to the ICD-10 and DSM-IV”. Journal of Autism and Developmental Disorders. 35 (2): 235–40. doi:10.1007/s10803-004-2002-x. PMID 15909409.
  24. ^ Baker, Linda (2004). Asperger's Syndrome: Intervening in Schools, Clinics, and Communities. Routledge. tr. 44. ISBN 978-1-135-62414-9. Bản gốc lưu trữ ngày 13 tháng 3 năm 2016. Đã bỏ qua tham số không rõ |name-list-format= (gợi ý |name-list-style=) (trợ giúp)
  25. ^ Woodbury-Smith MR, Volkmar FR (tháng 1 năm 2009). “Asperger syndrome”. European Child & Adolescent Psychiatry (Submitted manuscript). 18 (1): 2–11. doi:10.1007/s00787-008-0701-0. PMID 18563474.
  26. ^ Klin A (tháng 5 năm 2006). “[Autism and Asperger syndrome: an overview]”. Revista Brasileira de Psiquiatria. 28 Suppl 1 (suppl 1): S3–11. doi:10.1590/S1516-44462006000500002. PMID 16791390.
  27. ^ McPartland J, Klin A (tháng 10 năm 2006). “Asperger's syndrome”. Adolescent Medicine Clinics. 17 (3): 771–88, abstract xiii. doi:10.1016/j.admecli.2006.06.010 (không hoạt động 2020-08-22). PMID 17030291.Quản lý CS1: DOI không hoạt động tính đến tháng 8 2020 (liên kết)
  28. ^ Klin A (tháng 5 năm 2006). “[Autism and Asperger syndrome: an overview]”. Revista Brasileira de Psiquiatria. 28 Suppl 1 (suppl 1): S3–11. doi:10.1590/S1516-44462006000500002. PMID 16791390.
  29. ^ Kasari C, Rotheram-Fuller E (tháng 9 năm 2005). “Current trends in psychological research on children with high-functioning autism and Asperger disorder”. Current Opinion in Psychiatry. 18 (5): 497–501. doi:10.1097/01.yco.0000179486.47144.61. PMID 16639107.
  30. ^ Witwer AN, Lecavalier L (tháng 10 năm 2008). “Examining the validity of autism spectrum disorder subtypes”. Journal of Autism and Developmental Disorders. 38 (9): 1611–24. doi:10.1007/s10803-008-0541-2. PMID 18327636.
  31. ^ Sanders JL (tháng 11 năm 2009). “Qualitative or quantitative differences between Asperger's disorder and autism? Historical considerations”. Journal of Autism and Developmental Disorders. 39 (11): 1560–67. doi:10.1007/s10803-009-0798-0. PMID 19548078.
  32. ^ Szatmari P (tháng 10 năm 2000). “The classification of autism, Asperger's syndrome, and pervasive developmental disorder”. Canadian Journal of Psychiatry. 45 (8): 731–38. doi:10.1177/070674370004500806. PMID 11086556.
  33. ^ Matson JL, Minshawi NF (2006). “History and development of autism spectrum disorders”. Early intervention for autism spectrum disorders: a critical analysis. Amsterdam: Elsevier Science. tr. 21. ISBN 978-0-08-044675-2.
  34. ^ Schopler E (1998). “Premature popularization of Asperger syndrome”. Trong Schopler E, Mesibov GB, Kunce LJ (biên tập). Asperger syndrome or high-functioning autism?. New York: Plenum press. tr. 388–90. ISBN 978-0-306-45746-3.
  35. ^ “DSM-5 development”. American Psychiatric Association. 2010. Bản gốc lưu trữ ngày 13 tháng 2 năm 2010. Truy cập ngày 20 tháng 2 năm 2010.
  36. ^ “299.80 Asperger's Disorder”. DSM-5 Development. American Psychiatric Association. Bản gốc lưu trữ ngày 25 tháng 12 năm 2010. Truy cập ngày 21 tháng 12 năm 2010.
  37. ^ a b Ghaziuddin M (tháng 9 năm 2010). “Should the DSM V drop Asperger syndrome?”. Journal of Autism and Developmental Disorders. 40 (9): 1146–48. doi:10.1007/s10803-010-0969-z. PMID 20151184.
  38. ^ Faras H, Al Ateeqi N, Tidmarsh L (2010). “Autism spectrum disorders”. Annals of Saudi Medicine. 30 (4): 295–300. doi:10.4103/0256-4947.65261. PMC 2931781. PMID 20622347.
  39. ^ “Asperger syndrome”. Genetic and Rare Diseases Information Center (GARD) – an NCATS Program. Truy cập ngày 26 tháng 1 năm 2019.
  40. ^ “ICD-10 Version:2016”. apps.who.int. Truy cập ngày 6 tháng 11 năm 2018.
  41. ^ World Health Organization (2006). “F84. Pervasive developmental disorders”. International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems (ấn bản 10). ISBN 978-92-4-154419-1.
  42. ^ Piven J, Palmer P, Jacobi D, Childress D, Arndt S (tháng 2 năm 1997). “Broader autism phenotype: evidence from a family history study of multiple-incidence autism families”. The American Journal of Psychiatry. 154 (2): 185–90. doi:10.1176/ajp.154.2.185. PMID 9016266.
  43. ^ Lord C, Cook EH, Leventhal BL, Amaral DG (tháng 11 năm 2000). “Autism spectrum disorders”. Neuron. 28 (2): 355–63. doi:10.1016/S0896-6273(00)00115-X. PMID 11144346.
  44. ^ American Psychiatric Association (2000). “Diagnostic criteria for 299.80 Asperger's Disorder (AD)”. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (ấn bản 4). ISBN 978-0-89042-025-6.
  45. ^ Klin A (tháng 5 năm 2006). “[Autism and Asperger syndrome: an overview]”. Revista Brasileira de Psiquiatria. 28 Suppl 1 (suppl 1): S3–11. doi:10.1590/S1516-44462006000500002. PMID 16791390.
  46. ^ Hannon G, Taylor EP (tháng 12 năm 2013). “Suicidal behaviour in adolescents and young adults with ASD: findings from a systematic review” (PDF). Clinical Psychology Review. 33 (8): 1197–204. doi:10.1016/j.cpr.2013.10.003. PMID 24201088.
  47. ^ Baskin JH, Sperber M, Price BH (2006). “Asperger syndrome revisited”. Reviews in Neurological Diseases. 3 (1): 1–7. PMID 16596080.
  48. ^ McPartland J, Klin A (tháng 10 năm 2006). “Asperger's syndrome”. Adolescent Medicine Clinics. 17 (3): 771–88, abstract xiii. doi:10.1016/j.admecli.2006.06.010 (không hoạt động 2020-08-22). PMID 17030291.Quản lý CS1: DOI không hoạt động tính đến tháng 8 2020 (liên kết)
  49. ^ a b Klin A (tháng 5 năm 2006). “[Autism and Asperger syndrome: an overview]”. Revista Brasileira de Psiquiatria. 28 Suppl 1 (suppl 1): S3–11. doi:10.1590/S1516-44462006000500002. PMID 16791390.
  50. ^ McPartland J, Klin A (tháng 10 năm 2006). “Asperger's syndrome”. Adolescent Medicine Clinics. 17 (3): 771–88, abstract xiii. doi:10.1016/j.admecli.2006.06.010 (không hoạt động 2020-08-22). PMID 17030291.Quản lý CS1: DOI không hoạt động tính đến tháng 8 2020 (liên kết)
  51. ^ “Asperger's Syndrome”. Medscape eMedicine. 7 tháng 7 năm 2010. Bản gốc lưu trữ ngày 23 tháng 12 năm 2010. Truy cập ngày 25 tháng 11 năm 2010.
  52. ^ a b McPartland J, Klin A (tháng 10 năm 2006). “Asperger's syndrome”. Adolescent Medicine Clinics. 17 (3): 771–88, abstract xiii. doi:10.1016/j.admecli.2006.06.010 (không hoạt động 2020-08-22). PMID 17030291.Quản lý CS1: DOI không hoạt động tính đến tháng 8 2020 (liên kết)
  53. ^ Klin A (tháng 5 năm 2006). “[Autism and Asperger syndrome: an overview]”. Revista Brasileira de Psiquiatria. 28 Suppl 1 (suppl 1): S3–11. doi:10.1590/S1516-44462006000500002. PMID 16791390.
  54. ^ McPartland J, Klin A (tháng 10 năm 2006). “Asperger's syndrome”. Adolescent Medicine Clinics. 17 (3): 771–88, abstract xiii. doi:10.1016/j.admecli.2006.06.010 (không hoạt động 2020-08-22). PMID 17030291.Quản lý CS1: DOI không hoạt động tính đến tháng 8 2020 (liên kết)
  55. ^ Allen D, Evans C, Hider A, Hawkins S, Peckett H, Morgan H (tháng 4 năm 2008). “Offending behaviour in adults with Asperger syndrome”. Journal of Autism and Developmental Disorders. 38 (4): 748–58. doi:10.1007/s10803-007-0442-9. PMID 17805955.
  56. ^ Tsatsanis KD (tháng 1 năm 2003). “Outcome research in Asperger syndrome and autism”. Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America. 12 (1): 47–63, vi. doi:10.1016/S1056-4993(02)00056-1. PMID 12512398.
  57. ^ Newman SS, Ghaziuddin M (tháng 11 năm 2008). “Violent crime in Asperger syndrome: the role of psychiatric comorbidity”. Journal of Autism and Developmental Disorders. 38 (10): 1848–52. doi:10.1007/s10803-008-0580-8. PMID 18449633.
  58. ^ a b c d e f g h 'Thần đồng' có thể là dấu hiệu tự kỷ- VnExpress Gia đình - Sức khỏe
  59. ^ Just MA, Cherkassky VL, Keller TA, Kana RK, Minshew NJ (2007). “Functional and anatomical cortical underconnectivity in autism: evidence from an FMRI study of an executive function task and corpus callosum morphometry”. Cereb Cortex. 17 (4): 951–61. doi:10.1093/cercor/bhl006. PMID 16772313.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
  60. ^ Iacoboni M, Dapretto M (2006). “The mirror neuron system and the consequences of its dysfunction”. Nature Reviews Neuroscience. 7 (12): 942–51. doi:10.1038/nrn2024. PMID 17115076.
  61. ^ Có thể phát hiện tự kỷ từ 7 tháng tuổi? - Sức khỏe - Dân trí
  62. ^ Báo Phụ Nữ Thành phố - Trẻ sinh nhẹ cân dễ mắc bệnh tự kỷ
  63. ^ a b Dấu hiệu con bạn bị rối loạn phát triển- VnExpress Gia đình - Sức khỏe
  64. ^ a b Tưởng con là thần đồng, hóa mắc bệnh- VnExpress Gia đình - Sức khỏe
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Hội_chứng_Asperger&oldid=63766164”