Bước tới nội dung

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Noam Chomsky”

Sửa liên kết
Đây là một bài viết cơ bản. Nhấn vào đây để biết thêm thông tin.
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 77: Dòng 77:
==Tiểu sử==
==Tiểu sử==
===Tuổi trẻ (1928–1945)===
===Tuổi trẻ (1928–1945)===
Avram Noam Chomsky sinh ngày 7 tháng 12 năm 1928 tại [[East Oak Lane, Philadelphia|East Oak Lane]] thuộc thành phố Philadelphia, [[tiểu bang Pennsylvania]], Hoa Kỳ.[21] Cha ông [[Ze'ev "William" Chomsky]] và mẹ ông Elsie Simonofsky là một gia đình Do Thái nhập cư.[22] Cha của Noam, William, trốn ra nước ngoài vào năm 1913 vì không muốn tòng quân cho [[Đế quốc Nga]], ông rồi tìm được việc làm tại một công xưởng bóc lột sức lao động tại Baltimore và giảng dạy tại nhiều trường tiểu học Do Thái trước khi theo học đại học.[23] Sau khi chuyển đến Philadelphia, William trở thành hiệu trưởng của trường tôn giáo [[Congregation Mikveh Israel]] và gia nhập khoa [[Cao đẳng Gratz]]. Ông chú trọng vào việc dạy cho thế hệ sau cách "hòa nhập tốt, tự do và độc lập trong suy nghĩ, quan tâm đến việc cải thiện và nâng cao thế giới, và mong muốn tham gia vào những việc khiến cuộc sống có ý nghĩa và đáng giá hơn cho tất cả mọi người", sứ mệnh mà sau này định hình và kế thừa bởi con trai ông.[24] Mẹ của Noam, Elsie, là một nhà giáo và nhà hoạt động sinh ra ở Belarus. Cha mẹ ông gặp nhau tại Mikveh Israel, nơi làm việc của hai người.[22]
Avram Noam Chomsky sinh ngày 7 tháng 12 năm 1928 tại [[East Oak Lane, Philadelphia|East Oak Lane]] thuộc thành phố Philadelphia, [[tiểu bang Pennsylvania]], Hoa Kỳ.{{sfnm|1a1=Lyons|1y=1978|1p=xv|2a1=Barsky|2y=1997|2p=9|3a1=McGilvray|3y=2014|3p=3}} Cha ông [[Ze'ev "William" Chomsky]] và mẹ ông Elsie Simonofsky là một gia đình Do Thái nhập cư.{{sfnm|1a1=Barsky|1y=1997|1pp=9–10|2a1=Sperlich|2y=2006|2p=11}} Cha của Noam, William, trốn ra nước ngoài vào năm 1913 vì không muốn tòng quân cho [[Đế quốc Nga]], ông rồi tìm được việc làm tại một công xưởng bóc lột sức lao động tại Baltimore và giảng dạy tại nhiều trường tiểu học Do Thái trước khi theo học đại học.{{sfn|Barsky|1997|p=9}} Sau khi chuyển đến Philadelphia, William trở thành hiệu trưởng của trường tôn giáo [[Congregation Mikveh Israel]] và gia nhập khoa [[Cao đẳng Gratz]]. Ông chú trọng vào việc dạy cho thế hệ sau cách "hòa nhập tốt, tự do và độc lập trong suy nghĩ, quan tâm đến việc cải thiện và nâng cao thế giới, và mong muốn tham gia vào những việc khiến cuộc sống có ý nghĩa và đáng giá hơn cho tất cả mọi người", sứ mệnh mà sau này định hình và kế thừa bởi con trai ông.{{sfn|Barsky|1997|p=11}} Mẹ của Noam, Elsie, là một nhà giáo và nhà hoạt động sinh ra ở Belarus. Cha mẹ ông gặp nhau tại Mikveh Israel, nơi làm việc của hai người.{{sfnm|1a1=Barsky|1y=1997|1pp=9–10|2a1=Sperlich|2y=2006|2p=11}}


Noam Chomsky (sinh năm 1928) là con đầu lòng của gia đình Chomsky. Em trai của Noam, [[David Eli Chomsky]] (1934–2021) kém anh trai 5 tuổi, và sau này theo nghề bác sĩ tim mạch ở Philadelphia.[25][26][27] David là người dễ dãi còn Noam lại rất cạnh tranh, tuy vậy, hai anh em vẫn rất thân thiết với nhau.[28] Từ nhỏ, Noam và anh trai ông đều được giảng dạy [[tiếng Do Thái]] và thường xuyên tham gia thảo luận về các lý thuyết chính trị của [[chủ nghĩa phục quốc Do Thái]]; gia đình ông rất bị ảnh hưởng bởi các tác phẩm chủ nghĩa phục quốc cánh Tả của [[Ahad Ha'am]].[27] Noam từng phải đối mặt với [[Chủ nghĩa bài Do Thái|sự bài Do Thái]] khi còn nhỏ, hầu hết là từ phía cộng đồng người Ireland và người Đức ở Philadelphia.[29]
Noam Chomsky (sinh năm 1928) là con đầu lòng của gia đình Chomsky. Em trai của Noam, [[David Eli Chomsky]] (1934–2021) kém anh trai 5 tuổi, và sau này theo nghề bác sĩ tim mạch ở Philadelphia.<ref>{{cite news|title=Dr. David Chomsky, a cardiologist who made house calls, dies at 86|url=https://www.inquirer.com/obituaries/david-chomsky-obituary-philadelphia-doctor-noam-judith-20210712.html|date=July 12, 2021|first=Valerie|last=Russ|newspaper=[[Philadelphia Inquirer]]|access-date=September 10, 2021|archive-date=July 12, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210712200201/https://www.inquirer.com/obituaries/david-chomsky-obituary-philadelphia-doctor-noam-judith-20210712.html|url-status=live}}</ref>{{sfn|Feinberg|1999|p=3}}{{sfnm|1a1=Barsky|1y=1997|1pp=11–13|2a1=Sperlich|2y=2006|2p=11}} David là người dễ dãi còn Noam lại rất cạnh tranh, tuy vậy, hai anh em vẫn rất thân thiết với nhau.{{sfn|Barsky|1997|pp=11–13}} Từ nhỏ, Noam và anh trai ông đều được giảng dạy [[tiếng Do Thái]] và thường xuyên tham gia thảo luận về các lý thuyết chính trị của [[chủ nghĩa phục quốc Do Thái]]; gia đình ông rất bị ảnh hưởng bởi các tác phẩm chủ nghĩa phục quốc cánh Tả của [[Ahad Ha'am]].{{sfnm|1a1=Barsky|1y=1997|1pp=11–13|2a1=Sperlich|2y=2006|2p=11}} Noam từng phải đối mặt với [[Chủ nghĩa bài Do Thái|sự bài Do Thái]] khi còn nhỏ, hầu hết là từ phía cộng đồng người Ireland và người Đức ở Philadelphia.{{sfn|Barsky|1997|p=15}}


Noam theo học tại trường tư thục [[Oak Lane Country Day]][30] và [[trường trung học Trung tâm Philadelphia]]. Thời đi học, ông có thành tích học tập rất xuất sắc và tham gia nhiều câu lạc bộ, hội nhóm khác nhau, nhưng không ưa thích phương pháp giảng dạy của trường.[31] Ông cũng theo học tại trường trung học Do Thái ở [[Cao đẳng Gratz]], nơi cha ông giảng dạy. [32]
Noam theo học tại trường tư thục [[Oak Lane Country Day]]{{sfnm|1a1=Lyons|1y=1978|1p=xv|2a1=Barsky|2y=1997|2pp=15–17|3a1=Sperlich|3y=2006|3p=12|4a1=McGilvray|4y=2014|4p=3}} và [[trường trung học Trung tâm Philadelphia]]. Thời đi học, ông có thành tích học tập rất xuất sắc và tham gia nhiều câu lạc bộ, hội nhóm khác nhau, nhưng không ưa thích phương pháp giảng dạy của trường.{{sfnm|1a1=Lyons|1y=1978|1p=xv|2a1=Barsky|2y=1997|2pp=21–22|3a1=Sperlich|3y=2006|3p=14|4a1=McGilvray|4y=2014|4p=4}} Ông cũng theo học tại trường trung học Do Thái ở [[Cao đẳng Gratz]], nơi cha ông giảng dạy.{{sfnm|1a1=Lyons|1y=1978|1p=xv|2a1=Barsky|2y=1997|2pp=15–17}}


Noam mô tả cha mẹ ông là "những người thông thường theo Đảng Dân chủ Roosevelt" với tư tưởng [[chính trị trung tả]], còn ông thì có cơ hội tiếp xúc với [[chủ nghĩa xã hội]] và [[chính trị cực tả]] từ những người thân tham gia [[Liên minh Công nhân May mặc Quốc tế]].[33] Ông rất bị ảnh hưởng bởi người chú của mình và những người cánh tả Do Thái, thường xuyên lui tới quầy báo Thành phố New York của ông để tranh luận về các vấn đề thời sự.[34] Bản thân Noam thường ghé thăm các hiệu sách trong thành phố để đọc ngấu nghiến các tác phẩm chính trị của phe cánh tả và phe vô chính phủ khi đến thăm người chú.[35] Lúc mới 10 tuổi, ông viết bài báo đầu tiên trong cuộc đời mình về sự lây lan của [[chủ nghĩa phát xít]] sau khi [[Barcelona thất thủ]] (tháng 2 năm 1939) trong cuộc [[Nội chiến Tây Ban Nha]][36] và, từ năm 12 hoặc 13 tuổi trở đi, ông tự coi mình người có tư tưởng vô chính phủ và thuộc phe "Cánh tả chống Bolshevik."[37][32] Sau này, ông cho rằng việc mình theo chủ nghĩa vô chính phủ chỉ là "một tình cờ may mắn"[38] khiến ông chỉ trích [[chủ nghĩa Stalin]] và các hình thức của [[chủ nghĩa Mác-Lênin]].[39]
Noam mô tả cha mẹ ông là "những người thông thường theo Đảng Dân chủ Roosevelt" với tư tưởng [[chính trị trung tả]], còn ông thì có cơ hội tiếp xúc với [[chủ nghĩa xã hội]] và [[chính trị cực tả]] từ những người thân tham gia [[Liên minh Công nhân May mặc Quốc tế]].{{sfnm|1a1=Barsky|1y=1997|1p=14|2a1=Sperlich|2y=2006|2pp=11, 14–15}} Ông rất bị ảnh hưởng bởi người chú của mình và những người cánh tả Do Thái, thường xuyên lui tới quầy báo Thành phố New York của ông để tranh luận về các vấn đề thời sự.{{sfnm|1a1=Barsky|1y=1997|1p=23|2a1=Sperlich|2y=2006|2pp=12, 14–15, 67|3a1=McGilvray|3y=2014|3p=4}} Bản thân Noam thường ghé thăm các hiệu sách trong thành phố để đọc ngấu nghiến các tác phẩm chính trị của phe cánh tả và phe vô chính phủ khi đến thăm người chú.{{sfn|Barsky|1997|p=23}} Lúc mới 10 tuổi, ông viết bài báo đầu tiên trong cuộc đời mình về sự lây lan của [[chủ nghĩa phát xít]] sau khi [[Barcelona thất thủ]] (tháng 2 năm 1939) trong cuộc [[Nội chiến Tây Ban Nha]]{{sfnm|1a1=Lyons|1y=1978|1p=xv|2a1=Barsky|2y=1997|2pp=15–17|3a1=Sperlich|3y=2006|3p=13|4a1=McGilvray|4y=2014|4p=3}} và, từ năm 12 hoặc 13 tuổi trở đi, ông tự coi mình người có tư tưởng vô chính phủ và thuộc phe "Cánh tả chống Bolshevik."<ref name=":0"/>{{sfnm|1a1=Lyons|1y=1978|1p=xv|2a1=Barsky|2y=1997|2pp=15–17}} Sau này, ông cho rằng việc mình theo chủ nghĩa vô chính phủ chỉ là "một tình cờ may mắn"{{sfn|Barsky|1997|pp=17–19}} khiến ông chỉ trích [[chủ nghĩa Stalin]] và các hình thức của [[chủ nghĩa Mác-Lênin]].{{sfnm|1a1=Barsky|1y=1997|1pp=17–19|2a1=Sperlich|2y=2006|2pp=16, 18}}


===Thời đại học (1945–1955)===
===Thời đại học (1945–1955)===
Dòng 109: Dòng 109:
{{div col end}}
{{div col end}}


== Notes ==
==Chú thích==
=== Explanatory notes ===
===Chú giải===
{{notelist|40em| refs =<!-- Please keep the following list-defined references (WP:LDR) in alphabetical order by refname -->
{{notelist|40em| refs =<!-- Please keep the following list-defined references (WP:LDR) in alphabetical order by refname -->


Dòng 132: Dòng 132:
}}
}}


}}<!-- Please keep the above list-defined references (WP:LDR) in alphabetical order by refname -->
}}

===Citations===
===Trích dẫn===
{{Reflist|20em}}
{{Reflist|20em}}

==Tham khảo==
{{Refbegin|30em|indent=yes}}
*{{cite news
| title = Noam Chomsky: Thorn in America's side
| last = Adams
| first = Tim
| newspaper = The Guardian
| url = https://www.theguardian.com/books/2003/nov/30/highereducation.internationaleducationnews
| date = November 30, 2003
| access-date = May 8, 2016
| archive-date = May 16, 2008
| archive-url = https://web.archive.org/web/20080516072126/http://observer.guardian.co.uk/magazine/story/0,11913,1094708,00.html
| url-status = live
}}

*{{cite news
| title = Chomsky s'est exposé, il est donc une cible désignée
| last = Aeschimann
| first = Eric
| newspaper = [[Libération]]
| language = fr
| url = http://www.liberation.fr/monde/0101638536-chomsky-s-est-expose-il-est-donc-une-cible-designee
| date = May 31, 2010
| access-date = June 8, 2010
| quote = {{lang|fr|Chomsky a été violemment blessé du fait qu'une partie des intellectuels français aient pu le croire en accord avec Faurisson, en contradiction avec tous ses engagements et toute sa vie.}}
| archive-date = September 26, 2012
| archive-url = https://web.archive.org/web/20120926104322/http://www.liberation.fr/monde/0101638536-chomsky-s-est-expose-il-est-donc-une-cible-designee
| url-status = dead
}}
*{{Cite book| title = Remembering Tomorrow: From the politics of opposition to what we are for
| last = Albert | first = Michael | year = 2006
| publisher = Seven Stories Press
| pages = 97–99
| isbn = 978-158322742-8
}}
*{{cite book
|title = The Responsibility of Intellectuals - Reflections by Noam Chomsky and Others after 50 years
|editor1-last = Allott
|editor1-first = Nick
|editor2-last = Knight
|editor2-first = Chris
|editor3-last = Smith
|editor3-first = Neil
|author2-link = Chris Knight (anthropologist)
|author3-link = Neil Smith (linguist)
|year = 2019
|publisher = UCL Press
|location = London
|url = http://discovery.ucl.ac.uk/10080589/1/The-Responsibility-of-Intellectuals.pdf
|isbn = 9781787355514
|access-date = September 5, 2019
|archive-date = September 5, 2019
|archive-url = https://web.archive.org/web/20190905142256/http://discovery.ucl.ac.uk/10080589/1/The-Responsibility-of-Intellectuals.pdf
|url-status = live
}}
*{{Cite book
| title = Chomsky and His Critics
| editor1-last = Antony
| editor1-first = Louise M.
| editor2-last = Hornstein
| editor2-first = Norbert
| year = 2003
| publisher = Blackwell Publishing
| location = Malden, MA
| url = https://archive.org/details/chomskyhiscritic00anto
| url-access = limited
| via = [[Internet Archive]]
| page = [https://archive.org/details/chomskyhiscritic00anto/page/n303 295]
| isbn = 978-0-631-20021-5
}}
*{{cite web
| title = Archbishop Desmond Tutu to speak to Litndeb
| url = http://www.literaryanddebating.com/press/80-archbishop-desmond-tutu-to-speak-to-litndeb
| archive-url = https://web.archive.org/web/20110511134531/http://www.literaryanddebating.com/press/80-archbishop-desmond-tutu-to-speak-to-litndeb
| date = January 9, 2009
| access-date = May 10, 2016
| archive-date = May 11, 2011
| ref = {{harvid|Desmond Tutu to speak to Litndeb|2009}}
}}
*{{cite news
| title = Author, activist Noam Chomsky to receive award
| publisher = [[University of Wisconsin–Madison]]
| url = http://www.news.wisc.edu/17889
| date = March 29, 2010
| access-date = May 10, 2016
| ref = {{harvid|UoW–M|2010}}
| archive-date = December 9, 2015
| archive-url = https://web.archive.org/web/20151209030516/http://news.wisc.edu/17889
| url-status = live
}}
* {{Cite book |last1=Babe |first1=Robert E. |title=Wilbur Schramm and Noam Chomsky Meet Harold Innis: Media, Power, and Democracy |date=2015 |language=en |isbn=978-1-4985-0682-3 |publisher=Lexington Books }}
*{{Cite book| title = Musical grammars and computer analysis
| editor1-last = Baroni | editor1-first = M.
| editor2-last = Callegari | editor2-first = L.
| year = 1982
| publisher = [[Leo S. Olschki Editore]] | location = Firenze
| pages = 201–218
| isbn = 978-882223229-8
}}
*{{cite book| title = Noam Chomsky: A Life of Dissent
| last = Barsky | first = Robert F. | year = 1997
| author-link = Robert Barsky
| publisher = [[MIT Press]] | location = Cambridge, MA
| isbn = 978-0-262-02418-1
}}
*{{Cite book
| title = The Chomsky Effect: A Radical Works Beyond the Ivory Tower
| last = Barsky
| first = Robert F.
| year = 2007
| publisher = MIT Press
| url = https://archive.org/details/chomskyeffectrad00bars
| url-access = limited
| via = [[Internet Archive]]
| page = [https://archive.org/details/chomskyeffectrad00bars/page/n125 107]
| isbn = 978-026202624-6
}}
*{{Cite book
| chapter = Noam Chomsky
| title = American Decades
| editor1-last = Baughman
| editor1-first = Judith S.
| editor2-last = Bondi
| editor2-first = Victor
| editor3-last = Layman
| editor3-first = Richard
| editor4-last = McConnell
| editor4-first = Tandy
| editor5-last = Tompkins
| editor5-first = Vincent
| publisher = [[Gale (publisher)|Gale]]
| location = Detroit, MI
| chapter-url = http://link.galegroup.com/apps/doc/K1602000339/BIC?sid=BIC&xid=e006a1d5
| date = 2006
| ref = {{harvid|Baughman et al.|2006}}
| access-date = July 12, 2019
| archive-date = February 14, 2022
| archive-url = https://web.archive.org/web/20220214050520/https://galeapps.gale.com/apps/auth?userGroupName=&sid=BIC&origURL=https%3A%2F%2Fgo.gale.com%2Fps%2Fi.do%3Fp%3DBIC%26u%3D%26id%3DGALE%7CK1602000339%26v%3D2.1%26it%3Dr%26sid%3DBIC%26asid%3De006a1d5&prodId=BIC
| url-status = live
}}
*{{cite news
| title = Chomsky à Paris: chronique d'un malentendu
| last = Birnbaum
| first = Jean
| newspaper = [[Le Monde]]
| department = Le Monde des Livres
| language = fr
| url = http://www.lemonde.fr/livres/article/2010/06/03/chomsky-a-paris-chronique-d-un-malentendu_1367002_3260.html
| date = June 3, 2010
| access-date = June 8, 2010
| quote = {{lang|fr|Le pays de Descartes ignore largement ce rationaliste, la patrie des Lumières se dérobe à ce militant de l'émancipation. Il le sait, et c'est pourquoi il n'y avait pas mis les pieds depuis un quart de siècle.}}
| archive-date = April 27, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210427222501/https://www.lemonde.fr/livres/article/2010/06/03/chomsky-a-paris-chronique-d-un-malentendu_1367002_3260.html
| url-status = live
}}
*{{cite news
| title = Chomsky: Hrvati, Srbi i Bošnjaci govore isti jezik
| trans-title = Chomsky: Croats, Serbs and Bosniaks Speak the Same Language
| last = Bobanović
| first = Paula
| newspaper = Express.hr
| location = Zagreb
| language = sh
| url = https://www.express.hr/kultura/chomsky-hrvati-srbi-i-bosnjaci-govore-isti-jezik-14973
| url-status = live
| archive-url = https://web.archive.org/web/20180807155526/https://www.express.hr/kultura/chomsky-hrvati-srbi-i-bosnjaci-govore-isti-jezik-14973
| date = April 14, 2018
| access-date = July 9, 2018
| archive-date = August 7, 2018
}}
*{{Cite book
| title = Mind As Machine: a History of Cognitive Science
| last = Boden
| first = Margaret A.
| year = 2006
| publisher = Oxford University Press
| url = https://archive.org/details/mindasmachinehis0001bode
| url-access = registration
| via = [[Internet Archive]]
| isbn = 978-019924144-6
}}
*{{cite book| title = A History of Applied Linguistics: From 1980 to the Present
| last = de Bot | first = Kees | year = 2015
| publisher = Routledge
| isbn = 978-113882065-4
}}
*{{cite news
| title = Dissident intellectual Noam Chomsky at 90
| last = Braun
| first = Stuart
| year = 2018
| publisher = Deutsche Welle
| url = https://www.dw.com/en/dissident-intellectual-noam-chomsky-at-90/a-46629642
| access-date = August 29, 2019
| archive-date = October 5, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20211005175635/https://www.dw.com/en/dissident-intellectual-noam-chomsky-at-90/a-46629642
| url-status = live
}}
*{{cite news
| title = British Academy announces 2014 prize and medal winners
| publisher = British Academy
| url = http://www.britac.ac.uk/news/british-academy-announces-2014-prize-and-medal-winners
| date = July 24, 2014
| access-date = July 30, 2017
| ref = {{harvid|British Academy|2014}}
| archive-date = October 19, 2017
| archive-url = https://web.archive.org/web/20171019013628/https://www.britac.ac.uk/news/british-academy-announces-2014-prize-and-medal-winners
| url-status = live
}}
*{{Cite news
| title = Israel Roiled After Chomsky Barred From West Bank
| last = Bronner
| first = Ethan
| newspaper = The New York Times
| url = https://www.nytimes.com/2010/05/18/world/middleeast/18chomsky.html
| date = May 17, 2010
| access-date = May 4, 2016
| issn = 0362-4331
| archive-date = August 14, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210814021406/https://www.nytimes.com/2010/05/18/world/middleeast/18chomsky.html
| url-status = live
}}
*{{Cite news
| title = What the Chomsky-Žižek debate tells us about Snowden's NSA revelations
| last = Burris
| first = Greg
| newspaper = [[The Guardian]]
| url = https://www.theguardian.com/commentisfree/2013/aug/11/chomsky-zizek-debate-snowden-nsa
| date = August 11, 2013
| access-date = June 12, 2018
| archive-date = October 16, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20211016212854/https://www.theguardian.com/commentisfree/2013/aug/11/chomsky-zizek-debate-snowden-nsa
| url-status = live
}}
*{{Cite book
| chapter = Chomsky hierarchy
| title = A Dictionary of Computer Science
| editor1-last = Butterfield
| editor1-first = Andrew
| editor2-last = Ngondi
| editor2-first = Gerard Ekembe
| editor3-last = Kerr
| editor3-first = Anne
| year = 2016
| publisher = Oxford University Press
| chapter-url = http://www.oxfordreference.com/view/10.1093/acref/9780199688975.001.0001/acref-9780199688975-e-729
| isbn = 978-0-19-968897-5
| access-date = August 24, 2019
| archive-date = April 28, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210428034105/https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/acref/9780199688975.001.0001/acref-9780199688975-e-729
| url-status = live
}}
*{{Cite news
| title = Chomsky is voted world's top public intellectual
| last = Campbell
| first = Duncan
| newspaper = [[The Guardian]]
| url = https://www.theguardian.com/world/2005/oct/18/books.highereducation
| date = October 18, 2005
| issn = 0261-3077
| access-date = December 20, 2019
| archive-date = June 15, 2013
| archive-url = https://web.archive.org/web/20130615121100/http://www.guardian.co.uk/world/2005/oct/18/books.highereducation
| url-status = live
}}
*{{cite web
| title = Chomsky
| publisher = inventio-musikverlag.de
| url = http://www.inventio-musikverlag.de/shop/chomsky/
| access-date = May 11, 2016
| ref = {{harvid|Inventio Musikverlag}}
| archive-date = August 5, 2016
| archive-url = https://web.archive.org/web/20160805050422/http://www.inventio-musikverlag.de/shop/chomsky/
| url-status = dead
}}
*{{cite web
| title = Chomsky Amid the Philosophers
| publisher = University of East Anglia
| url = http://www.uea.ac.uk/~j108/chomsky.htm
| access-date = January 8, 2014
| ref = {{harvid|Amid the Philosophers}}
| archive-date = November 13, 2013
| archive-url = https://web.archive.org/web/20131113154032/http://www.uea.ac.uk/~j108/chomsky.htm
| url-status = live
}}
*{{cite web
| title = The 'Chomskyan Era' (excerpted from The Architecture of Language)
| last = Chomsky
| first = Noam
| website = Chomsky.info
| url = https://chomsky.info/architecture01/
| access-date = January 3, 2017
| archive-date = September 23, 2015
| archive-url = https://web.archive.org/web/20150923203049/http://www.chomsky.info/books/architecture01.htm
| url-status = live
}}
*{{Cite book| title = Linguistics and Cognitive Science: Problems and Mysteries
| last = Chomsky | first = Noam | year = 1991
| editor-last = Kasher | editor-first = Asa
| publisher = Blackwell | location = Oxford
| page = 50
}}
*{{Cite book| title = Class Warfare: Interviews with David Barsamian
| last = Chomsky | first = Noam | year = 1996
| publisher = Pluto Press
| pages = 135–136
| isbn = 978-074531137-1
}}
*{{Cite web
| title = Is the US Ready for Socialism? An Interview With Noam Chomsky
| last = Chomsky
| first = Noam
| interviewer = C.J. Polychroniou
| website = [[Truthout]]
| url = https://truthout.org/articles/is-the-us-ready-for-socialism-an-interview-with-noam-chomsky/
| date = May 18, 2016
| access-date = July 19, 2019
| archive-date = August 17, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210817053804/https://truthout.org/articles/is-the-us-ready-for-socialism-an-interview-with-noam-chomsky/
| url-status = live
}} also available, in part, on [https://chomsky.info/05182016/ chomsky.info] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210308010112/https://chomsky.info/05182016/ |date=March 8, 2021 }}.
*{{Cite news
| title = Chomsky: Saudi Arabia is the "Center of Radical Islamic Extremism" Now Spreading Among Sunni Muslims
| website = [[Democracy Now!]]
| url = http://www.democracynow.org/2016/5/17/chomsky_saudi_arabia_is_the_center
| date = May 17, 2016
| ref = {{harvid|''Democracy Now!''|2016}}
| access-date = July 29, 2016
| archive-date = April 15, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210415080301/https://www.democracynow.org/2016/5/17/chomsky_saudi_arabia_is_the_center
| url-status = live
}}
*{{cite journal
| title = Responses to Jackson Lears on Chomsky
| author1-last = Chomsky
| author1-first = Noam
| author2-last = Knight
| author2-first = Chris
| author3-last = Rose
| author3-first = Hilary
| author4-last = Lears
| author4-first = Jackson
| author2-link = Chris Knight (anthropologist)
| author3-link = Hilary Rose (sociologist)
| author4-link = Jackson Lears
| journal = [[London Review of Books]]
| url = https://www.lrb.co.uk/the-paper/v39/n09/jackson-lears/mysterian
| date = May–August 2017
| volume = 39
| issue = 9
| issn = 0260-9592
| access-date = February 4, 2022
| archive-date = February 4, 2022
| archive-url = https://web.archive.org/web/20220204165706/https://www.lrb.co.uk/the-paper/v39/n09/jackson-lears/mysterian
| url-status = live
}}
*{{Cite journal | title = Language as shaped by the brain
| last1 = Christiansen | first1 = Morten H.
| last2 = Chater | first2 = Nick
| author1-link = Morten H. Christiansen
| journal = Behavioral and Brain Sciences
| date = October 2010 | volume = 31 | issue = 5 | pages = 489–509
| doi = 10.1017/S0140525X08004998 | issn = 1469-1825 | pmid = 18826669
}}
*{{cite journal | title = Some reflections on Chomsky's notion of reference
| last = Cipriani | first = Enrico
| journal = Linguistics Beyond and within
| year = 2016 | volume = 2 | pages = 44–60
| doi = 10.31743/lingbaw.5637
| doi-access = free
}}
*{{Cite book| title = Partners in Hate: Noam Chomsky and the Holocaust Deniers
| last = Cohn | first = Werner | year = 1995
| orig-year = First published 1985
| publisher = Avukah Press | location = Cambridge, MA
| isbn = 978-0-9645897-0-4
}}
*{{cite news
| title = New Statesman – Heroes of our time – the top 50
| last = Cowley
| first = Jason
| magazine = [[New Statesman]]
| url = http://www.newstatesman.com/200605220016
| url-status = dead
| archive-url = https://web.archive.org/web/20061227165815/http://www.newstatesman.com/200605220016
| date = May 22, 2006
| access-date = December 9, 2015
| archive-date = December 27, 2006
}}
*{{cite book
| title = Computability, complexity, and languages: fundamentals of theoretical computer science
| edition = 2nd
| last1 = Davis
| first1 = Martin
| last2 = Weyuker
| first2 = Elaine J.
| last3 = Sigal
| first3 = Ron
| author1-link = Martin Davis (mathematician)
| author2-link = Elaine Weyuker
| year = 1994
| publisher = Academic Press, Harcourt, Brace
| location = Boston
| url = https://archive.org/details/computabilitycom00davi_405
| url-access = limited
| via = [[Internet Archive]]
| page = [https://archive.org/details/computabilitycom00davi_405/page/n345 327]
| isbn = 978-0-12-206382-4
}}
*{{cite news
| title = Denied Entry: Israel Blocks Noam Chomsky from Entering West Bank to Deliver Speech
| website = Democracy Now!
| url = http://www.democracynow.org/2010/5/17/denied_entry_israel_blocks_noam_chomsky
| date = May 17, 2010
| access-date = May 4, 2016
| ref = {{harvid|''Democracy Now!''|2010}}
| archive-date = April 27, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210427204341/https://www.democracynow.org/2010/5/17/denied_entry_israel_blocks_noam_chomsky
| url-status = live
}}
*{{Cite news
| title = Noam Chomsky's Theory Of Universal Grammar Is Right; It's Hardwired Into Our Brains
| last = Dovey
| first = Dana
| newspaper = Medical Daily
| url = http://www.medicaldaily.com/noam-chomskys-theory-universal-grammar-right-its-hardwired-our-brains-364236
| date = December 7, 2015
| access-date = August 4, 2017
| archive-date = November 12, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20211112210837/https://www.medicaldaily.com/noam-chomskys-theory-universal-grammar-right-its-hardwired-our-brains-364236
| url-status = live
}}
*{{cite web
| title = The Erdös Number Project
| publisher = Oakland University
| url = http://www.oakland.edu/enp/erdpaths/
| date = November 21, 2017
| access-date = December 18, 2017
| ref = {{harvid|Erdös Number at Oakland Univ|2017}}
| archive-date = October 22, 2018
| archive-url = https://web.archive.org/web/20181022002836/http://www.oakland.edu/enp/erdpaths/
| url-status = live
}}
*{{Cite news
| title = Erich-Fromm-Preis: Noam Chomsky in Stuttgart geehrt
| agency = [[Deutsche Presse-Agentur]]
| newspaper = [[Stuttgarter Zeitung]]
| language = de
| url = https://www.stuttgarter-zeitung.de/inhalt.erich-fromm-preis-noam-chomsky-in-stuttgart-geehrt.9bfe6567-b195-45f1-acf4-6d9d19831972.html
| date = March 23, 2010
| access-date = August 22, 2019
| ref = {{harvid|Deutsche Presse-Agentur|2010}}
| archive-date = August 16, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210816054840/https://www.stuttgarter-zeitung.de/inhalt.erich-fromm-preis-noam-chomsky-in-stuttgart-geehrt.9bfe6567-b195-45f1-acf4-6d9d19831972.html
| url-status = live
}}
*{{cite journal | title = The myth of language universals: Language diversity and its importance for cognitive science
| last1 = Evans | first1 = Nicholas
| last2 = Levinson | first2 = Stephen C.
| author1-link = Nicholas Evans (linguist)
| author2-link = Stephen C. Levinson
| journal = [[Behavioral and Brain Sciences]]
| date = October 2009 | volume = 32 | issue = 5 | pages = 429–448
| doi = 10.1017/S0140525X0999094X | issn = 1469-1825 | pmid = 19857320
| doi-access = free
}}
*{{cite web
| title = Elsie Chomsky: A Life in Jewish Education
| last = Feinberg
| first = Harriet
| publisher = Brandeis University
| location = Cambridge, Mass.
| url = http://www.brandeis.edu/hbi/pubs/Feinbergworkingpaper.pdf
| url-status = dead
| archive-url = https://web.archive.org/web/20080511163046/http://www.brandeis.edu/hbi/pubs/Feinbergworkingpaper.pdf
| date = February 1999
| access-date = January 10, 2019
| archive-date = May 11, 2008
}}
*{{cite news
| title = Tickets on sale for Tucson talk on nuclear war with Noam Chomsky, Daniel Ellsberg
| last = Ferguson
| first = Joe
| newspaper = Arizona Daily Star
| url = https://tucson.com/news/local/tickets-on-sale-for-tucson-talk-on-nuclear-war-with/article_66bf8396-1b21-5af5-9843-79bcbf551fd0.html
| access-date = July 27, 2018
| archive-date = August 14, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210814131641/https://tucson.com/news/local/tickets-on-sale-for-tucson-talk-on-nuclear-war-with/article_66bf8396-1b21-5af5-9843-79bcbf551fd0.html
| url-status = live
}}
*{{cite book| chapter = Language learning in infancy
| last1 = Fernald | first1 = Anne
| last2 = Marchman | first2 = Virginia A.
| title = Handbook of Psycholinguistics
| editor1-last = Traxler | editor1-first = Matthew
| editor2-last = Gernsbacher | editor2-first = Morton Ann
| publisher = Academic Press
| date = 2006 | pages = 1027–1071
| isbn = 978-008046641-5
}}
*{{cite news| title = Divided Legacy
| last = Flint | first = Anthony
| newspaper = [[The Boston Globe]]
| page = 25
| date = November 19, 1995
| id = {{ProQuest|290754647}} | issn = 0743-1791
}}
*{{cite news
| title = As Hay festival opens in the UAE, authors condemn free speech abuses
| last = Flood
| first = Alison
| newspaper = The Guardian
| url = https://www.theguardian.com/books/2020/feb/24/as-hay-festival-opens-in-the-uae-authors-condemn-free-speech-abuses
| date = February 24, 2020
| access-date = February 24, 2020
| archive-date = August 17, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210817084202/https://www.theguardian.com/books/2020/feb/24/as-hay-festival-opens-in-the-uae-authors-condemn-free-speech-abuses
| url-status = live
}}
*{{Cite news
| title = A Changed Noam Chomsky Simplifies
| last = Fox
| first = Margalit
| newspaper = The New York Times
| url = https://www.nytimes.com/1998/12/05/arts/a-changed-noam-chomsky-simplifies.html
| date = December 5, 1998
| access-date = February 22, 2016
| issn = 0362-4331
| archive-date = April 27, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210427221420/https://www.nytimes.com/1998/12/05/arts/a-changed-noam-chomsky-simplifies.html
| url-status = live
}}
*{{cite book| title = The Textbook and the Lecture: Education in the Age of New Media
| last = Friesen | first = Norm
| author-link = Norm Friesen
| publisher = [[Johns Hopkins University Press]]
| date = December 10, 2017
| isbn = 978-142142434-7
}}
*{{cite news
| title = John W. Backus (1924–2007)
| last = Fulton
| first = Scott M., III
| publisher = BetaNews
| url = http://betanews.com/2007/03/20/john-w-backus-1924-2007/
| date = March 20, 2007
| access-date = January 8, 2014
| archive-date = April 22, 2014
| archive-url = https://web.archive.org/web/20140422075734/http://betanews.com/2007/03/20/john-w-backus-1924-2007/
| url-status = live
}}
*{{cite book| chapter = 15: Noam Chomsky and the Question of Palestine/Israel: Bearing Witness
| last = Gendzier | first = Irene | year = 2017
| title = The Cambridge Companion to Chomsky | edition = 2nd
| editor-last = McGilvray | editor-first = James
| publisher = Cambridge University Press
| pages = 314–329
| isbn = 978-131673875-7
}}
*{{Cite web
| title = It is not a war. It is murder
| last = Glaser
| first = John
| website = [[antiwar.com]]
| url = https://www.antiwar.com/blog/2012/11/18/it-is-not-a-war-it-is-murder/
| url-status = live
| archive-url = https://web.archive.org/web/20171108175454/http://www.antiwar.com/blog/2012/11/18/it-is-not-a-war-it-is-murder/
| date = November 18, 2012
| access-date = June 13, 2019
| archive-date = November 8, 2017
}}
*{{Cite news
| title = Review: Noam Chomsky Focuses on Financial Inequality in 'Requiem for the American Dream'
| last = Gold
| first = Daniel M.
| newspaper = The New York Times
| url = https://www.nytimes.com/2016/01/29/movies/review-noam-chomsky-focuses-on-financial-inequality.html
| date = January 28, 2016
| access-date = June 1, 2016
| issn = 0362-4331
| archive-date = August 17, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210817023524/https://www.nytimes.com/2016/01/29/movies/review-noam-chomsky-focuses-on-financial-inequality.html
| url-status = live
}}
*{{cite web
| title = Debate on Chomsky's linguistics at ''Open Democracy''
| author1-last = Golumbia
| author1-first = David
| author2-last = Jones
| author2-first = Peter
| author3-last = Levidow
| author3-first = Les
| author4-last = Newmeyer
| author4-first = Frederick & others
| author4-link = Frederick Newmeyer
| publisher = [[Open Democracy]]
| url = https://www.opendemocracy.net/search/?query=chomsky+linguistics
| date = March–November 2018
| access-date = February 7, 2022
| archive-date = February 7, 2022
| archive-url = https://web.archive.org/web/20220207183752/https://www.opendemocracy.net/search/?query=chomsky+linguistics
| url-status = live
}}
*{{Cite book
| title = Official Transcript for Gould's deposition in McLean v. Arkansas
| last = Gould
| first = S. J.
| year = 1981
| url = http://www.antievolution.org/projects/mclean/new_site/depos/pf_gould_dep.htm
| access-date = January 8, 2014
| archive-date = February 18, 2015
| archive-url = https://web.archive.org/web/20150218210726/http://www.antievolution.org/projects/mclean/new_site/depos/pf_gould_dep.htm
| url-status = live
}}
*{{Cite encyclopedia
| title = Behaviorism
| edition = Spring 2019
| last = Graham
| first = George
| encyclopedia = [[Stanford Encyclopedia of Philosophy]]
| editor-last = Zalta
| editor-first = Edward N.
| publisher = Metaphysics Research Lab, Stanford University
| url = https://plato.stanford.edu/archives/spr2019/entries/behaviorism/
| date = 2019
| access-date = July 19, 2019
| archive-date = December 19, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20211219123402/https://plato.stanford.edu/archives/spr2019/entries/behaviorism/
| url-status = live
}}
*{{Cite book| title = The Age of the Crisis of Man: Thought and Fiction in America, 1933–1973
| title-link = The Age of the Crisis of Man: Thought and Fiction in America, 1933–1973
| last = Greif | first = Mark
| author-link = Mark Greif
| publisher = Princeton University Press | location = Princeton, N.J.
| date = 2015
| isbn = 978-0-691-14639-3
}}
*{{cite book
| chapter = Chomsky in search of a pedigree
| last1 = Hamans
| first1 = Camiel
| last2 = Seuren
| first2 = Pieter A. M.
| title = Chomskyan (R)evolutions
| editor-last = Kibbee
| editor-first = Douglas A.
| publisher = John Benjamins
| chapter-url = https://pure.mpg.de/rest/items/item_357853/component/file_2441943/content
| date = 2010
| pages = 377–394
| isbn = 978-902721169-9
| access-date = December 23, 2020
| archive-date = November 28, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20211128133250/https://pure.mpg.de/rest/items/item_357853/component/file_2441943/content
| url-status = live
}}
*{{cite book
| chapter = Extracts form 'An historian's appraisal of the political writings of Noam Chomsky'
| last = Harbord
| first = Shaun
| year = 1994
| title = Noam Chomsky: Critical Assessments, Volumes 2–3
| editor-last = Otero
| editor-first = Carlos Peregrín
| publisher = Taylor & Francis
| chapter-url = https://books.google.com/books?id=MRdIAV5IVgoC&pg=PA487
| page = 487
| isbn = 978-0-415-10694-8
| access-date = May 31, 2019
| archive-date = August 16, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210816013932/https://books.google.com/books?id=MRdIAV5IVgoC&pg=PA487
| url-status = live
}}
*{{Cite encyclopedia
| title = Transformational Grammar: Evolution
| last = Harlow
| first = S. J.
| encyclopedia = Concise Encyclopedia of Philosophy of Language and Linguistics
| editor1-last = Barber
| editor1-first = Alex
| editor2-last = Stainton
| editor2-first = Robert J.
| publisher = Elsevier
| via = [[Internet Archive]]
| date = 2010
| pages = [https://archive.org/details/conciseencyclope00barb/page/n774 752]–770
| url = https://archive.org/details/conciseencyclope00barb
| url-access = limited
| isbn = 978-0-08-096501-7
}}
*{{cite book
| chapter = Chomsky's other Revolution
| last = Harris
| first = R. Allen
| year = 2010
| title = Chomskyan (R)evolutions
| editor-last = Kibbee
| editor-first = Douglas A.
| publisher = [[John Benjamins Publishing Company]]
| location = Amsterdam and Philadelphia, PA
| url = https://archive.org/details/chomskyanrevolut00kibb
| url-access = limited
| via = [[Internet Archive]]
| pages = [https://archive.org/details/chomskyanrevolut00kibb/page/n249 237]–265
| isbn = 978-90-272-1169-9
}}
*{{cite book
|title = The Linguistics Wars: Chomsky, Lakoff, and the Battle over Deep Structure
|last1 = Harris
|first1 = Randy Allen
|year = 2021
|publisher = Oxford University Press
|url = https://www.google.co.uk/books/edition/The_Linguistics_Wars/x3o_EAAAQBAJ?hl=en&gbpv=1&dq=randy+chomsky+wars&printsec=frontcover
|isbn = 978-0199740338
|access-date = February 7, 2022
|archive-date = February 14, 2022
|archive-url = https://web.archive.org/web/20220214050506/https://www.google.co.uk/books/edition/The_Linguistics_Wars/x3o_EAAAQBAJ?hl=en&gbpv=1&dq=randy+chomsky+wars&printsec=frontcover
|url-status = live
}}
*{{cite news
| title = Noam Chomsky to Teach Politics Course In Spring
| last = Harwood
| first = Lori
| newspaper = [[University of Arizona|UA News]]
| url = https://uanews.arizona.edu/story/noam-chomsky-teach-politics-course-spring
| date = November 21, 2016
| access-date = February 4, 2017
| archive-date = June 13, 2020
| archive-url = https://web.archive.org/web/20200613225622/https://uanews.arizona.edu/story/noam-chomsky-teach-politics-course-spring
| url-status = live
}}
*{{cite book| title = Prolegomena to a Theory of Language
| last = Hjelmslev | first = Louis
| author-link = Louis_Hjelmslev
| orig-year = First published 1943
| publisher = University of Wisconsin Press
| date = 1969
| isbn = 029902470-9
}}
*{{cite web
| title = Honorary Members of IAPTI
| publisher = [[International Association of Professional Translators and Interpreters]]
| url = https://www.iapti.org/honorary_members/
| access-date = December 26, 2016
| ref = {{harvid|Honorary Members of IAPTI}}
| archive-date = January 18, 2017
| archive-url = https://web.archive.org/web/20170118211653/https://www.iapti.org/honorary_members/
| url-status = dead
}}
*{{cite news
| title = Honors & Awards
| magazine = Soundings
| url = http://web.mit.edu/shass/soundings/issue_02f/dep_honors_02f.html
| date = Fall 2002
| access-date = May 12, 2016
| ref = {{harvid|''Soundings''|2002}}
| archive-date = March 8, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210308024027/http://web.mit.edu/shass/soundings/issue_02f/dep_honors_02f.html
| url-status = live
}}
*{{Cite encyclopedia
| title = Minimalist Program
| last = Hornstein
| first = Norbert
| encyclopedia = International Encyclopedia of Linguistics
| publisher = Oxford University Press
| url = http://www.oxfordreference.com/view/10.1093/acref/9780195139778.001.0001/acref-9780195139778-e-0686
| date = 2003
| isbn = 978-0-19-513977-8
| access-date = August 24, 2019
| archive-date = April 28, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210428033710/https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/acref/9780195139778.001.0001/acref-9780195139778-e-0686
| url-status = live
}}
*{{cite web
| title = The Sick Mind of Noam Chomsky
| last = Horowitz
| first = David
| website = [[Salon (website)|Salon]]
| url = http://www.salon.com/2001/09/26/treason_2/
| url-status = live
| archive-url = https://web.archive.org/web/20130506041118/http://www.salon.com/2001/09/26/treason_2
| date = September 26, 2001
| archive-date = May 6, 2013
}}
*{{cite news
| title = Exclusive: After Multiple Denials, CIA Admits to Snooping on Noam Chomsky
| last = Hudson
| first = John
| magazine = Foreign Policy
| url = https://foreignpolicy.com/2013/08/13/exclusive-after-multiple-denials-cia-admits-to-snooping-on-noam-chomsky/
| date = August 13, 2013
| access-date = December 7, 2016
| archive-date = December 11, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20211211000918/https://foreignpolicy.com/2013/08/13/exclusive-after-multiple-denials-cia-admits-to-snooping-on-noam-chomsky/
| url-status = live
}}
*{{Cite journal | title = Linguistics and the state: How funding and politics shape a field | last1 = Hutton | first1 = Christopher | journal = International Journal of the Sociology of Language | url = https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/ijsl-2020-2079/pdf | date = April 30, 2020 | volume = 2020 | issue = 263 | pages = 31–36 | doi = 10.1515/ijsl-2020-2079 | s2cid = 219168139 | access-date = February 7, 2022 | archive-date = February 7, 2022 | archive-url = https://web.archive.org/web/20220207183742/https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/ijsl-2020-2079/pdf | url-status = live }}
*{{Cite news
| title = Sydney Peace Prize goes to Chomsky
| last = Huxley
| first = John
| newspaper = The Sydney Morning Herald
| url = https://www.smh.com.au/national/sydney-peace-prize-goes-to-chomsky-20110601-1fgws.html
| date = June 2, 2011
| access-date = December 23, 2015
| archive-date = August 14, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210814124325/https://www.smh.com.au/national/sydney-peace-prize-goes-to-chomsky-20110601-1fgws.html
| url-status = live
}}
*{{cite journal
| title = IEEE Computer Society Magazine Honors Artificial Intelligence Leaders
| journal = Digital Journal
| url = http://www.digitaljournal.com/pr/399442
| date = August 24, 2011
| ref = {{harvid|Digital Journal|2011}}
| access-date = September 18, 2011
| archive-date = March 31, 2019
| archive-url = https://web.archive.org/web/20190331010146/http://www.digitaljournal.com/pr/399442
| url-status = live
}}
*{{cite web
| title = Interview: Noam Chomsky Speaks Out On Education and Power
| website = Soundtracksforthem
| url = http://soundtracksforthem.com/blog/?p=81
| url-status = dead
| archive-url = https://web.archive.org/web/20110513224447/http://soundtracksforthem.com/blog/?p=81
| date = September 20, 2005
| access-date = May 10, 2016
| archive-date = May 13, 2011
| ref = {{harvid|Soundtracksforthem: Interview|2005}}
}}
*{{cite news
| title = Israel: Chomsky ban 'big mistake'
| publisher = Al Jazeera
| url = http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2010/05/201051904343834346.html
| date = May 20, 2010
| access-date = May 4, 2016
| ref = {{harvid|Al Jazeera|2010}}
| archive-date = October 14, 2019
| archive-url = https://web.archive.org/web/20191014162043/https://www.aljazeera.com/news/middleeast/2010/05/201051904343834346.html
| url-status = live
}}
*{{cite web
| title = IWW Biography
| publisher = Industrial Workers of the World
| url = http://www.iww.org/en/history/biography
| url-status = live
| archive-url = https://web.archive.org/web/20160317022105/http://www.iww.org/history/biography
| access-date = May 9, 2016
| archive-date = March 17, 2016
| ref = {{harvid|IWoW biographies}}
}}
*{{cite news
| title = Conscience of a nation
| last = Jaggi
| first = Maya
| author-link = Maya Jaggi
| newspaper = The Guardian
| url = https://www.theguardian.com/books/2001/jan/20/society.politics
| archive-url = https://web.archive.org/web/20150111052153/http://www.theguardian.com/books/2001/Jan/20/society.politics
| date = January 20, 2001
| access-date = May 11, 2016
| archive-date = January 11, 2015
}}
*{{cite web
| title = Jamia Millia Islamia named a complex honoring Noam Chomsky
| publisher = [[Jamia Millia Islamia]]
| url = http://jmi.ac.in/bulletinboard/press-releases/latest/Honble_Minister_for_Human_Resource_Development_Shri_Arjun_Singh_visiting_Jamia_Millia_Islamia_on_04_05_2007-459
| date = May 3, 2007
| access-date = May 3, 2007
| ref = {{harvid|JMI|2007}}
| archive-date = April 27, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210427204322/https://www.jmi.ac.in/bulletinboard/press-releases/latest/Honble_Minister_for_Human_Resource_Development_Shri_Arjun_Singh_visiting_Jamia_Millia_Islamia_on_04_05_2007-459
| url-status = live
}}
*{{Cite news
| title = Palestinians Divided Over Boycott of Israeli Universities
| last = Kalman
| first = Matthew
| newspaper = [[The New York Times]]
| url = https://www.nytimes.com/2014/01/20/world/middleeast/palestinians-divided-over-boycott-of-israeli-universities.html
| date = January 19, 2014
| issn = 0362-4331
| access-date = June 29, 2019
| archive-date = August 16, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210816224120/https://www.nytimes.com/2014/01/20/world/middleeast/palestinians-divided-over-boycott-of-israeli-universities.html
| url-status = live
}}
*{{cite magazine
| title = The Monomania of an Anti-American Prophet
| last = Kay
| first = Jonathan
| magazine = [[Commentary (magazine)|Commentary]]
| url = https://www.commentarymagazine.com/culture-civilization/noam-chomskys-monomanical-antiamericanism/
| url-status = live
| archive-url = https://web.archive.org/web/20160107055440/https://www.commentarymagazine.com/culture-civilization/noam-chomskys-monomanical-antiamericanism/
| date = May 12, 2011
| archive-date = January 7, 2016
}}
*{{Cite web
| title = Writer, Creator, Journalist, and Uppity Woman: Ann Nocenti
| last = Keller
| first = Katherine
| website = Sequential Tart
| url = http://www.sequentialtart.com/article.php?id=737
| date = November 12, 2007
| access-date = July 27, 2013
| archive-date = September 4, 2015
| archive-url = https://web.archive.org/web/20150904005358/http://www.sequentialtart.com/article.php?id=737
| url-status = live
}}
*{{Cite book| title = [[Decoding Chomsky]]: Science and Revolutionary Politics
| last = Knight | first = Chris | year = 2016
| publisher = Yale University Press
| isbn = 978-030022876-2
}}
*{{Cite news
| title = When the Pentagon Looked to Chomsky's Linguistics for their Weapons Systems
| last = Knight
| first = Chris
| website = [[3 Quarks Daily]]
| url = http://www.3quarksdaily.com/3quarksdaily/2018/03/when-the-pentagon-looked-to-chomskys-linguistics-for-their-weapons-systems.html
| date = March 12, 2018a
| access-date = March 14, 2018
| archive-date = November 25, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20211125202259/https://3quarksdaily.com/3quarksdaily/2018/03/when-the-pentagon-looked-to-chomskys-linguistics-for-their-weapons-systems.html
| url-status = live
}}
*{{cite book| chapter = Preface
| last = Knuth | first = Donald | year = 2002
| title = Selected Papers on Computer Languages
| publisher = Center for the Study of Language and Information
| isbn = 978-1-57586-381-8
}}
*{{cite book
| chapter = Preface: a mathematical theory of language in which I could use a computer programmer's intuition
| last = Knuth
| first = Donald E.
| title = Selected Papers on Computer Languages
| url = https://archive.org/details/selectedpaperson00knut_374
| url-access = limited
| via = [[Internet Archive]]
| date = 2003
| page = [https://archive.org/details/selectedpaperson00knut_374/page/n14 1]
| isbn = 1-57586-382-0
}}
*{{cite book
| title = Knuth: Selected Papers on Computer Languages
| publisher = Stanford University
| year = 2003
| url = http://www-cs-faculty.stanford.edu/~knuth/cl.html
| isbn = 157586381-2
| ref = {{harvid|Knuth at Stanford University|2003}}
| access-date = August 10, 2011
| archive-date = August 20, 2018
| archive-url = https://web.archive.org/web/20180820080806/https://www-cs-faculty.stanford.edu/~knuth/cl.html
| url-status = live
}}
*{{cite book| chapter = Towards a historiography of linguistics
| last = Koerner | first = E. F. K.
| title = Toward a Historiography of Linguistics: Selected Essays
| publisher = John Benjamins
| date = 1978 | pages = 21–54
}}
*{{cite journal | title = The Chomskyan 'revolution' and its historiography: a few critical remarks
| last = Koerner | first = E. F. K.
| journal = Language & Communication
| year = 1983 | volume = 3 | issue = 2 | pages = 147–169
| doi = 10.1016/0271-5309(83)90012-5
}}
*{{cite web
| title = Lecture 6: Evolutionary Psychology, Problem Solving, and 'Machiavellian' Intelligence
| publisher = School of Psychology, Massey University
| year = 1996
| url = http://evolution.massey.ac.nz/lecture6/lect600.htm
| archive-url = https://web.archive.org/web/20070117055247/http://evolution.massey.ac.nz/lecture6/lect600.htm
| access-date = September 4, 2007
| archive-date = January 17, 2007
| ref = {{harvid|Massey University|1996}}
}}
*{{cite news
| title = Let me introduce myself – leafcutter bee Megachile chomskyi from Texas
| publisher = Pensoft
| url = https://www.pensoft.net/news.php?n=230
| access-date = May 10, 2016
| ref = {{harvid|Pensoft (bee)}}
| archive-date = February 14, 2022
| archive-url = https://web.archive.org/web/20220214050518/https://blog.pensoft.net/2013/04/04/let-me-introduce-myself-leafcutter-bee-megachile-chomskyi-from-texas/?n=230
| url-status = live
}}
*{{Cite magazine
| title = Chomsky's betrayal of truths
| last = Lukes
| first = Steven
| magazine = [[Times Higher Education|The Times Higher Education Supplement (THES)]]
| via = libcom.org
| url = https://libcom.org/files/lukes_chomsky_debate_1980_1981-2_0.pdf
| url-status = live
| archive-url = https://web.archive.org/web/20190412103550/https://libcom.org/files/lukes_chomsky_debate_1980_1981-2_0.pdf
| date = November 7, 1980
| access-date = March 7, 2018
| archive-date = April 12, 2019
}}(facsimile copy of Lukes's THES article, together with some of the correspondence it provoked, including from [[Ralph Miliband]], [[Ken Coates]] and others, with Chomsky's response)
*{{cite book | title = Noam Chomsky | edition = revised | last = Lyons | first = John | year = 1978 | author-link = John Lyons (linguist) | publisher = Penguin | location = Harmondsworth | url = https://archive.org/details/noamchomsky0000lyon | url-access = registration | via = [[Internet Archive]] | isbn = 978-0-14-004370-9 }}
*{{Cite journal | title = On Chomsky's review of Skinner's Verbal Behavior
| last = MacCorquodale | first = Kenneth
| journal = [[Journal of the Experimental Analysis of Behavior]]
| date = January 1970 | volume = 13 | issue = 1 | pages = 83–99
| doi = 10.1901/jeab.1970.13-83 | issn = 0022-5002 | pmc = 1333660
}}
*{{cite news
| title = Linguist Noam Chomsky joins University of Arizona faculty
| last = Mace
| first = Mikayla
| newspaper = Arizona Daily Star
| url = https://tucson.com/news/linguist-noam-chomsky-joins-university-of-arizona-faculty/article_5e150bc8-1e7d-528b-afe7-eb3faf1c78f4.html
| access-date = July 27, 2018
| archive-date = April 27, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210427222831/https://tucson.com/news/linguist-noam-chomsky-joins-university-of-arizona-faculty/article_5e150bc8-1e7d-528b-afe7-eb3faf1c78f4.html
| url-status = live
}}
*{{Cite news
| title = Chomsky refused entry into West Bank
| last = Macintyre
| first = Donald
| newspaper = [[The Independent]]
| url = https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/chomsky-refused-entry-into-west-bank-1975189.html
| date = May 17, 2010
| access-date = June 12, 2018
| archive-date = June 12, 2018
| archive-url = https://web.archive.org/web/20180612153444/https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/chomsky-refused-entry-into-west-bank-1975189.html
| url-status = live
}}
*{{cite book| title = Chomsky: Language, Mind, Politics | edition = second
| last = McGilvray | first = James | year = 2014
| publisher = Polity | location = Cambridge
| isbn = 978-0-7456-4989-4
}}
*{{Cite news
| title = Noam Chomsky: Truth to power
| last = McNeill
| first = David
| newspaper = [[The Japan Times]]
| url = https://www.japantimes.co.jp/news/2014/02/22/world/politics-diplomacy-world/noam-chomsky-truth-to-power/
| date = February 22, 2014
| access-date = June 12, 2018
| archive-date = November 24, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20211124091254/https://www.japantimes.co.jp/news/2014/02/22/world/politics-diplomacy-world/noam-chomsky-truth-to-power/
| url-status = live
}}
*{{Cite news
| title = 'US foreign policy is straight out of the mafia' <!-- Deny Citation Bot -->
| last = Milne
| first = Seumas
| newspaper = The Guardian
| url = https://www.theguardian.com/world/2009/nov/07/noam-chomsky-us-foreign-policy
| date = November 7, 2009
| access-date = June 3, 2017
| archive-date = December 16, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20211216152656/https://www.theguardian.com/world/2009/nov/07/noam-chomsky-us-foreign-policy
| url-status = live
}}
* <!--see note in [[#Transformational grammars]]
{{cite encyclopedia| title = Language Theory
| last = Morris | first = Derrick | year = 2013
| encyclopedia = Concise Encyclopedia of Software Engineering
| publisher = Elsevier Science
| page = 189
| url = https://books.google.com/books?id=qv8gBQAAQBAJ&pg=PA189
| isbn = 978-1-4832-8684-6
}}-->
*{{cite book
| title = Courting Democracy in Bosnia and Herzegovina
| last = Nettelfield
| first = Lara J.
| year = 2010
| publisher = Cambridge University Press
| url = https://books.google.com/books?id=7Bl9KT9NME0C&pg=PA142
| isbn = 978-052176380-6
| access-date = August 30, 2019
| archive-date = August 16, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210816101250/https://books.google.com/books?id=7Bl9KT9NME0C&pg=PA142
| url-status = live
}}
*{{Cite news
| title = Nikolic presented the Sretenje Order
| script-title = sr:Николић уручио Сретењско ордење
| newspaper = [[Politika]]
| language = sr
| url = http://www.politika.rs/scc/clanak/319194/Nikolic-urucio-Sretenjsko-ordenje
| date = February 15, 2015
| access-date = January 27, 2021
| ref = {{harvid|''Politika''|2015}}
| archive-date = February 5, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210205140551/http://www.politika.rs/scc/clanak/319194/Nikolic-urucio-Sretenjsko-ordenje
| url-status = live
}}
*{{cite web
| title = Noam Chomsky
| publisher = MIT Linguistics Program
| year = 2002
| url = https://chomsky.info/2002____/
| via = chomsky.info
| access-date = January 3, 2017
| ref = {{harvid|MIT Linguistics Program|2002}}
| archive-date = September 17, 2015
| archive-url = https://web.archive.org/web/20150917044226/http://www.chomsky.info/bios/2002----.htm
| url-status = live
}}
*{{Cite book
| chapter = Noam Chomsky
| title = Contemporary Authors Online
| title-link = Contemporary Authors Online
| publisher = [[Gale (publisher)|Gale]]
| location = Detroit, MI
| series = Biography in Context
| chapter-url = http://link.galegroup.com/apps/doc/H1000017846/BIC?sid=BIC&xid=c79e828a
| date = 2016
| ref = {{harvid|Contemporary Authors Online|2016}}
| access-date = July 12, 2019
| archive-date = February 14, 2022
| archive-url = https://web.archive.org/web/20220214050524/https://galeapps.gale.com/apps/auth?userGroupName=&sid=BIC&origURL=https%3A%2F%2Fgo.gale.com%2Fps%2Fi.do%3Fp%3DBIC%26u%3D%26id%3DGALE%7CH1000017846%26v%3D2.1%26it%3Dr%26sid%3DBIC%26asid%3Dc79e828a&prodId=BIC
| url-status = live
}}
*{{cite web
| title = Noam Chomsky Awarded 2011 US Peace Prize
| publisher = US Memorial Peace Foundation
| url = https://www.uspeacememorial.org/PEACEPRIZE.htm
| access-date = January 7, 2020
| ref = {{harvid|US Memorial Peace Foundation}}
| archive-date = March 9, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210309123504/https://www.uspeacememorial.org/PEACEPRIZE.htm
| url-status = live
}}
*{{cite web
| title = Noam Chomsky Joins NAPF Advisory Council
| publisher = Nuclear Age Peace Foundation
| url = https://www.wagingpeace.org/noam-chomsky-joins-napf-advisory-council/
| date = March 1, 2014
| access-date = July 27, 2018
| ref = {{harvid|NAPF|2014}}
| archive-date = August 15, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210815155302/https://www.wagingpeace.org/noam-chomsky-joins-napf-advisory-council/
| url-status = live
}}
*{{cite news
| title = Noam Chomsky on Life & Love: Still Going at 86, Renowned Dissident is Newly Married
| website = Democracy Now!
| url = http://www.democracynow.org/2015/3/3/noam_chomsky_on_life_love_still
| date = March 3, 2015
| access-date = May 11, 2016
| ref = {{harvid|''Democracy Now!''|2015}}
| archive-date = June 10, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210610151827/https://www.democracynow.org/2015/3/3/noam_chomsky_on_life_love_still
| url-status = live
}}
*{{Cite news
| title = MIT claims to have found a "language universal" that ties all languages together
| last = O'Grady
| first = Cathleen
| website = [[Ars Technica]]
| url = https://arstechnica.com/science/2015/08/mit-claims-to-have-found-a-language-universal-that-ties-all-languages-together/
| date = June 8, 2015
| doi = 10.1073/pnas.1502134112
| doi-access = free
| access-date = June 14, 2017
| archive-date = December 15, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20211215050931/https://arstechnica.com/science/2015/08/mit-claims-to-have-found-a-language-universal-that-ties-all-languages-together/
| url-status = live
}}
*{{cite web
| title = The one hundred most influential works in cognitive science
| publisher = Center for Cognitive Sciences, Minnesota State University
| url = http://web.mnstate.edu/schwartz/cogsci100.htm
| access-date = November 29, 2015
| ref = {{harvid|MSUM Cognitive Sciences}}
| archive-date = August 16, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210816231346/http://web.mnstate.edu/schwartz/cogsci100.htm
| url-status = live
}}
*{{cite news
| title = Chomsky joins University of Arizona faculty
| last = Ortiz
| first = Aimee
| newspaper = The Boston Globe
| url = https://www.bostonglobe.com/metro/2017/08/28/chomsky-joins-university-arizona-faculty/JYdA9TjGk6OeBwa7Q8fPjJ/story.html
| date = August 28, 2017
| access-date = October 24, 2017
| archive-date = December 20, 2018
| archive-url = https://web.archive.org/web/20181220093327/https://www.bostonglobe.com/metro/2017/08/28/chomsky-joins-university-arizona-faculty/JYdA9TjGk6OeBwa7Q8fPjJ/story.html
| url-status = dead
}}
*{{Cite book
| contribution = Editor's notes to Selection 4 ("Perspectives on language and mind")
| contributor-last = Otero
| contributor-first = Carlos Peregrín
| year = 2003
| last = Chomsky
| first = Noam
| title = Chomsky on Democracy & Education
| editor-last = Otero
| editor-first = Carlos Peregrín
| publisher = Psychology Press
| contribution-url = https://books.google.com/books?id=3ORu91WxxL4C&pg=PA416
| page = 416
| isbn = 978-041592632-4
| access-date = August 20, 2019
| archive-date = August 18, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210818072135/https://books.google.com/books?id=3ORu91WxxL4C&pg=PA416
| url-status = live
}}
*{{cite journal | title = Systematics of Huicundomantis, a new subgenus of Pristimantis (Anura, Strabomantidae) with extraordinary cryptic diversity and eleven new species
| last = Páez | first = Nadia
| journal = [[ZooKeys]]
| year = 2019 | issue = 868 | pages = 1–112
| doi = 10.3897/zookeys.868.26766 | issn = 1313-2970 | pmc = 6687670 | pmid = 31406482
| doi-access = free }}
*{{cite book
| chapter = Asking What a Meaning ''Does'': David Lewis's Contribution to Semantics
| last = Partee
| first = Barbara H.
| year = 2015
| author-link = Barbara Partee
| title = A Companion to David Lewis
| editor1-last = Loewer
| editor1-first = Barry
| editor1-link = Barry Loewer
| editor2-last = Schaffer
| editor2-first = Jonathan
| editor2-link = Jonathan Schaffer
| publisher = [[Wiley (publisher)|John Wiley & Sons, Inc.]]
| series = Blackwell Companions to Philosophy
| chapter-url = https://books.google.com/books?id=z9FuBgAAQBAJ&pg=PA328
| isbn = 978-111838818-1
| access-date = February 8, 2020
| archive-date = August 16, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210816112618/https://books.google.com/books?id=z9FuBgAAQBAJ&pg=PA328
| url-status = live
}}
*{{cite book| title = The Blackwell Guide to Ethical Theory | edition = 2nd
| editor1-last = Persson | editor1-first = Ingmar
| editor2-last = LaFollette | editor2-first = Hugh
| year = 2013
| publisher = John Wiley & Sons
| isbn = 978-1-118-51426-9
}}
*{{cite news
| title = Noam Chomsky barred by Israelis from lecturing in Palestinian West Bank
| last = Pilkington
| first = Ed
| newspaper = The Guardian
| url = https://www.theguardian.com/world/2010/may/16/israel-noam-chomsky-palestinian-west-bank
| date = May 16, 2010
| access-date = May 4, 2016
| archive-date = August 17, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210817092855/https://www.theguardian.com/world/2010/may/16/israel-noam-chomsky-palestinian-west-bank
| url-status = live
}}
*{{cite web
| title = Press release: Séan MacBride Peace Prize 2017
| publisher = [[International Peace Bureau]]
| location = Berlin
| url = http://www.ipb.org/wp-content/uploads/2017/09/Press-release_MacBride-Peace-Prize-2017.pdf
| date = September 6, 2017
| access-date = December 9, 2017
| ref = {{harvid|IPB|2017}}
| archive-date = February 25, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210225161853/http://www.ipb.org/wp-content/uploads/2017/09/Press-release_MacBride-Peace-Prize-2017.pdf
| url-status = live
}}
*{{cite book
| title = Narrative, Religion and Science: Fundamentalism Versus Irony, 1700–1999
| last = Prickett
| first = Stephen
| year = 2002
| publisher = Cambridge University Press
| url = https://archive.org/details/narrativereligio00pric
| url-access = limited
| via = [[Internet Archive]]
| page = [https://archive.org/details/narrativereligio00pric/page/n243 234]
| isbn = 978-0-521-00983-6
}}
*{{cite magazine
| title = Prospect/FP Top 100 Public Intellectuals Results
| magazine = [[Foreign Policy]]
| url = https://foreignpolicy.com/2005/10/15/prospectfp-top-100-public-intellectuals-results
| archive-url = https://web.archive.org/web/20051025155541/http://www.foreignpolicy.com/story/cms.php?story_id=3260
| date = October 15, 2005
| access-date = November 30, 2015
| archive-date = October 25, 2005
| ref = {{harvid|''Foreign Policy''|2005}}
}}
*{{cite journal
| title = Empirical assessment of stimulus poverty arguments
| last1 = Pullum
| first1 = Geoffrey
| last2 = Scholz
| first2 = Barbara
| journal = The Linguistic Review
| year = 2002
| volume = 18
| issue = 1–2
| pages = 9–50
| url = http://www.ucd.ie/artspgs/research/pullum.pdf
| doi = 10.1515/tlir.19.1-2.9
| s2cid = 143735248
| access-date = December 22, 2020
| archive-date = February 3, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210203111631/https://www.ucd.ie/artspgs/research/pullum.pdf
| url-status = live
}}
*{{cite journal
| title = Reflections on a Lifetime of Engagement with Zionism, the Palestine Question, and American Empire: An Interview with Noam Chomsky
| last = Rabbani
| first = Mouin
| author-link = Mouin Rabbani
| journal = [[Journal of Palestine Studies]]
| year = 2012
| volume = 41
| issue = 3
| pages = 92–120
| url = http://www.palestine-studies.org/journals.aspx?id=11394&jid=1&href=fulltext
| url-status = dead
| archive-url = https://web.archive.org/web/20120803030604/http://www.palestine-studies.org/journals.aspx?id=11394&jid=1&href=fulltext
| archive-date = August 3, 2012
| doi = 10.1525/jps.2012.XLI.3.92
}}
*{{cite book
| title = The Simian Tongue: The Long Debate about Animal Language
| last = Radick
| first = Gregory
| year = 2007
| publisher = University of Chicago Press
| url = https://archive.org/details/simiantonguelong00radi/page/320
| via = [[Internet Archive]]
| isbn = 978-022670224-7
}}
*{{cite book
| title = Chomsky's Politics
| last = Rai
| first = Milan
| author-link = Milan Rai
| publisher = Verso
| url = https://archive.org/details/chomskyspolitics00raim
| via = [[Internet Archive]]
| date = 1995
| isbn = 978-1-85984-011-5
}}
*{{Cite news
| title = The Chomsky Problem
| last = Robinson
| first = Paul
| newspaper = [[The New York Times]]
| url = https://www.nytimes.com/1979/02/25/archives/the-chomsky-problem-chomsky.html
| date = February 25, 1979
| issn = 0362-4331
| access-date = December 20, 2019
| archive-date = December 23, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20211223181609/https://www.nytimes.com/1979/02/25/archives/the-chomsky-problem-chomsky.html
| url-status = live
}}
*{{Cite journal
| title = A generative grammar approach to diatonic harmonic structure
| last = Rohrmeier
| first = Martin
| editor1-last = Spyridis
| editor1-first = Georgaki
| editor2-last = Kouroupetroglou
| editor2-first = Anagnostopoulou
| journal = Proceedings of the 4th Sound and Music Computing Conference
| year = 2007
| pages = 97–100
| url = http://smc07.uoa.gr/SMC07%20Proceedings/SMC07%20Paper%2015.pdf
| access-date = November 29, 2015
| archive-date = August 14, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210814130536/http://smc07.uoa.gr/SMC07%20Proceedings/SMC07%20Paper%2015.pdf
| url-status = live
}}
*{{Cite journal | title = A biological infrastructure for communication underlies the cultural evolution of languages
| last1 = Ruiter | first1 = J. P. de
| last2 = Levinson | first2 = Stephen C.
| author2-link = Stephen Levinson
| journal = Behavioral and Brain Sciences
| date = October 2010 | volume = 31 | issue = 5 | page = 518
| doi = 10.1017/S0140525X08005086 | issn = 1469-1825
| hdl = 11858/00-001M-0000-0013-1FE2-5| hdl-access = free}}
*{{cite web
| title = SASA Member
| publisher = [[Serbian Academy of Sciences and Arts]]
| url = http://www.sanu.ac.rs/English/Clanstvo/Clan.aspx?arg=1401,
| url-status = dead
| archive-url = https://web.archive.org/web/20160304111249/http://www.sanu.ac.rs/English/Clanstvo/Clan.aspx?arg=1401,
| date = October 30, 2003
| archive-date = March 4, 2016
| ref = {{harvid|SASA foreign membership|2003}}
}}
*{{cite magazine
| title = A Special Supplement: Chomsky's Revolution in Linguistics
| last = Searle
| first = John R.
| magazine = [[The New York Review of Books]]
| url = http://www.nybooks.com/articles/archives/1972/jun/29/a-special-supplement-chomskys-revolution-in-lingui/
| date = June 29, 1972
| access-date = January 8, 2014
| archive-date = March 21, 2015
| archive-url = https://web.archive.org/web/20150321222207/http://www.nybooks.com/articles/archives/1972/jun/29/a-special-supplement-chomskys-revolution-in-lingui/
| url-status = live
}}
*{{cite news
| title = Turkey and Saudi Arabia alarm the West by backing Islamist extremists the Americans had bombed in Syria
| last = Sengupta
| first = Kim
| newspaper = The Independent
| url = https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/syria-crisis-turkey-and-saudi-arabia-shock-western-countries-by-supporting-antiassad-jihadists-10242747.html
| date = May 12, 2015
| access-date = September 6, 2017
| archive-date = May 13, 2015
| archive-url = https://web.archive.org/web/20150513214636/http://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/syria-crisis-turkey-and-saudi-arabia-shock-western-countries-by-supporting-antiassad-jihadists-10242747.html
| url-status = live
}}
*{{cite book| title = Western linguistics: An historical introduction
| last = Seuren | first = Pieter A. M. | year = 1998
| publisher = Wiley-Blackwell
| isbn = 0-631-20891-7
}}
*{{cite book
| title = Introduction to the Theory of Computation
| last = Sipser
| first = Michael
| year = 1997
| author-link = Michael Sipser
| publisher = PWS Publishing
| url = https://archive.org/details/introductiontoth00sips
| via = [[Internet Archive]]
| isbn = 978-0-534-94728-6
}}
*{{cite book
| title = Time and Psychological Explanation: The Spectacle of Spain's Tourist Boom and the Reinvention of Difference
| last = Slife
| first = Brent D.
| year = 1993
| publisher = SUNY Press
| url = https://archive.org/details/timepsychologica0000slif
| via = [[Internet Archive]]
| page = [https://archive.org/details/timepsychologica0000slif/page/115 115]
| isbn = 978-0-7914-1469-9
}}
*{{Cite book
| title = Chomsky: Ideas and Ideals
| last = Smith
| first = Neil
| year = 2004
| author-link = Neil Smith (linguist)
| publisher = Cambridge University Press
| url = https://archive.org/details/chomskyideasidea00smit_676
| url-access = limited
| via = [[Internet Archive]]
| page = [https://archive.org/details/chomskyideasidea00smit_676/page/n200 185]
| isbn = 978-052154688-1
}}
*{{Cite book| title = Science as Autobiography: The Troubled Life of Niels Jern
| last = Soderqvist | first = Thomas
| publisher = Yale University Press
| date = 2003 | page = 284
| isbn = 978-0-300-09441-1
}}
*{{cite book
| title = Noam Chomsky
| last = Sperlich
| first = Wolfgang B.
| year = 2006
| publisher = Reaktion Books
| url = https://archive.org/details/noamchomsky00sper/page/44
| via = [[Internet Archive]]
| isbn = 978-1-86189-269-0
}}
*{{Cite journal | title = A Generative Grammar for Jazz Chord Sequences
| last = Steedman | first = Mark J.
| journal = Music Perception
| date = October 1, 1984 | volume = 2 | issue = 1 | pages = 52–77
| doi = 10.2307/40285282 | jstor = 40285282
}}
*{{cite web
| title = The Book That Changed My Life
| last = Swartz
| first = Aaron
| publisher = Raw Thought
| url = http://www.aaronsw.com/weblog/epiphany
| date = May 15, 2006
| access-date = January 8, 2014
| archive-date = November 17, 2013
| archive-url = https://web.archive.org/web/20131117061230/http://www.aaronsw.com/weblog/epiphany
| url-status = live
}}
*{{cite book
| chapter = Chomsky, Noam Avram (1928–)
| last = Szabó
| first = Zoltán Gendler
| year = 2010
| title = The Dictionary of Modern American Philosophers
| editor-last = Shook
| editor-first = John R.
| publisher = Continuum
| chapter-url = http://www.oxfordreference.com/view/10.1093/acref/9780199754663.001.0001/acref-9780199754663-e-193
| isbn = 978-0-19-975466-3
| access-date = August 24, 2019
| archive-date = April 27, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210427223401/https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/acref/9780199754663.001.0001/acref-9780199754663-e-193
| url-status = live
}}
*{{Cite news
| title = Noam Chomsky and the Bicycle Theory
| last = Tanenhaus
| first = Sam
| newspaper = The New York Times
| url = https://www.nytimes.com/2016/11/06/education/edlife/on-being-noam-chomsky.html
| date = October 31, 2016
| access-date = October 31, 2016
| issn = 0362-4331
| archive-date = October 18, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20211018053203/https://www.nytimes.com/2016/11/06/education/edlife/on-being-noam-chomsky.html
| url-status = live
}}
*{{cite book| title = An A–Z of ELT (Methodology)
| last = Thornbury | first = Scott
| publisher = Macmillan Education | location = Oxford
| date = 2006 | page = 234
| isbn = 978-140507063-8
}}
*{{Cite journal | title = Language is not an instinct
| last = Tomasello | first = Michael
| author-link = Michael Tomasello
| journal = Cognitive Development
| date = January 1995 | volume = 10 | issue = 1 | pages = 131–156
| doi = 10.1016/0885-2014(95)90021-7 | issn = 0885-2014
}}
*{{cite book| title = Constructing a Language: A Usage-Based Theory of Language Acquisition
| last = Tomasello | first = Michael | year = 2003
| publisher = [[Harvard University Press]] | location = Cambridge, MA
| isbn = 978-0-674-01030-7
}}
*{{cite journal | title = Universal grammar is dead
| last = Tomasello | first = Michael
| journal = [[Behavioral and Brain Sciences]]
| date = October 2009 | volume = 32 | issue = 5 | pages = 470–471
| doi = 10.1017/S0140525X09990744 | s2cid = 144188188 | issn = 1469-1825
}}
*{{cite web
| title = Tool Module: Chomsky's Universal Grammar
| work = The Brain From Top To Bottom
| publisher = [[McGill University]]
| url = http://thebrain.mcgill.ca/flash/capsules/outil_rouge06.html
| access-date = December 24, 2015
| ref = {{harvid|Brain From Top To Bottom}}
| archive-date = September 10, 2017
| archive-url = https://web.archive.org/web/20170910201125/http://thebrain.mcgill.ca/flash/capsules/outil_rouge06.html
| url-status = live
}}
*{{Cite book
| title = Sweet Reason: A Field Guide to Modern Logic
| last1 = Tymoczko
| first1 = Tom
| last2 = Henle
| first2 = Jim
| publisher = Springer Science & Business Media
| url = https://books.google.com/books?id=LQnsSuvP9dAC
| date = April 8, 2004
| page = 101
| isbn = 978-0-387-98930-3
| access-date = October 28, 2016
| archive-date = April 28, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210428235214/https://books.google.com/books?id=LQnsSuvP9dAC
| url-status = live
}}
*{{Cite news
| title = U.S., Britain ignored 'culture of terrorism': Chomsky
| url = http://www.thehindu.com/2001/11/04/stories/0204000j.htm
| archive-url = https://web.archive.org/web/20161224222947/http://www.thehindu.com/2001/11/04/stories/0204000j.htm
| url-status = dead
| archive-date = December 24, 2016
| date = November 4, 2001
| access-date = March 21, 2016
| newspaper = [[The Hindu]]
| ref = {{harvid|''The Hindu''|2001}}
}}
*{{cite web
| title = Viggo Mortensen's Spoken Word & Music CDs
| url = http://www.viggofanbase.com/cds
| url-status = dead
| archive-url = https://web.archive.org/web/20101215194045/http://www.viggofanbase.com/cds
| access-date = May 10, 2016
| archive-date = December 15, 2010
| ref = {{harvid|Viggo Mortensen's Spoken Word & Music CDs}}
}}
*{{cite web
| title = Noam Chomsky potpisao Deklaraciju o zajedničkom jeziku
| trans-title = Noam Chomsky Has Signed the Declaration on the Common Language
| last = Vučić
| first = Nikola
| language = sh
| publisher = [[N1 (TV channel)|N1]]
| location = Sarajevo
| url = http://ba.n1info.com/a250910/Vijesti/Vijesti/Noam-Chomsky-potpisao-Deklaraciju-o-zajednickom-jeziku.html
| url-status = live
| archive-url = https://web.archive.org/web/20180501053244/http://ba.n1info.com/a250910/Vijesti/Vijesti/Noam-Chomsky-potpisao-Deklaraciju-o-zajednickom-jeziku.html
| date = March 27, 2018
| access-date = June 6, 2018
| archive-date = May 1, 2018
}}
*{{Cite news
| title = Chomsky hits back at Erdoğan, accusing him of double standards on terrorism
| last = Weaver
| first = Matthew
| newspaper = The Guardian
| url = https://www.theguardian.com/us-news/2016/jan/14/chomsky-hits-back-erdogan-double-standards-terrorism-bomb-istanbul
| date = January 14, 2016
| access-date = January 14, 2016
| archive-date = November 13, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20211113120757/https://www.theguardian.com/us-news/2016/jan/14/chomsky-hits-back-erdogan-double-standards-terrorism-bomb-istanbul
| url-status = live
}}
*{{Cite news
| title = Noam Chomsky Is Leaving MIT for the University of Arizona
| last = Weidenfeld
| first = Lisa
| magazine = Boston Magazine
| url = https://www.bostonmagazine.com/news/2017/08/29/noam-chomsky-mit-arizona/
| date = August 29, 2017
| access-date = June 10, 2019
| quote = Chomsky has been at MIT since 1955, and retired in 2002.
| archive-date = August 17, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210817160616/https://www.bostonmagazine.com/news/2017/08/29/noam-chomsky-mit-arizona/
| url-status = live
}}
*{{Cite news
| title = The C.I.A.'s most Important Mission: Itself
| last = Weiner
| first = Tim
| newspaper = The New York Times
| url = https://www.nytimes.com/1995/12/10/magazine/the-cia-s-most-important-mission-itself.html
| date = December 10, 1995
| issn = 0362-4331
| access-date = February 18, 2017
| archive-date = May 10, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210510183350/https://www.nytimes.com/1995/12/10/magazine/the-cia-s-most-important-mission-itself.html
| url-status = live
}}
*{{Cite news
| title = Noam Chomsky: 'The Occupy movement just lit a spark' – video
| last1 = Younge
| first1 = Gary
| last2 = Hogue
| first2 = Kat Keene
| newspaper = The Guardian
| url = https://www.theguardian.com/world/video/2012/jul/06/noam-chomsky-occupy-movement-spark-video
| date = July 6, 2012
| access-date = April 22, 2016
| issn = 0261-3077
| archive-date = August 16, 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20210816104431/https://www.theguardian.com/world/video/2012/jul/06/noam-chomsky-occupy-movement-spark-video
| url-status = live
}}
{{Refend}}

==Đọc thêm==
{{Refbegin|30em}}
*{{Cite interview
| title = American Socrates
| interviewer = [[Chris Hedges]]
| website = [[Truthdig]]
| url = http://www.truthdig.com/report/item/american_socrates_20140615
| date = June 15, 2014
| ref = none
| access-date = June 16, 2014
| archive-date = June 18, 2014
| archive-url = https://web.archive.org/web/20140618115344/http://www.truthdig.com/report/item/american_socrates_20140615
| url-status = live
}}
*{{cite journal | title = A Theory of the Epigenesis of Neuronal Networks by Selective Stabilization of Synapses
| last1 = Changeux | first1 = Jean-Pierre
| last2 = Courrége | first2 = Philippe
| last3 = Danchin | first3 = Antoine
| journal = [[Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America]]
| year = 1973 | volume = 70 | issue = 10 | pages = 2974–2978
| bibcode = 1973PNAS...70.2974C | doi = 10.1073/pnas.70.10.2974 | pmc = 427150 | pmid = 4517949
| ref = none
| doi-access = free }}
*{{cite journal
| title = Reviews: ''Verbal behavior'' by B. F. Skinner
| last = Chomsky
| first = Noam
| journal = [[Language (journal)|Language]]
| year = 1959
| volume = 35
| issue = 1
| pages = 26–58
| url = https://chomsky.info/1967____/
| doi = 10.2307/411334
| jstor = 411334
| ref = none
| access-date = January 3, 2017
| archive-date = September 10, 2019
| archive-url = https://web.archive.org/web/20190910191335/https://chomsky.info/1967____/
| url-status = live
}}
*{{cite journal
| title = Human nature and the origins of language
| last = Chomsky
| first = Noam
| journal = Radical Anthropology
| date = 2008–2009
| issue = 2
| pages = 19–23
| url = http://radicalanthropologygroup.org/sites/default/files/journal/journal_02.pdf
| ref = none
| access-date = July 12, 2019
| archive-date = December 7, 2019
| archive-url = https://web.archive.org/web/20191207235646/http://radicalanthropologygroup.org/sites/default/files/journal/journal_02.pdf
| url-status = live
}}
*{{Cite magazine
| title = The World of Our Grandchildren
| last = Chomsky
| first = Noam
| interviewer = David Barsamian
| magazine = [[Jacobin (magazine)|Jacobin]]
| url = https://www.jacobinmag.com/2015/02/noam-chomsky-interview-jacobin/
| date = February 13, 2015
| ref = none
| access-date = February 15, 2015
| archive-date = March 22, 2015
| archive-url = https://web.archive.org/web/20150322130638/https://www.jacobinmag.com/2015/02/noam-chomsky-interview-jacobin/
| url-status = live
}}
*{{cite book
| title = Don't Sleep, There Are Snakes: Life and Language in the Amazonian Jungle
| last = Everett
| first = Daniel L.
| year = 2008
| author-link = Daniel Everett
| publisher = [[Pantheon Books]]
| location = New York
| url = https://archive.org/details/dontsleeptherear00ever
| via = [[Internet Archive]]
| isbn = 978-0-375-42502-8
| ref = none
}}
*{{cite news
| title = Noam Chomsky interview
| last = Farndale
| first = Nigel
| newspaper = [[The Daily Telegraph]]
| url = http://www.telegraph.co.uk/culture/books/7865508/Noam-Chomsky-interview.html
| access-date = May 15, 2016
| ref = none
| archive-date = April 24, 2019
| archive-url = https://web.archive.org/web/20190424055222/https://www.telegraph.co.uk/culture/books/7865508/Noam-Chomsky-interview.html
| url-status = live
}}
*{{Cite news
| title = Carol Chomsky, 78, Linguist and Educator, Dies
| last = Fox
| first = Margalit
| author-link = Margalit Fox
| newspaper = The New York Times
| url = https://www.nytimes.com/2008/12/21/us/21chomsky-carol.html
| date = December 20, 2008
| access-date = December 10, 2015
| issn = 0362-4331
| ref = none
| archive-date = September 7, 2015
| archive-url = https://web.archive.org/web/20150907194644/http://www.nytimes.com/2008/12/21/us/21chomsky-carol.html
| url-status = live
}}
*{{cite journal | title = Teaching Sign Language to a Chimpanzee | last1 = Gardner | first1 = R. A. | last2 = Gardner | first2 = B. T. | journal = [[Science (journal)|Science]] | year = 1969 | volume = 165 | issue = 3894 | pages = 664–672 | url = http://www.cog.brown.edu/courses/cg2000/Papers/Chimp69ScienceGardner.pdf | bibcode = 1969Sci...165..664G | citeseerx = 10.1.1.384.4164 | doi = 10.1126/science.165.3894.664 | jstor = 1727877 | pmid = 5793972 | ref = none | access-date = August 21, 2013 | archive-date = April 12, 2019 | archive-url = https://web.archive.org/web/20190412103734/http://www.cog.brown.edu/courses/cg2000/Papers/Chimp69ScienceGardner.pdf | url-status = dead }}
*{{cite book
| title = Teaching Sign Language to Chimpanzees
| last1 = Gardner
| first1 = R. A.
| last2 = Gardner
| first2 = B. T.
| last3 = Van Cantfort
| first3 = Thomas E.
| year = 1989
| publisher = [[SUNY Press]]
| location = Albany, NY
| url = http://www.sunypress.edu/p-825-teaching-sign-language-to-chimp.aspx
| url-status = dead
| archive-url = https://web.archive.org/web/20140721030409/http://www.sunypress.edu/p-825-teaching-sign-language-to-chimp.aspx
| archive-date = July 21, 2014
| isbn = 978-0-88706-965-9
| ref = none
}}
*{{Cite web
| title = IWW Interview with Noam Chomsky: Worker Occupations And The Future Of Radical Labor
| publisher = [[Industrial Workers of the World|IWW]]
| url = http://www.iww.org/history/library/Chomsky/2009int
| date = October 9, 2009
| ref = none
| access-date = March 29, 2015
| archive-date = May 11, 2015
| archive-url = https://web.archive.org/web/20150511190545/http://www.iww.org/history/library/Chomsky/2009int
| url-status = live
}}
*{{cite book| title = From Whitney to Chomsky: Essays in the history of American linguistics
| last = Joseph | first = John E. | year = 2002
| publisher = John Benjamins
| volume = 103 | series = Studies in the History of the Language Sciences
| doi = 10.1075/sihols.103 | isbn = 978-902727537-0
| ref = none
}}
*{{cite book
| chapter = Chomsky's atavistic revolution (with a little help from his enemies)
| last = Joseph
| first = John E.
| year = 2010
| author-mask = 1
| title = Chomskyan (R)evolutions
| editor-last = Kibbee
| editor-first = Douglas A.
| publisher = John Benjamins
| url = https://archive.org/details/chomskyanrevolut00kibb
| url-access = limited
| via = [[Internet Archive]]
| pages = [https://archive.org/details/chomskyanrevolut00kibb/page/n13 1]–18
| doi = 10.1075/z.154.01jos
| isbn = 978-902721169-9
| ref = none
}}
*{{cite journal | title = Théories et politiques de Noam Chomsky
| trans-title = Political Theories of Noam Chomsky
| last = Joseph | first = John E.
| author-mask = 1
| journal = Langages
| year = 2011 | volume = 182 | number = 2 | pages = 55–68
| language = fr
| doi = 10.3917/lang.182.0055 | issn = 0458-726X
| ref = none
}}
*{{Cite magazine| title = Noam Chomsky on Where Artificial Intelligence Went Wrong
| last = Katz | first = Yarden
| magazine = [[The Atlantic]]
| url = https://www.theatlantic.com/technology/archive/2012/11/noam-chomsky-on-where-artificial-intelligence-went-wrong/261637/?single_page=true
| url-status = live
| archive-url = https://archive.today/20130104220252/http://www.theatlantic.com/technology/archive/2012/11/noam-chomsky-on-where-artificial-intelligence-went-wrong/261637/?single_page=true
| date = November 1, 2012 | archive-date = January 4, 2013
| ref = none
}}{{cbignore|bot=InternetArchiveBot}}
*{{cite journal | title = Education according to Chomsky
| last = Knoester | first = Matthew
| journal = Mind, Culture, and Activity
| year = 2003 | volume = 10 | number = 3 | pages = 266–270
| doi = 10.1207/s15327884mca1003_10 | s2cid = 144284901
| ref = none
}}
*{{cite book
| chapter = Is Linguistics a Branch of Psychology?
| last = Laurence
| first = Stephen
| year = 2003
| title = Epistemology of Language
| editor-last = Barker
| editor-first = A.
| publisher = [[Oxford University Press]]
| location = Oxford
| chapter-url = http://www.philosophy.dept.shef.ac.uk/papers/IsLingPsych.pdf
| pages = 69–106
| isbn = 978-019925058-5
| ref = none
| access-date = August 19, 2013
| archive-date = July 26, 2014
| archive-url = https://web.archive.org/web/20140726080719/http://www.philosophy.dept.shef.ac.uk/papers/IsLingPsych.pdf
| url-status = live
}}
*{{cite book| chapter = On some current views of the language universal
| last = Lehmann | first = Christian | year = 1982
| title = Issues in the Theory of Universal Grammar
| editor1-last = Radden | editor1-first = Günter
| editor2-last = Dirven | editor2-first = René
| publisher = Gunter Narr | location = Tübingen
| pages = 75–94
| isbn = 978-3-87808-565-2
| ref = none
}}
*{{Cite book
| chapter = Noam Chomsky
| title = Key Thinkers in Critical Communication Scholarship: From the Pioneers to the Next Generation
| editor1-last = Lent
| editor1-first = John A.
| editor2-last = Amazeen
| editor2-first = Michelle A.
| publisher = [[Palgrave Macmillan]]
| pages = 1–12
| chapter-url = https://books.google.com/books?id=fldOCgAAQBAJ&pg=PA1
| url = https://books.google.com/books?id=fldOCgAAQBAJ
| date = August 5, 2015
| isbn = 978-1-137-46342-5
| ref = none
| access-date = December 12, 2015
| archive-date = June 3, 2016
| archive-url = https://web.archive.org/web/20160603202458/https://books.google.com/books?id=fldOCgAAQBAJ
| url-status = live
}}
*{{Cite journal
| title = AI's Hall of Fame: Computational Linguistics and Cognitive Science
| last = Lim
| first = Ee-Peng
| journal = [[IEEE Intelligent Systems]]
| year = 2011
| volume = 26
| issue = 4
| page = 12
| url = https://ieeexplore.ieee.org/document/5968105 <!-- Deny Citation Bot -->
| doi = 10.1109/MIS.2011.64
| ref = none
| access-date = June 30, 2019
| archive-date = June 30, 2019
| archive-url = https://web.archive.org/web/20190630035238/https://ieeexplore.ieee.org/document/5968105
| url-status = live
}}
*{{Cite news
| title = The NS Interview: Noam Chomsky
| last = McDonald
| first = Alyssa
| magazine = [[New Statesman]]
| url = http://www.newstatesman.com/international-politics/2010/09/war-crimes-interview-obama
| date = September 2010
| ref = none
| access-date = September 15, 2010
| archive-date = September 14, 2010
| archive-url = https://web.archive.org/web/20100914215512/http://www.newstatesman.com/international-politics/2010/09/war-crimes-interview-obama
| url-status = live
}}
*{{cite book
| chapter = The cognitive foundations for reference in a signing orangutan
| last = Miles
| first = H. Lyn White
| year = 1990
| title = "Language" and intelligence in monkeys and apes: Comparative developmental perspectives
| editor1-last = Gibson
| editor1-first = Kathleen Rita
| editor2-last = Packer
| editor2-first = Sue Taylor
| publisher = [[Cambridge University Press]]
| location = Cambridge
| chapter-url = https://archive.org/details/languageintellig0000unse/page/511
| url = https://archive.org/details/languageintellig0000unse
| url-access = registration
| via = [[Internet Archive]]
| isbn = 978-0-521-38028-7
| ref = none
}}
*{{Cite book
| title = Understanding Power: The Indispensable Chomsky
| editor1-last = Mitchell
| editor1-first = Peter R.
| editor2-last = Schoeffel
| editor2-first = John
| year = 2002
| publisher = New Press
| location = New York
| url = https://archive.org/details/understandingpow00chom_0
| via = [[Internet Archive]]
| isbn = 978-156584703-3
| oclc = 46936001
| ref = none
}}
*{{cite journal
| title = The social group of wild chimpanzees in the Mahali Mountains
| last = Nishida
| first = T.
| journal = [[Primates (journal)|Primates]]
| year = 1968
| volume = 9
| issue = 3
| pages = 167–224
| url = http://repository.kulib.kyoto-u.ac.jp/dspace/bitstream/2433/213162/1/yrigk00159.pdf
| doi = 10.1007/BF01730971
| hdl = 2433/213162
| s2cid = 28751730
| ref = none
| hdl-access = free
| access-date = October 26, 2018
| archive-date = October 26, 2018
| archive-url = https://web.archive.org/web/20181026104435/https://repository.kulib.kyoto-u.ac.jp/dspace/bitstream/2433/213162/1/yrigk00159.pdf
| url-status = live
}}
*{{cite book
| title = Music, Language, and the Brain
| last = Patel
| first = Aniruddh D.
| year = 2008
| publisher = [[Oxford University Press]]
| location = New York
| url = https://archive.org/details/isbn_9780195123753
| url-access = registration
| via = [[Internet Archive]]
| isbn = 978-0-19-512375-3
| ref = none
}}
*{{cite book| title = The Education of Koko
| last1 = Patterson | first1 = Francine
| last2 = Linden | first2 = Eugene
| author1-link = Francine Patterson
| author2-link = Eugene Linden (author)
| year = 1981
| publisher = [[Holt, Rinehart & Winston]] | location = New York, NY
| isbn = 978-0-03-046101-9
| ref = none
}}
*{{cite book| chapter = Some basic traits of language in wild chimpanzees?
| last = Plooij | first = F. X. | year = 1978
| title = Action, Gesture and Symbol: The Emergence of Language
| editor-last = Lock | editor-first = A.
| publisher = [[Academic Press]] | location = London
| pages = 111–131
| isbn = 978-0-12-454050-7
| ref = none
}}
*{{cite book| chapter = Noam Chomsky
| last = Poole | first = Geoffrey | year = 2005
| title = Key Thinkers in Linguistics and the Philosophy of Language
| editor1-last = Routledge | editor1-first = Christopher
| editor2-last = Chapman | editor2-first = Siobhan
| publisher = [[Edinburgh University Press]] | location = Edinburgh
| pages = 53–59
| isbn = 978-0-7486-1757-9
| ref = none
}}
*{{cite book| title = Public Intellectuals: A Study of Decline | edition = Revised
| last = Posner | first = Richard A. | year = 2003
| author-link = Richard Posner
| publisher = [[Harvard University Press]] | location = Cambridge, MA
| isbn = 978-0-674-01246-2
| ref = none
}}
*{{cite journal | title = 'Gavagai!' or the future history of the animal language controversy
| last = Premack | first = D.
| journal = Cognition
| year = 1985 | volume = 19 | issue = 3 | pages = 207–296
| doi = 10.1016/0010-0277(85)90036-8 | pmid = 4017517 | s2cid = 39292094
| ref = none
}}
*{{cite journal
| title = Spontaneous Symbol Acquisition and Communicative Use By Pygmy Chimpanzees (''Pan paniscus'')
| last1 = Savage-Rumbaugh
| first1 = S.
| last2 = McDonald
| first2 = K.
| last3 = Sevcik
| first3 = R. A.
| last4 = Hopkins
| first4 = W. D.
| last5 = Rubert
| first5 = E.
| journal = [[Journal of Experimental Psychology: General]]
| year = 1986
| volume = 115
| issue = 3
| pages = 211–235
| url = http://www.cogsci.ucsd.edu/~sereno/170/readings/21-ApeLanguage.pdf
| doi = 10.1037/0096-3445.115.3.211
| pmid = 2428917
| ref = none
| access-date = August 21, 2013
| archive-date = September 7, 2013
| archive-url = https://web.archive.org/web/20130907161216/http://www.cogsci.ucsd.edu/~sereno/170/readings/21-ApeLanguage.pdf
| url-status = live
}}
*{{cite journal | title = Language learning in two species of apes
| last1 = Savage-Rumbaugh | first1 = S.
| last2 = Rumbaugh | first2 = D. M.
| last3 = McDonald | first3 = K.
| author1-link = Sue Savage-Rumbaugh
| journal = [[Neuroscience and Biobehavioral Reviews]]
| year = 1985 | volume = 9 | issue = 4 | pages = 653–665
| doi = 10.1016/0149-7634(85)90012-0 | pmid = 4080283 | s2cid = 579851
| ref = none
}}
*{{Cite magazine
| title = Review of Noam Chomsky: A Life of Dissent, by Robert F. Barsky
| last = Shalom
| first = Stephen
| magazine = [[New Politics (magazine)|New Politics]]
| issue = 23
| url = http://nova.wpunj.edu/newpolitics/issue23/shalom23.htm
| url-status = dead
| archive-url = https://web.archive.org/web/20160808085048/http://nova.wpunj.edu/newpolitics/issue23/shalom23.htm
| access-date = October 7, 2016
| archive-date = August 8, 2016
| ref = none
}}
*{{cite magazine
| title = At the Birth of Language
| last = Tattersall
| first = Ian
| author-link = Ian Tattersall
| magazine = [[The New York Review of Books]]
| date = August 18, 2016
| volume = LXIII
| number = 13
| pages = 27–28
| postscript = ,
| url = https://www.nybooks.com/articles/2016/08/18/noam-chomsky-robert-berwick-birth-of-language/
| ref = none
| access-date = June 30, 2019
| archive-date = June 30, 2019
| archive-url = https://web.archive.org/web/20190630035239/https://www.nybooks.com/articles/2016/08/18/noam-chomsky-robert-berwick-birth-of-language/
| url-status = live
}} a review of {{cite book| title = Why Only Us: Language and Evolution
| last1 = Berwick | first1 = Robert C.
| last2 = Chomsky | first2 = Noam
| publisher = MIT Press
| ref = none
}}
*{{cite book| title = Nim: A Chimpanzee who Learned Sign Language
| last = Terrace | first = Herbert S. | year = 1987
| publisher = [[Columbia University Press]] | location = New York, NY
| isbn = 978-0-231-06341-8
| ref = none
}}
{{Refend}}


==Liên kết ngoài==
==Liên kết ngoài==

Phiên bản lúc 08:48, ngày 2 tháng 3 năm 2022

Noam Chomsky
Ảnh chân dung của Noam Chomsky
Chomsky vào năm 2017
SinhAvram Noam Chomsky
7 tháng 12, 1928 (95 tuổi)
Philadelphia, Pennsylvania, Hoa Kỳ.
Phối ngẫu
Con cái3, bao gồm Aviva Chomsky
Cha mẹWilliam Chomsky
Elsie Simonofsky
Giải thưởng
 
Trang webhttps://chomsky.info
Trình độ học vấn
Học vấnĐại học Pennsylvania (BA, MA, PhD)
Luận ánTransformational Analysis (1955)
Người hướng dẫn luận án tiến sĩZellig Harris[1]
Ảnh hưởng bởi
 
Sự nghiệp học thuật
NgànhNgôn ngữ học, triết học phân tích, khoa học nhận thức, phê bình chính trị
Nơi công tác
Nghiên cứu sinh
 
Ý tưởng tiêu biểu
 
Ảnh hưởng tới
 
Chữ ký

Avram Noam Chomsky[a] (sinh ngày 7 tháng 12 năm 1928) là nhà ngôn ngữ học, nhà triết học, nhà khoa học nhận thức, nhà sử học,[b][c] nhà phê bình xã hội và nhà hoạt động chính trị người Mỹ. Chomsky đôi khi được tôn vinh là "cha đẻ của ngành ngôn ngữ học hiện đại",[d] ông còn là nhân vật nổi bật trong ngành triết học phân tích và một trong những người đặt nền móng ngành khoa học nhận thức. Chomsky là Giáo sư từng nhận huân chuơng (Laureate Professor) của khoa Ngôn ngữ học tại Đại học Arizona và là Giáo sư Học viện Danh dự (Institute Professor Emeritus) tại Học viện Công nghệ Massachusetts (MIT), đồng thời cũng là tác giả của hơn 150 cuốn sách đa dạng về đề tài như ngôn ngữ học, chiến tranh, chính trị và truyền thông đại chúng. Về mặt tư tưởng, Chomsky là người ủng hộ chủ nghĩa công đoàn vô trị (anarcho-syndicalism) và chủ nghĩa xã hội tự do ý chí (libertarian socialism).

Sinh thành trong một cộng đồng Do Thái nhập cư ở Philadelphia, Chomsky sớm phát triển niềm hứng thú với chủ nghĩa vô chính phủ sau nhiều lần ghé thăm các hiệu sách ở Thành phố New York. Ông từng có thời gian học tập tại trường Đại học Pennsylvania. Trong khoảng thời gian nghiên cứu hậu đại học tại Hội Sinh Viên Harvard (Society of Fellows), Chomsky dần hoàn thiện luận văn lý thuyết ngữ pháp chuyển đổi (transformational grammar) và nhận được bằng tiến sĩ vào năm 1955. Cùng năm đó ông bắt đầu giảng dạy tại MIT, và vào năm 1957, ông nổi lên như một hiện tượng trong ngành ngôn ngữ học với công trình mang tính bước ngoặt mang tên Syntactic Structures, đóng vai trò quan trọng trong việc tái định hình nghiên cứu ngôn ngữ. Từ năm 1958-1959, Chomsky là thành viên của Quỹ Khoa học Quốc gia tại Viện Nghiên cứu Cao cấp Princeton. Ông đã sáng tác/đồng sáng tác ra thuyết ngữ pháp phổ quát (universal grammar), thuyết ngữ pháp tạo sinh (generative grammar), hệ thống phân cấp Chomsky (Chomsky hierarchy) và chương trình tối giản (minimalist program). Chomsky đóng vai trò quan trọng trong sự suy tàn của chủ nghĩa hành vi ngôn ngữ, và là người đặc biệt phê phán các công trình của B. F. Skinner.

Ông thẳng thắn phản đối sự can thiệp của Hoa Kỳ trong chiến tranh Việt Nam, coi đó là biểu hiện của chủ nghĩa đế quốc Mỹ. Vào năm 1967, Chomsky viết bài luận phản chiến "The Responsibility of Intellectuals" (Bổn phận của những người tri thức) gây náo động toàn Hoa Kỳ. Do sự liên hệ của ông với chủ nghĩa Cánh tả Mới, Chomsky nhiều lần bị bắt giam và bị liệt vào Danh sách Kẻ thù của Tổng thống Richard Nixon. Chomsky cộng tác với Edward S. Herman viết cuốn sách nổi tiếng có tiêu đề Manufacturing Consent (Sản xuất sự đồng thuận), trong đó trình bày rõ ràng mô hình tuyên truyền nhằm phê phán giới truyền thông, đồng thời ông cũng nghiên cứu để vạch trần sự kiện Indonesia chiếm đóng Đông Timor. Ông là người ủng hộ nhiệt tình quyền tự do ngôn luận, cho dù nó có là phát ngôn Chối bỏ Holocaust đi chăng nữa, điều mà bị tranh cãi gay gắt trong sự vụ Faurisson những năm 1980. Ngay cả những năm tháng sau khi về hưu, ông vẫn rất sôi nổi tham gia các hoạt động chính trị, bao gồm phản đối cuộc xâm lược Iraq năm 2003 của Mỹ và ủng hộ phong trào Occupy. Chomsky bắt đầu giảng dạy tại Đại học Arizona kể từ năm 2017.

Chomsky là một trong những học giả còn sống được trích dẫn nhiều nhất,[21] tầm ảnh hưởng của ông có thể được thấy ở rất nhiều lĩnh vực. Ông được công nhận rộng rãi là người khơi mào cuộc cách mạng nhận thức trong khoa học nhân văn, góp phần phát triển một hướng nhìn nhận mới về nghiên cứu ngôn ngữ và tâm trí. Ngoài những hoạt động học thuật liên tiếp đó, ông còn là chuyên gia phê bình hàng đầu về chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ, chủ nghĩa tân tự do, chủ nghĩa tư bản nhà nước đương đại, xung đột Israel-Palestine và các phương tiện truyền thông tin tức chính thống. Chomsky và những ý tưởng của ông có ảnh hưởng rất lớn tới các phong trào chống tư bản và chống đế quốc tại Mỹ.

Tiểu sử

Tuổi trẻ (1928–1945)

Avram Noam Chomsky sinh ngày 7 tháng 12 năm 1928 tại East Oak Lane thuộc thành phố Philadelphia, tiểu bang Pennsylvania, Hoa Kỳ.[22] Cha ông Ze'ev "William" Chomsky và mẹ ông Elsie Simonofsky là một gia đình Do Thái nhập cư.[23] Cha của Noam, William, trốn ra nước ngoài vào năm 1913 vì không muốn tòng quân cho Đế quốc Nga, ông rồi tìm được việc làm tại một công xưởng bóc lột sức lao động tại Baltimore và giảng dạy tại nhiều trường tiểu học Do Thái trước khi theo học đại học.[24] Sau khi chuyển đến Philadelphia, William trở thành hiệu trưởng của trường tôn giáo Congregation Mikveh Israel và gia nhập khoa Cao đẳng Gratz. Ông chú trọng vào việc dạy cho thế hệ sau cách "hòa nhập tốt, tự do và độc lập trong suy nghĩ, quan tâm đến việc cải thiện và nâng cao thế giới, và mong muốn tham gia vào những việc khiến cuộc sống có ý nghĩa và đáng giá hơn cho tất cả mọi người", sứ mệnh mà sau này định hình và kế thừa bởi con trai ông.[25] Mẹ của Noam, Elsie, là một nhà giáo và nhà hoạt động sinh ra ở Belarus. Cha mẹ ông gặp nhau tại Mikveh Israel, nơi làm việc của hai người.[23]

Noam Chomsky (sinh năm 1928) là con đầu lòng của gia đình Chomsky. Em trai của Noam, David Eli Chomsky (1934–2021) kém anh trai 5 tuổi, và sau này theo nghề bác sĩ tim mạch ở Philadelphia.[26][27][28] David là người dễ dãi còn Noam lại rất cạnh tranh, tuy vậy, hai anh em vẫn rất thân thiết với nhau.[29] Từ nhỏ, Noam và anh trai ông đều được giảng dạy tiếng Do Thái và thường xuyên tham gia thảo luận về các lý thuyết chính trị của chủ nghĩa phục quốc Do Thái; gia đình ông rất bị ảnh hưởng bởi các tác phẩm chủ nghĩa phục quốc cánh Tả của Ahad Ha'am.[28] Noam từng phải đối mặt với sự bài Do Thái khi còn nhỏ, hầu hết là từ phía cộng đồng người Ireland và người Đức ở Philadelphia.[30]

Noam theo học tại trường tư thục Oak Lane Country Day[31] và trường trung học Trung tâm Philadelphia. Thời đi học, ông có thành tích học tập rất xuất sắc và tham gia nhiều câu lạc bộ, hội nhóm khác nhau, nhưng không ưa thích phương pháp giảng dạy của trường.[32] Ông cũng theo học tại trường trung học Do Thái ở Cao đẳng Gratz, nơi cha ông giảng dạy.[33]

Noam mô tả cha mẹ ông là "những người thông thường theo Đảng Dân chủ Roosevelt" với tư tưởng chính trị trung tả, còn ông thì có cơ hội tiếp xúc với chủ nghĩa xã hội và chính trị cực tả từ những người thân tham gia Liên minh Công nhân May mặc Quốc tế.[34] Ông rất bị ảnh hưởng bởi người chú của mình và những người cánh tả Do Thái, thường xuyên lui tới quầy báo Thành phố New York của ông để tranh luận về các vấn đề thời sự.[35] Bản thân Noam thường ghé thăm các hiệu sách trong thành phố để đọc ngấu nghiến các tác phẩm chính trị của phe cánh tả và phe vô chính phủ khi đến thăm người chú.[36] Lúc mới 10 tuổi, ông viết bài báo đầu tiên trong cuộc đời mình về sự lây lan của chủ nghĩa phát xít sau khi Barcelona thất thủ (tháng 2 năm 1939) trong cuộc Nội chiến Tây Ban Nha[37] và, từ năm 12 hoặc 13 tuổi trở đi, ông tự coi mình người có tư tưởng vô chính phủ và thuộc phe "Cánh tả chống Bolshevik."[38][33] Sau này, ông cho rằng việc mình theo chủ nghĩa vô chính phủ chỉ là "một tình cờ may mắn"[39] khiến ông chỉ trích chủ nghĩa Stalin và các hình thức của chủ nghĩa Mác-Lênin.[40]

Thời đại học (1945–1955)

Thư mục

Phim đã tham gia

Chú thích

Chú giải

  1. ^ Tiếng Anh: /noʊm ˈtʃɒmski/ ⓘ NOHM CHOM-skee, tiếng Hebrew: [ˈnoʔam ˈχomski].
  2. ^ "In thinking about the Effect of Chomsky's work, we have had to dwell upon the reception of Chomsky's work and the perception of Chomsky as a Jew, a linguist, a philosopher, a historian, a gadfly, an icon, and an anarchist." (Barsky 2007:107)
  3. ^ "Since his Cartesian linguistics (1966) it has been clear that Chomsky is a superb intellectual historian—a historian of philosophy in the case of his 1966 book, his earliest incursion into the field; later writings (e.g., Year 501) extended the coverage to world history. The lectures just mentioned and other writings take on highly significant and sometimes not properly appreciated, and often misunderstood, developments in the history of science." (Otero 2003:416)
  4. ^
    • Fox 1998: "Mr. Chomsky ... is the father of modern linguistics and remains the field's most influential practitioner."
    • Tymoczko & Henle 2004, tr. 101: "As the founder of modern linguistics, Noam Chomsky, observed, each of the following sequences of words is nonsense ..."
    • Tanenhaus 2016: "At 87, Noam Chomsky, the founder of modern linguistics, remains a vital presence in American intellectual life."

Lỗi chú thích: Thẻ <ref> có tên “dissident” được định nghĩa trong <references> không được đoạn văn bản trên sử dụng.

Lỗi chú thích: Thẻ <ref> có tên “important” được định nghĩa trong <references> không được đoạn văn bản trên sử dụng.

Trích dẫn

  1. ^ Partee 2015, tr. 328.
  2. ^ a b Amid the Philosophers.
  3. ^ Persson & LaFollette 2013.
  4. ^ Prickett 2002, tr. 234.
  5. ^ Searle 1972.
  6. ^ a b c d e Adams 2003.
  7. ^ Gould 1981.
  8. ^ “Kyle Kulinski Speaks, the Bernie Bros Listen”. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 3 năm 2020. Truy cập ngày 9 tháng 2 năm 2022.
  9. ^ Keller 2007.
  10. ^ Swartz 2006.
  11. ^ Kanan Makiya, Fouad Moughrabi, Adel Safty, Rex Brynen, "Letters to the Editor" trong Journal of Palestine Studies, Journal of Palestine Studies thông qua JSTOR (Ch. 23, Số 4, Mùa hè, 1994, tr. 196–200), truy cập ngày 4 tháng 12 năm 2007. Trích đoạn liên quan: "On page 146 of my book, I clearly adopt the propaganda model developed by Noam Chomsky and Edward Herman..."
  12. ^ a b Chomsky 1991, tr. 50.
  13. ^ Sperlich 2006, tr. 44–45.
  14. ^ Slife 1993, tr. 115.
  15. ^ Barsky 1997, tr. 58.
  16. ^ Antony & Hornstein 2003, tr. 295.
  17. ^ Chomsky 2016.
  18. ^ Harbord 1994, tr. 487.
  19. ^ a b c d e Barsky 2007, tr. 107.
  20. ^ Smith 2004, tr. 185.
  21. ^ Babe 2015, tr. xvii.
  22. ^ Lyons 1978, tr. xv; Barsky 1997, tr. 9; McGilvray 2014, tr. 3.
  23. ^ a b Barsky 1997, tr. 9–10; Sperlich 2006, tr. 11.
  24. ^ Barsky 1997, tr. 9.
  25. ^ Barsky 1997, tr. 11.
  26. ^ Russ, Valerie (12 tháng 7 năm 2021). “Dr. David Chomsky, a cardiologist who made house calls, dies at 86”. Philadelphia Inquirer. Lưu trữ bản gốc ngày 12 tháng 7 năm 2021. Truy cập ngày 10 tháng 9 năm 2021.
  27. ^ Feinberg 1999, tr. 3.
  28. ^ a b Barsky 1997, tr. 11–13; Sperlich 2006, tr. 11.
  29. ^ Barsky 1997, tr. 11–13.
  30. ^ Barsky 1997, tr. 15.
  31. ^ Lyons 1978, tr. xv; Barsky 1997, tr. 15–17; Sperlich 2006, tr. 12; McGilvray 2014, tr. 3.
  32. ^ Lyons 1978, tr. xv; Barsky 1997, tr. 21–22; Sperlich 2006, tr. 14; McGilvray 2014, tr. 4.
  33. ^ a b Lyons 1978, tr. xv; Barsky 1997, tr. 15–17.
  34. ^ Barsky 1997, tr. 14; Sperlich 2006, tr. 11, 14–15.
  35. ^ Barsky 1997, tr. 23; Sperlich 2006, tr. 12, 14–15, 67; McGilvray 2014, tr. 4.
  36. ^ Barsky 1997, tr. 23.
  37. ^ Lyons 1978, tr. xv; Barsky 1997, tr. 15–17; Sperlich 2006, tr. 13; McGilvray 2014, tr. 3.
  38. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên :0
  39. ^ Barsky 1997, tr. 17–19.
  40. ^ Barsky 1997, tr. 17–19; Sperlich 2006, tr. 16, 18.
  41. ^ Webster, Stephen C. (ngày 28 tháng 10 năm 2012). "Noam Chomsky appears in MIT student’s ‘Gangnam Style’ tribute". The Raw Story./
  42. ^ a b “MIT 'Chomsky Style' Best Gangnam Parody Yet? Noted Intellectual Steals The Wacky Show”. The Huffington Post. ngày 29 tháng 10 năm 2012. Truy cập ngày 29 tháng 10 năm 2013.
  43. ^ “MIT Gangnam Style (MIT 강남스타일)”. YouTube. Truy cập ngày 4 tháng 11 năm 2012.

Tham khảo

Đọc thêm

Liên kết ngoài

Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Noam_Chomsky&oldid=68223463”