Đầu máy lớp 141

Đầu máy lớp 141
Đầu máy hơi nước lớp 141 được trưng bày tại Ga Sài Gòn, Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam
Loại và xuất xứ Kiểu loại Hơi nước Chế tạo Société Alsacienne de Constructions Mécaniques CRRC Đường Sơn Công ty xe lửa Gia Lâm Kiểu Type SCAM 203 Ngày chế tạo 1947-1952 (Phiên bản SCAM) 1964-1974 (Phiên bản Đường Sơn & Gia Lâm) Tổng số đã sản xuất 98 Chế tạo lại Công ty xe lửa Gia Lâm Công ty xe lửa Dĩ An Ngày chế tạo lại 1970-1974 (Gia Lâm 141-A-101~141-A-109) 2017 (Dĩ An 141-159, 141-165, 141-190) Số đầu máy được chế tạo lại 12
Thông số kỹ thuật Hình thể: ​  • Whyte 2-4-2  • UIC 2′D1′h3S Khổ 1.000 mm (3 ft 3 3⁄8 in) (Việt Nam & Campuchia) 1.067 mm (3 ft 6 in) (Cộng hòa Congo) Bánh dẫn lái 0.900 mm (35,43 in) Bánh dẫn động 1.200 mm (47,24 in) Bánh dẫn trục sau 0.900 mm (35,43 in) Chiểu dài 11.450 m (37.565 ft 7,4 in) 19.010 m (62.368 ft 9,2 in) (có toa nước) Chiều rộng 2.700 m (8.858 ft 3,2 in) Chiều cao 4.244 m (13.923 ft 10,6 in) Tải trục 12,5 t (12,3 tấn Anh; 13,8 tấn Mỹ) Tự trọng đầu máy 50 t (49 tấn Anh; 55 tấn Mỹ) Tự trọng toa than 7 t (6,9 tấn Anh; 7,7 tấn Mỹ) Tổng trọng lượng 57 t (56 tấn Anh; 63 tấn Mỹ) Dung tích nhiên liệu 6 t (5,9 tấn Anh; 6,6 tấn Mỹ) (than) Xylanh 2 Kiểu Xi lanh 450 mm × 610 mm (17,717 in × 24,016 in) Đường kính x Kỳ
Thông số kỹ thuật Tốc độ tối đa 67 km/h (42 mph) Công suất kéo ban đầu 1.100 hp (820 kW) (tại Bánh xe)
Khai thác Quản lý bởi Tổng công ty Đường sắt Việt Nam Đường sắt Congo – Ocean Đường sắt Campuchia Loại 141 Đường sắt Việt Nam 141 Đường sắt Congo – Ocean 141 Đường sắt Campuchia Số hiệu 141-501~141-527 (Phiên bản SACM) 141-A-101~141-A-110 (Phiên bản SACM) 141-121~141-122 (Phiên bản Gia Lâm) 141-157~141-216 (Phiên bản Đường Sơn) Tên Mikađô Biệt hiệu Tự Lực Về hưu 1974-1975 (Phiên bản SCAM) 1985-1995 (Phiên bản Đường Sơn & Gia Lâm, ngoại trừ 141-160, 141-190) Bảo quản 4

Đầu máy lớp 141 là dòng đầu máy hơi nước khổ mét được sử dụng trên Đường sắt Việt Nam.

Lịch sử

Sản xuất và sử dụng

Các biến thể đầu tiên của đầu máy xe lửa lớp 141-1 được sản xuất bởi Société Alsacienne de Construction Mecaniques (SACM) ở Mulhouse từ năm 1947 đến năm 1950. Một đơn đặt hàng cho 27 (đơn đặt hàng bổ sung cho 17 đã giảm xuống còn 8 chiếc vào năm 1951) đầu máy được đặt cho các thuộc địa Đông Dương thuộc Pháp trước Hiệp định Genève phân chia hai miền Nam Bắc. Cả hai miền tiếp tục sử dụng Lớp 141 của Pháp vào những năm 1970.

Năm 1965, miền Bắc chế tạo hai đầu máy trong nước sử dụng mô hình và phụ tùng tháo rời của Pháp. Chúng được đặt biệt danh là lớp 'Tự Lực'. Động cơ được chế tạo bởi Nhà máy Gia Lâm tại Hà Nội. Đầu máy có một nồi hơi mang thể tích 4m3, phía sau là toa nhiên liệu có khả năng chứa 10 tấn than và 16m3 nước, đủ để kéo được 20 toa khách lưu thông đoạn đường dài khoảng 50 km. Nhiều đầu máy hơn đã được lên kế hoạch, nhưng sự leo thang của Chiến tranh Việt Nam buộc hoạt động sản xuất phải chuyển sang Trung Quốc. Phiên bản đầu máy xe lửa của Trung Quốc, lớp Zi Li là một bản sao gần như giống hệt đầu máy của Pháp và Việt Nam, nhưng nhẹ hơn một chút.

Ngày 31/12/1976, đầu máy Tự Tực 141-158 đã kéo đoàn tàu đầu tiên khai thông tuyến đường sắt Bắc Nam. Trong giai đoạn sau đó, 141-158 cùng các đầu máy hơi nước tương tự hoạt động chủ yếu ở miền Bắc. Từ năm 1996, các đầu máy hơi nước ngừng hoạt động trên các tuyến đường trường, chỉ chở khách du lịch theo yêu cầu và phục vụ vận chuyển nội bộ trong ga với thời lượng thấp. Đến năm 2003, toàn bộ đầu máy hơi nước của Việt Nam chính thức dừng hoạt động.

Khôi phục

Dự án khôi phục có từ năm 2004, xong vì nhiều nguyên nhân, trong đó có lý do không thống nhất được kinh phí nên mãi cuối năm 2009, đầu máy hơi nước Tự lực 141-190 (là loại đầu máy chạy bằng hơi nước, đốt than, được sản xuất vào năm 1966 ở Trung Quốc và đưa về hoạt động tại tuyến đường sắt Hà Nội – Hải Phòng) mới được đưa vào công ty để phục hồi.

Hai đầu máy hơi nước 141-190, 141-165 và 141-159 do Công ty TNHH dịch vụ du lịch Đông Dương đặt hàng để phục vụ du lịch. Lúc đầu, một đơn vị ở miền Bắc nhận làm nhưng dự án bị dừng giữa chừng nên Công ty Đông Dương đã ký hợp đồng và đưa toàn bộ phụ tùng đầu máy 141- 190 vào Xe lửa Dĩ An.

Đến tháng 11/2014, chiếc đầu máy hơi nước 141-190 đã có thể chạy thử nội bộ. Chiếc đầu máy thứ 2 số hiệu 141-165, năm 2015 cũng bắt đầu được khôi phục và đã hoàn thành vào đầu năm 2018. Đầu máy 141-159 vẫn trong quá trình khôi phục.

Các đầu máy đã hoàn thành đúng theo quy trình hạn độ sửa chữa đầu máy hơi nước. Đơn vị thi công và công ty đặt hàng cũng đã tổ chức chạy thử từ Dĩ An (Bình Dương) đi Long Khánh (Đồng Nai), quãng đường 63 km với tốc độ cao nhất hơn 60 km/h, leo dốc Dầu Giây 16% đạt yêu cầu kỹ thuật được Cục Đăng kiểm Việt Nam cấp giấy phép.

Đầu máy lớp 141 được trưng bày tại ga Đà Nẵng

Hiện vật được trưng bày

Số hiệu	Nơi trưng bày
141-158	Ga Sài Gòn
141-182	Nhà máy Dĩ An
141-206	Ga Đà Nẵng
chưa rõ	Novaworld Cầu Đất farm