Xem mã nguồn của Phi thuyền

{{unreferenced}}
[[Tập tin:Space Shuttle Discovery leaps from Launch Pad 39B on the Return to Flight mission STS-114.jpg|nhỏ|phải|[[Tàu con thoi Discovery|Tàu ''Discovery'']] của [[NASA]] phóng lên vào ngày [[26 tháng 7]] năm [[2005]]]]
'''Phi thuyền''' ({{lang-en|spacecraft}}; {{lang-ru|космический аппарат}}) là tên gọi chung của các thiết bị với chức năng là thực hiện nhiều bài toán khác nhau về không gian vũ trụ, tiến hành nghiên cứu các công việc khác nhau trên bề mặt của những [[thiên thể]] khác nhau. Các thiết bị vũ trụ được đưa lên quỹ đạo nhờ các [[tên lửa đẩy]].

Phi thuyền được dùng để vận chuyển người hay các trang bị, hàng hóa lên khoảng không ở bên ngoài tầng [[khí quyển Trái Đất]] được gọi là tàu vũ trụ. '''Tàu vũ trụ''' hay '''tầu vũ trụ''',<ref>Từ điển Tiếng Việt (Từ điển Hoàng Phê), Viện ngôn ngữ học Việt Nam, Nhà xuất bản Đà Nẵng, 2003.</ref> còn có tên gọi là '''phi thuyền không gian''', có hai loại cơ bản là tàu vũ trụ có người lái như tàu Phương Đông (Liên Xô), [[tàu vũ trụ Soyuz]] (Nga), hệ thống [[tàu con thoi]] (Mỹ), tàu Thần Châu (Trung Quốc); tàu vận tải (tàu vũ trụ không người lái) như [[Tàu vận tải Tiến bộ|tàu vận tải Tiến Bộ]] (Nga), [[tàu vận tải HTV]] (Nhật).

Ngoài ra thiết bị vũ trụ còn bao gồm vệ tinh các loại, trạm vũ trụ ([[Trạm vũ trụ Hòa Bình]], [[Trạm vũ trụ Quốc tế]]), [[kính viễn vọng không gian Hubble]], [[kính thiên văn không gian James Webb]], [[Phòng thí nghiệm khoa học Sao Hỏa]].v.v...

== Phân loại ==
=== Phân loại theo hoạt động ===
* Trạm vệ tinh: Là các loại tàu vũ trụ chỉ được phóng và trở thành một [[vệ tinh nhân tạo]] của [[Trái Đất]] nhằm làm một trạm có khả năng kết nối với các tàu vũ trụ khác, thực hiện các thí nghiệm không gian, và có thể dùng làm trạm trung chuyển cho các chuyến phi hành có người lái vào khoảng không xa hơn của [[vũ trụ]]. Các trạm này sẽ ở lại vĩnh viễn trong quỹ đạo cho đến khi không sử dụng nữa. Ví dụ của trạm vệ tinh là [[Skylab]], [[Trạm vũ trụ Quốc tế]].
* Tàu thám hiểm: Đây là loại tàu vũ trụ có khả năng bay theo một quỹ đạo nào đó hoặc vượt ra khỏi tầm hút của Trái Đất. Ví dụ bao gồm các phi thuyền trong [[chương trình Apollo]], các phi thuyền bay tới [[Sao Hỏa]],...

=== Phân loại theo chức năng ===
* Tàu mẹ (phi thuyền mẹ)
* Tàu con (phi thuyền con)
* Tàu con thoi ([[Chương trình tàu con thoi|phi thuyền con thoi]]) gồm có 3 phần chính: Hai [[tên lửa đẩy nhiên liệu rắn]], [[thùng chứa nhiên liệu]] (nằm bên ngoài) để cung cấp nhiên liệu cho 3 [[động cơ]] chính của tàu trong quá trình phóng, [[trạm quỹ đạo]] chứa phi hành đoàn và được thiết kế để có thể kết nối vào [[trạm không gian]]. Tổng cộng có 5 tàu con thoi được đóng: [[tàu con thoi Atlantis|Atlantis]], [[Tàu con thoi Challenger|Challenger]] (rơi năm 1986 trong quá trình phóng), [[tàu con thoi Columbia|Columbia]] (rơi năm 2003 trong quá trình đáp), [[tàu con thoi Discovery|Discovery]] và [[Tàu con thoi Endeavour|Endeavour]].

== Ví dụ về tàu vũ trụ ==
;Tàu vũ trụ có người lái
[[Tập tin:Cassini Saturn Orbit Insertion.jpg|nhỏ|200px|phải|[[Cassini–Huygens]] đi vào quỹ đạo [[Sao Thổ]]]]
* [[Chương trình Apollo]]
* [[Chương trình Gemini]]
* [[Trạm vũ trụ Quốc tế]]
* [[Trạm vũ trụ Hòa Bình]]
* [[Chương trình Mercury]]
* [[Chương trình Buran]]
* [[Thần Châu|Chương trình Thần Châu]]
* [[Phi thuyền Soyuz]]
* [[SpaceShipOne]]
* [[Phi thuyền Voskhod]]
* [[Phi thuyền Vostok]]

;Tàu vũ trụ nặng nhất
* Tàu con thoi của NASA ''STS''/Trạm quỹ đạo - 109.000&nbsp;kg

[[Tập tin:Hubble Space Telescope (27946391011).jpg|nhỏ|phải|200px|[[Kính viễn vọng không gian Hubble|Kính viễn vọng Hubble]]]]
[[Tập tin:Soyuz TMA-6 spacecraft.jpg|nhỏ|phải|200px|[[Phi thuyền Soyuz]] của Nga đem phi hành đoàn lên [[Trạm vũ trụ Quốc tế|Trạm Vũ trụ Quốc tế]]]]
;Phi thuyền không có người lái
* [[Cassini–Huygens|Cassini-Huygens]]
* [[Cluster mission|Cluster]]
* [[Deep Space 1]]
* [[Deep Impact]]
* ESA [[SMART-1]] Lunar Impact
* [[Phi thuyền Galileo|Galileo]]
* [[Phi thuyền Genesis|Genesis]]
* [[Lunar Prospector]]
* [[Mars Exploration Rover]]
* [[Mars Global Surveyor]]
* [[Mars Pathfinder]]
* [[NEAR Shoemaker]]
* [[New Horizons]]
* [[Chương trình Buran]]
* [[Pioneer 10]]
* [[Pioneer 11]]
* [[Phi thuyền Progress]]
* [[Solar and Heliospheric Observatory]]
* [[Phi thuyền Stardust]]
* [[Surveyor]]
* [[WMAP]]

;Phi thuyền bay xa nhất
[[Tập tin:Voyager.jpg|100px|nhỏ|phải|Voyager 1]]
[[Tập tin:Pioneer 10 systems diagram.svg|100px|nhỏ|phải|Pioneer 10]]
[[Tập tin:Titan 3E Centaur launches Voyager 2.jpg|100px|nhỏ|phải|Voyager 2]]
* [[Voyager 1]] với 9,58 tỉ mile
* [[Pioneer 10]] với 8,34 tỉ mile
* [[Voyager 2]] với 7,44 tỉ mile

;Phi thuyền nhanh nhất
* [[Helios probes]] I & II ''Trạm thăm dò Mặt Trời'' - 158,000&nbsp;mph hay 43,9 dặm/giây

[[Tập tin:Cev with lander.jpg|nhỏ|phải|300px|Dự án [[Crew Exploration Vehicle]] tiếp cận [[Mặt Trăng]]]]
;Phi thuyền đang được phát triển
* [[ATV]]
* [[Crew Exploration Vehicle]]
* [[Kliper]] - của Nga
* [[H-II Transfer Vehicle]]
* Trạm thăm dò Mặt Trăng của Ấn Độ [[Chandrayan]]-1
* [[CNES]] Mars Netlander
* [[James Webb Space Telescope]] - ngưng trệ
* [[Kepler Mission]] Đi tìm hành tinh
* ESA [[Darwin (ESA)|Darwin]]
* NASA [[Dawn Mission]]
* [[Herschel Space Observatory]]
* [[Phòng thí nghiệm khoa học Sao Hỏa]] Rover
* [[Phoenix (phi thuyền)|Phi thuyền Phoenix]] Mars Scout
* [[Shenzhou]] Cargo

;Phi thuyền dân sự
* [[Genesis-1]] (không người lái)

;Phi thuyền dân sự đang phát triển
* Bristol [[Ascender]] máy bay vũ trụ 
* [[Rocketplane XP]]
* ESA [[Skylon]] SSTO
* [[Space Adventures]] Explorer rocketplane
* Space Dev Dream Chaser
* [[Space Ship Two]]
* [[SpaceX Dragon]]
* [[Virgin Galactic]]

;Các dự án phi thuyền bị hủy bỏ
* [[Cancelled Apollo missions|Apollo 18 - Apollo 21]]
* Chương trình tàu con thoi 921-3 của Trung Quốc
* ESA [[Hermes (tàu con thoi)|Tàu con thoi Hermes]]
* [[Chương trình Buran|Tàu con thoi Buran]]
* Soyuz Kontakt 1
* Trạm thăm dò [[Terrestrial Planet Finder]]
* [[Cơ quan vũ trụ châu Âu]] Kính viễn vọng Eddington
* Mars Telecom Orbiter

;Các chương trình phi thuyền của [[SSTO]] bị hủy
* RR/British Aerospace [[HOTOL]]
* ESA [[Hopper (phi thuyền)|Phi thuyền Hopper]] Orbiter
* McDonnell Douglas Clipper [[DC-X]]
* [[Rotary Rocket|Roton]] Rotored-Hybrid
* Lockheed-Martin [[VentureStar]]

== Phóng tàu vũ trụ ==
Có hai phương pháp chính:
* Mượn [[phản lực]] của các [[tên lửa]] nằm ngoài tàu. Các tên lửa đẩy này sẽ rời tàu khi hết nhiên liệu.
* Dùng buồng phản lực riêng kết hợp với sức đẩy của tên lửa.

== Vai trò của thám hiểm không gian ==
Mục đích ban đầu của công cuộc [[thám hiểm không gian]] là cuộc chạy đua tranh giành ảnh hưởng trong [[không gian]] (và do đó ảnh hưởng lên toàn [[thế giới]] còn lại) giữa [[Liên Xô]] và [[Hoa Kỳ]] trong thời kỳ [[Chiến tranh Lạnh]] ([[1950]]-[[1990]]).

Kể từ sau [[Chiến tranh Lạnh]], các tiến bộ [[công nghệ|kỹ thuật]] phát triển trong các chương trình [[thám hiểm]] không gian đã được ứng dụng rộng rãi vào viễn thông dân dụng. [[Kính viễn vọng không gian Hubble|Kính viễn vọng Hubble]] đẩy mạnh sự hiểu biết về các [[thiên hà]] xa xôi và các supernova; các thí nghiệm trong môi trường không trọng lực trên [[Trạm vũ trụ Quốc tế|Trạm Vũ trụ Quốc tế]] ([[Trạm vũ trụ Quốc tế|ISS]]) giúp tạo ra các loại [[hợp kim]] mới, v.v.

==Tham khảo==
{{tham khảo}}
== Liên kết ngoài ==
{{thể loại Commons|Spacecraft}}
* [http://www.nasa.gov/mission_pages/shuttle/main/index.html Tàu con thoi tại NASA] ([[tiếng Anh]])
* {{Britannica|557506}}
{{Sơ khai thiên văn học}}
{{Kiểm soát tính nhất quán}}

[[Thể loại:Phương tiện giao thông]]
[[Thể loại:Thuật ngữ thiên văn học]]
[[Thể loại:Tàu không gian]]