Xem mã nguồn của Thành phố trực thuộc trung ương (Việt Nam)

{{redirect|Thành phố trực thuộc trung ương}}
{{Cấp hành chính Việt Nam}}
'''Thành phố trực thuộc trung ương''' là một loại hình đơn vị hành chính cấp tỉnh ở [[Việt Nam]]. Đây là các [[Thành phố (Việt Nam)|thành phố]] nằm dưới sự quản lý của [[Chính phủ Việt Nam|trung ương]]. Khác với các [[Thành phố thuộc tỉnh (Việt Nam)|thành phố thuộc tỉnh]] và [[Thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương (Việt Nam)|thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương]] chỉ tương đương cấp huyện thì Thành phố trực thuộc trung ương tương đương cấp tỉnh.
[[Tập tin:Hanoi skyline at night.jpg|trái|nhỏ|258x258px|Thành phố [[Hà Nội]]]]
{{Bản đồ vị trí các thành phố trực thuộc trung ương tại Việt Nam}}
Thành phố trực thuộc trung ương là các [[Đô thị loại đặc biệt (Việt Nam)|đô thị loại đặc biệt]] hoặc [[Đô thị loại I (Việt Nam)|đô thị loại I]], và được xác định là các đô thị trung tâm cấp quốc gia. Đây là các thành phố lớn, có nền [[kinh tế]] phát triển, là khu vực quan trọng về [[quân sự]], [[chính trị]], [[văn hóa]], [[kinh tế]], [[xã hội]] là động lực phát triển cho cả [[quốc gia]] chứ không còn nằm bó hẹp trong một [[tỉnh]], hay một vùng (liên tỉnh) nữa. Các thành phố này có [[cơ sở hạ tầng]] và khoa học công nghệ phát triển, có nhiều cơ sở giáo dục bậc cao, dân cư đông, thuận lợi về giao thông vận tải.

Dưới thành phố trực thuộc trung ương có các đơn vị hành chính cấp huyện gồm [[Huyện (Việt Nam)|huyện]] tại vùng nông thôn và [[Quận (Việt Nam)|quận]], [[Thị xã (Việt Nam)|thị xã]], [[Thành phố thuộc tỉnh (Việt Nam)|thành phố thuộc tỉnh]], [[Thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương (Việt Nam)|thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương]] tại vùng đô thị.

Hiện nay, thủ đô [[Hà Nội]] là thành phố trực thuộc trung ương duy nhất có thị xã trực thuộc (thị xã [[Sơn Tây (thị xã)|Sơn Tây]]). Trước đây, [[Kiến An]] và [[Đồ Sơn]] cũng đã từng là hai thị xã trực thuộc thành phố [[Hải Phòng]], nhưng nay đã trở thành các quận của Hải Phòng.

Ngày [[1 tháng 1]] năm [[2021]], thành phố [[Thủ Đức]] thuộc [[Thành phố Hồ Chí Minh]] là thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương đầu tiên được thành lập tại Việt Nam.<ref>{{Chú thích web|url=https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Nghi-quyet-1111-NQ-UBTVQH14-2020-sap-xep-don-vi-hanh-chinh-cap-huyen-cap-xa-Ho-Chi-Minh-460049.aspx|tựa đề=Nghị quyết số 1111/NQ-UBTVQH14 năm 2020 về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã và thành lập thành phố Thủ Đức thuộc Thành phố Hồ Chí Minh|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>

==Tiêu chuẩn==

===Cấp hành chính===
* Trong [[Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013|Hiến pháp 2013]], Chương IX: Chính quyền địa phương<ref>{{chú thích web|url=http://www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/NuocCHXHCNVietNam/ThongTinTongHop?categoryId=920&articleId=10052986|title=Hiến pháp 2013, Chương IX: Chính quyền địa phương|website=Cổng thông tin điện tử Chính phủ|ngày truy cập=2021-07-04|archive-date=2021-05-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20210501104312/http://www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/NuocCHXHCNVietNam/ThongTinTongHop?categoryId=920&articleId=10052986|url-status=dead}}</ref>, Khoản 1 Điều 110 có viết:
<blockquote>
''1. Các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được phân định như sau:''

''Nước chia thành [[Tỉnh (Việt Nam)|tỉnh]], '''thành phố trực thuộc trung ương''';''

''Tỉnh thành chia thành: [[Huyện (Việt Nam)|huyện]], [[Thị xã (Việt Nam)|thị xã]] và [[Thành phố thuộc tỉnh (Việt Nam)|thành phố thuộc tỉnh]]; thành phố trực thuộc trung ương chia thành [[Quận (Việt Nam)|quận]], huyện, thị xã và đơn vị hành chính tương đương;''

''Huyện chia thành [[Xã (Việt Nam)|xã]], [[Thị trấn (Việt Nam)|thị trấn]]; thị xã và thành phố trực thuộc tỉnh, thành phố chia thành [[Phường (Việt Nam)|phường]] và xã; quận chia thành phường.''

''Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội thành lập.''
</blockquote>
* Trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2015<ref>{{Chú thích web|url=https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Luat-to-chuc-chinh-quyen-dia-phuong-2015-282380.aspx|tựa đề=Luật số 77/2015/QH13 của Quốc hội: Luật tổ chức chính quyền địa phương|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref> (sửa đổi, bổ sung 2019<ref>{{Chú thích web|url=https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Luat-To-chuc-chinh-phu-va-Luat-To-chuc-chinh-quyen-dia-phuong-sua-doi-2019-411945.aspx|tựa đề=Luật số 47/2019/QH14 của Quốc hội: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>), quy định tại Điều 2: Đơn vị hành chính, Chương I: Những quy định chung:
<blockquote>
''Các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam gồm có:''

''1. Tỉnh, '''thành phố trực thuộc trung ương''' (sau đây gọi chung là cấp tỉnh);''

''2. Huyện, quận, thị xã, [[Thành phố thuộc tỉnh (Việt Nam)|thành phố thuộc tỉnh]], [[Thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương (Việt Nam)|thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương]] (sau đây gọi chung là cấp huyện);''

''3. Xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là cấp xã);''

''4. Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt.''
</blockquote>
Như vậy, thành phố trực thuộc trung ương nằm ở cấp hành chính thứ nhất trong 3 cấp hành chính ([[Tỉnh thành Việt Nam|cấp tỉnh]], [[Đơn vị hành chính cấp huyện (Việt Nam)|cấp huyện]], [[:Thể loại:Xã, phường, thị trấn Việt Nam|cấp xã]]) của nước Việt Nam.

===Tiêu chuẩn của đơn vị hành chính===
Theo Nghị quyết số 1211/2016/UBTVQH13<ref>{{Chú thích web|url=https://thuvienphapluat.vn/van-ban/bo-may-hanh-chinh/nghi-quyet-1211-2016-ubtvqh13-tieu-chuan-don-vi-hanh-chinh-phan-loai-don-vi-hanh-chinh-317085.aspx|tựa đề=Nghị quyết số 1211/2016/UBTVQH13 về tiêu chuẩn của đơn vị hành chính và phân loại đơn vị hành chính do Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref> của [[Ủy ban Thường vụ Quốc hội]] ban hành năm 2016, tại ''Điều 4'', ''Mục 2: Tiêu chuẩn của đơn vị hành chính đô thị'', ''Chương I: Tiêu chuẩn của đơn vị hành chính'' thì một thành phố trực thuộc trung ương cần phải đáp ứng các tiêu chuẩn như sau:
<blockquote>
''Điều 4. Tiêu chuẩn của thành phố trực thuộc trung ương''

''1. Quy mô dân số từ 1.500.000 người trở lên.''

''2. Diện tích tự nhiên từ 1.500 km² trở lên.''

''3. Đơn vị hành chính trực thuộc:''

''a) Số đơn vị hành chính cấp huyện trực thuộc có từ 11 đơn vị trở lên;''

''b) Tỷ lệ số quận trên tổng số đơn vị hành chính cấp huyện từ 60% trở lên.''

''4. Đã được công nhận là [[Đô thị Việt Nam#Đô thị loại đặc biệt|đô thị loại đặc biệt]] hoặc [[Đô thị Việt Nam#Đô thị loại I|loại I]]; hoặc khu vực dự kiến thành lập thành phố trực thuộc trung ương đã được phân loại đạt tiêu chí của đô thị loại đặc biệt hoặc loại I.''

''5. Cơ cấu và trình độ phát triển kinh tế - xã hội đạt quy định tại Phụ lục 1 ban hành kèm theo Nghị quyết này.''
</blockquote>

==Danh sách thành phố trực thuộc trung ương==
Hiện nay [[Việt Nam]] có 5 thành phố trực thuộc trung ương.

{|class= "wikitable" style="text-align: center;"
|-
!Tên
!Vùng
!Thành lập
!Diện tích<br>(km²)
!Dân số<br>(người)
!Mật độ<br>(người/km²)
!Quận
!Huyện
!Thị xã
!Thành phố
!Loại đô thị
!Biểu trưng
!Hình ảnh 
|-
| [[Hà Nội]]
| [[Đồng bằng sông Hồng]]
| 1010
| 3.358,90
| 8.053.663<br>(2019)
| 2.398
| 12
| 17
| 1
| 0
| Đặc biệt
| [[Tập tin:Emblem of Hanoi.svg|100px|thế=]]
| [[Tập tin:Hanoi Panorama - NKS.jpg|150x100px]]
|-
| [[Hải Phòng]]
| [[Đồng bằng sông Hồng]]
| 1888
| 1.563,70
| 2.028.514<br>(2019)
| 1.289
| 8
| 6
| 0
| 1
| {{rn|I}}
| [[Tập tin:Logo thành phố Hải Phòng.png|100px]]
| [[Tập tin:Hải Phòng City.jpg|150x100px]]
|-
| [[Đà Nẵng]]
| [[Duyên hải Nam Trung Bộ]]
| 1997
| 1.284,90
| 1.231.000<br>(2019)
| 958
| 6
| 2
| 0
| 0
| {{rn|I}}
| [[Tập tin:Emblem of Da Nang City.png|x100px]]
| [[Tập tin:Han River Bridge in Vietnam Night View.jpg|150x100px]]
|-
| [[Thành phố Hồ Chí Minh|Thành phố {{Nowrap|Hồ Chí Minh}}]]
| [[Đông Nam Bộ]]
| 1698
| 2.061,04
| 8.992.688<br>(2019) 
| 4.362
| 16
| 5
| 0
| 1
| Đặc biệt
| [[Tập tin:Biểu trưng của TP HCM.svg|x100px]]
| [[Tập tin:DJI 0550-HDR-Pano.jpg|150x100px]]
|-
| [[Cần Thơ]]
| [[Đồng bằng sông Cửu Long]] 
| 2004
| 1.439,20
| 1.235.171<br>(2019)
| 852
| 5
| 4
| 0
| 0
| {{rn|I}}
| [[Tập tin:Emblem of Can Tho City.png|x100px]]
| [[Tập tin:Can-tho-tuonglamphotos.jpg|150x100px]]
|-
|}
==Tỉnh được quy hoạch trở thành thành phố trực thuộc trung ương==
Ngày 22 tháng 8 năm 2024, [[Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam|Thủ tướng Chính phủ]] [[Việt Nam]] ban hành Quyết định số 891/QĐ-TTg phê duyệt Quy hoạch hệ thống đô thị và nông thôn thời kỳ 2021–2030, tầm nhìn đến năm 2050. Theo đó, có 8 tỉnh được định hướng trở thành thành phố trực thuộc trung ương gồm:<ref>[https://xaydungchinhsach.chinhphu.vn/dinh-huong-8-tinh-tro-thanh-thanh-pho-truc-thuoc-trung-uong-119240823175601497.htm Định hướng 8 tỉnh trở thành thành phố trực thuộc Trung ương]</ref>

=== Tỉnh đã có nghị quyết từ Bộ Chính trị ===
# [[Thừa Thiên Huế]] (2025)
# [[Khánh Hòa]] (2030)

=== Các tỉnh khác ===
# [[Bắc Ninh]]
# [[Bà Rịa – Vũng Tàu]]
# [[Quảng Ninh]]
# [[Ninh Bình]]
# [[Hải Dương]]
# [[Bình Dương]]

==Xem thêm==
*[[Phân cấp hành chính Việt Nam]]

==Chú thích==
{{Tham khảo|30em}}

==Tham khảo==
{{Sơ khai}}
{{Các thành phố và thị xã tại Việt Nam}}
{{Danh sách đơn vị hành chính tại Việt Nam}}
[[Thể loại:Thành phố của Việt Nam| ]]
[[Thể loại:Tỉnh thành Việt Nam]]
[[Thể loại:Phân vùng quốc gia châu Á|Việt Nam]]
[[Thể loại:Phân cấp hành chính Việt Nam]]
[[Thể loại:Danh sách phân cấp hành chính Việt Nam]]
[[Thể loại:Đơn vị hành chính đô thị tại Việt Nam]]
[[Thể loại:Tỉnh của Việt Nam]]
[[Thể loại:Sơ khai Việt Nam]]