William Wallace
| Sir William Wallace | |
|---|---|
 Chân dung trên kính màu của Uilleam Uallas tại đài tưởng niệm Stirling. | |
Chức vụ | |
Nhiếp chính đại thần Alba (Second Interregnum) | |
| Nhiệm kỳ | 1297 – 1298 |
| Tiền nhiệm | John Balliol (as King of the Scots) |
| Kế nhiệm | |
Thông tin chung | |
| Quốc tịch | Alba |
| Sinh | c. 1270[1] Elderslie, Renfrewshire, Scotland |
| Mất | ngày 23 tháng 8 năm 1305 Smithfield, London, Anh |
| Nguyên nhân mất | Hanged, drawn and quartered |
| Nghề nghiệp | Military leader |
| Tôn giáo | Giáo hội Công giáo Rôma |
| Gia quyến | Alan Wallace (thân phụ) Margaret Crawford (thân mẫu) |
| Con cái | None recorded |
Binh nghiệp | |
| Phục vụ | Vương quốc Scotland |
| Năm tại ngũ | 1297–1305 |
| Cấp bậc | Commander |
| Tham chiến | First War of Scottish Independence: |
William Wallace (tiếng Gael Scotland: Uilleam Uallas, phát âm [ˈɯʎam ˈuəl̪ˠəs̪] / Uy(u)-lâm U(ơ-u)-lợt; tiếng Norman: William le Waleys;[2], 1270[3] – 23 tháng 8 năm 1305) là một kị sĩ và lãnh tụ quân sự Scotland.
Lịch sử[sửa | sửa mã nguồn]
William Wallace sinh năm 1270 ở Elderslie, Renfrewshire trong một gia đình quý tộc Scotland. Rất ít người biết đến tuổi thơ và những năm đầu của cuộc đời của ông.
Năm 1296, Vua Edward I của Anh đã lợi dụng cuộc khủng hoảng kế vị tại Scotland và đã áp đặt quyền cai trị của chính quyền Anh đối với Scotland. Edward I bắt vua Scotland - John Balliol ra trước tòa án Anh và tự xưng mình là người cai trị Scotland. Trong vòng vài tháng, tình trạng bất ổn ở Scotland đã lan rộng.
Tháng 5 năm 1297, William Wallace tấn công thị trấn Lanark, giết chết cảnh sát trưởng Anh và tình hình đã nhanh chóng trở thành cuộc nổi dậy toàn diện trên quy mô lớn. Đàn ông đổ xô tham gia cùng Wallace và Wallace đã đuổi dần quân Anh ra khỏi Fife và Perthshire. Tháng 9 năm 1297, Wallace giành chiến thắng nổi tiếng trong trận cầu Stirling. Ông đã đánh bại một lực lượng quân Anh lớn hơn nhiều. Chiến thắng này và những thành công quân sự tiếp theo đã làm suy yếu quyền cai trị của Anh đối với Scotland, đẩy người Anh ra khỏi Scotland. Vào cuối năm 1297 hoặc đầu năm 1298, ông được phong kị sĩ và trở thành nhiếp chính đại thần của John Balliol, vị vua bị truất quyền của Scotland.
Sau cú sốc thất bại ở Stirling, Edward I đã tập hợp được người Anh, và ra lệnh tiến quân về phía bắc với một đội quân lớn. Đối mặt với lực lượng quá mạnh, Wallace quyết định chiến lược tránh đối đầu và dần dần rút lui. Ông đã phá hủy vùng nông thôn khi ông rút lui, khiến Edward ngày càng phải đi sâu hơn và sâu hơn vào Scotland. Tháng 7 năm 1298, cuối cùng quân Anh đã đối mặt với quân Scotland tại gần Falkirk. Kị binh quân Anh bao vây quân Scotland nhưng không thể phá vỡ được đội hình phòng thủ của lính giáo Scotland. Cuối cùng, quân phòng thủ Scotland bị tiêu diệt hoàn toàn bởi lính cung dài của Anh. Wallace đã trốn thoát vào khu rừng phía sau. Ông từ chức giám hộ và chức vị được kế thừa bởi Robert Bruce và John Comyn.
Wallace sau đó bỏ trốn ra nước ngoài, tung tích của ông ít được biết đến. Đáng chú ý, ông đến Pháp để tìm kiếm sự ủng hộ cho chính quyền Scotland. Năm 1303, ông trở lại Scotland. Năm 1304, ông xuất hiện trong cuộc đụng độ ở Happrew và Earnside.
Trong lúc vắng mặt của ông, Robert Bruce đã chấp nhận một cuộc ngừng chiến với Edward I và vào năm 1304, John Comyn chấp nhận các điều kiện của Anh. Trong các điều khoản, Wallace phải bị loại trừ và nhà vua Anh đã đưa ra một khoản tiền lớn cho bất cứ ai bắt hoặc giết được ông.
Ngày 5 tháng 8 năm 1305, Wallace bị một hiệp sĩ Scotland - John de Menteith bắt và giao cho người Anh ở gần Glasgow. Sau đó ông được đưa đến London. Ông bị buộc tội phản bội và chống lại nhân dân. Ông bác bỏ và nói rằng:"Tôi không thể là kẻ phản bội Edward vì tôi chưa bao giờ là người dân của ông ta". Ngày 23 tháng 8, ông bị hành quyết tại tháp London. Ông bị treo cổ nhưng không để chết, bất tỉnh, bị lột trần truồng và kéo quanh thành phố, bụng bị đốt, bị thiến sau đó bị chặt đầu và phanh thây. Đầu của ông được treo trên Cầu Luân Đôn, và tứ chi của ông được đưa đến treo ở Newcastle, Berwick, Stirling và Perth.
Ảnh hưởng[sửa | sửa mã nguồn]
Wallace là lĩnh tụ phong trào nổi dậy trong cuộc Chiến tranh giành độc lập Scotland chống lại Edward I và đánh bại quân Anh trong trận cầu Stirling, nên đến ngày nay, ông được tưởng niệm tại Scotland với tư cách anh hùng cứu quốc[3] Scotland.
Wallace đã trở thành nguồn cảm hứng sáng tác cho bài thơ The Acts and Deeds of Sir William Wallace, Knight of Elderslie, của nhà thơ thế kỷ 15 Blind Harry. Bài thơ này là nền tảng cho kịch bản của bộ phim Braveheart của đạo diễn Mel Gibson.
Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]
 |
Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về William Wallace. |
 |
Wikisource có văn bản gốc từ các bài viết của 1911 Encyclopædia Britannica Wallace, Sir William. |
 |
Wikiquote có sưu tập danh ngôn về: |
- Auchenbathie Tower – Wallace's Knowe
- Clan Wallace
- Wallace's Heel Well – an imprint of Wallace's heel in stone
- Wallace's Well – Robroyston, Glasgow
- Vương quốc Scotland
Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ Editors, The. “Sir William Wallace | Scottish hero”. Britannica.com. Truy cập ngày 26 tháng 11 năm 2015.Quản lý CS1: văn bản dư: danh sách tác giả (liên kết)
- ^ Stevenson, Joseph (1841). Documents illustrative of Sir William Wallace: his life and times. Printed for the Maitland club. tr. 173. Truy cập ngày 1 tháng 9 năm 2013 – qua New York Public Library and Internet Archive.
- ^ a b “William Wallace (c. 1270–1305)”. Bbc.co.uk. Truy cập ngày 4 tháng 4 năm 2010.
Tài liệu[sửa | sửa mã nguồn]
- Barrow, G.W.S. (2005) [1989]. Kingship and Unity: Scotland 1000–1306. The New History of Scotland. vol.2 (ấn bản 4). Edinburgh: Edinburgh University Press. ISBN 0748620222.
|volume=has extra text (trợ giúp) - Barrow, G.W.S. (1976), Robert Bruce and the Community of the Realm of Scotland (ấn bản 2), Edinburgh: Edinburgh University Press, ISBN 0-85224-307-3
- Barrow, G.W.S. (2003), The Kingdom of the Scots: Government, Church and Society from the eleventh to the fourteenth century (ấn bản 2), Edinburgh: Edinburgh University Press, ISBN 0-7486-1803-1
- Brown, Chris (2005), William Wallace. The True Story of Braveheart, Stroud: Tempus Publishing Ltd, ISBN 0-7524-3432-2
- Brown, Michael (2004), The Wars of Scotland 1214–1371, The New Edinburgh History of Scotland, 4, Edinburgh: Edinburgh University Press, ISBN 0-7486-1238-6
- Clater-Roszak, Christine (1997). “Sir William Wallace ignited a flame”. Military History. 14: 12–15.
- Cowan, Edward J. (2003), 'For Freedom Alone': The Declaration of Arbroath, 1320, West Linton: Tuckwell Press, ISBN 1-84158-632-3
- Cowan, Edward J.; Finlay, Richard J. biên tập (2002), Scottish History: The Power of the Past, Edinburgh: Edinburgh University Press, ISBN 0-7486-1420-6
- Cowan, Edward J. biên tập (2007), The Wallace Book, Edinburgh: John Donald, ISBN 978-0-85976-652-4
- Cowan, Edward J. (2007), “William Wallace: 'The Choice of the Estates'”, trong Cowan, Edward J. (biên tập), The Wallace Book, Edinburgh: John Donald, tr. 9–25, ISBN 978-0-85976-652-4
- Duncan, A.A.M. (2007), “William, Son of Alan Wallace: The Documents”, trong Cowan, Edward J. (biên tập), The Wallace Book, Edinburgh: John Donald, tr. 42–63, ISBN 978-0-85976-652-4
- Fisher, Andrew (2002), William Wallace (ấn bản 2), Edinburgh: Birlinn, ISBN 1-84158-593-9
- Fraser, James E. (2002), “'A Swan from a Raven': William Wallace, Brucean Propaganda and Gesta Annalia II”, The Scottish Historical Review, Edinburgh: Edinburgh University Press, LXXXI (1): 1–22, doi:10.3366/shr.2002.81.1.1, ISSN 0036-9241
- Grant, Alexander (2007), “Bravehearts and Coronets: Images of William Wallace and the Scottish Nobility”, trong Cowan, Edward J. (biên tập), The Wallace Book, Edinburgh: John Donald, tr. 86–106, ISBN 978-0-85976-652-4
- King, Elspeth (2007), “The Material Culture of William Wallace”, trong Cowan, Edward J. (biên tập), The Wallace Book, Edinburgh: John Donald, tr. 117–135, ISBN 978-0-85976-652-4 Đã bỏ qua tham số không rõ
|editorlink=(gợi ý|editor-link=) (trợ giúp) - Mackay, James (2012), William Wallace: Brave Heart, Edinburgh: Mainstream Publishing, ISBN 9781851588237
- H. Maxwell biên tập (1913). The Chronicle of Lanercost 1272–1346.
- Prestwich, Michael (2007), “The Battle of Stirling Bridge: An English Perspective”, trong Cowan, Edward J. (biên tập), The Wallace Book, Edinburgh: John Donald, tr. 64–76, ISBN 978-0-85976-652-4
- Morton, Graeme (2004). William Wallace. London: Sutton. ISBN 0-7509-3523-5.
- Folklore, Myths and Legends of Britain. London: Reader’s Digest Association. 1973. tr. 519–520.
- Reese, Peter (1998). William Wallace: A Biography. Edinburgh: Canongate. ISBN 0-86241-607-8.
- Riddy, Felicity (2007). Cowan, Edward J. (biên tập). “Unmapping the Territory: Blind Hary's Wallace”. The Wallace Book. Edinburgh: John Donald: 107–116. ISBN 978-0-85976-652-4.
- Scott, Ronald McNair (1989). Robert the Bruce. New York: Peter Bedrick Books.
- Scott, Sir Walter. Exploits and death of William Wallace, the 'Hero of Scotland'
- Stead, Michael J.; Young, Alan (2002). In the Footsteps of William Wallace. London: Sutton.
- Stevenson, Joseph biên tập (1841). 'Documents Illustrative of Sir William Wallace. Maitland Club.
- Traquair, Peter (1998), Freedom's Sword, University of Virginia: Roberts Rinehart Publishers, ISBN 1570982473
- Watson, Fiona (2007). Cowan, Edward J. (biên tập). “Sir William Wallace: What We Do – and Don't – Know”. The Wallace Book. Edinburgh: John Donald: 26–41. ISBN 978-0-85976-652-4.
Tư liệu[sửa | sửa mã nguồn]
- Third-millennium-library.com Lưu trữ 2010-12-29 tại Wayback Machine, The Life of Sir William Wallace (by John D. Carryck) in btm format
- Skyelander.orgfree.com, William Wallace and Battles of Stirling and Falkirk
- Stirling.gov.uk Lưu trữ 2009-08-13 tại Wayback Machine, Wallace and Bruce
- Scottisharchivesforschools.org Lưu trữ 2013-10-01 tại Wayback Machine, The Lübeck letter