Vương quốc Scotland

Vương quốc Scotland
	Tên bản ngữ Rìoghachd na h-Alba (tiếng Gael Scotland); Kinrick o Scotland (tiếng Scots); ;
	Thế kỷ IX–1707; 1654–1660: Thịnh vương chung;
	Quốc kỳ Vương thất kì Scotland
	Tiêu ngữ: Lạy Chúa phù hộ; Ann an Dia no dhìon dìon mi; (In my defens God me defend)
Tổng quan
	Vị trí của Scotland vào năm 1190. (green) ở châu Âu (green & grey)
Thủ đô	Edinburgh (sau k. 1452)
Ngôn ngữ thông dụng	Tiếng Ireland trung cổ (đến thế kỷ 12); Tiếng Gael Scotland (đến thế kỷ 12); Tiếng Cumbria; (1093–thế kỷ 12); Tiếng Anh (950–1707); Tiếng Scots (thế kỷ 13); Tiếng Pháp; Tiếng Norn (từ 1471); Tiếng Latinh Medieval (đến thế kỷ 15);
Tôn giáo chính	Công giáo, Episcopal, Giáo hội Trưởng lão
Chính trị
Chính phủ	Chế độ quân chủ
Huy hiệu hoàng gia Scotland
• 843–58	Kenneth I (đầu tiên)
• 1702–07	Anne (cuối cùng)
Lập pháp	Quốc hội
Lịch sử
• Thống nhất	Thế kỉ IX (theo truyền thống 843)
• Lothian và Strathclyde được kết hợp	1124 (đã xác nhận Hiệp ước York 1237)
• Galloway được kết hợp	1234/1235
• Hebrides, Đảo Man và Caithness được thống nhất	1266 (Hiệp ước Perth)
• Orkney và Shetland sáp nhập	1472
• Liên minh Vương thất	24 tháng 3 năm 1603
• Liên minh với Anh	1 tháng 5 1707
Địa lý
Diện tích
• 1482–1707	78.778 km2; (30.416 mi2)
• 1500	78.778 km2; (30.416 mi2)
• 1600	78.778 km2; (30.416 mi2)
• 1700	78.778 km2; (30.416 mi2)
Dân số
• 1500	500.000
• 1600	800.000
• 1700	1.250.000
Kinh tế
Đơn vị tiền tệ	Bảng Scots
Mã ISO 3166	GB-SCT
Tiền thân	Kế tục
	Dál Riata
	Cat
	Ce
	Fortriu
	Fib
	Strathclyde
	Galloway
	Northumbria
Vương quốc Anh
Hiện nay là một phần của	Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland; ∟ Scotland;
	^ tiếng Pictish và tiếng Cumbric tuyệt chủng trong thê kỉ X và XI. tiếng Pháp được nói rộng rãi ở Scotland Liên minh Auld. tiếng Anh bắt đầu có ảnh hưởng gia tăng ở Scotland từ giữa thế kỷ 16.

Vương quốc Scotland (tiếng Gaelic: Rìoghachd na h-Alba, tiếng Scots: Kinrick o Scotland) là một quốc gia có chủ quyền ở Tây Bắc châu Âu tồn tại từ năm 843 tới 1707. Vương quốc này nằm ở phía bắc và chiếm khoảng một phần ba Đảo Anh và có chung đường biên giới với Vương quốc Anh, vương quốc mà về sau, thể theo Đạo luật Thống nhất năm 1707, Scotland hợp nhất vào tạo thành một quốc gia thống nhất toàn bộ đảo Anh. Từ năm 1472, khi chiếm được Quần đảo Bắc từ Vương quốc Na Uy và bị Vương quốc Anh chiếm mất Royal Burgh ở Tweed năm 1482, lãnh thổ vương quốc Scotland bao gồm toàn bộ lãnh thổ Scotland hiện tại. Lãnh thổ của vương quốc này được bao quanh bởi Biển Bắc ở phía Đông, Đại Tây Dương ở phía Bắc và Tây, Eo biển Bắc và Biển Ireland ở Tây Nam. Ngoài đất liền, vương quốc Scotland còn có 790 đảo khác.

Kinh đô cuối cùng của vương quốc này là Edinburgh (các thủ đô trước đó lần lượt ở Scone, Dunfermline và Stirling). Dân số năm 1700 vào khoảng 1,1 triệu người.

Lịch sử[sửa | sửa mã nguồn]

Vào năm 843, vua Kenneth MacAlpin của Pict đã thống nhất khu vực xung quanh và thành lập một vương quốc trong lưu vực Sông Foss và Clyde. Mặc dù vẫn còn nhiều tranh cãi về chủng tộc và văn hóa của Kenneth, nhưng đây thường được coi là một dấu hiệu của việc thành lập Vương quốc Scotland, bởi vì trong nhiều thế kỷ, những người cai trị Scotland đã tuyên bố là hậu duệ của Kenneth I. Vương quốc Scotland Gaelic được gọi trong Alba.

Vương quốc tiếp tục mở rộng trong hai trăm năm tới, sáp nhập các lực lượng khác xung quanh nó. Vào đầu thế kỷ 11, dưới thời vua Malcolm II, vương quốc đã hấp thụ nhiều quốc gia nhỏ ở phía tây nam và đông nam, và lãnh thổ trên Đảo Anh về cơ bản đã đến biên giới giữa Anh và Scotland ngày nay.

Vào thế kỷ 13, vương quốc cạnh tranh với Na Uy cho các quần đảo ở bờ biển phía tây. Mặc dù nhà vua không giành được chiến thắng quyết định, Vua Na Uy phải công nhận chủ quyền Scotland đối với các đảo này.

Vào thế kỷ 15, James III đã có được Quần đảo Shetland và Orkney thông qua một cuộc hôn nhân với Đan Mạch và lãnh thổ Scotland ngày nay đã hình thành.

Năm 1603, James VI cũng kế vua Anh. Anh và Scotland thù địch từ lâu đã đột nhiên trở thành thịnh vượng chung. Năm 1621, Vương quốc Scotland bắt đầu xâm chiếm châu Mỹ, và năm 1629 chiếm đóng và thuộc địa Nova Scotia (nay là Nova Scotia, Canada).

Vào cuối thế kỷ 17, Scotland và Anh, nơi vừa trải qua nhiều thập kỷ nội chiến, đã thành lập các chế độ quân chủ lập hiến và trở thành những quốc gia dân chủ sớm nhất trên thế giới.

Năm 1707, Quốc hội Anh và Scotland đã đạt được thỏa thuận. Hai quốc hội và đất nước đã chính thức được sáp nhập, và tên thành Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland đã được sử dụng. Vương quốc Scotland, tồn tại hơn 800 năm, đã biến mất.

Luật pháp[sửa | sửa mã nguồn]

Vương quốc Scotland có hệ thống pháp lý độc lập của riêng mình. Về nguyên tắc, hệ thống pháp luật phù hợp với Luật La Mã và Pháp điển Dân sự cổ điển. Nhiều luật sư người Scotland đã đến lục địa châu Âu để nghiên cứu luật, và các học thuyết và tác phẩm của họ cũng đưa luật La Mã vào hệ thống luật pháp sau khi hồi hương.

Hệ thống pháp luật cổ xưa của Scotland phần lớn được bảo tồn sau khi sáp nhập Anh và Tòa án Tối cao Scotland sẽ duy trì quyền lực của mình mãi mãi theo thỏa thuận chung. Hiện tại, Tòa án Tối cao về các vụ án dân sự Scotland là Ủy ban Tư pháp Hội đồng cơ mật và chỉ có thẩm quyền cuối cùng của các vụ án hình sự nằm trong Tòa án Tối cao Scotland. Do tác động của luật tục sáp nhập, Scotland, vốn ban đầu là một phần của hệ thống Luật La Mã, hiện là một trong những hệ thống pháp lý hỗn hợp nổi tiếng nhất trên thế giới.

Các quốc vương Scotland[sửa | sửa mã nguồn]

Kenneth I MacAlpin: 843 - 858
Donald I mac Ailpín: 858 – 862
Constantine I mac Cináeda: 862 – 877
Áed mac Cináeda: 877 – 878
Giric mac Dúngail, Eochaid: 878 – 889
Donald II mac Causantín: 889 – 900
Constantine II mac Áeda: 900 – 943
Malcolm I mac Domnaill: 943–954
Ildulb mac Causantín: 954–962
Duff MacMalcolm: 962–967
Cuilén mac Illuilb: 967–971
Amlaíb mac Ilduilb: 973–977
Kenneth II: 971–995
Constantine III mac Cuilén: 995–997
Kenneth III mac Dhuibh: 997 - 1005
Malcolm II mac Cináeda: 1005–1034
Duncan I mac Crínáin: 1034–1040
Macbeth mac Findláich: 1040–1057
Lulach mac Gille Comgaín: 1057–1058
Malcolm III Donnchada: 1058–1093
Donald III mac Donnchada: 1093–1097
Duncan II mac Maíl Choluim: 1094
Edgar Maíl Choluim: 1097–1107
Alexander I mac Maíl Choluim: 1107–1124
David I mac Maíl Choluim: 1124–1153
Malcolm IV mac Eanric: 1153–1165
William I mac Eanric: 1165–1214
Alexander II mac Uilliam: 1214–1249
Alexander III mac Alaxandair: 1249–1286
Margaret: 1286–1290
William Fraser , Giám mục St Andrews - Robert Wishart , Giám mục Glasgow - John Comyn II của Badenoch - James Stewart, Cao thủ thứ 5 của Scotland - Alexander Comyn, Bá tước Buchan - Donnchadh III, Bá tước Fife: 1286 - 1292
John Balliol: 1292–1296
William Wallace và Andrew de Moray: 1297–1298
Sir Robert the Bruce: 1298–1300
John Comyn III: 1298–1301
William de Lamberton: 1299–1301
Ingram de Umfraville: 1300–1301
John de Soules: 1301–1304
Robert I the Bruce: 1306–1329
David II the Bruce: 1329–1371
Edward Balliol: 1332–1356
Robert II the Stewart: 1371–1390
Robert III Stewart: 1390–1406
James I: 1406–1437
James II: 1437–1460
James III: 1460–1488
James IV: 1488–1513
James V: 1513–1542
Mary I: 1542–1567
James VI: 1567–1625
Charles I: 1625–1649
Charles II: 1649–1651
Charles II: 1660–1685
James VII: 1685–1688
Mary II: 1689–1694
William II: 1689–1702
Anne: 1707 –1714
James III Francis Edward Stuart: 1701–1766
Charles III Edward Stuart: 1766 - 1788
Henry I Benedict Stuart: 1788 - 1807

Giáo dục[sửa | sửa mã nguồn]

Các trường Đại học được thành lập từ thời bấy giờ vẫn được sử dụng cho đến tận ngày nay và ngày nay vẫn nổi tiếng quốc tế.

Ghi chú[sửa | sửa mã nguồn]

^
- Tiếng Anh cổ (950–1066)
- Tiếng Anh trung cổ (1066–1550)
- Tiếng Anh hiện đại (1550–1707)
^
- Tiếng Anh cổ (đến 1066)
- Tiếng Anh trung cổ (1066–thế kỷ 13)
- Tiếng Scots cổ (thế kỷ 13 –1450)
- Tiếng Scots trung cổ (từ 1450)
^ Trở thành ngôn ngữ chính của quản trị trong thế kỷ mười một và mười hai.
^ Được sử dụng rộng rãi cho các mục đích hành chính và phụng vụ.

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

^ Sharpe, R (2011). “Peoples and Languages in Eleventh- and Twelfth-century Britain and Ireland: Reading the Charter Evidence” (PDF). Trong Broun, D (biên tập). The Reality Behind Charter Diplomatic in Anglo-Norman Britain (PDF). Glasgow: Centre for Scottish and Celtic Studies, University of Glasgow. tr. 1–119. ISBN 978-0-85261-919-3 – qua Paradox of Medieval Scotland 1093–1286.

Williams, Peter N. "Chapter 2: The Kingdom of Scotland." Britannia's Guide To Scotland. 1 14 Feb. 2008 <http://www.britannia.com/celtic/scotland/scot3.html Lưu trữ 2017-11-17 tại Wayback Machine>.
"Discover the Flag of Scotland." Scotland.com. 1 5 Mar. 2008 <http://www.scotland.com/flag/>.

Bài viết này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn.

[1] 

Tiếng Anh cổ (950–1066)

Tiếng Anh trung cổ (1066–1550)

Tiếng Anh hiện đại (1550–1707)

[2] Tiếng Anh cổ (950–1066)

[3] Tiếng Anh trung cổ (1066–1550)

[4] Tiếng Anh hiện đại (1550–1707)

[2] 

Tiếng Anh cổ (đến 1066)

Tiếng Anh trung cổ (1066–thế kỷ 13)

Tiếng Scots cổ (thế kỷ 13 –1450)

Tiếng Scots trung cổ (từ 1450)

[6] Tiếng Anh cổ (đến 1066)

[7] Tiếng Anh trung cổ (1066–thế kỷ 13)

[8] Tiếng Scots cổ (thế kỷ 13 –1450)

[9] Tiếng Scots trung cổ (từ 1450)

[3] Trở thành ngôn ngữ chính của quản trị trong thế kỷ mười một và mười hai.

[5] Được sử dụng rộng rãi cho các mục đích hành chính và phụng vụ.

[4] Sharpe, R (2011). “Peoples and Languages in Eleventh- and Twelfth-century Britain and Ireland: Reading the Charter Evidence” (PDF). Trong Broun, D (biên tập). The Reality Behind Charter Diplomatic in Anglo-Norman Britain (PDF). Glasgow: Centre for Scottish and Celtic Studies, University of Glasgow. tr. 1–119. ISBN 978-0-85261-919-3 – qua Paradox of Medieval Scotland 1093–1286.

[nb 1]

[nb 2]

[nb 3]

[1]

[nb 4]

[1]

[3]