Quan hệ nhân quả

Hiệu ứng vật lý là hiện tượng nhân quả trên hệ vật lý. Khi ta luôn quan sát được một kết quả trên một hệ vật lý khi đặt hệ đó trong một trạng thái vật lý nhất định, ta có một hiệu ứng vật lý. Trạng thái nhất định áp dụng vào hệ chính là nguyên nhân gây ra hiệu ứng.

Xem thêm

General

• Cosmological argument
• Hiệu ứng domino
• Effectuation
• Thời gian

Mathematics:

• Causal filter
• Causal system
• Causality conditions
• Lý thuyết hỗn loạn

Physics:

• Nguyên lý vị nhân
• Arrow of time
• Hiệu ứng bươm bướm
• Phản ứng dây chuyền
• Nghịch lý ông nội
• Quantum Zeno effect
• Retrocausality
• Con mèo của Schrödinger
• Wheeler-Feynman absorber theory

Philosophy:

• Aetiology
• Arche (ἀρχή)
• Chance (philosophy)
• Gà hay trứng
• Condition of possibility
• Determinism
• Mill's Methods
• Newcomb's paradox
• Non sequitur (logic)
• Ontological paradox
• Post hoc ergo propter hoc
• Predestination paradox
• Proximate and ultimate causation
• Subject–object problem

Philosophy of mind:

• Synchronicity

Statistics:

• Causal loop diagram
• Causal Markov condition
• Correlation does not imply causation
• Experimental design
• Granger causality
• Linear regression
• Randomness
• Rubin Causal Model
• Validity (statistics)

Psychology & Medicine:

• Adverse effect
• Clinical trial
• Force Dynamics
• Iatrogenesis
• Nocebo
• Placebo
• Scientific control
• Suggestibility
• Suggestion

Sociology & Economics:

• Instrumental variable
• Phương pháp Kepner-Tregoe
• Self-fulfilling prophecy
• Unintended consequence
• Virtuous circle and vicious circle

Tham khảo

Tham khảo khác

• Azamat Abdoullaev (2000). The Ultimate of Reality: Reversible Causality, in Proceedings of the 20th World Congress of Philosophy, Boston: Philosophy Documentation Centre, internet site, Paideia Project On-Line: http://www.bu.edu/wcp/MainMeta.htm
• Dorschel, Andreas, 'The Crypto-Metaphysic of 'Ultimate Causes'. Remarks on an alleged Exposé' (transl. Edward Craig), in: Ratio, N.S. I (1988), nr. 2, pp. 97–112.
• Green, Celia (2003). The Lost Cause: Causation and the Mind-Body Problem. Oxford: Oxford Forum. ISBN 0-9536772-1-4 Includes three chapters on causality at the microlevel in physics.
• Judea Pearl (2000). Causality: Models of Reasoning and Inference [1] Cambridge University Press ISBN 978-0-521-77362-1
• Rosenberg, M. (1968). The Logic of Survey Analysis. New York: Basic Books, Inc.

• Spirtes, Peter, Clark Glymour and Richard Scheines Causation, Prediction, and Search, MIT Press, ISBN 0-262-19440-6
• University of California journal articles, including Judea Pearl's articles between 1984 and 1998 [2].
•  Schimbera, Jürgen / Schimbera, Peter: Determination des Indeterminierten. Kritische Anmerkungen zur Determinismus- und Freiheitskontroverse. Verlag Dr. Kovac, Hamburg 2010, ISBN 978-3-8300-5099-5.

Liên kết ngoài

• Mete Avcı Metheus, 2013, Nedenselliğin bir eleştirisi
• Quan hệ nhân quả tại PhilPapers
• Quan hệ nhân quả tại Indiana Philosophy Ontology Project
• "The Art and Science of Cause and Effect": a slide show and tutorial lecture by Judea Pearl
• Donald Davidson: Causal Explanation of Action The Internet Encyclopedia of Philosophy
• leadsto: a public available collection comprising more than 5000 causalities
• Causal inference in statistics: An overview, by Judea Pearl (September 2009)
• Dictionary of the History of Ideas: Causation
• Dictionary of the History of Ideas: Causation in History
• Dictionary of the History of Ideas: Causation in Law
• People's Epidemiology Library