Điệu phi

Thanh Thế Tổ Điệu phi 清世祖悼妃
Thuận Trị Đế Phi
Thông tin chung
Sinh	không rõ
Mất	5 tháng 3 năm 1658 Tử Cấm Thành, Bắc Kinh
An táng	10 tháng 7 năm 1663 Hiếu lăng (孝陵), Thanh Đông lăng
Phối ngẫu	Thanh Thế Tổ Thuận Trị Đế
Tước hiệu	[Thứ phi; 庶妃] [Điệu phi; 悼妃]
Thân phụ	Hòa Thạc Đạt Nhĩ Hãn Thân vương Mãn Châu Tập Lễ

Điệu phi (chữ Hán: 悼妃, ? - 5 tháng 3 năm 1658), Bát Nhĩ Tế Cát Đặc thị (博爾濟吉特氏), là một phi tần nhỏ tuổi của Thanh Thế Tổ Thuận Trị Hoàng đế. Bà nổi tiếng là được Thuận Trị đế yêu thương và ưu ái. Có lẽ ngoài Hiếu Hiến Đoan Kính Hoàng hậu Đổng Ngạc thị, Điệu phi là người duy nhất được ông tỏ rõ sự thiên vị.

Xuất thân cao quý

Điệu phi xuất thân từ gia tộc Bát Nhĩ Tế Cát Đặc thị (博爾濟吉特氏) của bộ tộc Khoa Nhĩ Thấm Mông Cổ, con gái của Hòa Thạc Đạt Nhĩ Hãn Thân vương Mãn Châu Tập Lễ (曼殊錫禮). Xét theo vai vế, bà là cháu gái của Hiếu Trang Hoàng thái hậu, là biểu muội của Thuận Trị đế và đường muội của Phế hậu Tĩnh phi.

Đại Thanh Tần phi

Từ nhỏ bà đã được nuôi dạy trong cung, gọi là [Cung trung đãi niên ; 幼待年宫中], Hán ngữ gọi [Đồng dưỡng tức; 童養媳] trên thực tế không khác những ‘nàng dâu nuôi từ nhỏ’ trong dân gian là mấy. Đương thời, chế độ hậu cung chưa hoàn thiện, cũng có thể vì bà chưa chính thức trở thành tần phi nên chưa có phong hào chính thức, chỉ gọi là Thứ phi ( 庶妃).

Bất hạnh hoăng thệ

Ngày mùng 5 tháng 3 năm Thuận Trị thứ 15 (1658), Thứ phi Bát Nhĩ Tế Cát Đặc thị lâm trọng bệnh rồi qua đời, tuổi đời cơ hồ còn rất trẻ.

Ngay ngày hôm đó, Thuận Trị Đế hạ chỉ dụ cho bộ Lễ, truy phong Bát Nhĩ Tế Cát Đặc thị làm Phi.

[ Lời dụ của Thuận Trị đế]

“ 科尔沁巴图鲁王之女, 选进宫中, 因待年未行册封. 今遽尔长逝, 朕心深切轸悼, 宜追封为妃其封号及应行典礼, 尔部即察例议奏. 寻追封悼妃.

Khoa Nhĩ Thấm Ba Đồ Lỗ vương chi nữ, tuyển tiến cung trung, nhân đãi niên vị hành sách phong. Kim cự nhĩ trường thệ, trẫm tâm thâm thiết chẩn điệu, nghi truy phong vi phi kỳ phong hào cập ứng hành điển lễ, nhĩ bộ tức sát lệ nghị tấu. Tầm truy phong Điệu phi

”

Ngày 21 tháng 3, Bác Nhĩ Tề Cát Đặc thị chính thức được truy phong là Điệu phi (悼妃). Phong hiệu [ Điệu] có ý "tưởng niệm". Thuận Trị đế lòng đau xót, thương tiếc cho số mệnh ngắn ngủi của bà, phải rơi rụng khi còn đương xuân sắc.

Nghi lễ của bà đều được tiến hành theo Phi vị. "Khâm định Đại Thanh hội điển tắc lệ" có chép:

“ 悼妃薨, 追谥曰悼. 一切礼仪悉从妃例

Điệu phi hoăng, truy thụy viết Điệu. Nhất thiết lễ nghi tất tòng phi lệ.

”

Đãi ngộ vượt bậc

Điệu phi là người qua đời sớm nhất trong 32 hậu phi của Thuận Trị. Khi bà mất, Hiếu lăng dù đã được chọn làm nơi ‘vạn niên đại cát’ cho hoàng đế (dưới chân núi Xương Thụy thuộc địa phận huyện Cảnh, Tuân Hóa, tỉnh Hà Bắc) song vẫn còn chưa được khởi công xây dựng. Thuận Trị quyết định an táng Điệu phi bên cạnh Hoàng lăng để hi vọng tương lai có thể cùng bà bầu bạn nơi cửu tuyền. Vì vậy, Hoàng đế hạ lệnh xây cho Điệu phi một tòa Phi viên tẩm, đến ngày 8 tháng 9 cùng năm thì hạ huyệt, gọi là [ Điệu phi viên tẩm]. Sau đó 2 ngày, Thuận Trị phái Nội đại thần Ba Đồ Lỗ công Ngao Bái (khi ấy đang là trọng thần của triều đình, tâm phúc của hoàng đế) đặc biệt vượt đường xa đi cúng tế Điệu phi Bác Nhĩ Tề Cát Đặc Thị. Những điều này cho thấy, Thuận Trị đế dành cho bà một tình cảm đặc biệt.

Sau này, quan quách của Hiếu Hiến Đoan Kính hoàng hậu tức Đổng Ngạc phi, Trinh phi và Khác phi cũng được đặt ở Điệu phi viên tẩm 1 thời gian. Cho đến 60 năm sau, ngày 7 tháng 4 năm Khang Hi thứ 57, kim quan của Điệu phi và ba vị nói trên được đưa đến an táng tại Hiếu Đông lăng. Bảo đỉnh của bà tọa lạc ở vị trí tôn quý nhất trong 28 vị tần phi.

Sau khi kim quan của Điệu phi được dời đi, Điệu phi viên tẩm khi xưa Thuận Trị đế xây dựng cho bà không còn mộ chủ, năm tháng trôi qua ngày một hoang phế, đến những năm cuối triều Thanh đã chẳng còn tồn tại.