Kiến trúc Việt Nam

Kiến trúc Việt là kiểu xây dựng của người Việt. Kiến trúc kiểu Việt Nam hình thành theo nhu cầu ở, che nắng che mưa và là nơi về sau khi làm việc. Có ba thời kì kiến trúc chính: Cổ đại, Trung đại, Cận-Hiện đại.

Cổ đại: Kiến trúc Việt trước khi ảnh hưởng bởi Trung Hoa

Đời sống phát triển con người biết dựng nhà tranh để ở và sàn cao để tránh thú dữ. Vật liệu xây dựng là gỗ, tre. Con người đã mô tả đời sống của mình trên trống đồng. Theo hình có 2 kiểu nhà mái cong lên như thuyền và mái cong xuống như mai rùa. Thế kỉ 2 trước lịch tây, An Dương Vương bảo đắp đất xây thành Cổ Loa hình xoắn ốc và là kiến trúc thành đầu tiên của người Việt.

Trung đại: Kiến trúc du nhập những ảnh hưởng từ Trung Hoa

• Trước thời Ngô

Khi Hoa Hạ cướp nước, quan lại ra sức xóa bỏ văn hóa nơi này, gom trống đồng lấy đồng, đồng hóa dân Lạc Việt. Văn hóa dần mất và dần ảnh hưởng. Văn hoá Hoa Hạ dần được tiếp thu. Quan quân xây dựng thành lũy, dinh thự; người Hoa dời đến ở xây dựng nhà cửa kiểu kiến trúc Hoa.

• Thời Lí

Ngô Quyền giành độc lập mở ra thời kì mới cho dân tộc. Kiến trúc đã ảnh hưởng Hoa Hạ. Cung điện dựng bằng gỗ, mái lợp ngói men trắng, men xanh. Thời Lý quân sự mạnh đánh thắng giặc cướp, văn hóa, kinh tế phát triển gây nên nước Đại Việt hùng mạnh. Kinh thành dời đến Thăng Long. Kiến trúc được trình độ cao: thành lũy xây đắp bằng đất, gạch; cung điện lầu gác bằng gỗ cao to, được tô màu, mái lợp ngói cong có tượng lá đề, đầu rồng, đầu phượng,...trang trí. Người dân dựng nhà tranh, tre.

• Thời Trần

Kinh thành vẫn ở Thăng Long. Kiến trúc kế thừa thời Lý và phát triển. Làm khuông mẫu đến thời sau mà kiến trúc bố cục ba dãy nhà gồm tiền đường, thiên hương, thượng điện và sân vườn, cây cảnh. Công trình nổi bật còn sót lại là tháp Bình Sơn và tháp Phổ Minh.

• Thời Hồ

Kiến trúc kế thừa thời Lý - Trần. Thời Hồ ngắn ngũi nhưng gây ra kiến trúc thành nổi bật nhất là thành Tây Đô dựng bằng đá, cổng thành mái vòm, ở đây tìm được cổ vật giống cổ vật thành Thăng Long.

• Thời Lê

Kiến trúc cổng thành Hà Nội thời Nguyễn, với bệ đá từ hoàng thành Thăng Long thời Lê Trung Hưng

Kinh thành lại là Thăng Long. Kiến trúc cung điện bằng gỗ, lợp ngói men vàng, men xanh. Nghệ thuật dân gian phát triển tỏ bằng những hình chạm khắc trên đình, chùa. Công trình nổi bật còn sót lại là đình Bảng, chùa Tây Phương, phố cổ Hội An. Thời này, bắt đầu gần gũi văn hóa phương Tây.

• Thời Nguyễn

Kiến trúc cổng kinh thành Huế thời Nguyễn

Kiến trúc cổng hoàng thành Huế thời Nguyễn

Thành Phú Xuân bằng gạch xây theo kiến trúc Pháp mà là kinh thành có hào xung quanh. Cung điện lầu gác bằng gỗ tô màu rực rỡ, mái lợp ngói men vàng, men xanh. Miền bắc dân dựng nhà gỗ hay tranh. Miền trung dân dựng nhà rường. Số gian được nhà nước quy định.

Cận-Hiện đại: Kiến trúc ảnh hưởng từ phương Tây

• Thuộc Pháp

Thực dân Pháp đã đem văn hóa phương Tây dữ ảnh hưởng vào nước Việt. Lúc này có 2 kiến trúc là kiến trúc phương Tây và kết hợp kiến trúc Việt - Tây. Xi măng được rộng dùng. Cách xây dựng kiến trúc bê tông truyền vào nước ta. Kiến trúc phương Tây công trình nổi bật là Nhà hát lớn Hà Nội, nhà thờ Đức Bà... Kiến trúc Việt - Tây công trình nổi bật là lăng Khải Định, cung An Định.

• Thời nay

Khi độc lập đất nước bắt đầu phát triển hội nhập dữ tiếp thu văn minh phương Tây. Chẳng chỉ nước Việt mà là cả thế giới gây thành văn hóa hiện đại. Cũng vậy kiến trúc đặc điểm cao to rộng, cầu kì, lộng lẫy, giản dị nhưng sang trọng.

Xem thêm

• Hoa Hạ
• Lạc Việt
• Kiến trúc Hoa