Tiếng Kuy
| Tiếng Kuy | |
|---|---|
| Kui, Kuay | |
| Cuoi | |
| Sử dụng tại | Thái Lan, Lào, Campuchia |
| Tổng số người nói | 450.000 |
| Phân loại | Nam Á
|
| Hệ chữ viết | Lào Khmer Thái |
| Mã ngôn ngữ | |
| ISO 639-3 | cả hai:kdt – Kuy (Kuay)nyl – Nyeu (Yoe) |
| Glottolog | kuys1235[1] |
Tiếng Kuy còn gọi là tiếng Kui hoặc tiếng Kuay (tiếng Thái: ภาษากูย; tiếng Khmer: ភាសាកួយ), là một ngôn ngữ thuộc ngữ chi Cơ Tu, ngữ hệ Nam Á được nói bởi người Kuy ở Đông Nam Á.
Tiếng Kuy được nói ở Isan, Thái Lan (bởi khoảng 300.000 người); các tỉnh Savannakhet, Salavan, Savannakhet và Sekong ở Lào (khoảng 64.000 người); và ở các tỉnh Preah Vihear, Stung Treng và Kampong Thom ở miền Bắc Campuchia (khoảng 7.500 người).
Tên gọi[sửa | sửa mã nguồn]
Các biến thể và phương ngữ bao gồm (Sidwell 2005: 11):
- Kui
- Kuy
- Kuay
- Koay
- Souei. Thuật ngữ "Souei" cũng được áp dụng cho các nhóm khác, chẳng hạn như một cộng đồng nói các ngôn ngữ Pear ở Campuchia.
- Soai
- Yeu
- Nanhang
- Kouy. Một cuốn sách bằng tiếng Pháp được xuất bản nói về biến thể này (Parlons Kouy).
Phương ngữ[sửa | sửa mã nguồn]
Van der haak & Woykos (1987-1988) đã xác định hai phương ngữ Kui chính ở các tỉnh Surin và Sisaket, miền đông Thái Lan, Kuuy và Kuay. Van der haak & Woykos cũng xác định các phương ngữ Kui mang nhiều nét khác biệt sau đây ở tỉnh Sisaket, Thái Lan.[2]
- Kui Nhə: Huyện Sisaket (10 làng), Huyện Phraibung (5 làng), Huyện Rocationalai (4 làng). Khoảng 8.000 người.
- Kui Nthaw (Kui M'ai): Huyện Rocationalai (5 làng), huyện Uthumphon Phisai (9 làng). Tất cả làng đều sống xen kẻ với người nói tiếng Lào/Isaan.
- Kui Preu Yai: Phân khu Prue Yai, huyện Khukhan. Có thể đã di cư gần đây từ khu vực Mlu Prei của Campuchia.
Mann & Markowski (2005) đã ghi nhận bốn phương ngữ Kuy được nói ở bắc trung bộ Campuchia.
- Ntua
- Ntra: bao gồm tiểu phương ngữ Auk và Wa
- Mla: 567 người nói ở làng Krala Peas, huyện Choam Ksan, tỉnh Preah Vihear
- "Thmei"
Một loạt nhóm Kui/Kuy gọi là Nyeu (ɲə) được nói trong các làng Ban Phon Kho, Ban Khamin, Ban Nonkat, Ban Phon Palat, và Ban Prasat Nyeu ở tỉnh Sisaket, Thái Lan.[3] Người Nyeu của Ban Phon Kho tuyên bố rằng tổ tiên của họ đã di cư từ Muang Khong, Amphoe Rocationalai, tỉnh Sisaket.
Ở tỉnh Buriram, tiếng Kuy được nói ở 4 huyện Nong Ki, Prakhon Chai, Lam Plai Mat và Nong Hong (Sa-ing Sangmeen 1992: 14).[4] Trong huyện Nong Ki, các làng Kuy nằm ở mạn nam Yoei Prasat (เย้ยปราสาท) và ở mạn tây Mueang Phai (เมืองไผ่) (Sa-ing Sangmeen 1992: 16).
Địa điểm[sửa | sửa mã nguồn]
Dưới đây là danh sách các làng Kuy ở tỉnh Sisaket theo Van der haak & Woykos (1987-1988: 129). Dấu hoa thị (đặt trước tên làng) biểu thị các làng hỗn hợp dân tộc, trong đó dân tộc Kuy cư trú với dân tộc Lào hoặc Khmer.
Kui Nhə[sửa | sửa mã nguồn]
- Huyện Mueang Sasikket เมือง
- Tambon Phonkho โพนค้อ: Phonkho โพนค้อ, Nong, Yanang, Klang, Non
- Tambon Thum ทุ่ม: Khamin
- Huyện Phayu พยุห์
- Tambon Phayu พยุห์: *Nongthum
- Tambon Phromsawat พรหมสวัสดิ์: Samrong, Khothaw
- Tambon Nongphek โนนเพ็ก: *Khokphek โคกเพ็ก
- Huyện Phraibung ไพรบึง
- Tambon Prasatyae ปราสาทเยอ: Prasatyaenua ปราสาทเยอเหนือ, Prasatyaetai ปราสาทเยอใต้, Khawaw, Phonpalat, Cangun
- Huyện Rakenalai ราษีไศล
- Tambon Mueangkhong เมืองคง: Yai ใหญ่
- Huyện Sila Lat ศิลาลาด
- Tambon Kung กุง: Kung กุง, Muangkaw เมืองเก่า, *Chok
Kui Nthaw/M'ai[sửa | sửa mã nguồn]
Tất cả người Kui Nthaw/M'ai sống trong các ngôi làng hỗn hợp.
- Huyện Rakenalai ราษีไศล
- Tambon Nong Ing หนองอึ่ง: *Tongton, *Huai Yai ห้วยใหญ่, *Dnmuang, *Kokeow, *Hang
- Huyện Uthumphornphisai อุทุมพรพิสัย
- Tambon Khaem แขม: *Phanong, *Sangthong, *Sawai, *Nongphae, *Phae
- Huyện Pho Si Suwan โพธิ์ศรีสุวรรณ
- Tambon Naengma หนองม้า: *Nongma หนองม้า, *Songhong, *Songleng, *Nongphae
Kuay Prue Yai[sửa | sửa mã nguồn]
- Huyện Khukhan ขุขันธ์
- Tambon Prueyai ปรือใหญ่: Preu Yai, Makham, Pruekhan và làng số 12
Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]
Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Kuy–Souei”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
- ^ Van der haak, F. and Woykos, B. (1987-1988). "Kui dialect survey in Surin and Sisaket", in The Mon-Khmer Studies Journal, vol. 16-17, pp. 109–142. http://sealang.net/sala/archives/pdf8/vanderhaak1987-1988kui.pdf
- ^ Taweeporn Suwannaraj. 1980. The phonology of the Nyeu language. MA thesis, Mahidol University.
- ^ Sa-ing Sangmeen.1992.The Kooy language of Tambon Yoeyprasat, Amphoe Nongki, Burirum. M.A. dissertation. Nakhon Pathom: Silpakorn University.
- Mann, N., & Markowski, L. (2004). A rapid appraisal survey of Kuy dialects spoken in Cambodia. Chiang Mai: Dept. of Linguistics, Graduate School, Payap University.
- Mann, N., & Markowski, L. (2005). A rapid appraisal survey of Kuy dialects spoken in Cambodia. SIL International.
- Sidwell, Paul. (2005). The Katuic languages: classification, reconstruction and comparative lexicon Lưu trữ 2020-12-04 tại Wayback Machine. LINCOM studies in Asian linguistics, 58. Muenchen: Lincom Europa. ISBN 3-89586-802-7ISBN 3-89586-802-7
