Triều Tiên bát đạo

Bát đạo
Hangul	팔도
Hanja	八道
Romaja quốc ngữ	Paldo
McCune–Reischauer	P'alto
Hán-Việt	bát đạo

Về mặt địa lý hành chính, dưới thời Nhà Triều Tiên, Triều Tiên được chia thành 8 đạo (do; 도; 道, Hán Việt: đạo). Ranh giới của 8 đạo hầu như được giữ nguyên trong suốt năm thế kỷ từ năm 1413 đến 1895, và là cơ sở để tạo thành các đơn vị hành chính, phương ngữ và các đặc tính vùng hiện nay trên Bán đảo Triều Tiên. Tên gọi của cả tám đạo đều được lưu giữ cho đến ngày nay bằng cách này hay cách khác.

Lịch sử

Bát đạo Triều Tiên

Trước năm 1895

Năm 1413 (năm Thái Tông thứ 13), biên giới đông bắc của Triều Tiên được mở rộng tới sông Đồ Môn. Đất nước được tái tổ chức thành 8 đạo: Chungcheong, Gangwon, Gyeonggi, Gyeongsang, Jeolla, P'unghae (đổi tên Hwanghae năm 1417), P'yŏngan, và Yŏnggil (cuối cùng đổi tên thành Hamgyŏng vào năm 1509).

Các châu 1895-96

Trong suốt 500 năm, hệ thống 8 tỉnh hầu như được giữ nguyên. Năm 1895 (năm Cao Tông thứ 32), hệ thống này bị bãi bỏ. Vào ngày 26 tháng 5 trong Cải cách Giáp Ngọ, đất nước được chia lại thành 23 châu.

Phục hồi năm 1896

Hệ thống 8 đạo cũ được phục hồi, 5 trong số đó (Chungcheong, Gyeongsang, Jeolla, Hamgyŏng, và P'yŏngan) được chia đôi, nâng số đạo lên thành 13. Hệ thống này kéo dài cho đến hết thời kỳ Đế quốc Đại Hàn (1897–1910) và trong thời kỳ bị Nhật Bản đô hộ. Sau năm 1945, các thành phố đặc biệt và khu tự trị đã được thành lập và đóng vai trò như những đơn vị hành chính mới tại cả hai miền nam bắc Triều Tiên.

Ý nghĩa văn hóa

Giang Nguyên đạo

Nguyên Châu

Giang Lăng

Kinh Kỳ đạo

Hán Thành

Khai Thành

Khánh

Thượng

đạo

Khánh Châu

Thượng Châu

Toàn La đạo

Toàn Châu

La Châu

Trung Thanh đạo

Trung Châu

Thanh Châu

Bình An đạo

Bình Nhưỡng

Hàm Kính đạo

Hàm Hưng

Kính Thành

Hoàng Hải đạo

Hoàng Châu

Hải Châu

Bản đồ bát đạo Triều Tiên
Đạo
Đại đô hộ phủ/Phủ
Mục
Đô hộ phủ

Ranh giới giữa 8 đạo hầu hết đều đi theo sông suối, các dãy núi các ranh giới tự nhiên khác và do đó có sự tương ứng với phương ngữ và văn hóa địa phương. Tại bán đảo Triều Tiên hiện nay sự khác biệt về vùng vẫn còn được thể hiện.

Phân vùng hành chính

Nhà Triều Tiên

Tên của tám đạo không giống nhau, cho đến cuối nhà Triều Tiên gồm các đạo sau

• Giang Nguyên Đạo (thủ phủ: Giang Lăng)
  • Đại đô hộ phủ: Giang Lăng;
  • Mục: Nguyên Châu;
  • Đô hộ phủ: Hoài Dương, Tương Dương, Xuân Xuyên, Thiết Nguyên, Tam Trắc, Ninh Việt, Y Xuyên;
  • Quận: Bình Hải, Thông Xuyên, Tinh Thiện, Cao Thành, Can Thành, Bình Xương;
  • Huyện (lệnh): Kim Thành, Úy Trân, Thiệp Cốc;
  • Huyện (giám): Bình Khang, Kim Hoa, Lang Xuyên, Hồng Xuyên, Dương Khẩu, Lân Đề, Hoành Thành, An Hiệp;
  • Dịch đạo: Bình Lăng đạo, Tường Vân đạo, Bảo An đạo, Ngân Khê đạo.
• Kinh Kỳ Đạo (thủ phủ: Quang Châu)
  • Phủ： Quang Châu;
  • Mục： Ly Châu, Pha Châu, Dương Châu;
  • Đô hộ phủ： Phú Bình, Nam Dương, Lợi Xuyên, Nhân Xuyên, Trường Thoan, Thông Tân, Kiều Động, Trúc Sơn, Thủy Nguyên;
  • Quận：Dương Căn, An Sơn, Sóc Ninh, An Thành, Ma Điền, Cao Dương, Kim Bồ, Giao Hà, Gia Bình, Vĩnh Bình;
  • Huyện (lệnh)： Long Nhân, Chấn Uy, Dương Xuyên, Thủy Hưng, Câm Xuyên;
  • Huyện (giám)： Chỉ Bình, Bão Xuyên, Tích Thành, Quả Xuyên, Liên Xuyên;
  • Dịch đạo: Trọng Lâm đạo, Khánh An đạo, Đào Nguyên đạo, Nghênh Thự đạo, Lương Tài đạo, Bình Khâu đạo;
  • Độ (tân)： Bích Lan, Hán Giang, Lâm Tân, Lộ Lương, Lạc Hà, Tam Điền, Dương Hoa.
• Khánh Thượng Đạo (Thủ phủ: Khánh Châu)
  • Phủ: Khánh Châu;
  • Đại đô hộ phủ: An Đông, Xuyên Nguyên；
  • Mục: Thượng Châu, Tấn Châu, Tinh Châu;
  • Đô hộ phủ: Đại Khâu, Kim Hải, Ninh Hải, Mật Dương, Thiện Sơn, Thanh Tùng, Úy Sơn, Đông Lai, Cự Tế, Cư Xương, Hà Đông, Nhân Đồng, Thuận Hưng, Tất Cốc;
  • Quận: Thiểm Xuyên, Thảo Khê, Thanh Đạo, Vĩnh Xuyên, Lễ Tuyền, Vinh Xuyên, Hưng Hải, Lương Sơn, Hàm An, Kim Sơn, Cơ Phong, Côn Dương, Hàm Dương.

Tên gọi

Tên gọi các đạo xuất phát từ địa dành thời Tân La, thường do hai chữ đầu ghép lại, trừ Kinh kỳ đạo

Tên đạo	Xuất xứ tên gọi	Tên vùng cũ	Hiện tại
Kinh Kỳ	Theo nguyên nghĩa tiếng Hán: thủ đô quốc gia	Kỳ Điện	Seoul Incheon Gyeonggi Một phần của Hwanghae Bắc
Trung Thanh	Trung Châu＋Thanh Châu	Hồ Tây	Chungcheong Bắc Daejeon Chungcheong Nam
Khánh Thượng	Khánh Châu＋Thượng Châu	Lĩnh Nam	Daegu Gyeongsang Bắc (không tính Uljin) Busan Ulsan Gyeongsang Nam
Toàn La	Toàn Châu＋La Châu	Hồ Nam	Jeolla Bắc Jeolla Nam Gwangju Jeju (tỉnh)
Giang Nguyên	Giang Lăng＋Nguyên Châu	Quan Đông	Gangwon (Hàn Quốc) Kangwon (Bắc Triều Tiên) không tính Wonsan Uljin
Bình An	Bình Nhưỡng＋An Châu	Quan Tây	Pyongan Bắc Pyongan Nam Chagang Bình Nhưỡng
Hoàng Hải	Hoàng Châu＋Hải Châu	Hải Tây	Hwanghae Bắc (không tính Kaesong) Hwanghae Nam Một phần của Incheon
Hàm Kính	Hàm Hưng＋Kính Thành	Quan Bắc	Rason Hamgyong Bắc Ryanggang Hamgyong Nam Wonsan

Chú thích

2. "Gwandong" là tên toàn vùng, với "Yeongseo" thể hiện phần phía tây và "Yeongdong" là phần phía đông.

Tham khảo

Liên kết ngoài

• (tiếng Hàn) South Korean government page on Korea's traditional provincial and regional names Lưu trữ 2016-03-03 tại Wayback Machine
• (tiếng Hàn) Article on the eight provinces, and the 23 districts and 13 provinces that replaced them
• (tiếng Hàn) Article on the 1895 changes to administrative divisions (includes a table listing the 13 post-1896 provinces) Lưu trữ 2008-06-05 tại Wayback Machine
• (tiếng Hàn) Seoul City history article on Hanseong and 22 other late 19th-century districts (includes a detailed list of all the counties into which the 23 districts were divided) Lưu trữ 2004-09-03 tại Wayback Machine