Cổng thông tin:Châu Âu/Bài chọn lọc/thứ Sáu

Nga (phát âm /ˈrʌʃə/ ( phát); Nga: Россия, chuyển tự. Rossiya, IPA: [rɐˈsʲijə]), tên chính thức là cả Nga và Liên bang Nga (Nga: Российская Федерация^ⓘ, chuyển tự. Rossiyskaya Federatsiya, IPA: [rɐˈsʲijskəjə fʲɪdʲɪˈraʦəjə]), là một quốc gia ở phía bắc lục địa Á-Âu (châu Âu và châu Á). Nga là một nhà nước cộng hoà bán tổng thống, gồm 83 thực thể liên bang. Nước Nga giáp biên giới với những quốc gia sau (từ tây bắc đến đông nam): Na Uy, Phần Lan, Estonia, Latvia, Litva và Ba Lan (cả hai đều qua Kaliningrad Oblast), Belarus, Ukraina, Gruzia, Azerbaijan, Kazakhstan, Trung Quốc, Mông Cổ, và Bắc Triều Tiên. Nước này cũng có biên giới biển với Nhật Bản (qua Biển Okhotsk) và Hoa Kỳ (qua Eo biển Bering). Với diện tích 17,075,400 km2, Nga là nước lớn nhất thế giới, bao phủ hơn một phần chín diện tích lục địa Trái Đất. Nga cũng là nước đông dân thứ chín thế giới với 142 triệu người. Nước này kéo dài toàn bộ phần phía bắc châu Á và 40% châu Âu, bao gồm 11 múi giờ và sở hữu nhiều loại môi trường và địa hình. Nga có trữ lượng khoáng sản và năng lượng lớn nhất thế giới, và được coi là một siêu cường năng lượng. Nước này có trữ lượng rừng lớn nhất thế giới và các hồ của Nga chứa xấp xỉ một phần tư lượng nước ngọt không đóng băng của thế giới.

Lịch sử Nga bắt đầu với lịch sử người Đông Slavơ, họ nổi lên như một nhóm người có thể được phân biệt ở châu Âu giữa thế kỷ thứ 3 và thế kỷ thứ 8 sau Công Nguyên. Được thành lập và cai quản bởi một tầng lớp chiến binh Viking quý tộc và các hậu duệ của nó, nhà nước Đông Slav đầu tiên, Kievan Rus', xuất hiện ở thế kỷ thứ 9 và đã chấp nhận Thiên chúa giáo Chính thống từ Đế chế Byzantine năm 988, bắt đầu sự tổng hợp các yếu tố văn hoá Byzantine và Slavơ để hình thành nên văn hoá Nga trong một nghìn năm sau. Kievan Rus' cuối cùng tan rã và các vùng đất phân chia thành nhiều nhà nước phong kiến nhỏ. Nhà nước kế tục hùng mạnh nhất của Kievan Rus' là Moskva, là lực lượng chính trong quá trình thống nhất nước Nga và cuộc chiến giành độc lập trước Kim Trướng hãn quốc. Moskva dần thống nhất những công quốc Nga xung quanh và trở thành lực lượng thống trị di sản văn hoá và chính trị của Kievan Rus'. Tới thế kỷ 18, quốc gia này đã mở rộng rất nhiều sau những cuộc chinh phục, sáp nhập, và khai phá để trở thành Đế chế Nga, đế chế lớn thứ ba trong lịch sử, trải dài từ Ba Lan ở châu Âu tới Alaska ở Bắc Mỹ.

Nga đã thiết lập quyền lực và ảnh hưởng khắp thế giới từ thời Đế chế Nga và trở thành nhà nước hợp thành lớn nhất và lãnh đạo bên trong Liên bang Xô viết, nhà nước xã hội chủ nghĩa hợp hiến đầu tiên và được công nhận là một siêu cường trong thắng lợi của Đồng Minh trong Thế chiến II. Liên bang Nga được thành lập sau sự giải tán Liên xô năm 1991, nhưng nó được công nhận là sự kế tiếp pháp lý của nhà nước Xô viết. Nga có nền kinh tế đứng thứ tám hoặc thứ chín theo GDP danh nghĩa hay đứng thứ sáu theo sức mua tương đương, với ngân sách quân sự danh nghĩa lớn thứ tám hay thứ ba theo PPP. Đây là một trong năm nhà nước sở hữu vũ khí hạt nhân được công nhận và sở hữu kho vũ khí huỷ diệt hàng loạt lớn nhất thế giới. Nga là một thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc, một thành viên của G8, G20, APEC, SCO và EurAsEC, và là một thành viên lãnh đạo của Cộng đồng các quốc gia độc lập. Nhà nước Nga có một truyền thống lâu dài và giàu có về nhiều lĩnh vực nghệ thuật và khoa học, cũng như một truyền thống mạnh về công nghệ, gồm cả những thành tựu quan trọng như tàu vũ trụ đầu tiên của loài người. Xem thêm...