Xem mã nguồn của Cuộc đổ bộ lên vịnh Lingayen

{{Infobox military conflict
| conflict          = Cuộc đổ bộ lên vịnh Lingayen
| partof            = [[Mặt trận Thái Bình Dương]] trong [[Chiến tranh thế giới thứ hai]]
| image             = US warships entering Lingayen Gulf 1945.jpg
| image_size        = 300px
| caption           = Thiết giáp hạm {{USS|Pennsylvania|BB-38|2}} dẫn đầu đoàn tàu chiến gồm thiết giáp hạm {{USS|Colorado|BB-45|2}} và tuần dương hạm {{USS|Louisville|CA-28|2}}, {{USS|Portland|CA-33|2}} và {{USS| Columbia|CL-56|2}} vào vịnh [[Lingayen]].
| date              = 3–13 tháng 1 năm 1945 1945 <br />({{Age in years, months, weeks and days|month1=1|day1=3|year1=1945|month2=1|day2=13|year2=1945}})
| place             = [[Vịnh Lingayen]], [[Luzon]], Philippines
| result            = Quân Đồng Minh chiến thắng
| combatant1        = {{flag|Hoa Kỳ|1912}}
*{{flag|Thịnh vượng chung Philippines}}
{{flag|Australia}}
| combatant2        = {{flagcountry|Nhật Bản}}
| commander1        = {{flagicon|United States|1912}} [[Jesse B. Oldendorf]] <br> {{flagicon|United States|1912}} [[Douglas MacArthur]] <br/>{{flagicon|United States|1912}} [[Walter Krueger]]
| commander2        = {{flagicon|Empire of Japan|army}} [[Tomoyuki Yamashita]]
| strength1         = {{flag|Hoa Kỳ|1912}}
* Hơn 875 tàu chiến các loại
* 203,608 binh lính
{{flag|Australia}}
* 1 tuần dương hạm hạng nặng
| strength2         = {{flagcountry|Empire of Japan}}
* Khoảng 450–600 máy bay (bao gồm 200 máy bay cảm tử Thần Phong)
* 262,000 binh lính ở Luzon<ref>Chun, Clayton K.S. (2017). Luzon 1945: The final liberation of the Philippines. Oxford. ISBN 978-1-47281-628-3.</ref>
| casualties1       = Từ ngày 13 tháng 12 năm 1944 tới ngày 13 tháng 1 năm 1945 (bao gồm các chiến dịch ở Luzon và Mindoro):
* 24 tàu chiến các loại bị đánh chìm
* 67 tàu chiến bị hư hại<ref name="Smith">{{Chú thích sách |title=Triumph in the Philippines |last=Smith |first=Robert Ross |year=1993 |publisher=United States Army |location=Washington, D.C. |isbn=978-1-4102-2495-8 |pages=60, 62, 66 |url=http://www.history.army.mil/html/books/005/5-10-1/CMH_Pub_5-10-1.pdf |access-date=29 May 2011 |archive-date=2016-12-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161224133053/https://www.history.army.mil/html/books/005/5-10-1/CMH_Pub_5-10-1.pdf }}</ref> 
Tính riêng trận Luzon
8000 lính Đồng Minh tử trận<br><ref>Smith, Triumph in the Philippines, p. 694</ref><br>29,560 lính bị thương<br>150,000 quân Kháng chiến Philippines tử trận
| casualties2       = Trong cuộc đổ bộ ở Vịnh Lingayen:
* Khoảng 450–600 máy bay bị bắn hạ hoặc phá hủy
* 1 khu trục hạm bị đánh chìm
* 2 khu trục hạm bị hư hại
Tính riêng trận Luzon
* 217,000 lính tử trận
* 9,050 lính bị bắt làm tù binh<ref name="Smith"/><ref name="brochure">{{Chú thích web|url= http://www.history.army.mil/brochures/luzon/72-28.htm |title=Luzon 1944–1945 |access-date=6 December 2008 | archive-url= https://web.archive.org/web/20081215091059/http://www.history.army.mil/brochures/luzon/72-28.htm| archive-date= 15 December 2008 | url-status= live}}</ref>
}}
{{Chiến dịch Philippines, 1944–45}}
'''Cuộc đổ bộ lên vịnh Lingayen''' là một [[chiến dịch đổ bộ]] do lực lượng [[Khối Đồng Minh thời Chiến tranh thế giới thứ hai|Đồng Minh]] thực hiện ở [[Thịnh vượng chung Philippines|Philippines]] trong [[Chiến tranh thế giới thứ hai|Thế chiến II]]. Sáng sớm ngày 9 tháng 1 năm 1945, quân [[Khối Đồng Minh thời Chiến tranh thế giới thứ hai|Đồng Minh]] chỉ huy bởi Phó Đô Đốc [[Jesse B. Oldendorf]] bắt đầu tiếp cận [[Lingayen, Pangasinan|Lingayen]] từ Vịnh Lingayen. Những tàu chiến của [[Hải quân Hoa Kỳ]] và [[Hải quân Hoàng gia Úc]] khởi động chiến dịch bắn phá các vị trí được nghi ngờ là của quân [[Đế quốc Nhật Bản|Nhật]] dọc theo bờ biển [[Lingayen, Pangasinan|Lingayen]] từ vị trí của họ ở [[vịnh Lingayen]] trong vòng 3 ngày. Vào ngày 9 tháng 1, Tập đoàn quân số 6 Lục quân Hoa Kỳ bắt đầu đổ bộ vào khu vực bãi biển trải dài hơn 40&nbsp;km trong khu vực vịnh, nằm giữa thị trấn Lingayen và [[San Fabian]].

== Bối cảnh ==

Trong suốt [[Chiến tranh thế giới thứ hai|Thế chiến II]], vịnh Lingayen trở thành một trong những chiến trường quan trọng trên mặt trận Thái Bình Dương đối với cả lực lượng Hoa Kỳ và Đế quốc Nhật Bản. Ngày 22 tháng 12 năm 1941, Quân đoàn 14 Nhật dưới sự chỉ huy của Trung tướng [[Masaharu Homma]] đổ bộ lên phần phía Đông của vịnh tại Agoo, Caba, Santiago và Bauang. Ở những nơi này họ chạm trán với một số lực lượng nhỏ<ref>[http://www.answers.com/topic/lingayen-gulf/ Encyclopedia of American History]</ref> được trang bị yếu kém gồm chủ yếu là lính [[Lục quân Hoa Kỳ|Mỹ]] và [[Quân đội Philippines|Philippines]], rồi sau đó làm chủ được toàn bộ vịnh. Sau thất bại tại vịnh Lingayen [[Douglas MacArthur|Tướng MacArthur]] ban bố lệnh rút lui khỏi [[Luzon]] về [[Bataan]]. Và nơi này trong suốt 3 năm sau đó vẫn nằm trong quyền kiểm soát của người Nhật cho đến khi bắt đầu cuộc đổ bộ lên vịnh Lingayen.

== Diễn biến ==

=== Chiến dịch bắn phá bãi biển ===
[[Tập tin:Map of Philippines (en).png|trái|nhỏ|Bản đồ về hệ thống đảo của Philippines]]
Từ ngày 3 tới ngày 9 tháng 1 năm 1945, các tàu chiến của Đô đốc Oldendorf đã thực hiện những chuyến vượt biển dài qua các quần đảo đã được chiếm trước đó tại Vịnh Leyte ở Đông Nam Philippines, đi qua eo biển Surigao và biển Bohol tại quần đảo Visayas. Sau đó họ đổi hướng lên phía Bắc và di chuyển dọc theo bờ biển ở phía Tây đảo Negros, Panay và Mindoro. Hạm đội tiếp cận khu vực cửa Vịnh Lingayen trên đảo Luzon và bắt đầu những hoạt động đầu tiên. Tại cửa vịnh, các nhóm tàu quét mìn sẽ thực hiện nhiệm vụ dọn mìn mở đường cho 2 khu vực chính, một khu vực neo đậu của tàu đổ bộ ở cuối vịnh, nằm ở phía Tây bãi biển Lingayen, và một khu vực dành cho các bãi đổ bộ ở phía Đông thị trấn San Fabian. Diện tích của khu vực đổ bộ khá hẹp, chỉ rộng khoảng 25-30 dặm.

Trưa ngày 6 tháng 1 năm 1945, cuộc pháo kích và không kích dọn bãi biển chính thức bắt đầu. Các tàu chiến và máy bay từ hàng không mẫu hạm neo đậu dọc vịnh Lingayen đã tấn công liên tục vào các mục tiêu được nghi ngờ là vị trí phòng thủ của Nhật Bản. Đánh giá của quân Đồng Minh về sức kháng cự của Nhật Bản đã không chính xác khi vì phần lớn các vị trí ven biển tới khu vực trong liền ở xung quanh khu vực đổ bộ gần như không bắn trả đáng kể, nên các cuộc bắn phá được coi là không cần thiết.<ref>Intelligence estimates of resistance on the shores of Lingayen, and inland were highly inaccurate, in Smith, Robert, Ross, ''Triumph'', 2nd column, pg. 68</ref><ref>Little resistance from the Japanese on the base of the Gulf in Morison, Samuel, Eliot, ''The Liberation of the Philippines, Luzon, Mindanao, the Visayas, 1944–45'', (Copyright 1959), republished in 2001, Castle Books, Edison, New Jersey, pgs., 104–14.</ref>

=== Đổ bộ vào đất liền ===
Vào lúc 9:30 sáng ngày 9 tháng 1 năm 1945, khoảng 68.000 lính chỉ huy bởi [[Walter Krueger|Tướng Walter Krueger]] thuộc [[Tập đoàn quân số 6 (Hoa Kỳ)]], theo sau các cuộc bắn phá dữ dội của Hải quân rồi đổ bộ lên [[vịnh Lingayen]] và không gặp phải sự chống trả nào. Tổng cộng 203.608 lính đã đổ bộ thành công trong vài ngày sau trên một bờ biển trải dài 20 dặm, từ Sual, Lingayen và Dagupan (nơi đóng của Quân đoàn XIV) đi về hướng Tây, và từ San Fabian (nơi Quân đoàn I đóng) về hướng Đông. Lực lượng quân đội do Tướng MacArthur chỉ huy thậm chí đã vượt cả số lính Mỹ do [[Dwight D. Eisenhower|Eisenhower]] chỉ huy ở chiến trường châu Âu<ref name="Pacific wrecks - Lingayan Gulf">{{Chú thích web |url=http://www.pacificwrecks.com/provinces/philippines_lingayen_gulf.html/ |ngày truy cập=2009-12-24 |tựa đề=Pacific wrecks - Lingayan Gulf |archive-date = ngày 1 tháng 2 năm 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080201025243/http://www.pacificwrecks.com/provinces/philippines_lingayen_gulf.html |url-status=dead }}</ref>.
Chỉ trong vài ngày sau đó, lực lượng đổ bộ nhanh chóng kiểm soát được các thị trấn ven biển dọc theo nơi đổ bộ, bao gồm cả [[San Fabian]].

Bất chấp những thành công nhanh chóng trong việc tiêu diệt các căn cứ Nhật trên đất liền, quân Mỹ cũng phải gánh chịu tổn thất đáng kể, đặc biệt là ở đội tàu hộ tống do những cuộc tấn công tự sát [[thần phong|kamikaze]] thực hiện bằng máy bay. Từ ngày 4 đến 12 tháng 1, tất cả có 24 tàu bị đánh chìm và 67 chiếc khác bị hư hại bởi những máy bay loại này bao gồm cả những [[thiết giáp hạm]] như [[USS Mississippi (BB-41)|USS ''Mississippi'']] và [[USS Colorado (BB-45)|USS ''Colorado'']] (bị trúng hỏa lực của đồng đội), [[tàu tuần dương hạng nặng|tuần dương hạm hạng nặng]] [[HMAS Australia (D84)|HMAS ''Australia'']], [[tàu tuần dương hạng nhẹ|tuần dương hạm hạng nhẹ]] [[USS Columbia (CL-56)|USS ''Columbia'']], và [[tàu khu trục]] [[USS Long (DMS-12)|USS ''Long'']], [[USS Hovey (DMS-11)|USS ''Hovey'']] <ref name="Pacific wrecks - Lingayan Gulf"/>. Sau cuộc đổ bộ, nơi đây trở thành tiền đồn quan trọng trong việc tiếp tế các cuộc chiến tiếp theo tại [[Manila]] và trên toàn quần đảo Philippines.

== Tưởng niệm ==
Ngày 9 tháng 1 năm 2008, Tổng thống Amado Espino, Jr. và Phó Tổng thống Marlyn Primicias-Agabas chính thức dùng ngày này để vinh danh các cựu chiến binh. Và ngày 9 tháng 1 được mang tên Ngày cựu chiến binh [[Pangasinan]] ở Philippines. Trong buỗi lễ kỷ niệm lần thứ 63 cuộc đổ bộ tại [[vịnh Lingayen]], Tổng thống [[Fidel Ramos]] kêu gọi Tổng thống Hoa Kỳ [[George W. Bush]] thông qua hai đạo luật tại [[Hạ viện Hoa Kỳ]] về quyền lợi của 24.000 cựu chiến binh Philippines – đó là Đạo luật Ngân quỹ cựu chiến binh Philippines năm 2006 và Đạo luật Ngân quỹ cựu chiến binh Philippines năm 2005 được bảo trợ bởi Thượng nghị sĩ [[Daniel Inouye]].<ref>{{Chú thích web |url=http://www.abs-cbnnews.com/storypage.aspx?StoryId=105014 |ngày truy cập=2009-12-24 |tựa đề=Abs-Cbn Interactive, 63rd anniversary of Lingayen Gulf Landing commemorated |archive-date = ngày 9 tháng 7 năm 2007 |archive-url=https://archive.today/20070709212017/http://www.abs-cbnnews.com/storypage.aspx?StoryId=105014 |url-status=dead }}</ref>

== Tham khảo ==
{{Tham khảo}}
{{Các chủ đề|Chiến tranh thế giới thứ hai|Hoa Kỳ|Nhật Bản}}

{{DEFAULTSORT:Lingayen}}
[[Thể loại:Xung đột năm 1945]]
[[Thể loại:Chiến dịch Philippines (1944–45)]]
[[Thể loại:Nhật Bản năm 1945]]
[[Thể loại:Chiến tranh Thái Bình Dương]]


{{Sơ khai Chiến tranh thế giới thứ hai}}