Hán Nôm
Hán Nôm (漢喃) là những ký tự dựa trên Hán tự được sử dụng tại Việt Nam từ lâu trước đây.[1] Chữ Hán Nôm có thể được sử dụng để viết chữ Hán hoặc một hình thức của chữ Việt gọi là chữ Nôm.[2][3] Hán Nôm bao gồm cả Hán tự và các ký tự dựa trên những quy luật ghép vần của Trung Quốc, nhưng chỉ dành cho tiếng Việt được gọi là chữ Nôm.
Hán văn đã được sử dụng trong các triều đại ở Việt Nam như một ngôn ngữ chính thức. Chữ Nôm được tạo nên từ việc sử dụng các ký tự thông dụng của Hán tự để biểu đạt tiếng Việt. Một chữ trong tiếng Việt có thể được viết bằng một ký tự trong Hán tự do đó nó là một hệ thống chữ tượng hình, trong đó mỗi ký tự chỉ đại diện cho một âm tiết.[4]
Thời Pháp thuộc, chữ Hán và chữ Nôm dùng để viết tiếng Việt dần bị người Pháp thay thế bằng chữ Quốc ngữ (chữ Latinh) để đồng văn tự với tiếng Pháp, giúp phổ biến tiếng Pháp và văn hóa Pháp tại Việt Nam. Hiện nay Việt Nam không yêu cầu học sinh học chữ Hán và chữ Nôm[3] , nên chỉ còn gần 100 học giả trên toàn thế giới có thể đọc được tiếng Việt chữ Hán Nôm, và phần lớn người Việt Nam bây giờ không thể tự đọc thuần thục văn tự và các tác phẩm văn học do người Việt xưa viết bằng chữ Hán và chữ Nôm mà phải nhờ các bản dịch sang chữ Quốc ngữ, dù đều là tiếng Việt.[5] Tuy nhiên, thư pháp Hán Nôm vẫn còn phổ biến như một vật để trang trí nội thất và là biểu tượng để chúc may mắn. Viện Nghiên cứu Hán Nôm ở Hà Nội, được thành lập vào năm 1970, thu thập và nghiên cứu các bản thảo viết tay.[2] Quyển sách Kho chữ Hán Nôm mã hóa bao gồm 20.000 ký tự đã được mã hóa trên máy tính, xuất bản năm 2008.[6] Đề xuất này đã được trình lên Unicode.
| Ký tự | Thành phần | Phát âm | Codepoint | V Source | Tình trạng ở Trung Quốc | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nôm | Hán Việt | Bính âm | |||||
| 媄 | ⿰女美 | mẹ | mĩ | mĕi | U+5A84 | V0-347E | Kangxi, HDZ |
| 傷 | ⿰亻⿱𠂉昜 | thương | thương | shāng | U+50B7 | V1-4C22 | Kangxi, HDZ, HK Ký tự |
| 𠎬 | ⿰亻等 | đấng | đẳng | děng | U+203AC | V2-6E62 | Không có |
| 𠾾 | ⿰口湿 | nhấp | thấp | shī | U+20FBE | V3-3059 | Không có |
 |
⿰育个 | dọc | dục | yù | U+2B1A1 | V4-5224 | Không có |
 |
⿰朝乙 | giàu | triêu | cháo | Không giao | V04-405E | Không có |
 |
⿰月報 | béo | báo | bào | Không giao | V+604EA[7] | Không có |
| Key: Kangxi và HDZ (Hanyu Đà Zidian) là từ điển toàn diện của Trung Quốc. Sources: Unihan Database, Hội Bảo tồn Di sản chữ Nôm, "Code Charts - CJK Ext. E" (N4358-A).[8] Các bài đọc Hán Việt là Hán Việt Từ điển. | |||||||
Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]
- Chỉ nam ngọc âm giải nghĩa, từ điển Hán-Nôm cổ nhất
Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ Langenscheidt's Pocket Dictionary Vietnamese, tr. 126. 2002. "Hán Nôm Sino-Vietnamese characters."
- ^ a ă Noboyuki, Matsuo, "The Han Nom Institute, Hanoi", Asian Research Trends: a Humanities and Social Science Review, Yunesuko Higashi Ajia Bunka Kenkyū Sentā (Tokyo, Nhật Bản), 1998, số 8-10, tr. 140, "Most of the source materials from premodern Vietnam are written in Chinese, obviously using Chinese characters; however, a portion of the literary genre is written in Vietnamese, using chu nom. Therefore, han nom is the term designating the whole body of premodern written materials."
- ^ a ă Hoang Trang-Lan Nguyen, "Vietnamese neglect Han-Nom heritage", Viet Nam News, 14 tháng 2 năm 2012.
- ^ Hanna, William C., Asia's Orthographic Dilemma, University of Hawaii Press (1997), tr. 78-79, 82.
- ^ "What is Nôm?", Hội Bảo tồn Di sản chữ Nôm.
- ^ Viện Nghiên cứu Hán Nôm và Hội Bảo tồn Di sản chữ Nôm, Kho Chữ Hán Nôm Mã Hoá, Nhà xuất bản Khoa học Xã hội (2008).
- ^ Đang tạm thời.
- ^ "Code Charts - CJK Ext. E" (N4358-A).
Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]
- Viện nghiên cứu Hán Nôm
- Tạp chí Hán Nôm
- Ngành Hán Nôm, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn