Xem mã nguồn của Khủng hoảng hiến pháp Sri Lanka năm 2018

{{dịch thuật}}
{{Infobox civil conflict
| title            = Khủng hoảng hiến pháp Sri Lanka năm 2018
| subtitle         = 
| partof           =[[Hậu quả của cuộc nội chiến Sri Lanka]] và [[cuộc bầu cử tổng thống Sri Lanka, 2015]]
| image            = {{multiple image
<!-- Layout parameters -->
 | align             = center
 | direction         = horizontal
 | total_width       = 320
 | image_style = border:none;

<!--image 1-->
 | image1            = Maithripala- Russia (portrait).jpg
 | alt1              = 
 | link1             = 
 | thumbtime1        =
 | caption1          = Maithripala Sirisena
<!--image 2-->
 | image2            = R Wickremasinghe.jpg
 | alt2              = 
 | link2             = 
 | thumbtime2        =
 | caption2          = Ranil Wickremesinghe
<!--image 3-->
 | image3            = WEF on the Middle East Arab and foreign Ministers Crop.jpg
 | alt3              = 
 | link3             = 
 | thumbtime3        =
 | caption3          = Mahinda Rajapaksa
}}
| caption          = 
| date             = 26 tháng 10 năm 2018 đến nay<br/>({{Age in years, months, weeks and days|month1=10|day1=26|year1=2018}})
| place            = [[Sri Lanka]]
| coordinates      = 
| causes           = {{bulleted list|Giải thể Chính phủ Dân tộc Thống nhất năm 2015 | Bổ nhiệm cựu Tổng thống [[Mahinda Rajapaksa]] làm Thủ tướng Chính phủ | Cách chức đương nhiệm [[Thủ tướng Sri Lanka|Thủ tướng]] [[Ranil Wickremesinghe]] | Đình chỉ và giải thể Quốc hội}}
| goals            = 
| methods          = Biểu tình, tổng đình công
| status           = Đang diễn ra
{{bulleted list|Bổ nhiệm Mahinda Rajapaksa làm Thủ tướng bởi Tổng thống [[Maithripala Sirisena]] | Tổng thống Sirisena đình chỉ quốc hội | Ranil Wickremesinghe từ chối chấp nhận sa thải và được tổ chức tại [[Temple Trees]] | Nội các mới bổ nhiệm | Sự gián đoạn hoạt động của truyền thông nhà nước |Các cáo buộc tham nhũng đối với các chức vụ nội các|Sirisena giải tán quốc hội và kêu gọi bầu cử}}
| result           = Đang diễn ra
| side1            = {{Flagicon|Sri Lanka}} '''[[Quốc hội thứ 15 củaf Sri Lanka|Chính phủ]]'''
* [[Đảng Dân tộc Thống nhất]] (UNP)
* [[Liên minh Dân tộc Tamil]] (TNA)
* [[Janatha Vimukthi Peramuna]] (JVP)
* [[Liên minh Tiến bộ Tamil]] (TPA)
* [[Hội nghị Hồi giáo Sri Lanka]] (SLMC)
* [[Hội nghị Toàn Ceylon Makkal]] (ACMC)
----
'''Người biểu tình ủng hộ dân chủ'''
| side2            = {{flagicon|Sri Lanka}} '''[[Chính trị Sri Lanka#Cơ quan hành pháp|Cơ quan hành pháp]]'''
* Văn phòng Tổng thống
** [[Tập tin:Flag of the Sri Lanka Police.gif|15px]] [[Cảnh sát Sri Lanka]]
* [[Đảng Tự do Sri Lanka]] (SLFP)
* [[Sri Lanka Podujana Peramuna]] (SLPP)
* [[Đảng Dân chủ Nhân dân Eelam]] (EPDP)
| side3            = 
| leadfigures1     = {{bulleted list|[[Ranil Wickremesinghe]]|[[Karu Jayasuriya]]}}
| leadfigures2     = {{bulleted list|[[Maithripala Sirisena]]|[[Mahinda Rajapaksa]]}}
| leadfigures3     = 
| howmany1         = 
| howmany2         = 
| howmany3         = 
| casualties1      = 
| casualties2      = 
| casualties3      = 
| fatalities       = 0<ref name="CNN 3110" /><ref name="BBC 3110" />
| injuries         = 1<ref name="CNN 3110" />
| arrests          = 3<ref name="CNN 3110">{{chú thích web |last1=Athas |first1=Iqbal |last2=George |first2=Steve |title=Sri Lanka constitutional crisis turns violent |url=https://edition.cnn.com/2018/10/29/asia/sri-lanka-constitutional-crisis-intl/index.html |publisher=CNN |access-date =ngày 31 tháng 10 năm 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181031133254/https://edition.cnn.com/2018/10/29/asia/sri-lanka-constitutional-crisis-intl/index.html# |archive-date=ngày 31 tháng 10 năm 2018 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref>
| detentions       =
| charged          =
| fined            =
| casualties_label = 
| notes            = 
| sidebox          = 
}}
Một cuộc [[khủng hoảng hiến pháp]] bắt đầu ở [[Sri Lanka]] khi [[Tổng thống Sri Lanka|Tổng thống]] [[Maithripala Sirisena]] bổ nhiệm cựu tổng thống và thành viên của quốc hội [[Mahinda Rajapaksa]] làm thủ tướng vào ngày 26 tháng 10 năm 2018 trước khi chính thức cách chức [[Ranil Wickremesinghe]], thủ tướng đương nhiệm, kết quả là có hai thủ tướng cùng một lúc. Wickremesinghe và [[đảng Quốc dân Thống nhất]] coi việc chỉ định này là bất hợp pháp, và ông từ chối từ chức.<ref name="Time 2910">{{chú thích web |last1=Meixler |first1=Eli |title=Sri Lankan Strongman's Return Sparks 'Constitutional Crisis' |url=http://time.com/5437457/sri-lanka-mahinda-rajapaksa-president-crisis/ |website=Time |access-date =ngày 11 tháng 11 năm 2018 |language=en}}</ref>

Quyết định đột ngột của Sirisena đã tạo ra "bất ổn chính trị trong nước".<ref name="BBC 3110">{{chú thích web|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-46019280|title=Sri Lanka crisis: Fears of a 'bloodbath' in power struggle|publisher=BBC|access-date =ngày 31 tháng 10 năm 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181030132740/https://www.bbc.com/news/world-asia-46019280#|archive-date=ngày 30 tháng 10 năm 2018|url-status=live|df=dmy-all}}</ref><ref name="alja 2710">{{chú thích web |last1=Rasheed |first1=Zaheena |title=Sri Lanka president sacks prime minister, appoints Rajapaksa |url=https://www.aljazeera.com/news/2018/10/sri-lanka-president-sacks-prime-minister-appoints-rajapaksa-181026174208405.html |publisher=Aljazeera |access-date =ngày 31 tháng 10 năm 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181031003927/https://www.aljazeera.com/news/2018/10/sri-lanka-president-sacks-prime-minister-appoints-rajapaksa-181026174208405.html# |archive-date=ngày 31 tháng 10 năm 2018 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Wickremesinghe, đa số [[Quốc hội Sri Lanka|Quốc hội]], và các đảng đối lập đã từ chối thừa nhận việc ông bị loại bỏ và bổ nhiệm Rajapaksa, nói rằng động thái của Sirisena là vi hiến.<ref>{{chú thích web |title=The tale of two Prime Ministers |url=http://www.sundaytimes.lk/181028/news/the-tale-of-two-prime-ministers-317883.html |website=The Sunday Times Sri Lanka |access-date =ngày 11 tháng 11 năm 2018}}</ref> Wickremesinghe tuyên bố rằng ông vẫn chỉ huy đa số trong quốc hội và yêu cầu Chủ tịch Quốc hội Karu Jayasuriya triệu tập quốc hội ngay lập tức.<ref>{{chú thích web |url=https://tribune.com.pk/story/1834753/3-sri-lanka-president-sacks-pm-plunges-country-crisis/# |title=Sri Lanka President sacks PM, plunges country into crisis |access-date =ngày 28 tháng 10 năm 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181028102555/https://tribune.com.pk/story/1834753/3-sri-lanka-president-sacks-pm-plunges-country-crisis/# |archive-date=ngày 28 tháng 10 năm 2018 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Sirisena phớt lờ tất cả các kêu gọi để triệu tập quốc hội vào ngày 27 tháng 11 cuộc họp Quốc hội bị hoãn lại, nó bị trì hoãn cho đến ngày 16 tháng 11.<ref>{{chú thích web |url=http://www.dailymirror.lk/article/-Parliament-prorogued-157481.html#|title=Parliament prorogued |access-date =ngày 28 tháng 10 năm 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181028074017/http://www.dailymirror.lk/article/-Parliament-prorogued-157481.html# |archive-date=ngày 28 tháng 10 năm 2018 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Sau một nỗ lực hình thành một nội các mới với Rajapaksa làm thủ tướng thất bại, Sirisena giải tán quốc hội vào ngày 9 tháng 11. UNP tuyên bố động thái này vi hiến và sau đó [[Tòa án Tối cao Sri Lanka|Tòa án Tối cao]] ngưng giải thể này cho tới tháng 12 năm 2018.<ref>{{Chú thích web |url=http://www.sundaytimes.lk/article/1053948/unp-to-challenge-presidents-gazette-to-dissolve-parliament-on-monday |ngày truy cập=2018-11-13 |tựa đề=UNP to challenge President's gazette to dissolve Parliament on Monday |archive-date=2018-11-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181110154637/http://www.sundaytimes.lk/article/1053948/unp-to-challenge-presidents-gazette-to-dissolve-parliament-on-monday |url-status=dead }}</ref>
 
Rajapaksa là một nhân vật gây tranh cãi ở Sri Lanka kể từ cuộc [[nội chiến Sri Lanka]].<ref name="CNN 3110" /> Ông và gia đình thân thiết của ông đã bị buộc tội và hiện đang bị điều tra vì tham nhũng. Số phận của các vụ tham nhũng nhắm vào các thành viên của gia đình Rajapaksa, cùng với các cuộc điều tra về vụ giết các nhà báo và những người khác trong thời kỳ tổng thống Rajapaksa (2005–2015), thì chưa biết được do cuộc khủng hoảng hiện tại.<ref name="BBC 3110" /><ref>{{chú thích web |title=India scrambles to claw back ground in Sri Lanka after pro-China leader named PM |url=http://www.ft.lk/news/India-scrambles-to-claw-back-ground-in-Sri-Lanka-after-pro-China-leader-named-PM/56-665738 |website=t.lk |publisher=Wijeya Newspapers Ltd. |access-date =ngày 31 tháng 10 năm 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181030131243/http://www.ft.lk/news/India-scrambles-to-claw-back-ground-in-Sri-Lanka-after-pro-China-leader-named-PM/56-665738# |archive-date=ngày 30 tháng 10 năm 2018 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref>
==Bối cảnh==
===Nhiệm kỳ Tổng thống Rajapaksa===
Nhiệm kỳ Tổng thống của Mahinda Rajapaksa, từ năm 2005 đến 2015 là một chế độ ngày càng độc đoán,<ref>{{chú thích web |title=The Guardian view on the end of the Rajapaksa era in Sri Lanka {{!}} Editorial |url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2015/jan/11/guardian-view-on-end-of-rajapaksa-era-sri-lanka-sirisena |website=The Guardian |access-date =ngày 10 tháng 11 năm 2018 |language=en |date=ngày 11 tháng 1 năm 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180912212923/https://www.theguardian.com/commentisfree/2015/jan/11/guardian-view-on-end-of-rajapaksa-era-sri-lanka-sirisena# |archive-date=ngày 12 tháng 9 năm 2018 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> đặc trưng bởi các quyền con người đang giảm dần trong nước, chủ nghĩa độc lập, suy yếu của các tổ chức chính phủ, chậm tiến độ hòa giải dân tộc sau hậu quả của cuộc nội chiến Sri Lanka và quan hệ chặt chẽ với [[quan hệ Sri Lanka - Trung Quốc|Trung Quốc]].<ref name="NYT 2610" /> Trước khi làm tổng thống, Rajapaksa cũng từng là Thủ tướng. Năm 2009, Rajapaksa chấm dứt cuộc nội chiến kéo dài 27 năm của Sri Lanka, nhưng bị cáo buộc tội ác chiến tranh và lạm dụng nhân quyền.<ref name="BBC 2610" /><ref name="NYT 211">{{chú thích web |last1=Bastians |first1=Dharisha |last2=Gettleman |first2=Jeffrey |title=Bribery Accusations Deepen Turmoil in Sri Lanka |url=https://www.nytimes.com/2018/11/02/world/asia/sri-lanka-prime-minister-bribery-crisis.html |website=New York Times |access-date =ngày 3 tháng 11 năm 2018 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20181102220318/https://www.nytimes.com/2018/11/02/world/asia/sri-lanka-prime-minister-bribery-crisis.html# |archive-date=ngày 2 tháng 11 năm 2018 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Ở đỉnh cao quyền lực của ông Rajapaksa và gia đình ông kiểm soát 80 phần trăm ngân sách quốc gia, nơi Rajapaksa đồng thời làm bộ trưởng tài chính và bốn chức vụ nội các khác trên tổng thống, trong khi ba anh em của ông làm thư ký quốc phòng và bộ trưởng kinh tế và cảng và Chủ tịch Quốc hội. Nhiều người trong số đó, bao gồm cả các nhà báo, người chỉ trích anh ta thường biến mất. Theo [[Reuters]], hậu quả của cuộc [[nội chiến Sri Lanka]], Rajapaksa đã vay "hàng tỷ đô la" từ Trung Quốc để xây dựng các dự án cơ sở hạ tầng, mặc dù chúng có ít giá trị kinh tế cho đất nước.<ref name="News.com 1111">{{chú thích web |last1=Schneider |first1=Kate |title=$282 million airport has a huge problem |url=https://www.news.com.au/travel/travel-advice/flights/282-million-airport-has-a-huge-problem/news-story/e080d0b290141a2a9f4f84fc8827c353 |website=NewsComAu |access-date =ngày 11 tháng 11 năm 2018}}</ref><ref name="Bloomberg 1111">{{chú thích web |last1=Marlow |first1=Iain |title=Bloomberg - Are you a robot? |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/ngày 17 tháng 4 năm 2018/china-s-1-billion-white-elephant-the-port-ships-don-t-use |website=www.bloomberg.com |access-date =ngày 11 tháng 11 năm 2018}}</ref> Những dự án này được xem là những dự án trang điểm hay [[voi trắng (thuật ngữ)|voi trắng]].

===Bầu cử tổng thống năm 2015===
Để đối phó với nền dân chủ đang xuống cấp trong nước, Đảng Liên Hợp Quốc (UNP) cùng một số đảng và tổ chức dân sự đã ký Biên bản Ghi nhớ và quyết định ra khỏi Tổng thư ký Đảng Tự do Sri Lanka (SLFP), Maithripala Sirisena. Ứng cử viên chung cho cuộc bầu cử tổng thống năm 2015. Sirisena, một cựu bộ trưởng y tế dưới thời Rajapaksa, cam kết bổ nhiệm lãnh đạo UNP Ranil Wickremesinghe làm thủ tướng nếu ông thắng cuộc bầu cử.<ref name="NYT 2610">{{chú thích web |last1=Abi-Habib |first1=Maria |last2=Bastians |first2=Dharisha |title=Sri Lanka Faces Constitutional Crisis as President Unseats Prime Minister |url=https://www.nytimes.com/2018/10/26/world/asia/sri-lanka-political-crisis.html |website=The New York Times |access-date =ngày 31 tháng 10 năm 2018 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20181101015327/https://www.nytimes.com/2018/10/26/world/asia/sri-lanka-political-crisis.html# |archive-date=ngày 1 tháng 11 năm 2018 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref>

Sirisena thắng cuộc bầu cử tháng 1 năm 2015 và trở thành Tổng thống thứ 7 của Sri Lanka và bổ nhiệm Wickremesinghe làm Thủ tướng như đã hứa. Cuộc bầu cử tổng thống được theo sau bởi một cuộc bầu cử tổng nghị viện được tổ chức vào ngày 17 tháng 8 năm 2015, trong đó liên minh dẫn đầu UNP đã đạt được 106 ghế trong Quốc hội và thành lập Chính phủ quốc gia với một số bên khác. Wickremesinghe và UNP lên nắm quyền trách nhiệm đầy hứa hẹn cho những tội ác bị cáo buộc trong cuộc nội chiến Sri Lanka và trong thời kỳ tổng thống Rajapaksa. [2] Sau thất bại bầu cử năm 2015, Mahinda Rajapaksa đã tổ chức dịch vụ tình báo, Nghiên cứu và Phân tích tình báo của Ấn Độ (RAW) trong số những người chịu trách nhiệm thay đổi chế độ. Chính phủ Ấn Độ cũng hoan nghênh thất bại của Rajapaksa, tuyên bố rằng cựu lãnh đạo đã căng thẳng quan hệ với New Delhi trong khi di chuyển đất nước gần Bắc Kinh hơn. [<ref name="NYT 2610" />

Một chính phủ đoàn kết quốc gia được thành lập, đã thông qua Bản sửa đổi lần thứ 19 cho Hiến pháp Sri Lanka ngày 28 tháng 4 năm 2015, quy định rằng thủ tướng nên duy trì chức vụ nội các, trừ khi ông từ chức hoặc chấm dứt làm thành viên của quốc hội.<ref>{{chú thích web |title=Nineteenth Amendment to the Constitution of Sri Lanka |url=http://slembassyusa.org/downloads/19th_Amendment_E.pdf |publisher=Gazette of the Democratic Socialist Republic of Sri Lanka |access-date =ngày 31 tháng 10 năm 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180929113428/http://slembassyusa.org/downloads/19th_Amendment_E.pdf# |archive-date=ngày 29 tháng 9 năm 2018 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref>
==Tham khảo==
{{tham khảo}}

[[Thể loại:Sri Lanka 2018]]
[[Thể loại:Lịch sử Sri Lanka]]
[[Thể loại:Chính trị Sri Lanka]]
[[Thể loại:Khủng hoảng hiến pháp]]