Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Măng”

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
n Đã lùi lại sửa đổi của Nguyenvietdong (Thảo luận) quay về phiên bản cuối của NhacNy2412Bot
Thẻ: Lùi tất cả
Không có tóm lược sửa đổi
Thẻ: Thêm tập tin Thêm liên kết dưới Liên kết ngoài hoặc Tham khảo
Dòng 34: Dòng 34:
| note=[http://ndb.nal.usda.gov/ndb/search/list?qlookup=11026&format=Full Link to USDA Database entry]
| note=[http://ndb.nal.usda.gov/ndb/search/list?qlookup=11026&format=Full Link to USDA Database entry]
}}
}}
'''Măng''' (hay '''trúc duẫn''', theo [[Tiếng Trung Quốc|tiếng Hán]]: 竹筍) là các cây non mọc lên khỏi mặt đất của các loài [[tre]], bao gồm ''[[Tre mỡ|Bambusa vulgaris]]'' và ''[[Phyllostachys edulis]]''. Măng được sử dụng làm thực phẩm ở nhiều nước [[châu Á]]<ref>MiMi Aye. ''Noodle!: 100 Amazing Authentic Recipes''. A&C Black, 2014. {{ISBN|1472910613}}. tr 58</ref><ref>{{chú thích web|url=https://www.winnews.tv/news/6048|title="หน่อไม้" มีประโยชน์กว่าที่คิด..ลบความเชื่อผิด ๆ ออกจากใจ: ป้องกันมะเร็งลำไส้ ขับสารพิษใต้ผิวหนัง|date = ngày 1 tháng 8 năm 2016 |language=th|work=WINnews|author=Super Big Eagle!!}}</ref><ref name="dagoon1">{{chú thích sách|author=Jesse D. Dagoon|title =Applied nutrition and food technology|publisher =Rex Bookstore, Inc.|year =1989|url=https://books.google.com/books?id=qbJl1XYeKWgC|isbn =978-971-23-0505-4}}</ref><ref>{{chú thích web |title=Paklay (Sauteed Bamboo Shoots) |url=https://iloilofoodtrip.blogspot.com/2016/01/paklay-sauteed-bamboo-shoots.html |website=Iloilo Food Trip |access-date=ngày 18 tháng 10 năm 2019}}</ref> và được bán dưới nhiều hình thức như măng khô, măng tươi và măng đóng hộp.
'''Măng''' (hay '''trúc duẫn''', theo [[Tiếng Trung Quốc|tiếng Hán]]: 竹筍) là các cây non mọc lên khỏi mặt đất của các loài [[tre]], bao gồm ''[[Tre mỡ|Bambusa vulgaris]]'' và ''[[Phyllostachys edulis]]''. Măng được sử dụng làm thực phẩm ở nhiều nước [[châu Á]]<ref>MiMi Aye. ''Noodle!: 100 Amazing Authentic Recipes''. A&C Black, 2014. {{ISBN|1472910613}}. tr 58</ref><ref>{{chú thích web|url=https://www.winnews.tv/news/6048|title="หน่อไม้" มีประโยชน์กว่าที่คิด..ลบความเชื่อผิด ๆ ออกจากใจ: ป้องกันมะเร็งลำไส้ ขับสารพิษใต้ผิวหนัง|date = ngày 1 tháng 8 năm 2016 |language=th|work=WINnews|author=Super Big Eagle!!}}</ref><ref name="dagoon3">{{chú thích sách|author=Jesse D. Dagoon|title =Applied nutrition and food technology|publisher =Rex Bookstore, Inc.|year =1989|url=https://books.google.com/books?id=qbJl1XYeKWgC|isbn =978-971-23-0505-4}}</ref><ref>{{chú thích web |title=Paklay (Sauteed Bamboo Shoots) |url=https://iloilofoodtrip.blogspot.com/2016/01/paklay-sauteed-bamboo-shoots.html |website=Iloilo Food Trip |access-date=ngày 18 tháng 10 năm 2019}}</ref> và được bán dưới nhiều hình thức như măng khô, măng tươi và măng đóng hộp.


Măng tươi chứa [[Glycoside#Cyanogenic glycosides|glycoside cyanogenic]], chất độc tự nhiên cũng có trong [[sắn]].<ref>{{citation |title=Chất độc tự nhiên có trong rau và trái cây |url=http://www.cfs.gov.hk/english/programme/programme_rafs/programme_rafs_fc_02_05.html |publisher=Trung tâm An toàn Thực phẩm Chính phủ Hong Kong}}</ref> Các chất độc này phải được tiêu diệt bằng cách nấu kỹ, và vì lý do này, măng tươi được [[Sôi|đun sôi]] trước khi được sử dụng theo các cách khác. Các chất độc cũng bị tiêu diệt trong quá trình đóng hộp.
==Hình ảnh==
==Các loài được thu hoạch==
Hầu hết các măng tre non đều có thể ăn được sau khi được luộc để loại bỏ chất độc,<ref name="dransfield">{{cite book |editor1-first=S. |editor1-last=Dransfield |editor2-first=E.A. |editor2-last=Widjaja |title=Tre |publisher=Quỹ Prosea |series=Tài nguyên thực vật của Đông Nam Á Số 7 |year=1995 |pages=20–21 |isbn=90-73348-35-8 |url=https://edepot.wur.nl/411162}}</ref> nhưng chỉ khoảng một trăm loài hoặc ít hơn được thu hoạch thường xuyên để lấy măng. Những loài này thường thuộc về các loài cũng được trồng cho các mục đích sử dụng khác. Bao gồm:<ref name="Akinlabi">{{cite book |last1=Akinlabi |first1=Esther Titilayo |last2=Anane-Fenin |first2=Kwame |last3=Akwada |first3=Damenortey Richard |title=Tre: Thực vật đa dụng |date=2017 |publisher=Springer |isbn=9783319568089 |pages=205–213}}</ref><ref name="guadua">{{cite web |last1=Schröder |first1=Stéphane |title=Các loài Tre có thể ăn được |url=https://www.guaduabamboo.com/blog/edible-bamboo-species |website=Guadua Bamboo |access-date=25 April 2021}}</ref><ref>{{citation|title=Măng tre|publisher=Trường trung học Giasian Kaohsiung County|url=http://www.jxm.ks.edu.tw/produce/bamboo.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100627055030/http://www.jxm.ks.edu.tw/produce/bamboo.htm|archive-date=2010-06-27}}</ref><ref>{{citation |last=張 |first=瑞文 |publisher=ytower |title=Măng tre qua các mùa |url=http://www.ytower.com.tw/prj/prj_354/p1.asp}}</ref><ref name="CropForLife">{{cite web |title=107 loài Măng Tre có thể ăn được: Đặc điểm và khả năng ăn được |url=https://cropforlife.com/107-edible-bamboo-shoot-species-attributes-and-edibility/ |website=CropForLife |date=3 April 2021 |access-date=25 April 2021}}</ref>
*''[[Acidosasa]]'' – bản địa của [[Nam Trung Quốc]] và [[Việt Nam]]
:''[[Acidosasa edulis]]'' – đặc hữu của các tỉnh [[Fujian]], [[Zhejiang]] và [[Jiangxi]], Trung Quốc.
:''[[Acidosasa chinensis]]'' – đặc hữu của [[Guangdong]], Trung Quốc
''[[Bambusa]]'' – loại tre được thu hoạch phổ biến nhất ở châu Á nhiệt đới và cận nhiệt đới, phân bố từ [[Philippines]] đến [[Ấn Độ]], và từ [[Sumatra]] đến miền nam Trung Quốc.
:''[[Bambusa balcooa]]'' – bản địa của [[Ấn Độ]] đến [[Đông Nam Á]]
:''[[Bambusa bambos]]'' – bản địa của [[Nam Á]]
:''[[Bambusa beecheyana]]'' – bản địa của Nam Trung Quốc đến [[Đông Nam Á]] và [[Đài Loan]]
:''[[Bambusa blumeana]]'' – bản địa của [[Đông Nam Á]]
:''[[Bambusa gibboides]]'' – bản địa của Guangdong, Trung Quốc
:''[[Bambusa merrilliana]]'' – đặc hữu của Philippines<ref name="Ricohermoso">{{cite journal |last1=Ricohermoso |first1=Analeah L. |last2=Hadsall |first2=Annalee S. |last3=Caasi-Lit |first3=Merdelyn T. |title=Morphology-based Diagnostics of Edible Young Shoots of Bamboo Species (Subfamily Bambusoideae: Family Poaceae) from the Philippines |journal=10th World Bamboo Congress, Korea 2015 |date=2015 |url=https://worldbamboo.net/wbcx/Sessions/Theme%20Biology%20Morphology%20Taxonomy/Ricohermoso,%20Analeah%20L.,%20Annalee%20S.%20Hadsall,%20Merdelyn%20T.%20Caasi-Lit.pdf}}</ref>
:''[[Bambusa odashimae]]'' – đặc hữu của [[Đài Loan]]
:''[[Bambusa oldhamii]]'' – bản địa của [[Đài Loan]] và Nam Trung Quốc
:''[[Bambusa polymorpha]]'' – bản địa của [[Đông Nam Á]], [[Bangladesh]], và phía đông bắc [[Ấn Độ]].
:''[[Bambusa philippinensis]]'' – đặc hữu của Philippines<ref name="Ricohermoso"/>
:''[[Bambusa tulda]]'' – bản địa của khu vực [[Himalaya]], [[Yunnan]], và phía bắc [[Đông Nam Á]]
:''[[Bambusa tuldoides]]'' – bản địa của Guangdong, [[Guangxi]], và phía bắc [[Đông Nam Á]]
:''[[Bambusa vulgaris]]'' – bản địa của [[Đông Nam Á]] và Yunnan, Trung Quốc
*''[[Chimonobambusa]]'' – bản địa của Himalaya, [[Đông Nam Á]], Trung Quốc, và Nhật Bản
*''[[Dendrocalamus]]'' – bản địa của Nam Á nhiệt đới, [[Đông Nam Á]], và Nam Trung Quốc
:''[[Dendrocalamus asper]]'' – bản địa của Đông Nam Á
:''[[Dendrocalamus latiflorus]]'' – bản địa của Nam Trung Quốc và Đài Loan
:''[[Dendrocalamus membranaceus]]'' – bản địa của Đông Nam Á nhiệt đới
:''[[Dendrocalamus strictus]]'' – bản địa của Đông Nam Á nhiệt đới và Ấn Độ
''[[Gigantochloa]]'' – bản địa của châu Á nhiệt đới
:''[[Gigantochloa atter]]'' – bản địa của [[Đông Nam Á]]
:''[[Gigantochloa levis]]'' – bản địa của [[Đông Nam Á]]
''[[Phyllostachys]]'' – bản địa từ [[Himalayas]] tới Đông Á
:''[[Phyllostachys edulis]]'' – bản địa của Nam Trung Quốc và Đài Loan
:''[[Phyllostachys bambusoides]]'' – bản địa của Trung Quốc, Đài Loan, và Nhật Bản
:''[[Phyllostachys rivalis]]'' – chỉ có tại Trung Quốc
:''[[Phyllostachys vivax]]'' – chỉ có tại Trung Quốc
*''[[Sasa (plant)|Sasa]]'' – bản địa của [[Hàn Quốc]], [[Nhật Bản]], và phía đông [[Nga]] ([[Sakhalin]])
*:''[[Sasa kurilensis]]'' – bản địa của [[Hàn Quốc]], [[Nhật Bản]], và phía đông [[Nga]] ([[Sakhalin]])

Các mầm tre mới thu hoạch là nguồn cung cấp tốt của thiamin, niacin, vitamin A, vitamin B6 và vitamin E. Đã được báo cáo có 17 loại axit amin khác nhau, trong đó có 8 loại cần thiết cho con người. Lượng axit amin trong mầm tre hũ và lên men thấp hơn khi chế biến mới.<ref>[https://www.hindawi.com/journals/isrn/2014/679073/ Thông tin dinh dưỡng của mầm tre và việc sử dụng chúng như một loại thực phẩm truyền thống quan trọng ở Đông Bắc Ấn Độ]</ref>

==Công dụng==
===Ẩm thực===
[[File:Gathering Bamboo Shoots, by Suzuki Harunobu, 1765.jpg|thumb|Người phụ nữ đang thu hoạch mầm tre, bức tranh khắc gỗ của [[Suzuki Harunobu]], 1765]]
[[File:Boldhamii Shoots Sliced.PNG|thumb|right|[[wikt:steamed|Hấp]] mầm tre ''ryoku-chiku'' (''Bambusa oldhamii'')]]
[[File:Japanese Hosaki Menma.jpg|thumb|''"[[menma|Hosaki-Menma]]"'']]

====Đông Á====
Ở một số phần của [[Nhật Bản]], [[Trung Quốc]], và [[Đài Loan]], mầm của loài tre lớn ''[[Bambusa oldhamii]]'' được thu hoạch vào mùa xuân hoặc đầu mùa hè. Mầm non từ loài này được săn đón nhiều do có kết cấu giòn và vị ngọt.<ref name="tw">{{citation|title=香筍入菜 |publisher=行政院農業委員會 |url=http://kmweb.coa.gov.tw/subject/ct.asp?xItem=1022255&ctNode=3692&mp=263&kpi=0&hashid=}}</ref> Tuy nhiên, mầm già hơn có vị đắng và nên được thái mỏng và luộc trong một lượng lớn nước nhiều lần. Mầm tre sau khi luộc có thể ăn được. ''B. oldhamii'' được biết đến rộng rãi hơn như một loài tre không xâm lấn trong cảnh quan.

Mầm tre [[muối chua]], được sử dụng như một [[gia vị]], cũng có thể được làm từ [[củi]] của các mầm non. Ở Nhật Bản, ''[[menma]]'' là một loại topping phổ biến cho mì [[ramen]]. Ở Trung Quốc, mì ốc luosifen, một món ăn phổ biến từ [[Guangxi]], có mùi hôi nổi tiếng từ mầm tre muối chua.<ref>{{Cite web |url=https://edition.cnn.com/travel/article/china-food-luosifen-snail-rice-noodles-travel-intl-hnk/index.html |title=How the 'durian of soup' became the hippest dish in China}}</ref>

====Nam Á====
Ở [[Nepal]], mầm tre được sử dụng trong các món ăn đã nổi tiếng trong nước này hàng thế kỷ. Một món ăn phổ biến là ''tama'' (mầm tre lên men), được làm với khoai tây và đậu. Một bài hát phổ biến cũ của người Nepal nhắc đến ''tama'' như là "mẹ tôi yêu thích món rau chứa khoai tây, đậu, và ''tama''". Một số loại mầm tre phổ biến được trồng ở Himalaya Sikkim của Ấn Độ là ''[[Dendrocalamus hamiltonii]]'', ''[[Dendrocalamus sikkimensis]]'' và ''[[Bambusa tulda]]'', địa phương được biết đến với tên ''choya bans'', ''bhalu bans'' và ''karati bans''. Những loại mầm tre này có thể ăn được khi còn non. Những mầm tre này được thu thập, tách lá và luộc trong nước với bột nghệ trong vòng 10-15 phút để loại bỏ vị đắng của mầm tre, sau đó ''tama'' sẵn sàng để tiêu thụ. ''Tama'' thường được bán ở các chợ địa phương trong các tháng từ tháng 6 đến tháng 9 khi mầm tre non mọc lên.

Ở [[Assam]], mầm tre là một phần của ẩm thực truyền thống Assam. Chúng được gọi là ''khorisa'' và ''bah gaj'' trong tiếng Assam và "hen-up" trong [[Karbi people|Karbi]] ở [[Assam]].

Ở [[Karnataka]], [[Andhra Pradesh]], và phía bắc [[Tamilnadu]], mầm tre được sử dụng như một món ăn đặc biệt trong mùa mưa (do có sẵn theo mùa). Nó phổ biến ở khu vực [[Tulu Nadu|Tulunadu]] và [[Malnad]]. Nó được gọi là ''kanile'' hoặc '''kalale''' trong [[Tulu language|Tulu]], ''Veduru Kommulu'' trong [[Telugu language|Telugu]], và ''Moongil Kuruthu'' trong [[Tamil language|Tamil]]. Các mầm thường được thái và ngâm trong nước trong hai đến ba ngày, sau đó nước được tháo ra và thay mới hàng ngày để loại bỏ và loại bỏ độc tố. Nó cũng được sử dụng như một loại dưa muối. Nó được tiêu thụ như một món ăn ngon bởi tất cả các cộng đồng trong khu vực.

Ở khu vực [[Diyun]] của Arunachal Pradesh, người [[Chakma people|Chakma]] gọi chúng là ''bashchuri''. Phiên bản lên men được gọi là ''medukkeye'' và thường được phục vụ chiên với [[thịt heo]]. Mầm tre cũng có thể được lên men và bảo quản với giấm.

Ở [[Jharkhand]], Ấn Độ, mầm tre được sử dụng như một loại rau. Mầm non và mầm được bảo quản được biết đến với tên ''karil'' và ''shandhna'' tương ứng.<ref>{{Cite web |url=https://pandareviewz.com/jharkhand-food/ |title=14 Delectable Jharkhand Food Items You Must Try at least Once | Touch to the Tribal World. | Panda Reviewz – Discovering the Best of Food & Travel}}</ref>

Ở phía tây của [[Odisha]], Ấn Độ, chúng được biết đến với tên ''karadi'' và được sử dụng trong các món cà ri truyền thống như Ambila, pithou bhaja và dưa muối. Trong mùa mưa, nó có thể được tìm thấy nhiều trong rừng tre của khu bảo tồn động vật hoang dã Karlapat và chủ yếu được chế biến ở nhà bằng hạt mù tạt. Chúng có thể được bảo quản trong nhiều tháng trong một thùng chứa kín không khí. Chúng cũng được phơi khô dưới nắng để gia tăng thời hạn sử dụng và những mầm tre khô này được gọi là ''Hendua''. Các mầm khô được sử dụng trong các món cà ri của cá nướng, được gọi là ''Poda Macha''.

Ở [[Nagaland]], Ấn Độ, mầm tre được nấu ăn và ăn như một món ăn tươi hoặc lên men cho nhiều mục đích ẩm thực khác nhau. Mầm tre lên men thường được biết đến với tên ''bas tenga''. Việc nấu thịt lợn với một phần lớn mầm tre lên men rất phổ biến trong ẩm thực Nagaland.

Ở [[Manipur]], Ấn Độ, chúng được biết đến với tên ''u-soi''. Chúng cũng được lên men và bảo quản sau đó chúng được biết đến với tên ''soibum''. Chúng được sử dụng trong nhiều loại món ăn khác nhau – trong đó có ''iromba, ooti'' và ''kangshu, v.v.'' <ref>{{Cite web|title=Usoi|url=https://freshiesfresh.com/product/usoi/|access-date=2021-01-21|website=Freshies fresh welcome you|language=en-US}}</ref> Mầm tre lên men được bảo quản trong nhiều tháng được biết đến với tên ''soijin''. ''Soijin'' có thể được bảo quản đến 10 năm tại [[Andro, Imphal East|làng Andro]]. Thông thường, ''soijin'' hoặc ''usoi'' nằm trong một giỏ lớn làm từ tre. Tuy nhiên, chúng được bảo quản trong chén đất ở [[Andro, Imphal East|làng Andro]].

Ở [[Meghalaya]], mầm tre hoặc được sử dụng tươi hoặc lên men và làm thành dưa muối, canh với thịt heo hoặc cá khô, hoặc được nấu cà ri và gia vị với hạt mè hoặc làm thành một loại nước sốt với cá lên men. Đôi khi nó được nấu cùng với lá khoai mỡ và cá khô.

Ở [[Chittagong Hill Tracts]], Bangladesh, mầm tre là một món ăn truyền thống của người bản địa [[Jumma people]]. Cách chuẩn bị món ăn của họ bao gồm nhiều bước. Đầu tiên, mầm tre được thu thập từ rừng tre sau đó được tách lá và luộc trong nước. Sau đó, mầm tre được chuẩn bị với tôm chua, ớt, tỏi và muối.


====Đông Nam Á====
[[Tập tin:Bambooshootjf3760.JPG|thumb|Củ măng Filipino ''[[ginataáng labóng]]'', củ măng nấu trong nước cốt dừa]]
Ở [[Philippines]], củ măng chủ yếu được thu hoạch từ loại tre bolo (''Gigantochloa levis''), tre khổng lồ (''[[Dendrocalamus asper]]''), tre thông thường (''[[Bambusa vulgaris]]''), tre gai (''[[Bambusa blumeana]]''), và hai loài [[đặc hữu]], bayog (''Bambusa merrilliana'') và laak (''Bambusa philippinensis''). Những loài khác có giá trị kinh tế cũng được thu hoạch để lấy củ măng bao gồm kayali (''[[Gigantochloa atter]]''), tre đực (''[[Dendrocalamus strictus]]''), và các loại tre leo (''[[Dinochloa]]'' spp.) Một loài đặc hữu khác, tre lumampao hoặc bagakay (''Schizostachyum lumampao''), được sử dụng để làm ''[[sawali]]'' (sợi tre dệt), cũng được thu hoạch đôi khi để lấy củ măng.<ref name="Ricohermoso"/> Trong ẩm thực [[Filipino]], củ măng thường được gọi là ''labóng'' (có những tên gọi khác như ''rabong'', ''dabong'', hoặc ''tambo''). Hai món phổ biến nhất là ''[[ginataáng labóng]]'' (củ măng nấu trong nước cốt dừa và ớt) và ''[[dinengdeng]] na labóng'' (củ măng nấu trong ''[[bagoong|bagoóng]]'' cá và món hầm gồm đậu que, ''[[saluyot]]'', và ''[[tinapa]]''). Chúng cũng có thể được xào riêng hoặc với các thành phần khác như trong món ''[[paklay]]'', hoặc được chế biến thành ''[[lumpia]]'' chiên hoặc tươi. Củ măng cũng được chế biến thành ''[[atchara]]'', loại mứt ngọt truyền thống thường được làm từ đu đủ.<ref name="dagoon1">{{cite book |author=Jesse D. Dagoon |title=Applied nutrition and food technology |publisher=Rex Bookstore, Inc. |year=1989 |url=https://books.google.com/books?id=qbJl1XYeKWgC |isbn=978-971-23-0505-4}}</ref><ref>{{cite web |title=Paklay (Sauteed Bamboo Shoots) |url=https://iloilofoodtrip.blogspot.com/2016/01/paklay-sauteed-bamboo-shoots.html |website=Iloilo Food Trip |access-date=18 October 2019}}</ref>
[[Tập tin:Yam no mai.jpg|thumb|left|''Yam no mai'', một món [[salad]] miền bắc [[Thái Lan]] được làm từ củ măng luộc]]
Trong ẩm thực [[Thái Lan]], củ măng được gọi là ''no mai''. Nó có thể được sử dụng trong các món xào, các món súp như ''[[tom kha kai]]'', [[cà ri Thái|cà ri]], [https://lamthuongfood.com/mang-nua-kho/ măng nứa khô] như ''[[kaeng tai pla]]'', cũng như trong các món [[salad Thái|salad]] như ''[[sup no-mai]]''. Một số món yêu cầu củ măng tươi, trong khi một số khác yêu cầu củ măng ngâm muối (''no mai dong'').<ref>{{cite web|url=https://www.winnews.tv/news/6048|title="หน่อไม้" มีประโยชน์กว่าที่คิด..ลบความเชื่อผิด ๆ ออกจากใจ : ป้องกันมะเร็งลำไส้ ขับสารพิษใต้ผิวหนัง|date=2016-08-01|language=th|work=WINnews|author=Super Big Eagle!!}}</ref>

Trong ẩm thực [[Việt Nam]], củ măng băm mỏng được sử dụng một mình hoặc kết hợp với các loại rau khác trong nhiều món rau xào. Nó cũng có thể được sử dụng làm thành phần rau duy nhất trong mì xào thịt heo. Mì gà vịt và măng (''Bún măng vịt'')<ref>MiMi Aye. ''Noodle!: 100 Amazing Authentic Recipes''. A&C Black, 2014. {{ISBN|1472910613}}. Trang 58</ref> cũng là một món mì nổi tiếng ở Việt Nam.

[[Tập tin:Talabaw (cropped).jpg|thumb|''Talabaw'' của người [[Karen people|Karen]] ở [[Myanmar]]]]
Ở [[Myanmar]], củ măng được gọi là ''hmyit'' ({{lang-my|မျှစ်}}). Chúng có thể được sử dụng trong một loại súp gọi là ''myahait hcaut tar la bot'' hoặc [[talabaw]], súp măng. Quá trình chuẩn bị món này thường bao gồm ba bước. Đầu tiên, củ măng được thu thập từ khu rừng tre. Tre có thể được tìm thấy trên khắp Myanmar, nhưng củ măng từ hai vùng phía bắc nhất ([[Kachin State]] và [[Sagaing Region]]) mềm và ngon. Sau đó, củ măng được luộc trong nước và sau đó có thể được nấu với bột cà ri, bột gạo và các thành phần khác như cá [[Snakehead (fish)|Snakehead]] và lá húng quế. Một lượng nhỏ gạo và một số lát thịt hoặc hải sản cũng có thể được thêm vào.<ref name="mmtime">{{Cite news |date=11 September 2019 |title=Top Ten Kayin things to experience |work=[[The Myanmar Times]] |url=https://www.mmtimes.com/news/top-ten-kayin-things-experience.html?qt-social_plugin=1 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20220827185136/https://www.mmtimes.com/news/top-ten-kayin-things-experience.html |archive-date=27 December 2022}}</ref><ref name="kyaw">{{Cite web |last=Kyaw |first=Min Ye |date=2018-07-17 |title=Ethnic recipe: Karen Tarlapaw soup |url=https://www.myanmore.com/2018/07/ethnic-recipe-karen-tarlapaw-soup/ |access-date=2022-12-26 |website=[[Myanmore Magazine]] |language=en-US}}</ref><ref name="locpass">{{Cite web |title=Traditional Foods of Kayin State, Myanmar |url=https://www.mylocalpassion.com/posts/traditional-foods-of-kayin-state |access-date=2022-12-27 |website=MyLocal Passion}}</ref><ref name=":1">{{Cite web |title=ရာသီစာကရင့်ရိုးရာမျှစ်တာလပေါ့ဟင်း |url=https://www.bnionline.net/mm/news-5895.html |access-date=2023-01-11 |website=BNI |language=my}}</ref> Súp truyền thống này được người [[Karen people|Karen]] sử dụng như một món phụ kèm với cơm, mà không phải lúc nào cũng dễ dàng hoặc rẻ tiền để có được.<ref name="dine">{{Cite web |last=Duwun |title=ကရင်မိသားစုတွေရဲ့ထမင်းဝိုင်းမှာ မပါမဖြစ်တာလပေါဟင်းတစ်ခွက် |url=https://www.duwun.com.mm/article/p-id49930 |access-date=2022-12-27 |website=Duwun}}</ref> Talabaw là một trong những loại súp nổi tiếng nhất ở Myanmar và được coi là món chính trong ẩm thực của người [[Karen people|Karen]].<ref name="dine" /> Một món ăn khác sử dụng củ măng trong ẩm thực [[Miến]] là món cà ri củ măng chua gọi là ''hmyit chin hin'' (မျှစ်ချဉ်ဟင်း), một món đặc sản của [[Naypyidaw]] ở miền trung Myanmar.<ref>{{Cite web |last=Myanmar |first=MyFood |title=မျှစ်ချဉ်ဟင်းလျာ |url=https://myfoodmyanmar.com/braised-spring-bamboo-shoots/ |access-date=2023-01-12 |website=MyFood Myanmar |language=en-US}}</ref>

Ở [[Indonesia]], củ măng được cắt mỏng và luộc với nước cốt dừa và gia vị để tạo ra món ''gulai rebung''. Các món khác sử dụng củ măng bao gồm ''[[sayur lodeh]]'' (rau hỗn hợp trong nước cốt dừa) và ''lun pia'' (đôi khi được viết là ''[[lumpia]]'': củ măng trộn với rau và được chiên). Các cành tre của một số loài chứa [[cyanide]]cần được rửa hoặc luộc để loại bỏ trước khi ăn một cách an toàn. Việc cắt củ măng mỏng giúp quá trình rửa sạch này diễn ra tốt hơn.
==Bộ sưu tập ảnh==
<gallery>
<gallery>
File:Bamboo sprouts in basket.jpg|Măng tươi sau khi được thu hoạch
Tập tin:Japanese Hosaki Menma.jpg|Một bát măng xào
File:BambooShoot.JPG|Măng đang mọc từ mặt đất
File:Big Bamboo Shoot (Joi Ito).jpg|Măng đã quá già để ăn
File:TakenokoBambooSprouts.jpg|Măng được bán tại một siêu thị ở Nhật Bản
File:Thorny Bamboo.jpg|Sự phát triển của măng trên vùng đất bằng thấp ở [[:vi:Taiwan|Đài Loan]].
File:Brotes de bambú enlatados.JPG|Măng hủy.
File:たけのこ (3536667758).jpg|Các loại măng trong một cửa hàng ở Nhật Bản
File:Bamboo Shoot.jpg|Măng được bán ở Kathmandu, Nepal.
</gallery>
</gallery>

==Tham khảo==
==Tham khảo==
{{tham khảo|30em}}
{{tham khảo|30em}}

Phiên bản lúc 08:15, ngày 9 tháng 7 năm 2023

Bài này viết về cây non của tre. Đối với măng tây, xem Măng tây.
Măng
Măng tre ăn được
Tên tiếng Trung
Phồn thể竹筍
Giản thể竹笋
Tên tiếng Triều Tiên
Hangul
죽순, 대나무싹
Tên tiếng Nhật
Kanji竹の子 hay 筍
Kanaタケノコ
Tên tiếng Nepal
Nepalतामा (Tama)
Tên tiếng Việt
Việtmăng
Tên tiếng Tagalog
Tagaloglabóng or tambô
Tên tiếng Assam
Assamবাঁহ গাজ/খৰিচা (bah gaj/khorisa)
Măng tre tươi
Giá trị dinh dưỡng cho mỗi 100 g (3,5 oz)
Năng lượng115 kJ (27 kcal)
5.2 g
Đường3 g
Chất xơ2.2 g
0.3 g
2.6 g
VitaminLượng
%DV†
Thiamine (B1)
13%
0.15 mg
Riboflavin (B2)
5%
0.07 mg
Niacin (B3)
4%
0.6 mg
Acid pantothenic (B5)
3%
0.161 mg
Vitamin B6
14%
0.24 mg
Folate (B9)
2%
7 μg
Vitamin C
4%
4 mg
Vitamin E
7%
1 mg
Chất khoángLượng
%DV†
Sắt
3%
0.5 mg
Mangan
11%
0.262 mg
Phosphor
5%
59 mg
Kali
18%
533 mg
Kẽm
10%
1.1 mg
Link to USDA Database entry
† Tỷ lệ phần trăm được ước tính dựa trên khuyến nghị Hoa Kỳ dành cho người trưởng thành,[1] ngoại trừ kali, được ước tính dựa trên khuyến nghị của chuyên gia từ Học viện Quốc gia.[2]

Măng (hay trúc duẫn, theo tiếng Hán: 竹筍) là các cây non mọc lên khỏi mặt đất của các loài tre, bao gồm Bambusa vulgaris và Phyllostachys edulis. Măng được sử dụng làm thực phẩm ở nhiều nước châu Á[3][4][5][6] và được bán dưới nhiều hình thức như măng khô, măng tươi và măng đóng hộp.

Măng tươi chứa glycoside cyanogenic, chất độc tự nhiên cũng có trong sắn.[7] Các chất độc này phải được tiêu diệt bằng cách nấu kỹ, và vì lý do này, măng tươi được đun sôi trước khi được sử dụng theo các cách khác. Các chất độc cũng bị tiêu diệt trong quá trình đóng hộp.

Các loài được thu hoạch

Hầu hết các măng tre non đều có thể ăn được sau khi được luộc để loại bỏ chất độc,[8] nhưng chỉ khoảng một trăm loài hoặc ít hơn được thu hoạch thường xuyên để lấy măng. Những loài này thường thuộc về các loài cũng được trồng cho các mục đích sử dụng khác. Bao gồm:[9][10][11][12][13]

Acidosasa edulis – đặc hữu của các tỉnh Fujian, Zhejiang và Jiangxi, Trung Quốc.
Acidosasa chinensis – đặc hữu của Guangdong, Trung Quốc

Bambusa – loại tre được thu hoạch phổ biến nhất ở châu Á nhiệt đới và cận nhiệt đới, phân bố từ Philippines đến Ấn Độ, và từ Sumatra đến miền nam Trung Quốc.

Bambusa balcooa – bản địa của Ấn Độ đến Đông Nam Á
Bambusa bambos – bản địa của Nam Á
Bambusa beecheyana – bản địa của Nam Trung Quốc đến Đông Nam Á và Đài Loan
Bambusa blumeana – bản địa của Đông Nam Á
Bambusa gibboides – bản địa của Guangdong, Trung Quốc
Bambusa merrilliana – đặc hữu của Philippines[14]
Bambusa odashimae – đặc hữu của Đài Loan
Bambusa oldhamii – bản địa của Đài Loan và Nam Trung Quốc
Bambusa polymorpha – bản địa của Đông Nam Á, Bangladesh, và phía đông bắc Ấn Độ.
Bambusa philippinensis – đặc hữu của Philippines[14]
Bambusa tulda – bản địa của khu vực Himalaya, Yunnan, và phía bắc Đông Nam Á
Bambusa tuldoides – bản địa của Guangdong, Guangxi, và phía bắc Đông Nam Á
Bambusa vulgaris – bản địa của Đông Nam Á và Yunnan, Trung Quốc
Dendrocalamus asper – bản địa của Đông Nam Á
Dendrocalamus latiflorus – bản địa của Nam Trung Quốc và Đài Loan
Dendrocalamus membranaceus – bản địa của Đông Nam Á nhiệt đới
Dendrocalamus strictus – bản địa của Đông Nam Á nhiệt đới và Ấn Độ

Gigantochloa – bản địa của châu Á nhiệt đới

Gigantochloa atter – bản địa của Đông Nam Á
Gigantochloa levis – bản địa của Đông Nam Á

Phyllostachys – bản địa từ Himalayas tới Đông Á

Phyllostachys edulis – bản địa của Nam Trung Quốc và Đài Loan
Phyllostachys bambusoides – bản địa của Trung Quốc, Đài Loan, và Nhật Bản
Phyllostachys rivalis – chỉ có tại Trung Quốc
Phyllostachys vivax – chỉ có tại Trung Quốc

Các mầm tre mới thu hoạch là nguồn cung cấp tốt của thiamin, niacin, vitamin A, vitamin B6 và vitamin E. Đã được báo cáo có 17 loại axit amin khác nhau, trong đó có 8 loại cần thiết cho con người. Lượng axit amin trong mầm tre hũ và lên men thấp hơn khi chế biến mới.[15]

Công dụng

Ẩm thực

Người phụ nữ đang thu hoạch mầm tre, bức tranh khắc gỗ của Suzuki Harunobu, 1765
Hấp mầm tre ryoku-chiku (Bambusa oldhamii)
"Hosaki-Menma"

Đông Á

Ở một số phần của Nhật Bản, Trung Quốc, và Đài Loan, mầm của loài tre lớn Bambusa oldhamii được thu hoạch vào mùa xuân hoặc đầu mùa hè. Mầm non từ loài này được săn đón nhiều do có kết cấu giòn và vị ngọt.[16] Tuy nhiên, mầm già hơn có vị đắng và nên được thái mỏng và luộc trong một lượng lớn nước nhiều lần. Mầm tre sau khi luộc có thể ăn được. B. oldhamii được biết đến rộng rãi hơn như một loài tre không xâm lấn trong cảnh quan.

Mầm tre muối chua, được sử dụng như một gia vị, cũng có thể được làm từ củi của các mầm non. Ở Nhật Bản, menma là một loại topping phổ biến cho mì ramen. Ở Trung Quốc, mì ốc luosifen, một món ăn phổ biến từ Guangxi, có mùi hôi nổi tiếng từ mầm tre muối chua.[17]

Nam Á

Ở Nepal, mầm tre được sử dụng trong các món ăn đã nổi tiếng trong nước này hàng thế kỷ. Một món ăn phổ biến là tama (mầm tre lên men), được làm với khoai tây và đậu. Một bài hát phổ biến cũ của người Nepal nhắc đến tama như là "mẹ tôi yêu thích món rau chứa khoai tây, đậu, và tama". Một số loại mầm tre phổ biến được trồng ở Himalaya Sikkim của Ấn Độ là Dendrocalamus hamiltonii, Dendrocalamus sikkimensis và Bambusa tulda, địa phương được biết đến với tên choya bans, bhalu bans và karati bans. Những loại mầm tre này có thể ăn được khi còn non. Những mầm tre này được thu thập, tách lá và luộc trong nước với bột nghệ trong vòng 10-15 phút để loại bỏ vị đắng của mầm tre, sau đó tama sẵn sàng để tiêu thụ. Tama thường được bán ở các chợ địa phương trong các tháng từ tháng 6 đến tháng 9 khi mầm tre non mọc lên.

Ở Assam, mầm tre là một phần của ẩm thực truyền thống Assam. Chúng được gọi là khorisa và bah gaj trong tiếng Assam và "hen-up" trong Karbi ở Assam.

Ở Karnataka, Andhra Pradesh, và phía bắc Tamilnadu, mầm tre được sử dụng như một món ăn đặc biệt trong mùa mưa (do có sẵn theo mùa). Nó phổ biến ở khu vực Tulunadu và Malnad. Nó được gọi là kanile hoặc kalale trong Tulu, Veduru Kommulu trong Telugu, và Moongil Kuruthu trong Tamil. Các mầm thường được thái và ngâm trong nước trong hai đến ba ngày, sau đó nước được tháo ra và thay mới hàng ngày để loại bỏ và loại bỏ độc tố. Nó cũng được sử dụng như một loại dưa muối. Nó được tiêu thụ như một món ăn ngon bởi tất cả các cộng đồng trong khu vực.

Ở khu vực Diyun của Arunachal Pradesh, người Chakma gọi chúng là bashchuri. Phiên bản lên men được gọi là medukkeye và thường được phục vụ chiên với thịt heo. Mầm tre cũng có thể được lên men và bảo quản với giấm.

Ở Jharkhand, Ấn Độ, mầm tre được sử dụng như một loại rau. Mầm non và mầm được bảo quản được biết đến với tên karil và shandhna tương ứng.[18]

Ở phía tây của Odisha, Ấn Độ, chúng được biết đến với tên karadi và được sử dụng trong các món cà ri truyền thống như Ambila, pithou bhaja và dưa muối. Trong mùa mưa, nó có thể được tìm thấy nhiều trong rừng tre của khu bảo tồn động vật hoang dã Karlapat và chủ yếu được chế biến ở nhà bằng hạt mù tạt. Chúng có thể được bảo quản trong nhiều tháng trong một thùng chứa kín không khí. Chúng cũng được phơi khô dưới nắng để gia tăng thời hạn sử dụng và những mầm tre khô này được gọi là Hendua. Các mầm khô được sử dụng trong các món cà ri của cá nướng, được gọi là Poda Macha.

Ở Nagaland, Ấn Độ, mầm tre được nấu ăn và ăn như một món ăn tươi hoặc lên men cho nhiều mục đích ẩm thực khác nhau. Mầm tre lên men thường được biết đến với tên bas tenga. Việc nấu thịt lợn với một phần lớn mầm tre lên men rất phổ biến trong ẩm thực Nagaland.

Ở Manipur, Ấn Độ, chúng được biết đến với tên u-soi. Chúng cũng được lên men và bảo quản sau đó chúng được biết đến với tên soibum. Chúng được sử dụng trong nhiều loại món ăn khác nhau – trong đó có iromba, ooti và kangshu, v.v. [19] Mầm tre lên men được bảo quản trong nhiều tháng được biết đến với tên soijin. Soijin có thể được bảo quản đến 10 năm tại làng Andro. Thông thường, soijin hoặc usoi nằm trong một giỏ lớn làm từ tre. Tuy nhiên, chúng được bảo quản trong chén đất ở làng Andro.

Ở Meghalaya, mầm tre hoặc được sử dụng tươi hoặc lên men và làm thành dưa muối, canh với thịt heo hoặc cá khô, hoặc được nấu cà ri và gia vị với hạt mè hoặc làm thành một loại nước sốt với cá lên men. Đôi khi nó được nấu cùng với lá khoai mỡ và cá khô.

Ở Chittagong Hill Tracts, Bangladesh, mầm tre là một món ăn truyền thống của người bản địa Jumma people. Cách chuẩn bị món ăn của họ bao gồm nhiều bước. Đầu tiên, mầm tre được thu thập từ rừng tre sau đó được tách lá và luộc trong nước. Sau đó, mầm tre được chuẩn bị với tôm chua, ớt, tỏi và muối.


Đông Nam Á

Củ măng Filipino ginataáng labóng, củ măng nấu trong nước cốt dừa

Ở Philippines, củ măng chủ yếu được thu hoạch từ loại tre bolo (Gigantochloa levis), tre khổng lồ (Dendrocalamus asper), tre thông thường (Bambusa vulgaris), tre gai (Bambusa blumeana), và hai loài đặc hữu, bayog (Bambusa merrilliana) và laak (Bambusa philippinensis). Những loài khác có giá trị kinh tế cũng được thu hoạch để lấy củ măng bao gồm kayali (Gigantochloa atter), tre đực (Dendrocalamus strictus), và các loại tre leo (Dinochloa spp.) Một loài đặc hữu khác, tre lumampao hoặc bagakay (Schizostachyum lumampao), được sử dụng để làm sawali (sợi tre dệt), cũng được thu hoạch đôi khi để lấy củ măng.[14] Trong ẩm thực Filipino, củ măng thường được gọi là labóng (có những tên gọi khác như rabong, dabong, hoặc tambo). Hai món phổ biến nhất là ginataáng labóng (củ măng nấu trong nước cốt dừa và ớt) và dinengdeng na labóng (củ măng nấu trong bagoóng cá và món hầm gồm đậu que, saluyot, và tinapa). Chúng cũng có thể được xào riêng hoặc với các thành phần khác như trong món paklay, hoặc được chế biến thành lumpia chiên hoặc tươi. Củ măng cũng được chế biến thành atchara, loại mứt ngọt truyền thống thường được làm từ đu đủ.[20][21]

Yam no mai, một món salad miền bắc Thái Lan được làm từ củ măng luộc

Trong ẩm thực Thái Lan, củ măng được gọi là no mai. Nó có thể được sử dụng trong các món xào, các món súp như tom kha kai, cà ri, măng nứa khô như kaeng tai pla, cũng như trong các món salad như sup no-mai. Một số món yêu cầu củ măng tươi, trong khi một số khác yêu cầu củ măng ngâm muối (no mai dong).[22]

Trong ẩm thực Việt Nam, củ măng băm mỏng được sử dụng một mình hoặc kết hợp với các loại rau khác trong nhiều món rau xào. Nó cũng có thể được sử dụng làm thành phần rau duy nhất trong mì xào thịt heo. Mì gà vịt và măng (Bún măng vịt)[23] cũng là một món mì nổi tiếng ở Việt Nam.

Talabaw của người Karen ở Myanmar

Ở Myanmar, củ măng được gọi là hmyit (tiếng Miến Điện: မျှစ်). Chúng có thể được sử dụng trong một loại súp gọi là myahait hcaut tar la bot hoặc talabaw, súp măng. Quá trình chuẩn bị món này thường bao gồm ba bước. Đầu tiên, củ măng được thu thập từ khu rừng tre. Tre có thể được tìm thấy trên khắp Myanmar, nhưng củ măng từ hai vùng phía bắc nhất (Kachin State và Sagaing Region) mềm và ngon. Sau đó, củ măng được luộc trong nước và sau đó có thể được nấu với bột cà ri, bột gạo và các thành phần khác như cá Snakehead và lá húng quế. Một lượng nhỏ gạo và một số lát thịt hoặc hải sản cũng có thể được thêm vào.[24][25][26][27] Súp truyền thống này được người Karen sử dụng như một món phụ kèm với cơm, mà không phải lúc nào cũng dễ dàng hoặc rẻ tiền để có được.[28] Talabaw là một trong những loại súp nổi tiếng nhất ở Myanmar và được coi là món chính trong ẩm thực của người Karen.[28] Một món ăn khác sử dụng củ măng trong ẩm thực Miến là món cà ri củ măng chua gọi là hmyit chin hin (မျှစ်ချဉ်ဟင်း), một món đặc sản của Naypyidaw ở miền trung Myanmar.[29]

Ở Indonesia, củ măng được cắt mỏng và luộc với nước cốt dừa và gia vị để tạo ra món gulai rebung. Các món khác sử dụng củ măng bao gồm sayur lodeh (rau hỗn hợp trong nước cốt dừa) và lun pia (đôi khi được viết là lumpia: củ măng trộn với rau và được chiên). Các cành tre của một số loài chứa cyanidecần được rửa hoặc luộc để loại bỏ trước khi ăn một cách an toàn. Việc cắt củ măng mỏng giúp quá trình rửa sạch này diễn ra tốt hơn.

Bộ sưu tập ảnh

  • Măng tươi sau khi được thu hoạch
    Măng tươi sau khi được thu hoạch
  • Măng đang mọc từ mặt đất
    Măng đang mọc từ mặt đất
  • Măng đã quá già để ăn
    Măng đã quá già để ăn
  • Măng được bán tại một siêu thị ở Nhật Bản
    Măng được bán tại một siêu thị ở Nhật Bản
  • Sự phát triển của măng trên vùng đất bằng thấp ở Đài Loan.
    Sự phát triển của măng trên vùng đất bằng thấp ở Đài Loan.
  • Măng hủy.
    Măng hủy.
  • Các loại măng trong một cửa hàng ở Nhật Bản
    Các loại măng trong một cửa hàng ở Nhật Bản
  • Măng được bán ở Kathmandu, Nepal.
    Măng được bán ở Kathmandu, Nepal.

Tham khảo

  1. ^ United States Food and Drug Administration (2024). “Daily Value on the Nutrition and Supplement Facts Labels”. Truy cập ngày 28 tháng 3 năm 2024.
  2. ^ National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine; Health and Medicine Division; Food and Nutrition Board; Committee to Review the Dietary Reference Intakes for Sodium and Potassium (2019). Oria, Maria; Harrison, Meghan; Stallings, Virginia A. (biên tập). Dietary Reference Intakes for Sodium and Potassium. The National Academies Collection: Reports funded by National Institutes of Health. Washington (DC): National Academies Press (US). ISBN 978-0-309-48834-1. PMID 30844154.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
  3. ^ MiMi Aye. Noodle!: 100 Amazing Authentic Recipes. A&C Black, 2014. ISBN 1472910613. tr 58
  4. ^ Super Big Eagle!! (ngày 1 tháng 8 năm 2016). “"หน่อไม้" มีประโยชน์กว่าที่คิด..ลบความเชื่อผิด ๆ ออกจากใจ: ป้องกันมะเร็งลำไส้ ขับสารพิษใต้ผิวหนัง”. WINnews (bằng tiếng Thái).
  5. ^ Jesse D. Dagoon (1989). Applied nutrition and food technology. Rex Bookstore, Inc. ISBN 978-971-23-0505-4.
  6. ^ “Paklay (Sauteed Bamboo Shoots)”. Iloilo Food Trip. Truy cập ngày 18 tháng 10 năm 2019.
  7. ^ Chất độc tự nhiên có trong rau và trái cây, Trung tâm An toàn Thực phẩm Chính phủ Hong Kong
  8. ^ Dransfield, S.; Widjaja, E.A. biên tập (1995). Tre. Tài nguyên thực vật của Đông Nam Á Số 7. Quỹ Prosea. tr. 20–21. ISBN 90-73348-35-8.
  9. ^ Akinlabi, Esther Titilayo; Anane-Fenin, Kwame; Akwada, Damenortey Richard (2017). Tre: Thực vật đa dụng. Springer. tr. 205–213. ISBN 9783319568089.
  10. ^ Schröder, Stéphane. “Các loài Tre có thể ăn được”. Guadua Bamboo. Truy cập ngày 25 tháng 4 năm 2021.
  11. ^ Măng tre, Trường trung học Giasian Kaohsiung County, Bản gốc lưu trữ ngày 27 tháng 6 năm 2010
  12. ^ 張, 瑞文, Măng tre qua các mùa, ytower
  13. ^ “107 loài Măng Tre có thể ăn được: Đặc điểm và khả năng ăn được”. CropForLife. 3 tháng 4 năm 2021. Truy cập ngày 25 tháng 4 năm 2021.
  14. ^ a b c Ricohermoso, Analeah L.; Hadsall, Annalee S.; Caasi-Lit, Merdelyn T. (2015). “Morphology-based Diagnostics of Edible Young Shoots of Bamboo Species (Subfamily Bambusoideae: Family Poaceae) from the Philippines” (PDF). 10th World Bamboo Congress, Korea 2015.
  15. ^ Thông tin dinh dưỡng của mầm tre và việc sử dụng chúng như một loại thực phẩm truyền thống quan trọng ở Đông Bắc Ấn Độ
  16. ^ 香筍入菜, 行政院農業委員會
  17. ^ “How the 'durian of soup' became the hippest dish in China”.
  18. ^ “14 Delectable Jharkhand Food Items You Must Try at least Once”. Đã bỏ qua văn bản “Touch to the Tribal World.” (trợ giúp); Đã bỏ qua văn bản “Panda Reviewz – Discovering the Best of Food & Travel” (trợ giúp)
  19. ^ “Usoi”. Freshies fresh welcome you (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 21 tháng 1 năm 2021.
  20. ^ Jesse D. Dagoon (1989). Applied nutrition and food technology. Rex Bookstore, Inc. ISBN 978-971-23-0505-4.
  21. ^ “Paklay (Sauteed Bamboo Shoots)”. Iloilo Food Trip. Truy cập ngày 18 tháng 10 năm 2019.
  22. ^ Super Big Eagle!! (1 tháng 8 năm 2016). “"หน่อไม้" มีประโยชน์กว่าที่คิด..ลบความเชื่อผิด ๆ ออกจากใจ : ป้องกันมะเร็งลำไส้ ขับสารพิษใต้ผิวหนัง”. WINnews (bằng tiếng Thái).
  23. ^ MiMi Aye. Noodle!: 100 Amazing Authentic Recipes. A&C Black, 2014. ISBN 1472910613. Trang 58
  24. ^ “Top Ten Kayin things to experience”. The Myanmar Times. 11 tháng 9 năm 2019. Bản gốc lưu trữ ngày 27 tháng 12 năm 2022.
  25. ^ Kyaw, Min Ye (17 tháng 7 năm 2018). “Ethnic recipe: Karen Tarlapaw soup”. Myanmore Magazine (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 26 tháng 12 năm 2022.
  26. ^ “Traditional Foods of Kayin State, Myanmar”. MyLocal Passion. Truy cập ngày 27 tháng 12 năm 2022.
  27. ^ “ရာသီစာကရင့်ရိုးရာမျှစ်တာလပေါ့ဟင်း”. BNI (bằng tiếng Miến Điện). Truy cập ngày 11 tháng 1 năm 2023.
  28. ^ a b Duwun. “ကရင်မိသားစုတွေရဲ့ထမင်းဝိုင်းမှာ မပါမဖြစ်တာလပေါဟင်းတစ်ခွက်”. Duwun. Truy cập ngày 27 tháng 12 năm 2022.
  29. ^ Myanmar, MyFood. “မျှစ်ချဉ်ဟင်းလျာ”. MyFood Myanmar (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 12 tháng 1 năm 2023.

Liên kết ngoài

Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Măng&oldid=70422814”