Xem mã nguồn của Cung điện Staszic

{{Thông tin công trình xây dựng|image=Warszawa, ul. Nowy Świat 72-74 20170517 001.jpg|caption=Cung điện Staszic, vị trí của [[Polish Academy of Sciences]]}} '''Cung điện Staszic''' ({{Lang-pl|Pałac Staszica}}, {{IPA-pl|ˈpawat͡s staˈʂit͡sa|IPA}}) là một tòa nhà tại số 72 [[phố Nowy Świat]], [[Warszawa|Warsaw]], Ba Lan. Đây là trụ sở của [[Viện Hàn lâm Khoa học Ba Lan]].

== Lịch sử ==

=== Nguồn gốc ===
Lịch sử của Cung điện Staszic bắt đầu từ năm 1620, khi vua [[Zygmunt III Waza|Zygmunt III của Ba Lan]] ra lệnh xây dựng một nhà nguyện [[Chính thống giáo Đông phương|Chính thống giáo phương Đông]] nhỏ, như một nơi chôn cất thích hợp cho cựu [[Sa hoàng]] Vasili IV của Nga và anh trai của ông, Dmitry Shuisky, người đã qua đời tại Ba Lan, đã bị giam giữ sau khi bị bắt vài năm trước đó trong Chiến tranh Ba Lan-Muscovite năm 1605-18.

Vì dân số chủ yếu là người theo [[Giáo hội Công giáo Rôma|Công giáo]], [[Kháng Cách|Tin lành]] hoặc [[Người Do Thái|Do Thái]], nên không có nhu cầu về nhà nguyện Chính thống, và vào năm 1668, một vị vua Ba Lan khác, [[Jan II Kazimierz Waza|John II Casimir]], đã chuyển nhà nguyện của [[Dòng Anh Em Giảng Thuyết|Dòng Dominican]], ông sẽ là người chăm sóc tòa nhà cho đến năm 1808.

=== Thế kỉ 19 ===
[[Tập tin:Warszawa_Copernicus.png|trái|nhỏ| [[Mikołaj Kopernik|Copernicus]] cầm quả cầu vũ khí, trước Cung điện Staszic ]]
Năm 1818, tòa nhà được mua bởi Stanisław Staszic, một nhà lãnh đạo của phong trào Khai sáng Ba Lan, người đã ra lệnh cải tạo nó. Kiến trúc sư phụ trách là Antonio Corazzi, người đã thiết kế cung điện [[Kiến trúc Tân cổ điển|theo phong cách tân cổ điển]]. Sau khi cải tạo (1820-23), Staszic đã chuyển tòa nhà cho Hội bạn bè khoa học, [[tổ chức]] [[khoa học]] đầu tiên của Ba Lan.

Vào ngày 11 tháng 5 năm 1830, một công trình đã được thêm vào cung điện, vì Julian Ursyn Niemcewicz đã tiết lộ trước nó là một [[Di tích|tượng đài]] về [[Mikołaj Kopernik|Nicolaus Copernicus]] được điêu khắc bởi Bertel Thorvaldsen.<ref>A bronze replica of the sculpture was installed in 1973, on the 500th anniversary of Copernicus' birth, on [[Chicago]]'s lakefront along Solidarity Drive on the city's [[Chicago Museum Campus|Museum Campus]]. John Graf, ''Chicago's Parks'', Arcadia Publishing, 2000,</ref>

Sau cuộc nổi dậy tháng 11 năm 1830, Tổ chức được chính phủ Nga ủy quyền, là nơi đã kiểm soát Warsaw trong phần lớn thời gian kể từ khi các [[Phân chia Ba Lan|phân vùng]] cuối cùng [[Phân chia Ba Lan|của Ba Lan]] năm 1795. Trong 26 năm tiếp theo, cung điện được sử dụng bởi một tổ chức xổ số. 
[[Tập tin:PałacStaszica.jpg|phải|nhỏ| Cung điện Staszic theo phong cách Russo-Byzantine (1892-1924)]]
Vào năm 1857, Cung điện là nhà của Học viện Y khoa-Phẫu thuật, tổ chức đầu tiên của cấp độ cao học được tái lập trong phân vùng của Nga (tất cả các tổ chức cao học đã bị cấm sau Cuộc nổi dậy năm 1830); nhưng Học viện đã sớm đóng cửa sau một cuộc nổi dậy thất bại khác, [[Khởi nghĩa Tháng Giêng|Cuộc nổi dậy tháng 1 năm 1863]].

Cho đến khi kết thúc [[Chiến tranh thế giới thứ nhất|Thế chiến I]], tòa nhà có một ''phòng tập thể hình''. Từ năm 1890, nó cũng là vị trí của một nhà thờ Chính thống. Năm 1892-93, cung điện được chính quyền Nga cải tạo; phù hợp với quá trình Nga hóa Warsaw đang diễn ra, kiến trúc sư Mikhail Pokrovsky đã biến cung điện thành một tòa nhà theo phong cách Russo-Byzantine.

=== Thế kỷ 20 ===
Sau khi Ba Lan giành lại độc lập vào năm 1918, vào năm 1924, Cung điện được cải tạo lại theo phong cách tân cổ điển tương tự như thiết kế ban đầu của kiến trúc sư Marian Lalewicz. Trong [[Giai đoạn giữa hai cuộc chiến tranh|giai đoạn giữa 2 cuộc chiến tranh,]] nơi đây cũng thành lập một số tổ chức khoa học và học thuật: Hội khoa học Warsaw, Quỹ Mianowski, Viện Khí tượng Quốc gia, [[Institut de France|Viện Pháp]] và Bảo tàng [[Khảo cổ học]] Warsaw.

Cung điện đã bị hư hại trong cuộc bao vây Warsaw năm 1939 và gần như bị san bằng trong [[Khởi nghĩa Warszawa|cuộc nổi dậy Warsaw]] năm 1944. Vào thời gian 1946-50, nó được xây dựng lại theo hình thức tân cổ điển ban đầu. Ngày nay, nó là trụ sở của [[Viện Hàn lâm Khoa học Ba Lan]].

== Ghi chú ==
{{Tham khảo|30em}}

== Liên kết ngoài ==
{{Commonscat-inline|Staszic Palace}}

* {{Pl icon}} [http://www.warszawa1939.pl/index.php?r1=palac_staszica&r3=0 Thư viện ảnh và lịch sử]

[[Thể loại:Hộp thông tin khung bản đồ không có ID quan hệ OSM trên Wikidata]]
[[Thể loại:Cung điện Ba Lan]]