Oxide

Gỉ sắt chứa sắt (III) oxide Fe₂O₃

Oxide hay oxit là hợp chất gồm 2 nguyên tố hóa học trong đó có một nguyên tố là oxy (trừ hợp chất giữa fluor và oxy).

Công thức hóa học chung: M_aO_b

Phân loại

Oxide base là những oxide tác dụng với acid tạo thành muối và nước. Một số oxide base phản ứng với nước tạo thành base tan gọi là kiềm.

Ví dụ: Na₂O - NaOH, BaO - Ba(OH)₂, Fe₂O₃ - Fe(OH)₃,...

Oxide acid là những oxide tác dụng với base tạo ra muối và nước, phản ứng với nước tạo thành 1 acid.

Ví dụ: Mn₂O₇ - HMnO₄, CO₂ - H₂CO₃, P₂O₅ - H₃PO₄,...

Oxide lưỡng tính là oxide có thể tác dụng với acid hoặc base tạo muối và nước

Ví dụ: Al₂O₃, ZnO, BeO,...

Oxide trung tính là oxide không phản ứng với nước để tạo base hay acid, không phản ứng với base hay acid để tạo muối.

Ví dụ: carbon monoxide - CO, nitơ monoxide - NO,...

Các phản ứng hóa học của oxide

Phản ứng với nước

Oxide acid phản ứng với nước tạo thành dung dịch acid (trừ SiO₂).

Ví dụ: ${\ce {SO3 +H2O ->H2SO4}}$

${\ce {P2O5 +3H2O ->2H3PO4}}$

Một số oxide base phản ứng với nước tạo thành base. Chỉ có các Oxide base của kim loại kiềm (Li, Na, K, Rb, Cs, Fr) và một số kim loại kiềm thổ (Ca, Sr, Ba, Ra) kết hợp với nước sẽ tạo thành base tan

Ví dụ: ${\ce {CaO +H2O ->Ca(OH)2}}$

${\ce {BaO +H2O ->Ba(OH)2}}$

Phản ứng với acid

Oxide base phản ứng với acid để tạo thành muối và nước

Ví dụ: ${\ce {3CaO +2H3PO4 ->Ca3(PO4)2 +3H2O}}$

Phản ứng với base

Oxide acid phản ứng với base để tạo thành muối và nước.

Ví dụ: ${\ce {SO3 +2NaOH ->Na2SO4 +H2O}}$

Oxide lưỡng tính có thể phản ứng với base tạo thành muối và nước.

Ví dụ: ${\ce {Al2O3 +2NaOH ->2NaAlO2 +H2O}}$

Phản ứng với oxide

Các oxide Li₂O, K₂O, BaO, CaO, Na₂O có thể tác dụng với oxide acid tạo thành muối

Ví dụ: ${\ce {CaO +CO2 ->CaCO3}}$

${\ce {BaO +CO2 ->BaCO3}}$

Cách đọc

*Tên nguyên tố kim loại (kèm theo hoá trị nếu có nhiều hoá trị) + oxide

Ví dụ: CaO: calci oxide, FeO: sắt (II) oxide, Fe₂O₃: sắt (III) oxide,...

*Nếu phi kim có nhiều hóa trị: tiền tố chỉ số nguyên tử phi kim-tên nguyên tố phi kim + tiền tố chỉ số nguyên tử phi kim-oxide

Ví dụ: SO₃: lưu huỳnh trioxide, N₂O₅: dinitơ pentaoxide,...

Tham khảo

• Fully Exploiting the Potential of the Periodic Table through Pattern Recognition Schultz, Emeric. J. Chem. Educ. 2005 82 1649.
• Sách giáo khoa Hóa học lớp 9, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, trang 4,5