Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Wikipedia”

Sửa liên kết
Trang hạn chế sửa đổi (bán khóa)
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 178: Dòng 178:


Một nghiên cứu được ''[[PLOS One|PLOS ONE]]'' công bố vào năm 2012 cũng ước tính tỷ lệ đóng góp cho các ấn bản Wikipedia khác nhau từ các khu vực khác nhau trên thế giới. Nó báo cáo rằng tỷ lệ các chỉnh sửa được thực hiện từ [[Bắc Mỹ]] là 51% đối với [[Wikipedia tiếng Anh]] và 25% đối với [[Wikipedia tiếng Anh đơn giản]] . <ref name="PLoS One 20122">{{Chú thích tạp chí|last=Yasseri|first=Taha|last2=Sumi|first2=Robert|last3=Kertész|first3=János|author-link3=János Kertész|date=January 17, 2012|title=Circadian Patterns of Wikipedia Editorial Activity: A Demographic Analysis|journal=[[PLoS ONE]]|volume=7|issue=1|pages=e30091|arxiv=1109.1746|bibcode=2012PLoSO...730091Y|doi=10.1371/journal.pone.0030091|pmc=3260192|pmid=22272279}}</ref>
Một nghiên cứu được ''[[PLOS One|PLOS ONE]]'' công bố vào năm 2012 cũng ước tính tỷ lệ đóng góp cho các ấn bản Wikipedia khác nhau từ các khu vực khác nhau trên thế giới. Nó báo cáo rằng tỷ lệ các chỉnh sửa được thực hiện từ [[Bắc Mỹ]] là 51% đối với [[Wikipedia tiếng Anh]] và 25% đối với [[Wikipedia tiếng Anh đơn giản]] . <ref name="PLoS One 20122">{{Chú thích tạp chí|last=Yasseri|first=Taha|last2=Sumi|first2=Robert|last3=Kertész|first3=János|author-link3=János Kertész|date=January 17, 2012|title=Circadian Patterns of Wikipedia Editorial Activity: A Demographic Analysis|journal=[[PLoS ONE]]|volume=7|issue=1|pages=e30091|arxiv=1109.1746|bibcode=2012PLoSO...730091Y|doi=10.1371/journal.pone.0030091|pmc=3260192|pmid=22272279}}</ref>

=== Sự giảm sút của số lượng biên tập viên Wikipedia tiếng Anh ===
Vào ngày 1 tháng 3 năm 2014, ''[[The Economist]]'', trong một bài báo có tiêu đề "Tương lai của Wikipedia", đã trích dẫn một phân tích xu hướng liên quan đến dữ liệu do Wikimedia Foundation xuất bản cho biết rằng "[t] số biên tập viên cho phiên bản tiếng Anh đã giảm một phần ba trong bảy năm. " <ref name="economist1">{{Chú thích báo|url=https://www.economist.com/news/international/21597959-popular-online-encyclopedia-must-work-out-what-next-wikipeaks|title=The future of Wikipedia: WikiPeaks?|date=March 1, 2014|work=The Economist|access-date=March 11, 2014}}</ref> Tỷ lệ hao mòn của các biên tập viên tích cực trên Wikipedia tiếng Anh được ''The Economist'' trích dẫn về cơ bản là trái ngược với thống kê cho Wikipedia bằng các ngôn ngữ khác (Wikipedia không phải tiếng Anh). ''The Economist'' báo cáo rằng số lượng cộng tác viên có trung bình từ năm lần chỉnh sửa trở lên mỗi tháng là tương đối ổn định kể từ năm 2008 đối với Wikipedia bằng các ngôn ngữ khác là khoảng 42.000 biên tập viên trong phạm vi chênh lệch nhỏ theo mùa là khoảng 2.000 biên tập viên trở lên. Số lượng biên tập viên tích cực trên Wikipedia tiếng Anh, bằng cách so sánh rõ ràng, được trích dẫn là đạt đỉnh vào năm 2007 với khoảng 50.000 người và giảm xuống 30.000 vào đầu năm 2014.

Nếu sự tiêu hao này tiếp tục không suy giảm với tỷ lệ xu hướng được trích dẫn là khoảng 20.000 biên tập viên bị mất trong vòng bảy năm, thì đến năm 2021 sẽ chỉ có 10.000 biên tập viên hoạt động trên Wikipedia tiếng Anh. <ref name="economist12">{{Chú thích báo|url=https://www.economist.com/news/international/21597959-popular-online-encyclopedia-must-work-out-what-next-wikipeaks|title=The future of Wikipedia: WikiPeaks?|date=March 1, 2014|work=The Economist|access-date=March 11, 2014}}</ref> Ngược lại, phân tích xu hướng được công bố trên ''The Economist'' cho thấy Wikipedia của các ngôn ngữ khác (Wikipedia không phải tiếng Anh) là thành công trong việc giữ chân các biên tập viên tích cực của họ trên cơ sở tái tạo và duy trì, với số lượng của họ tương đối không đổi ở mức khoảng 42.000. <ref name="economist12" /> Không có bình luận nào được đưa ra liên quan đến tiêu chuẩn chính sách chỉnh sửa khác biệt với Wikipedia bằng ngôn ngữ khác (Wikipedia không phải tiếng Anh) sẽ cung cấp một giải pháp thay thế khả thi cho Wikipedia tiếng Anh để cải thiện hiệu quả tỷ lệ hao hụt biên tập viên đáng kể trên Wikipedia tiếng Anh. <ref>Andrew Lih. ''Wikipedia''. Alternative edit policies at Wikipedia in other languages.</ref>

== Đón nhận ==
Nhiều biên tập viên Wikipedia khác nhau đã [[Phê bình Wikipedia|chỉ trích quy định ngày càng lớn của Wikipedia]], bao gồm hơn năm mươi chính sách và gần 150.000 từ {{Tính đến|2014|lc=y}} . <ref name="bureaucracy">{{cite magazine|last=Jemielniak|first=Dariusz|date=June 22, 2014|title=The Unbearable Bureaucracy of Wikipedia|url=http://www.slate.com/articles/technology/future_tense/2014/06/wikipedia_s_bureaucracy_problem_and_how_to_fix_it.html|accessdate=August 18, 2014|magazine=[[Slate (magazine)|Slate]]}}</ref> <ref>D. Jemielniak, ''Common Knowledge'', Stanford University Press, 2014.</ref>

Các nhà phê bình đã tuyên bố rằng Wikipedia thể hiện [[Thiên vị toàn thân|sự thiên vị mang tính hệ thống]] . Vào năm 2010, nhà báo kiêm nhà báo [[Edwin đen|Edwin Black đã]] mô tả Wikipedia là một hỗn hợp của "sự thật, một nửa sự thật và một số sự giả dối". <ref name="EdwinBlack2">[[Edwin đen|Black, Edwin]] (April 19, 2010) [http://historynewsnetwork.org/article/125437 Wikipedia&nbsp;– The Dumbing Down of World Knowledge] {{Webarchive}}, [[Mạng tin tức lịch sử|History News Network]] Retrieved October 21, 2014</ref> Các bài báo trong ''[[Biên niên sử của Giáo dục Đại học|Biên niên sử về Giáo dục Đại học]]'' và ''[[Tạp chí Quản lý Thư viện Học thuật|Tạp chí Thủ thư Học thuật]]'' đã chỉ trích chính sách [[wikipedia:Thái độ trung lập|Trọng số Không xác]] định của Wikipedia, kết luận rằng thực tế là Wikipedia rõ ràng không được thiết kế để cung cấp thông tin chính xác về một chủ đề, mà là tập trung vào tất cả các quan điểm chính về chủ đề này, ít chú ý hơn đến những người nhỏ và tạo ra những thiếu sót có thể dẫn đến niềm tin sai lầm dựa trên thông tin không đầy đủ. <ref>Messer-Kruse, Timothy (February 12, 2012) [http://chronicle.com/article/The-Undue-Weight-of-Truth-on/130704/ The 'Undue Weight' of Truth on Wikipedia] {{Webarchive}} ''[[Biên niên sử của Giáo dục Đại học|The Chronicle of Higher Education]]'' Retrieved March 27, 2014</ref> <ref>Colón-Aguirre, Monica & Fleming-May, Rachel A. (October 11, 2012) [http://faculty.washington.edu/jwj/lis521/colon%20wikipedia.pdf "You Just Type in What You Are Looking For": Undergraduates' Use of Library Resources vs. Wikipedia] {{Webarchive}} (p. 392) ''[[Tạp chí Quản lý Thư viện Học thuật|The Journal of Academic Librarianship]]'' Retrieved March 27, 2014</ref> <ref>Bowling Green News (February 27, 2012) [http://www.bgsu.edu/news/2012/02/wikipedia-experience-sparks-national-debate.html Wikipedia experience sparks national debate] {{Webarchive}} [[Đại học Bowling Green State|Bowling Green State University]] Retrieved March 27, 2014</ref>

Các nhà báo [[Oliver Kamm]] và [[Edwin đen|Edwin Black]] cáo buộc (lần lượt vào năm 2010 và 2011) rằng các bài viết bị chi phối bởi những biên tập viên ồn ào nhất và kiên trì nhất, thường là của một nhóm có "nhiều kiến thức" về chủ đề này. <ref name="EdwinBlack3">[[Edwin đen|Black, Edwin]] (April 19, 2010) [http://historynewsnetwork.org/article/125437 Wikipedia&nbsp;– The Dumbing Down of World Knowledge] {{Webarchive}}, [[Mạng tin tức lịch sử|History News Network]] Retrieved October 21, 2014</ref> <ref name="okw">[https://web.archive.org/web/20110814104256/http://www.timesonline.co.uk/tol/comment/columnists/guest_contributors/article2267665.ece Wisdom? "More like dumbness of the crowds". Oliver Kamm. Times Online (archive version 2011-08-14)] ([http://oliverkamm.typepad.com/blog/2007/08/wisdom-more-lik.html Author's own copy] {{Webarchive}})</ref> Một bài báo năm 2008 trên Tạp chí ''[[Giáo dục Tiếp theo|Education Next đã]]'' kết luận rằng với tư cách là một nguồn tài nguyên về các chủ đề gây tranh cãi, Wikipedia có thể bị thao túng và bị chỉ đạo. <ref name="Petrilli2">J. Petrilli, Michael (Spring 2008/Vol. 8, No. 2) [http://educationnext.org/wikipedia-or-wickedpedia/ Wikipedia or Wickedpedia?] {{Webarchive}}, [[Giáo dục Tiếp theo|Education Next]] Retrieved October 22, 2014</ref>

Năm 2006, trang web phê bình ''Wikipedia Watch'' liệt kê hàng chục ví dụ về [[đạo văn]] trong Wikipedia tiếng Anh.<ref name="wwplagiarism" />

=== Tính chính xác của nội dung ===
Các bài báo cho các bộ bách khoa toàn thư truyền thống như ''[[Encyclopædia Britannica]]'' được các chuyên gia viết cẩn thận và có chủ ý, cho phép các bộ bách khoa đó nổi tiếng về độ chính xác. <ref>{{Chú thích báo|url=http://archive.wired.com/culture/lifestyle/news/2005/12/69844|title=Wikipedia, Britannica: A Toss-Up|date=December 15, 2005|work=Wired|access-date=August 8, 2015|agency=Associated Press}}</ref> Tuy nhiên, một đánh giá ngang hàng vào năm 2005 đối với bốn mươi hai mục nhập khoa học trên cả Wikipedia và ''Encyclopædia Britannica'' của tạp chí khoa học ''Nature đã'' tìm thấy một số khác biệt về độ chính xác, và kết luận rằng "các bài viết khoa học trung bình trong Wikipedia có khoảng bốn chỗ không chính xác; ''Britannica'' có khoảng ba chỗ như vậy. "<ref name="GilesJ2005Internet" /> Joseph Reagle gợi ý rằng mặc dù nghiên cứu phản ánh "sức mạnh chuyên đề của những người đóng góp cho Wikipedia" trong các bài báo khoa học, "Wikipedia có thể không hoạt động tốt như vậy bằng cách sử dụng mẫu ngẫu nhiên các bài báo hoặc về các chủ đề nhân văn." <ref name="Reagle, pp. 165–166">Reagle, pp. 165–166.</ref> Những người khác đưa ra những lời chỉ trích tương tự. <ref name="Orlowski2005">{{Chú thích báo|url=https://www.theregister.co.uk/2005/12/16/wikipedia_britannica_science_comparison/|title=Wikipedia science 31% more cronky than Britannica's Excellent for Klingon science, though|last=Orlowski|first=Andrew|date=December 16, 2005|work=[[The Register]]|access-date=February 25, 2019}}</ref> Những phát hiện của ''Nature'' đã bị phản đối bởi ''Encyclopædia Britannica'', <ref name="nature.com britannica response 1">{{Chú thích web|url=http://www.nature.com/press_releases/Britannica_response.pdf?item|tựa đề=Encyclopaedia Britannica and Nature: a response|định dạng=PDF|ngày truy cập=July 13, 2010}}</ref> và để đáp lại, ''Nature'' đã bác bỏ những luận điểm mà ''Britannica'' đưa ra. <ref name="nature.com">{{Chú thích web|url=http://www.nature.com/nature/britannica/index.html|tựa đề=Nature's responses to Encyclopaedia Britannica|ngày=March 30, 2006|website=Nature|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20170515025717/http://www.nature.com/nature/britannica/index.html|ngày lưu trữ=May 15, 2017|ngày truy cập=February 25, 2018}}</ref> Ngoài những bất đồng quan điểm giữa hai bên này, những người khác đã kiểm tra kích thước và lựa chọn mẫu phương pháp được sử dụng trong các phân tích của tạp chí ''Nature,'' và coi đó là một "thiết kế nghiên cứu sai lầm" (trong lựa chọn bằng tay của ''Nature'', một phần hoặc toàn bộ, để so sánh), thiếu phân tích thống kê (ví dụ, [[khoảng tin cậy]] được báo cáo) và thiếu nghiên cứu "sức mạnh thống kê" (ví dụ, do cỡ [[Cỡ mẫu|mẫu]] nhỏ, 42 hoặc 4× 10 <sup>1</sup> bài báo được so sánh, so với >10<sup>5</sup> và >10<sup>6</sup> mẫu là tối thiểu tương ứng cho ''Britannica'' và Wikipedia tiếng Anh). <ref>See author acknowledged comments in response to the citation of the ''Nature'' study, at ''PLoS ONE'', 2014, "Citation of fundamentally flawed ''Nature'' quality 'study' ", In response to T. Yasseri et al. (2012) Dynamics of Conflicts in Wikipedia, Published June 20, 2012, {{DOI|10.1371/journal.pone.0038869}}, see {{Chú thích web|url=http://www.plosone.org/annotation/listThread.action?root%3D80078|tựa đề=Dynamics of Conflicts in Wikipedia|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20160116210930/http://www.plosone.org/annotation/listThread.action?root=80078|ngày lưu trữ=January 16, 2016|ngày truy cập=July 22, 2014}}, accessed July 21, 2014.</ref>





== Phần mềm và máy móc ==
== Phần mềm và máy móc ==

Phiên bản lúc 14:55, ngày 2 tháng 1 năm 2021


Về phiên bản tiếng Việt, xem Wikipedia tiếng Việt; về trang giới thiệu Wikipedia không phải bài bách khoa, xem Wikipedia:Giới thiệu
Wikipedia
Một khối cầu màu trắng ghép lại từ nhiều mảnh xếp hình lớn. Trên mỗi mảnh là các chữ cái thuộc nhiều bộ chữ cái khác nhau
Wikipedia wordmark
Biểu tượng Wikipedia, một quả địa cầu có chứa các ký tự từ nhiều hệ chữ viết khác nhau.
Ảnh chụp màn hình
Trang chủ Wikipedia với đường liên kết đến nhiều ngôn ngữ khác.
Ảnh chụp màn hình Cổng thông tin đa ngôn ngữ của Wikipedia
Loại website
Bách khoa toàn thư trực tuyến
Có sẵn bằng309 ngôn ngữ[1]
Chủ sở hữuWikimedia Foundation
Tạo bởiJimmy Wales, Larry Sanger[2]
Websitewww.wikipedia.org
Thương mạiKhông
Yêu cầu đăng kýTùy chọn[gc 1]
Số người dùng>315.147 tài khoản hoạt động[note 1] và >85.634.144 tài khoản đã đăng ký
3.906 Quản trị viên (Bảo Quản Viên)
Bắt đầu hoạt động15 tháng 1 năm 2001; 23 năm trước (2001-01-15)
Tình trạng hiện tạiĐang hoạt động
Giấy phép nội dung
CC Attribution / Share-Alike 3.0. Đa số tài liều được cấp giấy phép kép dựa theo GFDL, giấy phép cho các tập tin phương tiện có thể khác.
Viết bằngNền tảng LAMP[3]
Số OCLC52075003

Wikipedia (/ˌwɪkɪˈpiːdiə/ ⓘ WIK-i-PEE-dee-ə hoặc /ˌwɪkiˈpiːdiə/ ⓘ WIK-ee-PEE-dee-ə) là một bách khoa toàn thư mở với mục đích chính là cho phép mọi người đều có thể viết bài bằng nhiều loại ngôn ngữ trên Internet.[4] Wikipedia đang là công trình tham khảo viết chung lớn nhất và phổ biến nhất trên Internet,[5][6][7][8] và hiện tại được xếp hạng trang web phổ biến thứ 5 trên toàn cầu[9]. Là một trang web không có quảng cáo, Wikipedia được tổ chức phi lợi nhuận Wikimedia Foundation quản lý, tài trợ chủ yếu thông qua quyên góp. .[10][11][12]

Wikipedia bắt đầu được hoạt động từ ngày 15 tháng 1 năm 2001 để bổ sung bách khoa toàn thư Nupedia dưới sự điều hành của Jimmy Wales and Larry Sanger. Sanger đặt tên cho wikipedia như là một từ ghép của "wiki" và "encyclopedia".[13][14] Khởi đầu trang này chỉ là một trang wikipedia tiếng Anh, nhưng các phiên bản wikipedia của các thứ tiếng khác đã được xây dựng nhanh chóng. Với 6.2 triệu bài viết, phiên bản wikipedia tiếng Anh là phiên bản lớn nhất trong số hơn 300 phiên bản hiện có. Tổng quan Wikipedia hiện có hơn 55 triệu bài viết,[15] và thu hút hơn 1.7 tỷ lượt xem mỗi tháng.[16][17]

Từ khi được mở cửa, Wikipedia càng ngày càng nổi tiếng[18] và sự thành công của nó đã nảy sinh ra vài dự án liên quan. Tuy nhiên, có nhiều tranh luận về sự tin cậy của nó. Mặc dù vậy, một công bố vào ngày 9/8/2014 của viện thăm dò YouGov sau khi khảo sát 2.000 người tại Anh cho thấy 64% số người được hỏi tin vào độ xác thực của thông tin trên Wikipedia, cao hơn tỉ lệ 61% tin vào BBC, và vào những tờ báo uy tín khác như Times (45%), The Guardian (45%), The Sun (13%).

Wikipedia thường được làm nguồn bởi phương tiện truyền thông đại chúng, có khi được chỉ trích và cũng có khi được khen vì những đặc tính:tự do, mở, dễ sửa đổi và phạm vi rộng rãi. Nhiều khi dự án không chỉ được nói đến, nhưng cũng được làm nguồn về chủ đề khác. Wikipedia khuyến khích những người đóng góp theo quy định "Thái độ trung lập", bằng cách tóm tắt các quan điểm quan trọng để tới gần sự thật khách quan. Việc dùng Wikipedia như nguồn tham khảo đã gây ra tranh luận vì tính mở của nó làm nó có thể bị phá hoại, bị sửa không đúng, hoặc không bao gồm các chủ đề đều đặn, hoặc có ý kiến không có căn cứ. Nó cũng bị chê là có thiên vị nhất quán, đặt cao ý kiến số đông hơn là bằng cấp, sự thiếu trách nhiệm cũng như kiến thức chuyên môn của người viết khi được so sánh với những bách khoa toàn thư thông thường. Tuy nhiên, sự rộng rãi và cặn kẽ của nó, và tính năng được cập nhật liên tục, đã làm dự án trở thành nguồn tham khảo hữu ích đối với hàng triệu người.

Năm 2005, tập san Nature công bố một đánh giá so sánh 42 bài viết nội dung khoa học từ Encyclopædia Britannica và Wikipedia, cho thấy mức độ chính xác của Wikipedia tiệm cận với mức chính xác của Encyclopædia Britannica.[19]

Wikipedia cũng bị chỉ trích vì đã cho thấy sự thiên lệch có tính hệ thống, đưa ra một sự kết hợp giữa "sự thật, nửa sự thật, và một số sai lầm",[20] và trong các chủ đề gây tranh cãi, đã bị chính trị thao túng và bị truyền thông sử dụng để tuyên truyền.[21]

Vào năm 2017, Facebook thông báo rằng nó sẽ giúp người đọc phát hiện tin tức giả mạo bằng các liên kết tương ứng với các bài viết trên Wikipedia. YouTube đã công bố một kế hoạch tương tự vào năm 2018. Đáp lại, The Washington Post đã nhấn mạnh, "Wikipedia là cảnh sát tốt của Internet".[22]

Đặc trưng

Khẩu hiệu của Wikipedia là "Bách khoa toàn thư tự do để tất cả mọi người sửa đổi", và người thành lập dự án Jimmy Wales diễn tả mục đích của nó là "để tạo ra bách khoa toàn thư miễn phí có phẩm chất càng cao càng tốt và đưa nó cho tất cả mọi người trên thế giới bằng ngôn ngữ họ dùng"[23]. Nó được viết trên website wikipedia.org dùng một loại phần mềm gọi là "wiki", thuật ngữ dùng để gọi WikiWikiWeb trước tiên và bắt nguồn từ tiếng Hawaii Wiki Wiki, tức là "nhanh lẹ". Ông Wales có mục đích là dẫn Wikipedia tới phẩm chất "của Britannica hoặc cao hơn" và được xuất bản trên giấy.

Vài dự án bách khoa toàn thư đã và đang hoạt động. Vài dự án có quy định cộng tác và sở hữu bài viết theo kiểu truyền thống, ví dụ như Bách khoa toàn thư Triết học Stanford bởi những nhà chuyên môn hoặc dự án Nupedia đã đóng cửa. Những website thoải mái hơn như là h2g2 và Everything2 làm việc dạy chỉ tổng quát, những bài viết ở đấy được viết và quản lý bởi người riêng. Những dự án như là Wikipedia, Susning.nu và Enciclopedia Libre là wiki, trong đó các bài viết được phát triển bởi nhiều tác giả, và không có quá trình kiểm duyệt bài viết chính thức. Trong những bách khoa toàn thư wiki đó, Wikipedia được trở thành bách khoa lớn nhất tính theo số bài viết và số chữ. Khác với nhiều bách khoa toàn thư, nó cho phép sử dụng nội dung dưới Giấy phép Văn bản Tự do GNU.

Wikipedia có một bộ quy định để lựa chọn loại thông tin nào để bao gồm trong dự án. Nhiều khi những quy định này được chú thích khi bàn cãi về việc cộng thêm, sửa lại, di chuyển, hoặc xóa một bài viết...

Lịch sử

Bài chi tiết: Lịch sử Wikipedia
Jimmy Wales (trái) và Larry Sanger (phải)

Nupedia

Logo reading "Nupedia.com the free encyclopedia" in blue with the large initial "N"
Wikipedia ban đầu được phát triển từ một dự án bách khoa toàn thư khác có tên là Nupedia

Các bách khoa toàn thư trực tuyến hợp tác khác đã được thử nghiệm trước Wikipedia, nhưng không có dự án nào thành công như Wikipedia. [24] Wikipedia bắt đầu như một dự án bổ sung cho Nupedia, một dự án bách khoa toàn thư tiếng Anh trực tuyến miễn phí với các bài viết được viết các chuyên gia chấp bút và được xem xét theo một quy trình chính thức. [25] Nó được thành lập vào ngày 9 tháng 3 năm 2000, thuộc quyền sở hữu của Bomis, một công ty cổng thông tin điện tử . Các nhân vật chính của nó là Giám đốc điều hành Bomis Jimmy Wales và Larry Sanger, tổng biên tập của Nupedia và sau này là Wikipedia. Ban đầu Nupedia được cấp phép theo Giấy phép Nội dung Mở Nupedia của riêng mình, nhưng ngay cả trước khi Wikipedia được thành lập, Nupedia đã chuyển sang Giấy phép Tài liệu Miễn phí GNU theo sự thúc giục của Richard Stallman . Wales được ghi nhận là đã xác định mục tiêu tạo ra một bách khoa toàn thư có thể chỉnh sửa công khai, trong khi Sanger được ghi nhận với chiến lược sử dụng wiki để đạt được mục tiêu đó. [26] Vào ngày 10 tháng 1 năm 2001, Sanger đề xuất trên danh sách gửi thư của Nupedia để tạo ra một wiki như một dự án "trung chuyển" cho Nupedia. [27]

Khởi tạo và phát triển ban đầu

Các tên miền wikipedia.com và wikipedia.org lần lượt được đăng ký vào ngày 12 tháng 1 năm 2001, [28] và ngày 13 tháng 1 năm 2001, [29] và Wikipedia được ra mắt vào ngày 15 tháng 1 năm 2001, [30] dưới dạng một ấn bản bằng ngôn ngữ tiếng Anh duy nhất tại www.wikipedia.com, và được Sanger công bố trên danh sách gửi thư Nupedia. Chính sách "quan điểm trung lập" của Wikipedia đã được hệ thống hóa trong vài tháng đầu tiên. Mặt khác, ban đầu có tương đối ít quy tắc và Wikipedia hoạt động độc lập với Nupedia. Ban đầu, Bomis định biến Wikipedia thành một công việc kinh doanh vì lợi nhuận. [31]

Wikipedia tiếng Anh vào ngày 20 tháng 3 năm 2001, hai tháng rưỡi sau khi được thành lập

Wikipedia có được những thành viên đóng góp ban đầu từ các bài đăng trên Nupedia, Slashdot và được lập chỉ mục trên các công cụ tìm kiếm web . Các ấn bản ngôn ngữ cũng đã được tạo ra, với tổng số 161 vào cuối năm 2004. [32] Nupedia và Wikipedia cùng tồn tại cho đến khi các máy chủ cũ của Nupedia bị gỡ bỏ vĩnh viễn vào năm 2003 và các văn bản của Nupedia đã được đưa vào Wikipedia. Wikipedia tiếng Anh đã vượt mốc hai triệu bài viết vào ngày 9 tháng 9 năm 2007, trở thành bách khoa toàn thư lớn nhất từng được tập hợp, vượt qua Vĩnh Lạc đại điển được tạo ra dưới thời nhà Minh năm 1408, từng giữ kỷ lục này gần 600 năm.[33]

Do lo ngại về quảng cáo thương mại và sự thiếu kiểm soát trong Wikipedia, người dùng Wikipedia tiếng Tây Ban Nha đã tách khỏi Wikipedia để tạo ra Bách khoa toàn thư của riêng họ vào tháng 2 năm 2002. [34] Những động thái này khuyến khích Wales thông báo rằng Wikipedia sẽ không hiển thị quảng cáo và thay đổi tên miền của Wikipedia từ wikipedia.com thành wikipedia.org . Brion Vibber đã áp dụng các thay đổi này vào ngày 15 tháng 8 năm 2002. [35]

Từ Wikipedia và Nupedia, Quỹ Hỗ trợ Wikipedia được thành lập ngày 20 tháng 6 năm 2003[36]. Từ đó đến nay, Wikipedia và các dự án liên quan trực thuộc tổ chức bất vụ lợi đó. Dự án liên quan đầu tiên của Wikipedia, "Kỷ niệm: Wiki 11 tháng 9", được thành lập vào tháng 10 năm 2002 để kể chuyện về những Tấn công khủng bố ngày 11 tháng 9; dự án từ điển Wiktionary mở cửa vào tháng 12 năm 2002; bộ sưu tập danh ngôn Wikiquote, một tuần sau khi Wikimedia được thành lập; và thư viện mở Wikibooks, tháng sau. Sau đó Wikimedia vẫn tiếp tục bắt đầu thêm dự án khác.

Mặc dù Wikipedia tiếng Anh đạt ba triệu bài vào tháng 8 năm 2009, nhưng sự phát triển của Wikipedia, xét về số lượng bài viết mới và số người đóng góp, dường như đã đạt đỉnh vào khoảng đầu năm 2007.[37] Khoảng 1.800 bài viết mới đã được thêm hàng ngày vào bách khoa toàn thư vào năm 2006; đến năm 2013 mức trung bình đó là khoảng 800. [38] Một nhóm nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Palo Alto cho rằng tốc độ tăng trưởng chậm lại này là do tính độc quyền ngày càng tăng của dự án và khả năng chống lại sự thay đổi. [39] Những người khác cho rằng sự phát triển đang đi ngang một cách tự nhiên bởi vì các bài viết có thể được gọi là " trái cây thấp " —các chủ đề rõ ràng có độ nổi bật đủ để tạo bài — đã được tạo và viết hầu hết. [40] [41] [42]

Vào tháng 11 năm 2009, một nhà nghiên cứu tại Đại học Rey Juan Carlos ở Madrid phát hiện ra rằng Wikipedia tiếng Anh đã mất 49.000 người biên tập trong ba tháng đầu năm 2009; trong khi đó, dự án chỉ mất 4.900 biên tập viên trong cùng kỳ năm 2008. [43] [44] Wall Street Journal đã trích dẫn một loạt các quy tắc được áp dụng cho việc biên tập và các tranh chấp liên quan đến nội dung như vậy là những lý do cho xu hướng này. [45] Wales đã phản bác những tuyên bố này vào năm 2009, phủ nhận sự suy giảm và đặt câu hỏi về phương pháp luận của nghiên cứu trên. [46] Hai năm sau, vào năm 2011, Wales thừa nhận sự hiện diện của một sự suy giảm nhẹ, ghi nhận sự giảm từ "hơn 36.000 người viết bài một chút" vào tháng 6 năm 2010 xuống còn 35.800 vào tháng 6 năm 2011. Trong cùng một cuộc phỏng vấn, Wales cũng tuyên bố số lượng biên tập viên là "ổn định và bền vững". [47] Một bài báo năm 2013 có tiêu đề "Sự suy tàn của Wikipedia" trên Tạp chí Công nghệ của MIT đã đặt câu hỏi về tuyên bố này. Bài báo tiết lộ rằng kể từ năm 2007, Wikipedia đã mất đi một phần ba số biên tập viên tình nguyện của mình, và những người vẫn còn ở lại Wikipedia ngày càng tập trung vào những điều vụn vặt. [48] Vào tháng 7 năm 2012, The Atlantic báo cáo rằng số lượng quản trị viên cũng đang giảm. [49] Trong số ra ngày 25 tháng 11 năm 2013 của tạp chí New York, Katherine Ward cho biết "Wikipedia, trang web được sử dụng nhiều thứ sáu toàn cầu, đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng nội bộ". [50]

Các cột mốc

Bản đồ hiển thị số lượng bài viết của từng ngôn ngữ Châu Âu tính đến tháng 1 năm 2019. Một hình vuông đại diện cho 10.000 bài viết. Các ngôn ngữ có ít hơn 10.000 bài viết được thể hiện bằng một ô vuông. Các ngôn ngữ được nhóm theo ngữ hệ và mỗi ngữ hệ được trình bày bằng một màu riêng biệt.

Vào tháng 1 năm 2007, Wikipedia lần đầu tiên lọt vào danh sách 10 trang web phổ biến nhất ở Mỹ, theo comScore Networks. Với 42,9 triệu lượt người truy cập, Wikipedia được xếp ở vị trí thứ 9, vượt qua The New York Times (# 10) và Apple (# 11). Điều này đánh dấu sự gia tăng đáng kể so với tháng 1 năm 2006, khi xếp hạng là 33, với Wikipedia nhận được khoảng 18,3 triệu người truy cập. [51] Tính đến tháng 3 năm 2020 , Wikipedia có thứ hạng 13 trong số các trang web về mức độ phổ biến theo Alexa Internet . Vào năm 2014, nó đã nhận được tám tỷ lượt xem trang mỗi tháng. [52] Vào ngày 9 tháng 2 năm 2014, The New York Times báo cáo rằng Wikipedia có 18 tỷ lượt xem trang và gần 500 triệu khách truy cập mỗi tháng, "theo công ty xếp hạng comScore". [16] Loveland và Reagle cho rằng, trong quá trình, Wikipedia sau một truyền thống lâu đời của bách khoa toàn thư lịch sử tích lũy tiến từng phần thông qua "tích lũy". [53] [54]

Màn hình đen Wikipedia phản đối SOPA vào ngày 18 tháng 1 năm 2012

Vào ngày 18 tháng 1 năm 2012, Wikipedia tiếng Anh đã tham gia vào một loạt các cuộc biểu tình phối hợp chống lại hai luật được đề xuất tại Quốc hội Hoa Kỳ — Đạo luật Ngừng vi phạm bản quyền trực tuyến (SOPA) và Đạo luật BẢO VỆ IP (PIPA) —bằng cách bôi đen các trang của nó trong 24 giờ . [55] Hơn 162 triệu người đã xem trang giải thích tạm thời thay thế nội dung Wikipedia. [56] [57]

Vào ngày 20 tháng 1 năm 2014, báo cáo của Subodh Varma cho Thời báo Kinh tế chỉ ra rằng không chỉ sự tăng trưởng của Wikipedia bị đình trệ mà nó đã "mất gần 10 phần trăm lượt xem trang vào năm ngoái. Đã có sự sụt giảm khoảng hai tỷ lượt xem trong giai đoạn tháng 12 năm 2012 và tháng 12 năm 2013. Các phiên bản phổ biến nhất của nó đang dẫn đầu trang: lượt xem trang của Wikipedia tiếng Anh giảm 12%, phiên bản tiếng Đức giảm 17% và phiên bản tiếng Nhật giảm 9%." [58] Varma nói thêm rằng "Trong khi các nhà quản lý Wikipedia nghĩ rằng điều này có thể là do sai sót trong việc đếm, các chuyên gia khác cảm thấy rằng dự án Sơ đồ tri thức của Google được khởi động vào năm ngoái có thể đang ngốn của người dùng Wikipedia." [58] Khi được liên hệ về vấn đề này, Clay Shirky, phó giáo sư tại Đại học New York và đồng nghiệp tại Trung tâm Internet & Xã hội Berkman của Harvard cho biết rằng ông nghi ngờ phần lớn lượt xem trang sụt giảm là do Sơ đồ tri thức, nói rằng, "Nếu bạn có thể nhận được câu hỏi của mình được trả lời từ trang tìm kiếm, bạn không cần nhấp vào [bất kỳ thêm nữa]. " [58] Đến cuối tháng 12 năm 2016, Wikipedia được xếp hạng thứ năm trong các trang web phổ biến nhất trên toàn cầu. [59]

Vào tháng 1 năm 2013, 274301 Wikipedia, một tiểu hành tinh, được đặt tên theo Wikipedia; vào tháng 10 năm 2014, Wikipedia được vinh danh với Tượng đài Wikipedia ; và, vào tháng 7 năm 2015, 106 trong số 7.473 tập 700 trang của Wikipedia đã được cung cấp dưới dạng Print Wikipedia . Vào năm 2019, một loài thực vật có hoa được đặt tên là Viola wikipedia . [60] Vào tháng 4 năm 2019, một tàu đổ bộ mặt trăng của Israel, Beresheet, đã rơi xuống bề mặt Mặt trăng mang theo một bản sao của gần như toàn bộ Wikipedia tiếng Anh được khắc trên các tấm niken mỏng; các chuyên gia nói rằng những chiếc đĩa này có khả năng sống sót sau vụ va chạm. [61] [62] Vào tháng 6 năm 2019, các nhà khoa học đã báo cáo rằng tất cả 16 GB văn bản bài viết của Wikipedia tiếng Anh đã được mã hóa thành DNA tổng hợp . [63]

Tính mở

Sự khác biệt giữa các phiên bản của một bài viết được đánh dấu

Không giống như các bách khoa toàn thư truyền thống, Wikipedia tuân theo nguyên tắc trì hoãn [note 2] về tính bảo mật của nội dung. [64] Nó bắt đầu gần như hoàn toàn mở — bất kỳ ai cũng có thể tạo bài và bất kỳ bài viết nào trên Wikipedia đều có thể được chỉnh sửa bởi bất kỳ độc giả nào, ngay cả những người không có tài khoản Wikipedia. Các sửa đổi cho tất cả các bài viết sẽ được xuất bản ngay lập tức. Do đó, bất kỳ bài viết nào cũng có thể chứa những điểm không chính xác như sai sót, thành kiến tư tưởng và văn bản vô nghĩa hoặc không liên quan.

Những hạn chế

Do sự phổ biến ngày càng tăng của Wikipedia, một số ấn bản, bao gồm cả phiên bản tiếng Anh, đã đưa ra các hạn chế chỉnh sửa trong một số trường hợp. Ví dụ: trên Wikipedia tiếng Anh và một số ấn bản ngôn ngữ khác, chỉ những người dùng đã đăng ký mới có thể tạo một bài viết mới. [65] Trên Wikipedia tiếng Anh, và một số phiên bản khác, một số trang đặc biệt gây tranh cãi, nhạy cảm hoặc dễ bị phá hoại đã được bảo vệ ở một mức độ nào đó. [66] [67] Một bài viết thường xuyên bị phá hoại có thể được bảo vệ bán khóa hoặc được bảo vệ chỉ cho các thành viên xác nhận mở rộng, có nghĩa là chỉ những người biên tập đã được xác nhận tự động hoặc được xác nhận mở rộng mới có thể sửa đổi nó. [68] Một bài viết thường xuyên gây tranh cãi có thể bị khóa để chỉ quản trị viên có thể thay đổi nội dung.[69]

Giao diện chỉnh sửa của Wikipedia

Trong một số trường hợp nhất định, tất cả các biên tập viên được phép đề nghị các sửa đổi, nhưng một số biên tập viên khác phải xem xét lại, tùy thuộc vào các điều kiện nhất định. Ví dụ: Wikipedia tiếng Đức duy trì "phiên bản ổn định" của các bài viết, [70] đã qua một số đánh giá nhất định. Sau các thử nghiệm kéo dài và thảo luận cộng đồng, Wikipedia tiếng Anh đã giới thiệu hệ thống "các thay đổi đang chờ xử lý" vào tháng 12 năm 2012. [71] Theo hệ thống này, các chỉnh sửa của người dùng mới và chưa đăng ký đối với một số bài viết dễ gây tranh cãi hoặc dễ bị phá hoại sẽ được những người dùng có uy tín xét duyệt trước khi chúng được xuất bản. [72]

Xét duyệt các thay đổi

Mặc dù các thay đổi không được xem xét một cách có hệ thống, phần mềm hỗ trợ Wikipedia cung cấp các công cụ nhất định cho phép bất kỳ ai cũng có thể xem xét các thay đổi do người khác thực hiện. Trang "Lịch sử" của mỗi bài viết liên kết đến mỗi bản sửa đổi. [note 3] Trên hầu hết các bài viết, bất kỳ ai cũng có thể hoàn tác các thay đổi của người khác bằng cách nhấp vào liên kết trên trang lịch sử của bài viết. Bất kỳ ai cũng có thể xem các thay đổi mới nhất của các bài viết và bất kỳ ai cũng có thể duy trì một "danh sách theo dõi" các bài viết mà họ quan tâm để họ có thể được thông báo về bất kỳ thay đổi nào. "Tuần tra các trang mới" là một quá trình theo đó các bài viết mới tạo được kiểm tra các vấn đề rõ ràng. [73]

Năm 2003, Tiến sĩ kinh tế học. sinh viên Andrea Ciffolilli lập luận rằng chi phí giao dịch thấp khi tham gia vào một wiki tạo ra chất xúc tác cho sự phát triển hợp tác và các tính năng như cho phép dễ dàng truy cập các phiên bản trước đây của một trang có lợi cho việc "xây dựng sáng tạo" hơn "phá hủy sáng tạo". [74]

Phá hoại

Bất kỳ thay đổi hoặc chỉnh sửa nào thao túng nội dung theo cách có mục đích làm tổn hại đến tính toàn vẹn của Wikipedia đều được coi là hành vi phá hoại. Các kiểu phá hoại phổ biến và rõ ràng nhất bao gồm bổ sung những lời tục tĩu và hài hước thô thiển. Phá hoại cũng có thể bao gồm quảng cáo và các loại thư rác khác. [75] Đôi khi các biên tập viên thực hiện hành vi phá hoại bằng cách xóa nội dung hoặc xóa trắng hoàn toàn một trang nhất định. Các loại phá hoại ít phổ biến hơn, chẳng hạn như cố ý bổ sung thông tin chính đáng nhưng sai lệch trong bài viết có thể khó phát hiện hơn. Những kẻ phá hoại có thể tạo ra định dạng không liên quan, sửa đổi ngữ nghĩa của trang như tiêu đề hoặc phân loại của trang, sửa nghịch mã wiki của một bài viết hoặc sử dụng hình ảnh một cách gián đoạn.[76]

White-haired elderly gentleman in suit and tie speaks at a podium.
Nhà báo người Mỹ John Seigenthaler (1927–2014), chủ đề của vụ Wikipedia viết sai tiểu sử của Seigenthaler .

Sự phá hoại hiển nhiên thường dễ bị xóa khỏi các bài viết trên Wikipedia; thời gian trung bình để phát hiện và khắc phục sự phá hoại là vài phút.[77][78] Tuy nhiên, một số phá hoại mất nhiều thời gian hơn để sửa chữa.[79]

Trong vụ việc về tiểu sử Seigenthaler, một biên tập viên giấu tên đã đưa thông tin sai lệch vào tiểu sử của nhân vật chính trị Mỹ John Seigenthaler vào tháng 5 năm 2005. Seigenthaler đã được wikipedia mô tả một cách giả mạo như một nghi phạm trong vụ ám sát John F. Kennedy . Bài viết vẫn chưa được sửa chữa trong bốn tháng. Seigenthaler, giám đốc biên tập sáng lập của USA Today và là người sáng lập Trung tâm sửa đổi đầu tiên của Diễn đàn Tự do tại Đại học Vanderbilt, đã gọi điện cho đồng sáng lập Wikipedia Jimmy Wales và hỏi liệu Wales có cách nào để biết ai đã đóng góp thông tin sai lệch hay không. Wales trả lời rằng mình không làm, mặc dù thủ phạm cuối cùng đã được truy tìm. [80] [81] Sau vụ việc, Seigenthaler mô tả Wikipedia là "một công cụ nghiên cứu thiếu sót và vô trách nhiệm". Sự cố này đã dẫn đến những thay đổi về chính sách tại Wikipedia, đặc biệt nhằm vào việc thắt chặt khả năng kiểm chứng của các bài viết về các nhân vật còn sống. [82]

Năm 2010, Daniel Tosh khuyến khích người xem chương trình của mình, Tosh.0, truy cập bài viết trên Wikipedia của chương trình và chỉnh sửa nó theo ý muốn. Vào một tập sau đó, anh nhận xét về các chỉnh sửa đối với bài viết, hầu hết đều là xúc phạm, đã được thực hiện bởi khán giả và đã khiến bài viết bị khóa lại, không cho chỉnh sửa. [83] [84]

Tranh chấp khi biên tập

Wikipedians thường có tranh chấp về nội dung, điều này có thể dẫn đến việc liên tục thực hiện các thay đổi ngược lại đối với một bài viết, được gọi là "bút chiến" . [85] [86] Quá trình này là một kịch bản tiêu tốn tài nguyên mà không có kiến thức hữu ích nào được bổ sung. [87] Cách làm này cũng bị chỉ trích là tạo ra một nền văn hóa biên tập mang tính cạnh tranh, [88] xung đột dựa trên [89] gắn liền với vai trò giới tính nam tính truyền thống, [90] góp phần vào sự thiên vị giới tính trên Wikipedia .

Các nhóm lợi ích đặc biệt đã tham gia vào các cuộc chiến chỉnh sửa để thúc đẩy lợi ích chính trị của riêng họ.

Chính sách và luật lệ

Video
Wikimania, 60 Minutes, CBS, 20 minutes, April 5, 2015, co-founder Jimmy Wales at Fosdem

Nội dung trong Wikipedia tuân theo luật (cụ thể là luật bản quyền ) của Hoa Kỳ và của bang Virginia của Hoa Kỳ, nơi đặt phần lớn máy chủ của Wikipedia. Ngoài các vấn đề pháp lý, các nguyên tắc biên tập của Wikipedia được thể hiện trong "five pillars" và trong nhiều policies and guidelines nhằm định hình nội dung một cách thích hợp. Ngay cả những quy tắc này cũng được lưu trữ dưới dạng wiki, và các biên tập viên của Wikipedia viết và sửa đổi các chính sách và hướng dẫn của trang web. [91] Người chỉnh sửa có thể enforce these rules bằng cách xóa hoặc sửa đổi tài liệu không tuân thủ. Ban đầu, các quy tắc trên các ấn bản không phải tiếng Anh của Wikipedia được dựa trên bản dịch các quy tắc cho Wikipedia tiếng Anh. Kể từ đó, chúng đã dần khác nhau ở một mức độ nào đó. [92]

Chính sách và nguyên tắc soạn thảo nội dung

Theo các quy tắc trên Wikipedia tiếng Anh, mỗi mục trong Wikipedia phải nói về một chủ đề có tính bách khoa và không phải là mục từ điển hoặc kiểu từ điển. [93] Một chủ đề cũng phải đáp ứng các tiêu chuẩn "độ nổi bật" của Wikipedia, [94], điều này thường có nghĩa là chủ đề đó phải được đưa tin trên các phương tiện truyền thông chính thống hoặc các nguồn tạp chí học thuật lớn độc lập với chủ đề của bài viết. Hơn nữa, Wikipedia dự định chỉ truyền đạt những kiến thức đã được thiết lập và công nhận. Nó không được trình bày nghiên cứu ban đầu . Một tuyên bố có khả năng bị thách thức yêu cầu tham chiếu đến một nguồn đáng tin cậy . Trong số các biên tập viên Wikipedia, điều này thường được hiểu là "có khả năng xác minh, chứ không phải sự thật" để thể hiện ý tưởng rằng độc giả, chứ không phải bách khoa toàn thư, chịu trách nhiệm cuối cùng trong việc kiểm tra tính trung thực của các bài viết và đưa ra cách giải thích của riêng họ. [95] Điều này đôi khi có thể dẫn đến việc xóa thông tin, mặc dù hợp lệ, nhưng do không có nguồn gốc thích hợp. [96] Cuối cùng, Wikipedia không được đứng về phía nào. Tất cả các ý kiến và quan điểm, nếu được quy cho các nguồn bên ngoài, phải được chia sẻ phạm vi phù hợp trong một bài viết. Đây được gọi là quan điểm trung lập (NPOV).

Quản trị

Chế độ vô chính phủ ban đầu của Wikipedia tích hợp các yếu tố dân chủ và thứ bậc theo thời gian. [97] [98] Một bài viết không được coi là thuộc sở hữu của người tạo ra nó hoặc bất kỳ người biên tập nào khác, cũng như chủ đề của bài viết. [99]

Quản trị viên

Các biên tập viên có uy tín trong cộng đồng có thể ứng cử một trong nhiều cấp quản lý tình nguyện: điều này bắt đầu với "điều phối viên/bảo quản viên", [100] là người dùng có đặc quyền có thể xóa trang, ngăn bài viết không cho thay đổi trong trường hợp phá hoại hoặc tranh chấp biên tập (thiết lập các biện pháp bảo vệ trên các bài viết) và cố gắng ngăn một số người chỉnh sửa. Bất chấp cái tên, quản trị viên không được hưởng bất kỳ đặc quyền đặc biệt nào trong việc ra quyết định; thay vào đó, quyền hạn của họ chủ yếu bị giới hạn trong việc thực hiện các chỉnh sửa có ảnh hưởng trên toàn dự án và do đó không được phép đối với các biên tập viên thông thường và thực hiện các hạn chế nhằm ngăn chặn một số người thực hiện các chỉnh sửa gây rối (chẳng hạn như phá hoại). [101] [102]

Ngày càng ít biên tập viên trở thành quản trị viên hơn những năm trước, một phần là do quá trình xét duyệt các quản trị viên tiềm năng của Wikipedia đã trở nên nghiêm ngặt hơn. [103]

Các hành chính viên chịu trách nhiệm trao quyền cho các quản trị viên mới dựa trên các đề xuất từ cộng đồng.

Giải quyết tranh chấp

Theo thời gian, Wikipedia đã phát triển một quy trình giải quyết tranh chấp bán chính thức để hỗ trợ trong những trường hợp như vậy. Để xác định sự đồng thuận của cộng đồng, người biên tập có thể nêu vấn đề tại các diễn đàn cộng đồng thích hợp, [note 4] hoặc tìm kiếm ý kiến bên ngoài thông qua yêu cầu ý kiến thứ ba hoặc bằng cách bắt đầu một cuộc thảo luận cộng đồng chung hơn được gọi là "đề nghị cho ý kiến".

Ủy ban trọng tài

Ủy ban Trọng tài chủ trì quá trình giải quyết tranh chấp cuối cùng. Mặc dù các tranh chấp thường phát sinh từ sự bất đồng giữa hai quan điểm đối lập về nội dung một bài viết, Ủy ban Trọng tài rõ ràng từ chối trực tiếp phán quyết về quan điểm cụ thể cần được thông qua. Các phân tích thống kê cho thấy rằng ủy ban bỏ qua nội dung tranh chấp và thay vào đó tập trung vào cách thức tiến hành tranh chấp, hoạt động không quá nhiều để giải quyết tranh chấp và tạo hòa bình giữa các biên tập viên xung đột, nhưng để loại bỏ các biên tập viên có vấn đề trong khi cho phép các biên tập viên có năng suất trở lại để tham gia. Do đó, ủy ban không quy định nội dung của các bài viết, mặc dù đôi khi tổ chức này lên án việc thay đổi nội dung khi cho rằng nội dung mới vi phạm chính sách của Wikipedia (ví dụ, nếu nội dung mới bị coi là thiên vị ). Các biện pháp khắc phục của nó bao gồm cảnh báo và quản chế (được sử dụng trong 63% trường hợp) và cấm biên tập viên từ các bài viết (43%), chủ đề (23%) hoặc Wikipedia (16%). Các lệnh cấm hoàn toàn từ Wikipedia thường được giới hạn trong các trường hợp mạo danh và hành vi chống đối xã hội . Khi hành vi không phải là mạo danh hoặc chống đối xã hội, mà là chống lại sự đồng thuận hoặc vi phạm chính sách chỉnh sửa, các biện pháp khắc phục có xu hướng giới hạn ở mức cảnh báo. [104]

Cộng đồng

Mỗi bài viết và mỗi người dùng Wikipedia đều có một trang "Thảo luận" được liên kết với bài viết. Những điều này tạo thành kênh giao tiếp chính để các biên tập viên thảo luận, phối hợp và tranh luận. [105]

Cộng đồng Wikipedia được mô tả là một cuồng giáo, [106] mặc dù không phải lúc nào cũng mang hàm ý hoàn toàn tiêu cực. [107] Sở thích của dự án đối với sự gắn kết, ngay cả khi nó đòi hỏi sự thỏa hiệp bao gồm việc bỏ qua các thông tin xác thực, đã được gọi là " chủ nghĩa chống chủ nghĩa tinh hoa ". [108]

Những người biên tập Wikipedia đôi khi trao giải cho nhau những ngôi sao ảo cho các đóng góp tốt. Những mã thông báo đánh giá được cá nhân hóa này tiết lộ một loạt các công việc có giá trị vượt xa việc chỉnh sửa đơn giản để bao gồm việc hỗ trợ xã hội, hành động quản trị và các loại công việc kết nối. [109]

Wikipedia không yêu cầu người biên tập và người đóng góp cung cấp thông tin cá nhân. Khi Wikipedia phát triển, "Ai viết Wikipedia?" trở thành một trong những câu hỏi thường gặp về dự án. [110] Jimmy Wales từng lập luận rằng chỉ có "một cộng đồng ... một nhóm tận tâm gồm vài trăm tình nguyện viên "đóng góp phần lớn cho Wikipedia và dự án do đó" giống như bất kỳ tổ chức truyền thống nào ". [111] Năm 2008, một bài báo trên tạp chí Slate báo cáo rằng: "Theo các nhà nghiên cứu ở Palo Alto, một phần trăm người dùng Wikipedia chịu trách nhiệm cho khoảng một nửa số chỉnh sửa của trang web này." [112] Phương pháp đánh giá đóng góp này sau đó đã bị Aaron Swartz tranh cãi, khi lưu ý rằng một số bài viết mà anh lấy mẫu có phần lớn nội dung của chúng (được đo bằng số ký tự) do người dùng có số lượt chỉnh sửa thấp đóng góp. [113]

Wikipedia tiếng Anh có 6,220,889 bài viết, 40,626,736 biên tập viên đã đăng ký và 126,859 biên tập viên đang hoạt động. Biên tập viên được coi là đang hoạt động nếu họ đã thực hiện một hoặc nhiều chỉnh sửa trong 30 ngày qua.

Các biên tập viên không tuân thủ các nghi thức văn hóa Wikipedia, chẳng hạn như ký tên vào các bình luận trên trang thảo luận, có thể ngầm báo hiệu rằng họ là người ngoài Wikipedia, làm tăng tỷ lệ người trong Wikipedia nhắm mục tiêu vào họ hoặc coi nhẹ các đóng góp của họ. Trở thành người trong Wikipedia đòi hỏi những chi phí không nhỏ: người đóng góp phải học các mã công nghệ cụ thể của Wikipedia, tuân theo quy trình giải quyết tranh chấp đôi khi phức tạp và tìm hiểu một "nền văn hóa khó hiểu phong phú với những trò đùa và tài liệu tham khảo nội bộ". [114] Những người biên tập không đăng nhập theo một nghĩa nào đó là công dân hạng hai trên Wikipedia, [114] với tư cách là "những người tham gia được công nhận bởi các thành viên của cộng đồng wiki, những người có lợi ích nhất định trong việc bảo tồn chất lượng của sản phẩm, trên cơ sở sự tham gia liên tục của họ ", [115] nhưng lịch sử đóng góp của các biên tập viên ẩn danh chưa đăng ký chỉ được công nhận bởi địa chỉ IP của họ không thể được quy cho một biên tập viên cụ thể nào một cách chắc chắn.

Nghiên cứu

Một nghiên cứu năm 2007 của các nhà nghiên cứu từ Đại học Dartmouth cho thấy rằng "những người đóng góp ẩn danh và không thường xuyên cho Wikipedia [...] cũng là một nguồn kiến thức đáng tin cậy như những người đóng góp đăng ký với trang web". [116] Jimmy Wales đã tuyên bố vào năm 2009 rằng "[Tôi] hóa ra hơn 50% tất cả các chỉnh sửa chỉ được thực hiện bởi 0,7% người dùng... 524 người. . . Và trên thực tế, 2% tích cực nhất, tức là 1400 người, đã thực hiện 73,4% tất cả các chỉnh sửa. " [117] Tuy nhiên, biên tập viên kiêm nhà báo Henry Blodget của Business Insider đã chỉ ra vào năm 2009 rằng trong một mẫu bài viết ngẫu nhiên, hầu hết nội dung trên Wikipedia (được đo bằng lượng văn bản đóng góp còn tồn tại cho đến lần chỉnh sửa mẫu mới nhất) được tạo bởi "người ngoài cuộc", trong khi hầu hết các nội dung chỉnh sửa và việc định dạng được thực hiện bởi "người trong cuộc". [117]

Một nghiên cứu năm 2008 cho thấy những người biên tập viên Wikipedia khó tính, ít cởi mở và không có tâm tính tốt hơn những người khác, [118] [119] mặc dù một bài bình luận sau đó đã chỉ ra những sai sót nghiêm trọng, bao gồm dữ liệu cho thấy độ cởi mở cao hơn và sự khác biệt giữa nhóm đối chứng và các mẫu nhỏ. [120] Theo một nghiên cứu năm 2009, có "bằng chứng về sự phản kháng ngày càng tăng từ cộng đồng Wikipedia đối với nội dung bài viết mới". [121]

Sự đa dạng sinh học

Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng hầu hết những người đóng góp cho Wikipedia là nam giới. Đáng chú ý, kết quả của một cuộc khảo sát của Wikimedia Foundation vào năm 2008 cho thấy chỉ có 13% tổng biên tập Wikipedia là nữ. [122] Vì lý do này, các trường đại học trên khắp Hoa Kỳ đã cố gắng khuyến khích nữ giới trở thành cộng tác viên của Wikipedia. Tương tự, nhiều trường đại học trong số này, bao gồm cả Yale và Brown, đã cấp tín chỉ đại học cho những sinh viên tạo hoặc chỉnh sửa một bài viết liên quan đến phụ nữ trong khoa học hoặc công nghệ. [123] Andrew Lih, một giáo sư và nhà khoa học, đã viết trên tờ The New York Times rằng lý do ông nghĩ rằng số lượng nam giới đóng góp nhiều hơn số lượng nữ giới rất nhiều là vì việc tự nhận là phụ nữ có thể khiến bản thân phải chịu các hành vi "đe dọa". [124] Dữ liệu đã chỉ ra rằng người châu Phi không có đại diện trong số các biên tập viên Wikipedia. [125]

Phiên bản ngôn ngữ

Hiện có 313 phiên bản ngôn ngữ của Wikipedia (còn được gọi là phiên bản ngôn ngữ, hoặc đơn giản là Wikipedia)[126]. Tính đến tháng 1 năm 2021, sáu phiên bản lớn nhất, theo thứ tự, là Wikipedias tiếng Anh, Cebuano, Thụy Điển, Đức, Pháp và Hà Lan. Wikipedias lớn thứ hai và thứ ba nhờ vào bot tạo bài viết Lsjbot, tính đến năm 2013 đã tạo ra khoảng một nửa số bài viết trên Wikipedia tiếng Thụy Điển và hầu hết các bài viết trên Wikipedia tiếng Cebuano và Waray. Hai phiên bản Cebuano và Waray là cả hai ngôn ngữ bản địa của Philippines.

Ngoài sáu trang hàng đầu, mười hai Wikipedias khác có hơn một triệu bài viết mỗi thứ (tiếng Nga, tiếng Ý, tiếng Tây Ban Nha, tiếng Ba Lan, tiếng Waray, tiếng Việt, tiếng Nhật, tiếng Trung, tiếng Ả Rập Ai Cập, tiếng Ả Rập, tiếng Bồ Đào Nha và tiếng Ukraina), sáu wikipedia khác có hơn 500.000 bài viết (Tiếng Ba Tư, Catalan, Serbia, Indonesia, Na Uy Bokmål và Hàn Quốc), 43 người khác có hơn 100.000 và 82 người khác có trên 10.000[1][127]. Wikipedia tiếng Anh lớn nhất có hơn 6,2 triệu bài viết. Tính đến tháng 1 năm 2019, theo Alexa, miền phụ tiếng Anh (en.wikipedia.org; Wikipedia tiếng Anh) nhận được khoảng 57% lưu lượng tích lũy của Wikipedia, với phần còn lại là các ngôn ngữ khác (tiếng Nga: 9%; tiếng Trung: 6%; Tiếng Nhật: 6%; tiếng Tây Ban Nha: 5%).[9]

Biểu đồ về số lần xem trang của Wikipedia tiếng Thổ Nhĩ Kỳ cho thấy mức sụt giảm lớn khoảng 80% ngay sau khi lệnh chặn Wikipedia ở Thổ Nhĩ Kỳ được áp dụng vào năm 2017.

Vì Wikipedia dựa trên Web và do đó trên toàn thế giới, những người đóng góp cho cùng một ấn bản ngôn ngữ có thể sử dụng các phương ngữ khác nhau hoặc có thể đến từ các quốc gia khác nhau (như trường hợp của ấn bản tiếng Anh ). Những khác biệt này có thể dẫn đến một số xung đột về sự khác biệt chính tả (ví dụ: colour so với color) [128] hoặc quan điểm. [129]

Mặc dù các ấn bản ngôn ngữ khác nhau được tuân theo các chính sách toàn cầu, chẳng hạn như "quan điểm trung lập", chúng phân biệt về một số quan điểm chính sách và thực tiễn, đáng chú ý nhất là liệu hình ảnh không được cấp phép tự do có được sử dụng theo yêu cầu sử dụng hợp pháp hay không . [130] [131] [132]

Jimmy Wales đã mô tả Wikipedia là "một nỗ lực để tạo và phân phối một bộ bách khoa toàn thư miễn phí với chất lượng cao nhất có thể cho mọi người trên hành tinh bằng ngôn ngữ của họ". [133] Mặc dù mỗi ấn bản ngôn ngữ ít nhiều hoạt động độc lập, một số nỗ lực được thực hiện để giám sát tất cả. Chúng được điều phối một phần bởi Meta-Wiki, wiki của Quỹ Wikimedia dành để duy trì tất cả các dự án của mình (Wikipedia và các dự án khác). [134] Ví dụ: Meta-Wiki cung cấp số liệu thống kê quan trọng về tất cả các ấn bản ngôn ngữ của Wikipedia, [135] và nó duy trì danh sách các bài viết mà mọi Wikipedia nên có. [136] Danh sách liên quan đến nội dung cơ bản theo chủ đề: tiểu sử, lịch sử, địa lý, xã hội, văn hóa, khoa học, công nghệ và toán học. Không hiếm các bài viết liên quan mạnh đến một ngôn ngữ cụ thể không có bài viết tương ứng trong một ấn bản khác. Ví dụ: các bài viết về các thị trấn nhỏ ở Hoa Kỳ có thể chỉ có sẵn bằng tiếng Anh, ngay cả khi chúng đáp ứng các tiêu chí về độ nổi bật của các dự án Wikipedia ngôn ngữ khác.

Ước tính lượng chia sẻ đóng góp từ các khu vực khác nhau trên thế giới cho các ấn bản Wikipedia khác nhau [137]

Các bài viết đã dịch chỉ đại diện cho một phần nhỏ các bài báo trong hầu hết các ấn bản, một phần là do các ấn bản đó không cho phép dịch các bài báo hoàn toàn tự động. [138] Các bài báo có sẵn bằng nhiều ngôn ngữ có thể cung cấp " liên kết interwiki ", liên kết đến các bài viết đối ứng trong các ấn bản khác.

Một nghiên cứu được PLOS ONE công bố vào năm 2012 cũng ước tính tỷ lệ đóng góp cho các ấn bản Wikipedia khác nhau từ các khu vực khác nhau trên thế giới. Nó báo cáo rằng tỷ lệ các chỉnh sửa được thực hiện từ Bắc Mỹ là 51% đối với Wikipedia tiếng Anh và 25% đối với Wikipedia tiếng Anh đơn giản . [139]

Sự giảm sút của số lượng biên tập viên Wikipedia tiếng Anh

Vào ngày 1 tháng 3 năm 2014, The Economist, trong một bài báo có tiêu đề "Tương lai của Wikipedia", đã trích dẫn một phân tích xu hướng liên quan đến dữ liệu do Wikimedia Foundation xuất bản cho biết rằng "[t] số biên tập viên cho phiên bản tiếng Anh đã giảm một phần ba trong bảy năm. " [140] Tỷ lệ hao mòn của các biên tập viên tích cực trên Wikipedia tiếng Anh được The Economist trích dẫn về cơ bản là trái ngược với thống kê cho Wikipedia bằng các ngôn ngữ khác (Wikipedia không phải tiếng Anh). The Economist báo cáo rằng số lượng cộng tác viên có trung bình từ năm lần chỉnh sửa trở lên mỗi tháng là tương đối ổn định kể từ năm 2008 đối với Wikipedia bằng các ngôn ngữ khác là khoảng 42.000 biên tập viên trong phạm vi chênh lệch nhỏ theo mùa là khoảng 2.000 biên tập viên trở lên. Số lượng biên tập viên tích cực trên Wikipedia tiếng Anh, bằng cách so sánh rõ ràng, được trích dẫn là đạt đỉnh vào năm 2007 với khoảng 50.000 người và giảm xuống 30.000 vào đầu năm 2014.

Nếu sự tiêu hao này tiếp tục không suy giảm với tỷ lệ xu hướng được trích dẫn là khoảng 20.000 biên tập viên bị mất trong vòng bảy năm, thì đến năm 2021 sẽ chỉ có 10.000 biên tập viên hoạt động trên Wikipedia tiếng Anh. [141] Ngược lại, phân tích xu hướng được công bố trên The Economist cho thấy Wikipedia của các ngôn ngữ khác (Wikipedia không phải tiếng Anh) là thành công trong việc giữ chân các biên tập viên tích cực của họ trên cơ sở tái tạo và duy trì, với số lượng của họ tương đối không đổi ở mức khoảng 42.000. [141] Không có bình luận nào được đưa ra liên quan đến tiêu chuẩn chính sách chỉnh sửa khác biệt với Wikipedia bằng ngôn ngữ khác (Wikipedia không phải tiếng Anh) sẽ cung cấp một giải pháp thay thế khả thi cho Wikipedia tiếng Anh để cải thiện hiệu quả tỷ lệ hao hụt biên tập viên đáng kể trên Wikipedia tiếng Anh. [142]

Đón nhận

Nhiều biên tập viên Wikipedia khác nhau đã chỉ trích quy định ngày càng lớn của Wikipedia, bao gồm hơn năm mươi chính sách và gần 150.000 từ tính đến năm 2014 . [143] [144]

Các nhà phê bình đã tuyên bố rằng Wikipedia thể hiện sự thiên vị mang tính hệ thống . Vào năm 2010, nhà báo kiêm nhà báo Edwin Black đã mô tả Wikipedia là một hỗn hợp của "sự thật, một nửa sự thật và một số sự giả dối". [145] Các bài báo trong Biên niên sử về Giáo dục Đại học và Tạp chí Thủ thư Học thuật đã chỉ trích chính sách Trọng số Không xác định của Wikipedia, kết luận rằng thực tế là Wikipedia rõ ràng không được thiết kế để cung cấp thông tin chính xác về một chủ đề, mà là tập trung vào tất cả các quan điểm chính về chủ đề này, ít chú ý hơn đến những người nhỏ và tạo ra những thiếu sót có thể dẫn đến niềm tin sai lầm dựa trên thông tin không đầy đủ. [146] [147] [148]

Các nhà báo Oliver Kamm và Edwin Black cáo buộc (lần lượt vào năm 2010 và 2011) rằng các bài viết bị chi phối bởi những biên tập viên ồn ào nhất và kiên trì nhất, thường là của một nhóm có "nhiều kiến thức" về chủ đề này. [149] [150] Một bài báo năm 2008 trên Tạp chí Education Next đã kết luận rằng với tư cách là một nguồn tài nguyên về các chủ đề gây tranh cãi, Wikipedia có thể bị thao túng và bị chỉ đạo. [151]

Năm 2006, trang web phê bình Wikipedia Watch liệt kê hàng chục ví dụ về đạo văn trong Wikipedia tiếng Anh.[152]

Tính chính xác của nội dung

Các bài báo cho các bộ bách khoa toàn thư truyền thống như Encyclopædia Britannica được các chuyên gia viết cẩn thận và có chủ ý, cho phép các bộ bách khoa đó nổi tiếng về độ chính xác. [153] Tuy nhiên, một đánh giá ngang hàng vào năm 2005 đối với bốn mươi hai mục nhập khoa học trên cả Wikipedia và Encyclopædia Britannica của tạp chí khoa học Nature đã tìm thấy một số khác biệt về độ chính xác, và kết luận rằng "các bài viết khoa học trung bình trong Wikipedia có khoảng bốn chỗ không chính xác; Britannica có khoảng ba chỗ như vậy. "[19] Joseph Reagle gợi ý rằng mặc dù nghiên cứu phản ánh "sức mạnh chuyên đề của những người đóng góp cho Wikipedia" trong các bài báo khoa học, "Wikipedia có thể không hoạt động tốt như vậy bằng cách sử dụng mẫu ngẫu nhiên các bài báo hoặc về các chủ đề nhân văn." [154] Những người khác đưa ra những lời chỉ trích tương tự. [155] Những phát hiện của Nature đã bị phản đối bởi Encyclopædia Britannica, [156] và để đáp lại, Nature đã bác bỏ những luận điểm mà Britannica đưa ra. [157] Ngoài những bất đồng quan điểm giữa hai bên này, những người khác đã kiểm tra kích thước và lựa chọn mẫu phương pháp được sử dụng trong các phân tích của tạp chí Nature, và coi đó là một "thiết kế nghiên cứu sai lầm" (trong lựa chọn bằng tay của Nature, một phần hoặc toàn bộ, để so sánh), thiếu phân tích thống kê (ví dụ, khoảng tin cậy được báo cáo) và thiếu nghiên cứu "sức mạnh thống kê" (ví dụ, do cỡ mẫu nhỏ, 42 hoặc 4× 10 1 bài báo được so sánh, so với >105 và >106 mẫu là tối thiểu tương ứng cho Britannica và Wikipedia tiếng Anh). [158]



Phần mềm và máy móc

Wikipedia nhận được từ 10.000 đến 35.000 yêu cầu đọc trang mỗi giây, tùy theo thời gian.[159] Hơn 100 máy chủ được thiết lập để thỏa mãn nhu cầu.

Wikipedia dựa trên MediaWiki, nền phần mềm wiki chuyên biệt có nguồn tự do và mở, phần lớn được viết trong PHP và được xây trên cơ sở dữ liệu MySQL. Phần mềm này bao gồm những tính năng lập trình như là ngôn ngữ macro, biến số, hệ thống gắn tiêu bản (template transclusion), và đổi hướng URL. MediaWiki được phát hành theo Giấy phép Công cộng GNU (GPL) và được sử dụng bởi các dự án Wikimedia, cũng như nhiều dự án wiki khác. Ban đầu Wikipedia chạy trên UseModWiki, một chương trình Perl của Clifford Adams (Phase I). Nó bắt phải viết hoa theo kiểu CamelCase để tạo ra siêu liên kết giữa các bài; cú pháp hai dấu ngoặc vuông được hỗ trợ về sau. Bắt đầu từ tháng 1 năm 2002 (Phase II), Wikipedia bắt đầu sử dụng chương trình PHP wiki với cơ sở dữ liệu MySQL; phần mềm này được viết đặc biệt cho Wikipedia bởi Magnus Manske. Phần mềm Phase II được sửa nhiều lần để thỏa mãn nhu cầu đang lên theo đường lũy thừa (exponential growth). Tháng 7 năm 2002 (Phase III), Wikipedia đổi qua phần mềm thế hệ thứ ba, MediaWiki, mới đầu do Lee Daniel Crocker viết.

Các máy chủ của Wikipedia trên toàn thế giới
Các máy chủ của Wikipedia trên toàn thế giới
Biểu đồ dữ liệu được chuyển giữa các máy chủ của Wikipedia. 20 máy chủ cơ sở dữ liệu chuyển dữ liệu tới hàng trăm máy chủ Apache phía sau; các máy Apache chuyển dữ liệu tới 50 máy squid phía trước.
Tóm lược cấu trúc hệ thống vào tháng 4 năm 2009. Xem biểu đồ máy chủ tại Meta-Wiki.

Wikipedia chạy trên các nhóm máy chủ Linux tại Florida và hai vị trí khác.[160] Wikipedia chỉ xài một máy chủ cho đến năm 2004; lúc đó hệ thống máy chủ được mở rộng thành cấu trúc đa tầng (multitier architecture) phân phối. Vào tháng 1 năm 2005, dự án chạy trên 39 máy chủ dành riêng ở Florida. Hình dạng này bao gồm một máy cơ sở dữ liệu chủ chạy MySQL, vài máy phụ CSDL, 21 máy chủ web chạy Apache HTTP Server, và bảy máy bộ nhớ Squid. Vào tháng 9 năm 2005, nhóm máy chủ này đã bao gồm 100 máy tại ba vị trí chung quanh thế giới[160].

Các yêu cầu trang được gửi cho tầng máy Squid trước. Những yêu cầu mà bộ nhớ Squid không thể thỏa mãn được gửi qua các máy chủ cân bằng tải (load-balancing server) có phần mềm Linux Virtual Server; nó gửi yêu cầu cho một trong những máy chủ Apache để kết xuất trang dùng dữ liệu từ CSDL. Các máy chủ web gửi lại những trang được yêu cầu và kết xuất trang của các phiên bản ngôn ngữ Wikipedia. Để tăng lên tốc độ trả lời nhiều hơn, các trang được kết xuất cho người chưa đăng nhập được bỏ vào bộ nhớ phân phối (distributed memory cache) cho đến khi nó lỗi thời, nên có thể bỏ qua hẳn quá trình kết xuất trang đối với phần nhiều lần truy cập những trang thường gặp. Hai nhóm máy chủ lớn hơn tại Hà Lan và Hàn Quốc hiện xử lý nhiều nhu cầu cho Wikipedia.

Dự án liên quan

Wikipedia có vài dự án liên quan:

  • Wiktionary, dự án làm bộ từ điển tự do
  • Wikibooks, dự án làm thư viện về sách giáo khoa tự do
  • Wikiquote, bộ từ điển về danh ngôn
  • Wikisource, kho lưu nguồn tư liệu bằng mọi ngôn ngữ có phạm vi công cộng hoặc xuất bản theo GFDL
  • Wikivoyage, một dự án xây dựng cẩm nang du lịch trực tuyến có nội dung tự do.

Vào tháng 2 năm 2001, phần lớn người dùng Wikipedia bằng tiếng Tây Ban Nha không hài lòng với phương hướng của dự án nên đã rút khỏi để bắt đầu dự án Enciclopedia Libre.[cần dẫn nguồn]

Ghi chú

  1. ^ Yêu cầu đăng ký để thực hiện các tác vụ nhất định như chỉnh sửa trang được bảo vệ, tạo trang mới hay tải lên các tập tin.
  1. ^ Để là tài khoản xác nhận, người dùng phải thực hiện ít nhất một lần chỉnh sửa hoặc hành động khác trong một tháng nhất định.
  2. ^ The procrastination principle dictates that you should wait for problems to arise before solving them.
  3. ^ Revisions with libelous content, criminal threats, or copyright infringements may be removed completely.
  4. ^ See for example the Biographies of Living Persons Noticeboard or Neutral Point of View Noticeboard, created to address content falling under their respective areas.

Tham khảo

  1. ^ a b “List of Wikipedias”. Meta-Wiki.
  2. ^ Jonathan Sidener. “Everyone's Encyclopedia”. San Diego Union Tribune. Truy cập ngày 15 tháng 10 năm 2006.
  3. ^ Chapman, Roger (6 tháng 9 năm 2011). “Top 40 Website Programming Languages”. roadchap.com. Bản gốc lưu trữ ngày 22 tháng 9 năm 2013. Truy cập ngày 6 tháng 9 năm 2011. Đã bỏ qua tham số không rõ |deadurl= (gợi ý |url-status=) (trợ giúp)
  4. ^ Brandom, Russell (4 tháng 9 năm 2015). “Wikipedia founder defends decision to encrypt the site in China”. The Verge. Truy cập ngày 19 tháng 9 năm 2015.
  5. ^ Bill Tancer (1 tháng 5 năm 2007). “Look Who's Using Wikipedia”. Time. Truy cập ngày 1 tháng 12 năm 2007. The sheer volume of content [...] is partly responsible for the site's dominance as an online reference. When compared to the top 3,200 educational reference sites in the US, Wikipedia is No. 1, capturing 24.3% of all visits to the category. Cf. Bill Tancer (Global Manager, Hitwise), "Wikipedia, Search and School Homework" Lưu trữ tháng 3 25, 2012 tại Wayback Machine, Hitwise, March 1, 2007.
  6. ^ Alex Woodson (8 tháng 7 năm 2007). “Wikipedia remains go-to site for online news”. Reuters. Truy cập ngày 16 tháng 12 năm 2007. Online encyclopedia Wikipedia has added about 20 million unique monthly visitors in the past year, making it the top online news and information destination, according to Nielsen//NetRatings.
  7. ^ West, Stuart. “Wikipedia's Evolving Impact: slideshow presentation at TED2010” (PDF). Truy cập ngày 23 tháng 10 năm 2015.
  8. ^ “comScore MMX Ranks Top 50 US Web Properties for August 2012”. comScore. 12 tháng 9 năm 2012. Truy cập ngày 6 tháng 2 năm 2013.
  9. ^ a b “How popular is wikipedia.org?”. Alexa Internet. 22 tháng 5 năm 2016. Truy cập ngày 4 tháng 9 năm 2016.
  10. ^ “Wikimedia pornography row deepens as Wales cedes rights – BBC News”. BBC. 10 tháng 5 năm 2010. Truy cập ngày 28 tháng 6 năm 2016.
  11. ^ Vogel, Peter S. (10 tháng 10 năm 2012). “The Mysterious Workings of Wikis: Who Owns What?”. Ecommerce Times. Truy cập ngày 28 tháng 6 năm 2016.
  12. ^ Mullin, Joe (10 tháng 1 năm 2014). “Wikimedia Foundation employee ousted over paid editing”. Ars Technica. Truy cập ngày 28 tháng 6 năm 2016.
  13. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên MiliardWho
  14. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên J Sidener
  15. ^ “Wikipedia cofounder Jimmy Wales on 60 Minutes”. CBS News. Truy cập ngày 6 tháng 4 năm 2015.
  16. ^ a b Cohen, Noam (9 tháng 2 năm 2014). “Wikipedia vs. the Small Screen”. The New York Times.
  17. ^ “Wikistats – Statistics For Wikimedia Projects”. stats.wikimedia.org. Wikimedia Foundation. Truy cập ngày 18 tháng 11 năm 2020.
  18. ^ Xem những sơ đồ tại "Lần được truy nhập", Thống kê Wikipedia, 1 tháng 1 năm 2005.
  19. ^ a b Jim Giles (tháng 12 năm 2005). “Internet encyclopedias go head to head”. Nature. 438 (7070): 900–901. Bibcode:2005Natur.438..900G. doi:10.1038/438900a. PMID 16355180.(cần đăng ký mua) Note: The study was cited in several news articles; e.g.:
  20. ^ Black, Edwin (April 19, 2010) Wikipedia – The Dumbing Down of World Knowledge Lưu trữ tháng 9 9, 2016 tại Wayback Machine, History News Network Retrieved October 21, 2014
  21. ^ J. Petrilli, Michael (SPRING 2008/Vol.8, No.2) Wikipedia or Wickedpedia? Lưu trữ tháng 11 21, 2016 tại Wayback Machine, Education Next Retrieved October 22, 2014
  22. ^ Cohen, Noam (7 tháng 4 năm 2018). “Conspiracy videos? Fake news? Enter Wikipedia, the 'good cop' of the Internet”. The Washington Post. Bản gốc lưu trữ ngày 14 tháng 6 năm 2018.
  23. ^ Wales, James. "Wikipedia là bách khoa toàn thư". 8 tháng 3 năm 2005, wikipedia-l@wikimedia.org.
  24. ^ “The contribution conundrum: Why did Wikipedia succeed while other encyclopedias failed?”. Nieman Lab. Truy cập ngày 5 tháng 6 năm 2016.
  25. ^ Kock, N., Jung, Y., & Syn, T. (2016). Wikipedia and e-Collaboration Research: Opportunities and Challenges. (PDF) Error in Webarchive template: Empty url. International Journal of e-Collaboration (IJeC), 12(2), 1–8.
  26. ^ “Wikipedia-l: LinkBacks?”. Truy cập ngày 20 tháng 2 năm 2007.
  27. ^ Sanger, Larry (10 tháng 1 năm 2001). “Let's Make a Wiki”. Internet Archive. Bản gốc lưu trữ ngày 14 tháng 4 năm 2003. Truy cập ngày 26 tháng 12 năm 2008.
  28. ^ “WHOIS domain registration information results for wikipedia.com from Network Solutions”. 27 tháng 9 năm 2007. Bản gốc lưu trữ ngày 27 tháng 9 năm 2007. Truy cập ngày 31 tháng 8 năm 2018.
  29. ^ “WHOIS domain registration information results for wikipedia.org from Network Solutions”. 27 tháng 9 năm 2007. Bản gốc lưu trữ ngày 27 tháng 9 năm 2007. Truy cập ngày 31 tháng 8 năm 2018.
  30. ^ Kock, N., Jung, Y., & Syn, T. (2016). Wikipedia and e-Collaboration Research: Opportunities and Challenges. (PDF) Error in Webarchive template: Empty url. International Journal of e-Collaboration (IJeC), 12(2), 1–8.
  31. ^ Finkelstein, Seth (25 tháng 9 năm 2008). “Read me first: Wikipedia isn't about human potential, whatever Wales says”. The Guardian. London.
  32. ^ “Multilingual statistics”. Wikipedia. 30 tháng 3 năm 2005. Truy cập ngày 26 tháng 12 năm 2008.
  33. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên EB_encyclopedia
  34. ^ “[long] Enciclopedia Libre: msg#00008”. Osdir. Bản gốc lưu trữ ngày 6 tháng 10 năm 2008. Truy cập ngày 26 tháng 12 năm 2008.
  35. ^ Vibber, Brion (16 tháng 8 năm 2002). “Brion VIBBER at pobox.com”. Wikimedia. Bản gốc lưu trữ ngày 20 tháng 6 năm 2014. Truy cập ngày 8 tháng 12 năm 2020.
  36. ^ Wales, James. "Giới thiệu Quỹ Hỗ trợ Wikimedia". 20 tháng 6 năm 2003. wikipedia-l@wikipedia.org.
  37. ^ Bobbie Johnson (12 tháng 8 năm 2009). “Wikipedia approaches its limits”. The Guardian. London. Truy cập ngày 31 tháng 3 năm 2010.
  38. ^ Wikipedia:Modelling_Wikipedia_extended_growth
  39. ^ Chú thích trống (trợ giúp)
  40. ^ Evgeny Morozov (November–December 2009). “Edit This Page; Is it the end of Wikipedia”. Boston Review. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 12 năm 2019.
  41. ^ Cohen, Noam (28 tháng 3 năm 2009). “Wikipedia – Exploring Fact City”. The New York Times. Truy cập ngày 19 tháng 4 năm 2011.
  42. ^ Gibbons, Austin; Vetrano, David; Biancani, Susan (2012). “Wikipedia: Nowhere to grow” (PDF). Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 18 tháng 7 năm 2014. Chú thích journal cần |journal= (trợ giúp) Ấn phẩm cho phép truy cập mở - đọc miễn phí
  43. ^ Jenny Kleeman (26 tháng 11 năm 2009). “Wikipedia falling victim to a war of words”. The Guardian. London. Truy cập ngày 31 tháng 3 năm 2010.
  44. ^ “Wikipedia: A quantitative analysis”. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 3 tháng 4 năm 2012. Chú thích journal cần |journal= (trợ giúp)
  45. ^ Volunteers Log Off as Wikipedia Ages, The Wall Street Journal, November 27, 2009.
  46. ^ Barnett, Emma (26 tháng 11 năm 2009). “Wikipedia's Jimmy Wales denies site is 'losing' thousands of volunteer editors”. The Daily Telegraph. London. Truy cập ngày 31 tháng 3 năm 2010.
  47. ^ Kevin Rawlinson (8 tháng 8 năm 2011). “Wikipedia seeks women to balance its 'geeky' editors”. The Independent. Truy cập ngày 5 tháng 4 năm 2012.
  48. ^ Simonite, Tom (22 tháng 10 năm 2013). “The Decline of Wikipedia”. MIT Technology Review. Truy cập ngày 30 tháng 11 năm 2013.
  49. ^ “3 Charts That Show How Wikipedia Is Running Out of Admins”. The Atlantic. 16 tháng 7 năm 2012.
  50. ^ Ward, Katherine. New York Magazine, issue of November 25, 2013, p. 18.
  51. ^ “Wikipedia Breaks Into US Top 10 Sites”. PCWorld. 17 tháng 2 năm 2007.
  52. ^ “Wikimedia Traffic Analysis Report – Wikipedia Page Views Per Country”. Wikimedia Foundation. Truy cập ngày 8 tháng 3 năm 2015.
  53. ^ Jeff Loveland and Joseph Reagle (15 tháng 1 năm 2013). “Wikipedia and encyclopedic production”. New Media & Society. 15 (8): 1294. doi:10.1177/1461444812470428.
  54. ^ Rebecca J. Rosen (30 tháng 1 năm 2013). “What If the Great Wikipedia 'Revolution' Was Actually a Reversion? • The Atlantic”. Truy cập ngày 9 tháng 2 năm 2013.
  55. ^ Netburn, Deborah (19 tháng 1 năm 2012). “Wikipedia: SOPA protest led eight million to look up reps in Congress”. Los Angeles Times. Truy cập ngày 6 tháng 3 năm 2012.
  56. ^ “Wikipedia joins blackout protest at US anti-piracy moves”. BBC News. 18 tháng 1 năm 2012. Truy cập ngày 19 tháng 1 năm 2012.
  57. ^ “SOPA/Blackoutpage”. Wikimedia Foundation. Bản gốc lưu trữ ngày 22 tháng 6 năm 2018. Truy cập ngày 19 tháng 1 năm 2012.
  58. ^ a b c Varma, Subodh (20 tháng 1 năm 2014). “Google eating into Wikipedia page views?”. The Economic Times. Times Internet Limited. Truy cập ngày 10 tháng 2 năm 2014.
  59. ^ “Alexa Top 500 Global Sites”. Alexa Internet. Truy cập ngày 28 tháng 12 năm 2016.
  60. ^ Watson, J.M. (2019). “Lest we forget. A new identity and status for a Viola of section Andinium W. Becker; named for an old and treasured friend and companion. Plus another ...” (PDF). International Rock Gardener (117): 47–. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 1 tháng 10 năm 2019. Truy cập ngày 6 tháng 10 năm 2019.
  61. ^ Oberhaus, Daniel (5 tháng 8 năm 2019). “A Crashed Israeli Lunar Lander Spilled Tardigrades On The Moon”. Wired. Truy cập ngày 6 tháng 8 năm 2019.
  62. ^ Resnick, Brian (6 tháng 8 năm 2019). “Tardigrades, the toughest animals on Earth, have crash-landed on the moon – The tardigrade conquest of the solar system has begun”. Vox. Truy cập ngày 6 tháng 8 năm 2019.
  63. ^ Shankland, Stephen (29 tháng 6 năm 2019). “Startup packs all 16GB of Wikipedia onto DNA strands to demonstrate new storage tech – Biological molecules will last a lot longer than the latest computer storage technology, Catalog believes”. CNET. Truy cập ngày 7 tháng 8 năm 2019.
  64. ^ Zittrain, Jonathan (2008). The Future of the Internet and How to Stop It – Chapter 6: The Lessons of Wikipedia. Yale University Press. ISBN 978-0-300-12487-3. Truy cập ngày 26 tháng 12 năm 2008.
  65. ^ Registration notes
  66. ^ Protection Policy
  67. ^ Hafner, Katie (17 tháng 6 năm 2006). “Growing Wikipedia Refines Its 'Anyone Can Edit' Policy”. The New York Times. Truy cập ngày 5 tháng 12 năm 2016.
  68. ^ English Wikipedia's protection policy
  69. ^ English Wikipedia's full protection policy
  70. ^ “Bericht Gesichtete Versionen” (Danh sách thư). Truy cập ngày 15 tháng 2 năm 2009.
  71. ^ William Henderson (10 tháng 12 năm 2012). “Wikipedia Has Figured Out A New Way To Stop Vandals In Their Tracks”. Business Insider.
  72. ^ Frewin, Jonathan (15 tháng 6 năm 2010). “Wikipedia unlocks divisive pages for editing”. BBC News. Truy cập ngày 21 tháng 8 năm 2014.
  73. ^ Wikipedia:New pages patrol
  74. ^ Andrea Ciffolilli, "Phantom authority, self-selective recruitment, and retention of members in virtual communities: The case of Wikipedia" Error in Webarchive template: Empty url., First Monday December 2003.
  75. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên WP vandalism manipulation 1
  76. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên MIT_IBM_study
  77. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên CreatingDestroyingAndRestoringValue
  78. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên Seigenthaler
  79. ^ Friedman, Thomas L. (2007). The World is Flat. Farrar, Straus & Giroux. tr. 124. ISBN 978-0-374-29278-2.
  80. ^ Buchanan, Brian (17 tháng 11 năm 2006). “Founder shares cautionary tale of libel in cyberspace”. archive.firstamendmentcenter.org. Bản gốc lưu trữ ngày 21 tháng 12 năm 2012. Truy cập ngày 17 tháng 11 năm 2012.
  81. ^ Helm, Burt (13 tháng 12 năm 2005). “Wikipedia: "A Work in Progress"”. BusinessWeek. Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 7 năm 2012. Truy cập ngày 26 tháng 7 năm 2012.
  82. ^ “Your Wikipedia Entries”. Tosh.0. 3 tháng 2 năm 2010. Truy cập ngày 9 tháng 9 năm 2014.
  83. ^ “Wikipedia Updates”. Tosh.0. 3 tháng 2 năm 2010. Truy cập ngày 9 tháng 9 năm 2014.
  84. ^ Dispute Resolution
  85. ^ Coldewey, Devin (21 tháng 6 năm 2012). “Wikipedia is editorial warzone, says study”. Technology. NBC News. Bản gốc lưu trữ ngày 22 tháng 8 năm 2014.
  86. ^ Kalyanasundaram, Arun; Wei, Wei; Carley, Kathleen M.; Herbsleb, James D. (tháng 12 năm 2015). “An agent-based model of edit wars in Wikipedia: How and when is consensus reached”. 2015 Winter Simulation Conference (WSC). Huntington Beach, CA, USA: IEEE: 276–287. doi:10.1109/WSC.2015.7408171. ISBN 9781467397438.
  87. ^ Suh, Bongwon; Convertino, Gregorio; Chi, Ed H.; Pirolli, Peter (2009). “The singularity is not near: slowing growth of Wikipedia”. Proceedings of the 5th International Symposium on Wikis and Open Collaboration – WikiSym '09. Orlando, Florida: ACM Press: 1. doi:10.1145/1641309.1641322. ISBN 9781605587301.
  88. ^ Torres, Nicole (2 tháng 6 năm 2016). “Why Do So Few Women Edit Wikipedia?”. Harvard Business Review. ISSN 0017-8012. Truy cập ngày 20 tháng 8 năm 2019.
  89. ^ Bear, Julia B.; Collier, Benjamin (tháng 3 năm 2016). “Where are the Women in Wikipedia? Understanding the Different Psychological Experiences of Men and Women in Wikipedia”. Sex Roles. 74 (5–6): 254–265. doi:10.1007/s11199-015-0573-y. ISSN 0360-0025.
  90. ^ “Who's behind Wikipedia?”. PC World. 6 tháng 2 năm 2008. Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 2 năm 2008. Truy cập ngày 7 tháng 2 năm 2008.
  91. ^ “Bericht Gesichtete Versionen” (Danh sách thư). Truy cập ngày 15 tháng 2 năm 2009.
  92. ^ What Wikipedia is not. Retrieved April 1, 2010. "Wikipedia is not a dictionary, usage, or jargon guide."
  93. ^ Notability. Retrieved February 13, 2008. "A topic is presumed to be notable if it has received significant coverage in reliable secondary sources that are independent of the subject."
  94. ^ Verifiability. February 13, 2008. "Material challenged or likely to be challenged, and all quotations must be attributed to a reliable, published source."
  95. ^ Cohen, Noam (9 tháng 8 năm 2011). “For inclusive mission, Wikipedia is told that written word goes only so far”. International Herald Tribune. tr. 18.(cần đăng ký mua)
  96. ^ Sanger, Larry (18 tháng 4 năm 2005). “The Early History of Nupedia and Wikipedia: A Memoir”. Slashdot. Dice.
  97. ^ Kostakis, Vasilis (tháng 3 năm 2010). “Identifying and understanding the problems of Wikipedia's peer governance: The case of inclusionists versus deletionists”. First Monday. 15 (3).
  98. ^ Ownership of articles
  99. ^ Wikipedia:Administrators
  100. ^ “Wikipedia:Administrators”. 3 tháng 10 năm 2018. Truy cập ngày 12 tháng 7 năm 2009.
  101. ^ “Wikipedia:RfA_Review/Reflect”. 22 tháng 1 năm 2017. Truy cập ngày 24 tháng 9 năm 2009.
  102. ^ Meyer, Robinson (16 tháng 7 năm 2012). “3 Charts That Show How Wikipedia Is Running Out of Admins”. The Atlantic. Truy cập ngày 2 tháng 9 năm 2012.
  103. ^ David A. Hoffman; Salil K. Mehra (2009). “Wikitruth through Wikiorder”. Emory Law Journal. 59 (1): 151–210. SSRN 1354424.
  104. ^ Fernanda B. Viégas; Martin M. Wattenberg; Jesse Kriss; Frank van Ham (3 tháng 1 năm 2007). “Talk Before You Type: Coordination in Wikipedia” (PDF). Visual Communication Lab, IBM Research. Truy cập ngày 27 tháng 6 năm 2008.
  105. ^ Arthur, Charles (15 tháng 12 năm 2005). “Log on and join in, but beware the web cults”. The Guardian. London. Truy cập ngày 26 tháng 12 năm 2008.
  106. ^ Lu Stout, Kristie (4 tháng 8 năm 2003). “Wikipedia: The know-it-all Web site”. CNN. Truy cập ngày 26 tháng 12 năm 2008.
  107. ^ Larry Sanger (31 tháng 12 năm 2004). “Why Wikipedia Must Jettison Its Anti-Elitism”. Kuro5hin, Op–Ed. There is a certain mindset associated with unmoderated Usenet groups [...] that infects the collectively-managed Wikipedia project: if you react strongly to trolling, that reflects poorly on you, not (necessarily) on the troll. If you [...] demand that something be done about constant disruption by trollish behavior, the other listmembers will cry "censorship", attack you, and even come to the defense of the troll. [...] The root problem: anti-elitism, or lack of respect for expertise. There is a deeper problem [...] which explains both of the above-elaborated problems. Namely, as a community, Wikipedia lacks the habit or tradition of respect for expertise. As a community, far from being elitist, it is anti-elitist (which, in this context, means that expertise is not accorded any special respect, and snubs and disrespect of expertise are tolerated). This is one of my failures: a policy that I attempted to institute in Wikipedia's first year, but for which I did not muster adequate support, was the policy of respecting and deferring politely to experts. (Those who were there will, I hope, remember that I tried very hard.)
  108. ^ Kriplean, Travis Kriplean; Beschastnikh, Ivan; McDonald, David W. (2008). “Articulations of wikiwork”. Articulations of wikiwork: uncovering valued work in Wikipedia through barnstars. Proceedings of the ACM. tr. 47. doi:10.1145/1460563.1460573. ISBN 978-1-60558-007-4. (Cần đăng ký mua.)
  109. ^ Kittur, Aniket (2007). “Power of the Few vs. Wisdom of the Crowd: Wikipedia and the Rise of the Bourgeoisie”. CHI '07: Proceedings of the SIGCHI Conference on Human Factors in Computing Systems. Viktoria Institute. CiteSeerX 10.1.1.212.8218.
  110. ^ Blodget, Henry (3 tháng 1 năm 2009). “Who The Hell Writes Wikipedia, Anyway?”. Business Insider.
  111. ^ Wilson, Chris (22 tháng 2 năm 2008). “The Wisdom of the Chaperones”. Slate. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2014.
  112. ^ Swartz, Aaron (4 tháng 9 năm 2006). “Raw Thought: Who Writes Wikipedia?”. Bản gốc lưu trữ ngày 3 tháng 8 năm 2014. Truy cập ngày 23 tháng 2 năm 2008.
  113. ^ a b Goldman, Eric. “Wikipedia's Labor Squeeze and its Consequences”. Journal on Telecommunications and High Technology Law. 8.
  114. ^ “Wikipedia "Good Samaritans" Are on the Money”. Scientific American. 19 tháng 10 năm 2007. Truy cập ngày 26 tháng 12 năm 2008.
  115. ^ a b Blodget, Henry (3 tháng 1 năm 2009). “Who The Hell Writes Wikipedia, Anyway?”. Business Insider.
  116. ^ Amichai-Hamburger, Yair; Lamdan, Naama; Madiel, Rinat; Hayat, Tsahi (2008). “Personality Characteristics of Wikipedia Members”. CyberPsychology & Behavior. 11 (6): 679–681. doi:10.1089/cpb.2007.0225. PMID 18954273.
  117. ^ “Wikipedians are 'closed' and 'disagreeable'”. New Scientist. Truy cập ngày 13 tháng 7 năm 2010. (Cần đăng ký mua.)
  118. ^ “The Misunderstood Personality Profile of Wikipedia Members”. psychologytoday.com. Truy cập ngày 5 tháng 6 năm 2016.
  119. ^ Giles, Jim (4 tháng 8 năm 2009). “After the boom, is Wikipedia heading for bust?”. New Scientist.
  120. ^ Cohen, Noam. “Define Gender Gap? Look Up Wikipedia's Contributor List”. The New York Times. The New York Times Company. Truy cập ngày 28 tháng 10 năm 2013.
  121. ^ “OCAD to 'Storm Wikipedia' this fall”. CBC News. 27 tháng 8 năm 2013. Truy cập ngày 21 tháng 8 năm 2014.
  122. ^ Dimitra Kessenides (December 26, 2017). Bloomberg News Weekly, "Is Wikipedia 'Woke'". p. 73.
  123. ^ “The startling numbers behind Africa's Wikipedia knowledge gaps”. memeburn.com. 21 tháng 6 năm 2018.
  124. ^ “Wikipedia:List of Wikipedias”. English Wikipedia. Truy cập tháng 5 27, 2024. Kiểm tra giá trị ngày tháng trong: |accessdate= (trợ giúp)
  125. ^ List of Wikipedias
  126. ^ “Spelling”. Manual of Style. Wikipedia. 26 tháng 9 năm 2018. Truy cập ngày 19 tháng 5 năm 2007.
  127. ^ “Countering systemic bias”. 15 tháng 7 năm 2018. Truy cập ngày 19 tháng 5 năm 2007.
  128. ^ “Fair use”. Meta-Wiki. Truy cập ngày 14 tháng 7 năm 2007.
  129. ^ “Images on Wikipedia”. Truy cập ngày 14 tháng 7 năm 2007.
  130. ^ Fernanda B. Viégas (3 tháng 1 năm 2007). “The Visual Side of Wikipedia” (PDF). Visual Communication Lab, IBM Research. Truy cập ngày 30 tháng 10 năm 2007.
  131. ^ Jimmy Wales, "Wikipedia is an encyclopedia", March 8, 2005, <Wikipedia-l@wikimedia.org>
  132. ^ “Meta-Wiki”. Wikimedia Foundation. Truy cập ngày 24 tháng 3 năm 2009.
  133. ^ “Meta-Wiki Statistics”. Wikimedia Foundation. Truy cập ngày 24 tháng 3 năm 2008.
  134. ^ “List of articles every Wikipedia should have”. Wikimedia Foundation. Truy cập ngày 24 tháng 3 năm 2008.
  135. ^ Yasseri, Taha; Sumi, Robert; Kertész, János (17 tháng 1 năm 2012). “Circadian Patterns of Wikipedia Editorial Activity: A Demographic Analysis”. PLoS ONE. 7 (1): e30091. arXiv:1109.1746. Bibcode:2012PLoSO...730091Y. doi:10.1371/journal.pone.0030091. PMC 3260192. PMID 22272279.
  136. ^ “Wikipedia: Translation”. English Wikipedia. 27 tháng 9 năm 2018. Truy cập ngày 3 tháng 2 năm 2007.
  137. ^ Yasseri, Taha; Sumi, Robert; Kertész, János (17 tháng 1 năm 2012). “Circadian Patterns of Wikipedia Editorial Activity: A Demographic Analysis”. PLoS ONE. 7 (1): e30091. arXiv:1109.1746. Bibcode:2012PLoSO...730091Y. doi:10.1371/journal.pone.0030091. PMC 3260192. PMID 22272279.
  138. ^ “The future of Wikipedia: WikiPeaks?”. The Economist. 1 tháng 3 năm 2014. Truy cập ngày 11 tháng 3 năm 2014.
  139. ^ a b “The future of Wikipedia: WikiPeaks?”. The Economist. 1 tháng 3 năm 2014. Truy cập ngày 11 tháng 3 năm 2014.
  140. ^ Andrew Lih. Wikipedia. Alternative edit policies at Wikipedia in other languages.
  141. ^ Jemielniak, Dariusz (22 tháng 6 năm 2014). “The Unbearable Bureaucracy of Wikipedia”. Slate. Truy cập ngày 18 tháng 8 năm 2014.
  142. ^ D. Jemielniak, Common Knowledge, Stanford University Press, 2014.
  143. ^ Black, Edwin (April 19, 2010) Wikipedia – The Dumbing Down of World Knowledge Error in Webarchive template: Empty url., History News Network Retrieved October 21, 2014
  144. ^ Messer-Kruse, Timothy (February 12, 2012) The 'Undue Weight' of Truth on Wikipedia Error in Webarchive template: Empty url. The Chronicle of Higher Education Retrieved March 27, 2014
  145. ^ Colón-Aguirre, Monica & Fleming-May, Rachel A. (October 11, 2012) "You Just Type in What You Are Looking For": Undergraduates' Use of Library Resources vs. Wikipedia Error in Webarchive template: Empty url. (p. 392) The Journal of Academic Librarianship Retrieved March 27, 2014
  146. ^ Bowling Green News (February 27, 2012) Wikipedia experience sparks national debate Error in Webarchive template: Empty url. Bowling Green State University Retrieved March 27, 2014
  147. ^ Black, Edwin (April 19, 2010) Wikipedia – The Dumbing Down of World Knowledge Error in Webarchive template: Empty url., History News Network Retrieved October 21, 2014
  148. ^ Wisdom? "More like dumbness of the crowds". Oliver Kamm. Times Online (archive version 2011-08-14) (Author's own copy Error in Webarchive template: Empty url.)
  149. ^ J. Petrilli, Michael (Spring 2008/Vol. 8, No. 2) Wikipedia or Wickedpedia? Error in Webarchive template: Empty url., Education Next Retrieved October 22, 2014
  150. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên wwplagiarism
  151. ^ “Wikipedia, Britannica: A Toss-Up”. Wired. Associated Press. 15 tháng 12 năm 2005. Truy cập ngày 8 tháng 8 năm 2015.
  152. ^ Reagle, pp. 165–166.
  153. ^ Orlowski, Andrew (16 tháng 12 năm 2005). “Wikipedia science 31% more cronky than Britannica's Excellent for Klingon science, though”. The Register. Truy cập ngày 25 tháng 2 năm 2019.
  154. ^ “Encyclopaedia Britannica and Nature: a response” (PDF). Truy cập ngày 13 tháng 7 năm 2010.
  155. ^ “Nature's responses to Encyclopaedia Britannica”. Nature. 30 tháng 3 năm 2006. Bản gốc lưu trữ ngày 15 tháng 5 năm 2017. Truy cập ngày 25 tháng 2 năm 2018.
  156. ^ See author acknowledged comments in response to the citation of the Nature study, at PLoS ONE, 2014, "Citation of fundamentally flawed Nature quality 'study' ", In response to T. Yasseri et al. (2012) Dynamics of Conflicts in Wikipedia, Published June 20, 2012, doi:10.1371/journal.pone.0038869, see “Dynamics of Conflicts in Wikipedia”. Bản gốc lưu trữ ngày 16 tháng 1 năm 2016. Truy cập ngày 22 tháng 7 năm 2014., accessed July 21, 2014.
  157. ^ “Thống kê yêu cầu hàng tháng”. Quỹ Wikimedia. Truy cập 3 tháng 2 năm 2007.
  158. ^ a b “Các máy chủ Wikimedia tại wikimedia.org”. Truy cập ngày 6 tháng 2 năm 2007.

Liên kết ngoài

Tìm hiểu thêm về
Wikipedia
tại các dự án liên quan
Tìm kiếm Wiktionary Từ điển từ Wiktionary
Tìm kiếm Commons Tập tin phương tiện từ Commons
Tìm kiếm Wikinews Tin tức từ Wikinews
Tìm kiếm Wikiquote Danh ngôn từ Wikiquote
Tìm kiếm Wikisource Văn kiện từ Wikisource
Tìm kiếm Wikibooks Tủ sách giáo khoa từ Wikibooks
Tìm kiếm Wikiversity Tài nguyên học tập từ Wikiversity
Tìm kiếm Wikidata Dữ liệu từ Wikidata
Tìm kiếm Meta-Wiki Thảo luận từ Meta-Wiki
Tìm kiếm MediaWiki Tài liệu trên Wikipedia từ MediaWiki
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia&oldid=64224123”