Hướng tới cộng hòa

Hướng tới cộng hòa 走向共和
Thể loại	Dã sử, chính luận, cổ trang, chiến tranh
Định dạng	Phim truyền hình
Kịch bản	Thịnh Hòa Dục Trương Kiến Vĩ
Đạo diễn	Trương Lê
Nhạc phim	Từ Bái Đông
Quốc gia	Trung Quốc
Ngôn ngữ	Tiếng Hán Tiếng Nhật Tiếng Anh Tiếng Đức Tiếng Pháp
Sản xuất
Nhà sản xuất	La Hạo Lưu Văn Võ Phùng Kí Trình Xuân Lệ Trịnh Giai Minh Hồ Ân Lý Kiện Ngô Triệu Long
Địa điểm	Bắc Kinh Thiên Tân Hà Bắc Sơn Đông Hồ Nam
Thời lượng	45 phút x 68 tập
Đơn vị sản xuất	Tổng công ty Truyền hình Quốc tế Trung Quốc Đài truyền hình Trung ương Trung Quốc Đài phát thanh truyền hình Trường Sa
Nhà phân phối	Đài truyền hình Trung ương Trung Quốc
Trình chiếu
Kênh trình chiếu	CCTV1
Kênh trình chiếu tại Việt Nam	VTV1
Định dạng hình ảnh	SD
Quốc gia chiếu đầu tiên	Trung Quốc Hồng Kông Đài Loan Việt Nam Nhật Bản Nga Hoa Kỳ Indonesia Thụy Điển
Phát sóng	2003
Phát sóng tại Việt Nam	2006
Liên kết ngoài
Trang mạng chính thức

Hướng tới cộng hòa (tiếng Trung: 走向共和 / Tẩu hướng cộng-hòa, tiếng Anh: Towards the republic) là một phim truyền hình chính luận do Trương Lê đạo diễn, xuất phẩm từ tháng 04 đến tháng 05 năm 2003 tại Bắc Kinh.

Lịch sử

Vào năm 2001, để kỉ niệm 90 năm Cách mạng Tân Hợi - sự kiện vĩ đại chuyển hóa Trung Hoa quân chủ ngàn năm già cỗi thành nước cộng hòa non trẻ tiên phong Á châu, Đài truyền hình Trung ương Trung Quốc quyết định ủy thác Tổng công ty Truyền hình Quốc tế Trung Quốc chế tác một bộ phim chính luận lấy bối cảnh Trung Quốc trước và sau Cách mạng Tân Hợi để nêu bật giá trị của sự kiện lịch sử có ảnh hưởng sâu sắc tới nước Trung Hoa hiện đại này.

Ngày 08 tháng 10 năm 2001, kịch bản phim truyện Tẩu hướng cộng hòa (走向共和) chính thức được đưa vào sản xuất, đến đầu năm 2003 thì hoàn tất. Phim ra mắt khán giả toàn quốc vỏn vẹn hai tháng 04 và 05 năm 2003 với tổng cộng 59/68 tập. Bản phim đầy đủ chỉ được xuất khẩu ra Hồng Kông, Đài Loan và quốc tế.

Cho đến năm 2020, Tẩu hướng cộng hòa vẫn được đánh giá là đệ nhất danh tác truyền hình Trung Quốc, với kinh phí, khí tài và nhân lực vào bậc nhất điện ảnh Hoa ngữ.

• 走向共和 (Tẩu hướng cộng hòa)
• 滿清末代王朝 (Mãn Thanh mạt đại vương triều)
• 共和への道 (Cộng hòa chi đạo)
• Hướng tới cộng hòa
• На пути к республике
• Maju menuju sebuah republik
• For the sake of the republic of China, Towards the republic, The way to the republic

Nội dung

Truyện phim chủ yếu xoay quanh hành trạng các nhân vật Từ Hi thái hậu, Quang Tự hoàng đế, Khang Hữu Vi, Viên Thế Khải, Tôn Trung Sơn.

Sắp tới tiết khánh thọ lần thứ 60, Từ Hi hoàng thái hậu tất bật tu bổ Di Hòa viên. Trong khi đó, trọng thần Lý Hồng Chương ngày đêm lo hải quân Nhật Bản đang mỗi lúc trở thành nguy cơ đối với dải duyên hải miền Đông. Ông quyết tâm lập "hải phòng quyên" và phái người đi khắp nơi vay tiền ngoại quốc nhằm cải tiến Hạm đội Bắc Dương vốn đã rất lạc hậu.

Chiến tranh Giáp Ngọ nổ ra, toàn bộ Hạm đội Bắc Dương bị tiêu diệt, buộc Lý Hồng Chương phải kí điều ước Mã Quan. Từ đây bắt đầu thời kì Trung Quốc mất chủ quyền, triều Thanh không còn cứu vãn nổi nền quân chủ nữa và dần phải dọn đường cho nước cộng hòa khai sinh.

Sự kiện

• Dương vụ vận động
• Mậu Tuất biến pháp
• Nghĩa hòa đoàn vận động
• Bát quốc liên quân chi dịch
• Canh Tí tân chính
• Lập hiến vận động
• Đinh Mùi chính triều
• Tân Hợi kách mệnh
• Vụ ám sát Tống Giáo Nhơn
• Nhị thứ kách mệnh
• Trung Hoa đế quốc thành lập
• Trương Huân phục tịch

Nhân vật

Chính	Tài tử	Chú
Từ Hi thái hậu	Lữ Trung	Nhân vật nắm thực quyền cuối cùng triều Thanh.
Lý Hồng Chương	Vương Băng	Văn Hóa điện đại học sĩ, Bắc Dương thông thương đại thần, quyền tổng đốc Trực Lệ.
Viên Thế Khải	Tôn Thuần	Đại sứ Thanh quốc tại Triều Tiên.
Tôn Văn	Mã Thiếu Hoa	Lĩnh tụ đảng cách mạng.

Phụ	Tài tử	Chú
Từ Tích Lân	Trạch Vân Bằng	革命黨人，安慶起義敗後從容赴義。
Trương Chấn Võ	Châu Ba	武昌起義首義者之一。
Lý Quang Chiêu	Mã Duy Phúc	欲藉修園工程大發橫財的投機份子。
Thẩm Ngọc Anh	Hàn Tái Phân	Viên Thế Khải đại di thái, xuất thân kĩ nữ.
Dương Thúy Hỉ	Đường Hòa Hương	Danh đào Thanh mạt Dân sơ.
Tôn Mi	Mễ Quốc Cường	Tôn Văn trưởng huynh, đem hết gia sản tư trợ cho nghiệp cách mạng của cậu em.
Đàm thị	Tôn Thiếu Lệ	Tôn Mi phu nhân.
Tống Gia Thụ	Vương Truyền Hải	宋慶齡之父，清末傳教士，鼎力金援革命活動。
Vương A Phát	Hồng Tông Nghĩa	宋教仁遇刺案的線人。
La Văn	Triệu Lập Tân	參議院議員。
Điền Mạt	Liễu Uyên	Kí giả Dân Quốc thời báo.

• Thanh quốc

Nội đình	Tài tử	Chú
Quang Tự đế	Lý Quang Khiết	Hoàng đế thứ 11 triều Thanh, ở ngôi chỉ làm vì.
Long Dụ hoàng hậu	Khương Nam	Chính thất Quang Tự.
Trân phi	Asiru	Thiếp của Quang Tự.
Tuyên Thống đế	Vương Bồi Văn	Hoàng đế cuối cùng triều Thanh.
Lý Liên Anh	Lý Vĩnh Quý	Thái giám tổng quản của Từ Hi thái hậu.
Tiểu Đức Trương	Mã Thiếu Ninh	Thái giám của Long Dụ hoàng hậu.

Trọng thần	Tài tử	Chú
Dịch Hân	Trịnh Thiên Dung	Cung thân vương, lĩnh ban quân cơ đại thần kiêm tổng lý nội các đại thần.
Dịch Huyến	Tiền Học Cách	醇親王，海军衙门总理大臣。
Thuần Hiền thân vương phúc tấn	Vương Thụy Hồng	劇中將她與載灃生母劉佳氏合併為一人。
Dịch Khuông	Từ Mẫn	慶親王，清末首任內閣總理。
Tải Phong	Cao Điền Hạo (già) Đồng Lạc (trẻ)	嗣醇親王，宣統朝攝政王，溥儀生父。
載振	姚潤昊	慶親王之子，典型的紈絝子弟。
載澤	郝柏傑	镇国公，改革派、立憲派人物。
榮祿	戈治均	文华殿大学士，军机大臣。
張之洞	廖丙炎	湖廣總督，洋务派领袖，漢陽鐵廠創辦人。
翁同龢	張炬	光绪帝师，戶部尚書兼军机大臣。
閻敬銘	尚印泉	戶部尚書，因諫阻慈禧重修圓明園而遭罷職。
瞿鸿禨	鄭天庸	军机大臣。
徐桐	王洪濤	体仁阁大学士，晚清守舊派的代表人物。
徐承煜	-{于}-雷	徐桐之子，與其父一樣守舊。
丁汝昌	王明智	北洋水師提督，甲午戰爭重要軍事人物，戰敗後自殺。
劉步蟾	張原榮	定遠艦管帶，留英學生見習海軍學成歸國，甲午戰爭重要軍事人物，戰敗後自殺。
林泰曾	魏德山	鎮遠艦管帶，留英學生見習海軍學成歸國，甲午戰爭重要軍事人物，戰敗後自殺。
鄧世昌	蘇茂	致遠艦管帶，甲午戰爭重要軍事人物，壯烈殉國。
Lâm Vĩnh Thăng	Dương Tăng Nguyên	經遠艦管帶，留英學生見習海軍學成歸國，甲午戰爭重要軍事人物，壯烈殉國。
Phương Bá Khiêm	Hồng Tông Nghĩa	濟遠艦管帶，留英學生見習海軍學成歸國，甲午戰爭重要軍事人物，因臨陣脫逃，就地正法。
Thiết Lương	Giả Nhất Bình	軍機大臣，陸軍部尚書。
Lương Bật	Kim Hoa	清末立憲派大臣，宗社黨首領，後遭革命黨人彭家珍炸死。
剛毅	趙順增	清末軍機大臣，甲午戰爭的主戰派，反對戊戌變法，亦為義和團事件禍首之一。
毓賢	徐家忠	義和團事件禍首之一。
廕昌	宋濤	清末陆军大臣。
端方	劉國光	湖南巡撫，立憲派人物。
瑞澂	吳爾甫	清末湖廣總督，因鎮壓革命不力，狼狽而逃。
盛宣懷	溫海波	工部左侍郎，清末實業家。
張謇	劉偉明	清末狀元，主張「實業救國」。
岑春煊	胡龍吟	甘肅布政使、郵傳部尚書，奕劻及袁世凱的對頭。
孫家鼐	曾靜	光緒帝師，甲午戰爭的主和派。
譚鍾麟	賈韻彤	清末兩廣總督，任內鎮壓第一次廣州起義。
蔣士瑆	劉義	彈劾奕劻存鉅款於外國銀行的御史。
朱寶奎	高玉慶	清末郵政、鐵路管理官員。
江春霖	魏德山	監察御史，多次彈劾袁世凱。
趙啟霖	賈兆冀	監察御史，因彈劾楊翠喜案而聲名大噪。
王照	劉禹佟	禮部主事，支持戊戌變法。
吳毓鼎	董丹軍	瞿鴻禨的學生，原型惲毓鼎。
辜鴻銘	田小潔	張之洞幕僚，學貫中西，堪稱清末怪傑。
恩銘	張孟星	安徽巡撫，任內大力推行新政，後遭下屬徐錫麟行刺致死。
程德全	曹琨其	清末江蘇巡撫，辛亥革命爆發後，宣布江蘇獨立，並自任都督。
Ngũ Đình Phương	Ngô Nhĩ Phủ	李鴻章幕僚，首位取得外國律師資格的華人。
Mã Anh Tuấn	Hàn Anh Quần	淮軍舊部，因違反軍紀而被袁世凱處死。

Duy Tân phái	Tài tử	Chú
Đàm Tự Đồng	Tùy Trữ Dương	清末維新派人士，戊戌六君子之一，維新期間為光緒重用於軍機處，事敗被判斬刑於北京菜市口。
Lâm Húc	Sài Minh Dương	清末維新派人士，戊戌六君子之一，維新期間為光緒重用於軍機處，事敗被判斬刑於北京菜市口。
Dương Thâm Tú	Nhậm Minh Sinh	清末維新派人士，戊戌六君子之一，維新期間為光緒重用於軍機處，事敗被判斬刑於北京菜市口。
Dương Nhuệ	Viên Thế Long	清末維新派人士，戊戌六君子之一，維新期間為光緒重用於軍機處，事敗被判斬刑於北京菜市口。
Khang Hữu Phổ	Hứa Vĩnh Chương	清末維新派人士，戊戌六君子之一，維新期間為光緒重用於軍機處，事敗被判斬刑於北京菜市口。
Lưu Quang Đệ	Từ Bảo Quốc	清末維新派人士，戊戌六君子之一，維新期間為光緒重用於軍機處，事敗被判斬刑於北京菜市口。
Khang Hữu Vi	Tôn Ninh	维新派领袖，主張君主立憲，曾受光緒陛見於朝堂上，反專制，亦反共和、反革命，為戊戌變法之首腦，失敗後流亡國外組建保皇会，後力挺張勳復辟。
Lương Khải Siêu	Trương Hàm	康有為弟子，戊戌變法的主要人物之一。

• Dân quốc

Bắc Dương quân	Tài tử	Chú
Lê Nguyên Hồng	Thái Vĩ	副總統，袁死後繼任大總統。
Viên Thế Khải	Trịnh Ngọc	袁世凱盟友，北洋政府國務卿。
Đường Thiệu Nghi	Vương Vũ	首任國務總理。
Triệu Bỉnh Quân	Lý Ngật	第三任國務總理，宋教仁案的嫌疑人。
Vương Sĩ Trân	Vương Nghinh Kì	「北洋三杰」之一，北洋政府陸軍總長，馮國璋當政時被委為內閣總理。
Đoàn Kì Thụy	Mã Luân	「北洋三杰」之一，北洋政府皖系首領，北洋政府國務總理，後為臨時執政。
Phùng Quốc Chương	Diêu Cương	「北洋三杰」之一，北洋政府直系首領，黎元洪辭職後任代理總統。
Tào Côn	Quách Hoành Kiệt	北洋政府直系首領，以賄選得任大總統而受世人所譏。
Trương Huân	Dương Quang Hoa	北洋軍閥，丁巳復辟的策動者。
Dương Độ	Trần Khang	立憲派人士，袁世凱幕僚，組織籌安會推動洪憲帝制。
Dương Sĩ Kì	Vương Huy	袁世凱幕僚，支持洪憲帝制。
Tào Nhữ Lâm	Doanh Phong	清末留學生，袁世凱親信。
Trình Bích Quang	Lưu Siêu	北洋政府海軍總長。
Thái Đình Cán	Tôn Lượng	北洋政府海軍將領。
Thái Ngạc	Dương Mãnh	雲南都督，發動護國戰爭討袁。
Viên Khắc Định	Miêu Cường	袁世凱長子，以順天時報之名偽造輿論欺矇其父。
Viên Khắc Văn	Tưởng Nhất Minh	袁世凱次子。
Đoàn Chi Quý	Quốc Văn Học	北洋政府軍事將領，以坤伶楊翠喜行賄載振而謀官。
Mạnh Ân Viễn	Quách Minh Hàn	北洋政府軍事將領，原沈玉英妓院的狎司。
Ưng Quế Hinh	Dương Tuấn Dũng	江蘇巡查總長，刺殺宋教仁的主兇。

Kách mệnh quân	Tài tử	Chú
Hoàng Hưng	Lý Truyền Anh	與孫文並肩的民主革命家。
Tống Giáo Nhơn	Kiều Lập Sinh	中國國民黨的主要籌建人之一，倡導責任內閣制，積極推行憲政的政治家。
Trần Thiếu Bạch	Lưu Trọng Nguyên	興中會的組織人之一。
Dương Cù Vân	Thoát Nhất Nhiên	興中會領袖，後被清廷暗殺。
Lục Hạo Đông	Trịnh Xuân Vũ	孫文同鄉，於廣州起義時犧牲。
Trịnh Sĩ Lương	Vương Kính Vũ	興中會成員，後被清廷暗殺。
Trình Uất Nam	Trịnh Cường	孫文同鄉，創辦《檀山新報》鼓吹革命。
Tống Khánh Linh	Thạch Giai Lệ	Tôn Văn phu nhân.
Thái Nguyên Bồi	Vu Lôi	近代革命家、教育家。

• Ngoại quốc

Quốc tế	Tài tử	Chú
Alfred von Waldersee	J. René Godin	Bát quốc liên quân tổng tư lệnh.
George Ernest Morrison	Jonathan Kos-Read	Kí giả Anh quốc thời báo.
Theodore Roosevelt	Hans	Tổng thống Mĩ thứ 26.
Heinrich	Daburton	Chuyên gia lò cao Phổ.

Nhật Bản	Tài tử	Chú
Meiji hoàng đế	Yano Koji	Nhật hoàng thứ 122.
Itō Hirobumi	Yasuyuki Hirata	Nhật Bản nội các tổng lý đại thần.
Itō Sukeyuki	Fumpei Kawamura	日本聯合艦隊司令長官。
Mutsu Munemitsu	Kuwana Yu	Nhật Bản ngoại vụ đại thần.
Komura Jutarō	Hidesumi Kamiya	日本駐華公使，代表日本簽訂《辛丑條約》。
Saigō Jūdō	Aki Hoshino	Nhật Bản hải quân đại thần.
Fukuzawa Yukichi	Kobayashi Ryo	Học giả Nhật Bản, tác giả Thoát Á luận.
Shōkichi Umeya	Hà Nguyên Khải Minh	Bằng hữu người Nhật của Tôn Văn.
Nomura	Miura Kenichi	Nhật Bản hải quân lục chiến tướng quân.
Junko	Ichikawa Asako	Bạn gái Nomura.

Văn hóa

Kĩ thuật

Phim được thực hiện chủ yếu tại Bắc Kinh, Thiên Tân, Hà Bắc, Sơn Đông và Hồ Nam giai đoạn 2001-3.

• Ca khúc chủ đề: Niên khinh đích hướng vãng (年輕的嚮往)
  Soạn: Từ Bái Đông
  Diễn: Tống Tổ Anh

Hậu trường

Mặc dù trong thực tế, nội dung Tẩu hướng cộng hòa dài 68 tập, nhưng khán giả Hoa lục (trừ Hồng Kông và Ma Cao) chỉ được tiếp cận 59 tập. Bộ phim được chiếu liên tục chỉ trong hai tháng 04 và 05 năm 2003 nhưng lại gây ảnh hưởng lâu dài tới công chúng và cả học giới Hoa ngữ. Trong bản phim chiếu tại Hoa lục, những đoạn có nhắc tới dân chủ và các nguyên tắc dân chủ bị kiểm duyệt lược bỏ. Đặc biệt tập 59, bài phát biểu của Tôn Văn tại Thượng Hải đại lễ đường về Tam dân chủ nghĩa và Ngũ quyền hiến pháp bị xén bớt phần lớn. Nhưng tựu trung, bằng nỗ lực thoát khỏi nếp nghĩ cũ tại Hoa lục về thời khởi thủy chế độ cộng hòa, phim mạnh dạn đề cập đến những vấn đề chính trị - xã hội bị coi là tế nhị không chỉ Trung Hoa mà cả Á châu, tới nay còn nguyên giá trị nghị luận. Đối tượng lịch sử phán xét gồm cả Trung Hoa, Nhật Bản và một số thế lực chính trị trong cờ thế Á châu đầu thế kỷ XX.

Trước thời điểm công chiếu, Đài truyền hình Trung ương Trung Quốc đầu tư 41 triệu tệ với kì vọng lập thành tích mới sau Tây du ký. Nhà đài thậm chí dàn xếp lại kế hoạch phát sóng hàng tuần sao cho tỉ lệ khán giả ngồi trước màn hình vô tuyến ở khung giờ chiếu Tẩu hướng cộng hòa được đông nhất. Tuy nhiên, theo thăm dò dư luận, cho đến khi phim kết thúc, lượng khán giả quan tâm chỉ đạt từ 3.1 đến 5.9%, tức là thấp hơn bất kì phim kinh phí thấp nào chiếu cùng thời điểm. Bù lại, trong tổng số khán giả quan tâm, có tới 78% thuộc nhóm "giáo dục cao, thu nhập cao và tuổi cao" (高學歷、高收入、高年齡). Như vậy, một bộ phim không hề có yếu tố giải trí như Tẩu hướng cộng hòa lại giành được cảm tình của giới trí thức và thượng lưu.

Năm 2014, tại một cuộc hội luận, giáo sư Trương Hải Phong - thành viên Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc kiêm chủ tịch Hội Lịch sử Trung Quốc - tiết lộ rằng, ở thời điểm Tẩu hướng cộng hòa đang phát sóng, ông và một số sử gia Bắc Kinh đã đệ thư lên chủ tịch đương nhiệm Hồ Cẩm Đào, giải thích rằng phim có nhiều lập luận sai lạc về chính trị và lịch sử. Đáp lại, Hồ chủ tịch chỉ nói "tôn trọng ý kiến chuyên gia" (尊重專家意見). Nhưng sau đó, mọi bình luận trái chiều về bộ phim bị gỡ khỏi truyền thông và báo chí, bộ phim vẫn đều đặn được phát sóng.

Tại Việt Nam, bộ phim được VTV1 giới thiệu trong khung giờ 17:00 hàng tuần năm 2006. Mặc dù phát ở thời điểm ít tuần suất bạn xem đài nhất, nhưng phim vẫn thu hút sự quan tâm lớn của hàng ngũ học sinh, sinh viên và trí thức bởi các vấn đề chính trị - lịch sử ít nhiều có mật thiết với xã hội Việt Nam đương đại.

“ Mấy hôm nay tôi bận nhiều việc quá. Đi làm về chỉ có mỗi hai việc: Nghe Pink Floyd với xem phim Trung Quốc. Pink Floyd thì tuyệt hay, nghe David Gilmour solo guitar thì phê như là đang phi LSD, vô cùng ảo giác. Còn phim Trung Quốc thì cũng tuyệt hay. Tàu nó làm cái phim 'Hướng tới cộng hòa' về giai đoạn cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX. Xem mới hiểu được nỗi nhục của người Tàu vì không chịu đổi mới nên chìm trong vòng hủ lậu, bị liên quân tám nước xâm lược Bắc Kinh, tàn phá kinh đô, đòi đem cả thái hậu ra chém. Tôi lại cứ liên tưởng đến nước ta. Tại sao người Tàu dám làm phim về nỗi nhục của dân tộc mình mà ta thì không nhỉ ? Tại sao ta cứ suốt ngày chiến thắng Điện Biên với giải phóng Sài Gòn ? Theo tôi bây giờ mà làm phim về cái thời Tự Đức mất nước thì hay biết mấy. Có khi phải học biết nhục thì mới nên người được. Ở đây có ông Tiêu Dao Du viết văn sao không viết về cái thời ấy nhỉ ? Hay là sợ không ai in ? ” — Bút ký tiến sĩ Phạm Xuân Thạch, chủ nhiệm khoa Văn Học trường ĐH KHXHNV QG-HN

Tham khảo

• Đại nghiệp kiến quốc
• Kiến đảng vĩ nghiệp

Liên kết

Hán ngữ

• CCTV-電視劇頻道-電視劇《走向共和》
• 導演編劇新浪談《走向共和》——用豐滿形象描述歷史
• “走向共和”惹惱江澤民 中宣部下令嚴辦
• 樑柱. 歷史不是可以任人打扮的小姑娘——與年輕朋友談歷史劇《走向共和》. 中華魂, 2003(8) Lưu trữ 2020-07-25 tại Wayback Machine
• 阿憶. 《正劇·主觀敘事·藝術商品》——由59集電視連續劇《走向共和》想到. 南方電視學刊, 2003(3):84-85 Lưu trữ 2020-07-25 tại Wayback Machine
• 沈平. 站不住腳的理由——簡評關於《走向共和》的兩篇述評. 報刊之友, 2003(5):25-26 Lưu trữ 2020-07-25 tại Wayback Machine
• 蘇人. 既是正劇，就要反映歷史真實——《走向共和》觀後. 百年潮, 2003(6):79 Lưu trữ 2020-07-25 tại Wayback Machine

Việt ngữ

• Thông tin tại Bách Khoa Bách Độ